“Mopanga ya Yehova mpe ya Gideona!”

BANGUNA oyo bazali ebele lokola mayoyo basilisi bilanga nyonso mpe mokili ekómi lokola esobe. Likambo yango esalemi na eleko ya basambisi, mpe Bayisalaele bazali lisusu na elikya te. Soki kaka milona ebandi kobima, Bamidyani, Baamaleki mpe bato ya epai ya ebimelo ya ntango bazali koya na bakamela na bango mpo na kopunza biloko nyonso; basali likambo yango na boumeli ya mbula nsambo. Bibwɛlɛ ya banguna epalangani na mboka mpo na koluka biloko ya kolya, mpe esilisi matiti nyonso ya mobesu. Kasi bato ya Yisalaele bazali ata na mpunda te, ngɔmbɛ te, mpate mpe te. Bamidyani bakómisi mpenza Bayisalaele babola; yango wana, Bayisalaele bakómi kobomba biloko na bango na bangomba, na bandako ya nse ya mabelé mpe na bisika oyo ezali mpasi mpo na kokóma.

Mpo na nini likambo ya boye ekómeli bango? Bayisalaele bazali kosambela banzambe ya lokuta. Yango wana, Yehova atiki bango na mabɔkɔ ya banguna. Ntango bamoni ete mpasi eleki, babeleli Yehova mpo asalisa bango. Yehova akoyoka bango? Likambo oyo ekómeli Yisalaele ekoki koteya biso nini?​—Basambisi 6:1-6.

Mosali-bilanga oyo azalaki ekɛngɛ to “moto ya nguya mpe ya molende”?

Na Yisalaele, basali-bilanga bazalaki kolekisa ngɔmbɛ oyo ezali kobenda likalo likoló ya bambuma oyo babuki mpo na kolongola yango mposo; bazalaki kosala yango na esika oyo mopɛpɛ ezalaki makasi mpo ekabola mbuma ná mposo. Kasi, lokola bato ya bikólo mosusu bazalaki kokɔtela bango mpo na koyiba biloko na bango, mosala wana ekokaki kobenda likebi ya miyibi. Mpo Bamidyani bámona ye te, Gideona akei kolongola mposo ya mbuma na ekamwelo ya vinyo​—ekoki kozala esika moko ebombamá oyo ezali lokola saani ya monene oyo basali na kati ya libanga. (Basambisi 6:11) Na esika yango akoki kobɛtaka mbuma mokemoke na mwa nzete. Lokola mboka ezali malamu te, Gideona azali kosalela biloko oyo bazali na yango.

Kanisá ndenge Gideona akamwe ntango anzelu ya Yehova abimeli ye mpe alobi na ye boye: “[Yehova] azali na yo elongo, yo moto ya nguya mpe ya molende.” (Basambisi 6:12) Gideona, moto oyo abombani mpo na kolongola mposo na mbuma na ekamwelo ya vinyo akoki kondima te ete azali moto ya nguya. Nzokande, maloba wana emonisi ete Nzambe andimi mpenza ete Gideona akoki kozala motambwisi ya makasi na Yisalaele. Atako bongo, Gideona ye moko aluki kondimisama.

Ntango Yehova atindi ye ‘abikisa Yisalaele na lobɔkɔ ya Midyani,’ na komikitisa nyonso, Gideona alobi boye: “Ee [Yehova], nakoka kobikisa Yisalaele boni? Talá, libota na ngai ezali motau eleki nyonso na Manase mpe ngai naleki na moke kati na ndako ya tata na ngai.” Gideona, moto ya ekɛngɛ, asɛngi Yehova amonisa ye elembo ete akosalisa ye na koboma Midyani, mpe Yehova andimi kokokisa mposa ya Gideona. Na yango, Gideona apesi anzelu oyo ayei kotala ye biloko ya kolya mpe mɔtɔ ebimi na libanga mpe ezikisi yango. Nsima ya likambo oyo Yehova asali mpo na kokitisa ye motema, Gideona atongi etumbelo na esika yango.​—Basambisi 6:12-24.

“Tiká Baala abunda mpo na ye mpenza”

Mokakatano oyo eleki monene mpo na Yisalaele ezali te konyokola oyo Bamidyani bazali konyokola bango. Ezali nde ndenge bazalaki kosambela Baala. Yehova azali “Nzambe ya zuwa,” mpe andimaka te ete moto oyo azali kosambela ye, asambela mpe banzambe mosusu. (Exode 34:14) Yango wana, Yehova atindi Gideona apanza etumbelo ya Baala oyo tata na ye asalaki mpe abuka likonzí mosantu. Gideona abangi ete soki asali likambo yango na moi, tata na ye mpe bato mosusu bakosilika; yango wana, asali yango na butu elongo na bato na ye zomi.

Bokɛngi ya Gideona ezali ya mpamba te mpo ntango basambeli ya Baala bamoni “likambo mabe” oyo asali, balobi ete asengeli kobomama. Nzokande, Yoasa, tata ya Gideona akanisi na bato yango na mayele nyonso ete soki Baala azalaki Nzambe, alingaki kobunda mpo na ye moko. Mpo na yango, Yoasa apesi mwana na ye nkombo Yelubala, oyo elimboli, ‘Tiká Baala abunda mpo na ye mpenza.’​—Basambisi 6:25-32.

Nzambe apambolaka ntango nyonso basaleli na ye ntango bamonisi mpiko mpo na losambo ya solo. Ntango Bamidyani ná bituluku mosusu oyo basangani na bango bakɔti na Yisalaele, ‘elimo ya Yehova ekiteli Gideona.’ (Basambisi 6:34) Elimo ya Yehova to nguya na ye etindi Gideona asangisa bato ya mabota ya Manase, Asele, Zebuluna mpe Nafatali.​—Basambisi 6:35.

Bamibongisi mpo na etumba

Atako Gideona azali na basoda 32 000, asɛngi Nzambe amonisa ye elembo moko. Soki nsuki ya mpate oyo atiki na esika ya kotuta mbuma epɔli nyonso na mamwɛ mpe mabelé oyo ezali pembeni na yango epɔli te, yango ekomonisa ete Nzambe akobikisa Yisalaele na nzela na ye. Yehova asali likamwisi yango, mpe Gideona andimi mpenza ete Yehova akosunga ye ntango amonisi ye elembo ya mibale oyo asɛngi—mabelé epɔla kasi nsuki ya mpate epɔla te. Tokoki nde koloba ete bokɛngi ya Gideona eleki ndelo? Te, mpamba te Yehova andimi kosala makambo oyo asɛngi ye. (Basambisi 6:36-40) Lelo oyo, biso tokoki te kolikya komona makamwisi ya ndenge wana. Kasi, Yehova akoki kotambwisa biso mpe kolendisa biso na nzela ya Liloba na ye.

Nzambe alobi ete basoda ya Gideona baleki mingi. Soki Bayisalaele balongi banguna na ebele ya basoda wana, bakoki koloba ete balongi na makasi na bango moko. Nzokande soki balongi, Yehova nde asengeli kozwa lokumu. Basengeli kosala nini? Na kolanda Mibeko ya Moize, Gideona asengeli koyebisa bato oyo bazali kobanga bázonga na bandako na bango. Ntango asali bongo, bato 22 000 bazongi mpe atikali kaka na bato 10 000.—Deteronome 20:8; Basambisi 7:2, 3.

Mpo na Nzambe, bato yango baleki kaka mingi. Asɛngi Gideona akita na bango na mai. Josèphe, Moyuda mpe moto ya mayele na masolo ya kala, alobaki ete Nzambe asɛngaki Gideona ná bato na ye bátambola na moi makasi tii na ebale. Ata soki esalemaki bongo to te, Gideona azali kotala ndenge bato yango bazali komɛla mai. Kaka bato 300 nde bazwi mai na lobɔkɔ moko mpo na komɛla, wana bazali kotala soki banguna bakoki kobimela bango. Kaka bato 300 wana ya ekɛngɛ nde bakokende ná Gideona. (Basambisi 7:4-8) Kanisá ete yo mpe ozali na kati ya bato yango. Lokola banguna bazali 135 000, na ntembe te, okoloba ete bokolonga kaka na nguya ya Yehova, kasi, na nguya na bino moko te!

Nzambe asɛngi Gideona azwa mosali na ye moko mpe bákende konɔnga kaa ya Midyani. Ntango bakómi pembeni ya kaa, Gideona ayoki moto moko azali kobɛtela moninga na ye ndɔtɔ moko oyo alɔtaki mpe moninga yango alobi mbala moko ete ndɔtɔ yango elakisi ete Nzambe akani mpenza kopesa Midyani na lobɔkɔ ya Gideona. Yango ezali likambo oyo Gideona azali na mposa ya koyoka. Andimi mpenza ete Yehova akosalisa ye ná bato na ye 300 bálonga Bamidyani.​—Basambisi 7:9-15.

Mayele ya etumba

Gideona akaboli bato na ye 300 na bituluku misato oyo mokomoko ezali na bato nkama. Apesi mokomoko na bango liseke mpe mbɛki moko ya monene. Moto na moto abombi mwinda na kati ya mbɛki yango. Etinda ya liboso oyo Gideona apesi ezali oyo: ‘Bótala ngai, mpe bósala ndenge ngai nakosala. Soki nayuli liseke, bino mpe bóyula oyo ya bino mpe bóganga “mopanga ya Yehova mpe ya Gideona!”’​—Basambisi 7:16-18, 20, NW.

Basoda 300 ya Yisalaele batamboli malɛmbɛ tii pembeni ya kaa ya banguna. Tokómi soki na ngonga ya zomi ya butu​—ntango oyo bakɛngɛli basengeli kokende kopema mpe bamosusu bábanda kokɛngɛla. Yango ezali ntango malamu ya kobimela bango, mpo ezali kosɛnga mwa ntango eleka liboso ete miso ya bakɛngɛli oyo babandi mosala emesana na molili.

Bamidyani bakomona likambo moko ya nsɔmɔ sikoyo! Na mbala moko, makɛlɛlɛ ekɔti ntango basoda 300 babuki bambɛki na bango, bayuli masɛkɛ mpe bagangi makasi. Ntango bayoki bato yango bagangi “Mopanga ya Yehova mpe ya Gideona!,” Bamidyani basutuki mpe babandi koganga; yango ebakisi lisusu makɛlɛlɛ. Lokola Bamidyani babulungani, moto na moto azali koyeba te nani monguna. Basoda 300 batɛlɛmi bisika na bango ntango Nzambe asali ete banguna bábanda kobomana na mipanga na bango moko. Basoda nyonso bapalangani, nzela ya kokima ezali te, mpe bato ya Gideona balandi banguna oyo bakimi mpe babomi bango mingi; na ndenge yango, Bayisalaele bazali lisusu kobanga Bamidyani te. Mpasi oyo Bamidyani bamonisi Bayisalaele ekómi na nsuka na yango.​—Basambisi 7:19-25; 8:10-12, 28.

Ata nsima ya kolonga ndenge wana, Gideona azali kaka na komikitisa. Bato ya Efalaima, bamoni ete Gideona amoni bango mpamba na ndenge abengaki bango te mpo bákende na ye na etumba, baluki koswanisa ye; kasi ye alobi na bango na boboto. Eyano na ye ya boboto ekitisi nkanda makasi oyo bazalaki na yango.​—Basambisi 8:1-3; Masese 15:1.

Sikoyo, lokola kimya ekɔti na mboka, Bayisalaele basɛngi Gideona akóma mokonzi na bango. Yango ekoki kopesa ye mposa ya bokonzi! Kasi, Gideona aboyi. Abosani te moto oyo alongaki Bamidyani. Alobi boye: “Ngai nakozala mokonzi na bino te mpe mwana na ngai akozala mokonzi na bino te. [Yehova] akozala mokonzi na bino.”​—Basambisi 8:23.

Atako bongo, Gideona azali kaka moto ya kozanga kokoka; na bantango mosusu mpe azali kosalela bososoli te. Mpo na ntina oyo Biblia elobi te, asali efode na biloko oyo azwaki na etumba mpe atye yango na mboka. Biblia elobi ete Yisalaele nyonso babandi kosala “ekobo” na efode yango. Basambeli yango mpe ekómi motambo ata mpo na Gideona mpe libota na ye. Kasi, Gideona akómaki mosambeli ya bikeko te, mpamba te Biblia etángi ye lokola moto oyo azalaki na kondima epai ya Yehova.​—Basambisi 8:27; Baebele 11:32-34.

Mateya mpo na biso

Lisolo ya Gideona ezali na mateya mpo na kokebisa mpe mpo na kolendisa. Ezali kokebisa biso ete soki Yehova alongoli elimo na ye epai na biso mpe azali kosepela na biso lisusu te mpo tokómi na ezaleli ya mabe, tokokóma babola na elimo lokola bato oyo bafandi na mboka oyo mayoyo ekɔti mpe esilisi biloko nyonso. Tozali na bantango moko ya mpasi mpe tosengeli kobosana te ete mapamboli ya Yehova nde ‘eyeisaka bozwi, mpe abakisaka mawa na yango te.’ (Masese 10:22) Yehova apambolaka biso soki tozali ‘kosalela ye na motema mobimba mpe na molimo ya malamu.’ Soki te, akosundola biso.​—1 Ntango 28:9, NW.

Lisolo ya Gideona ekoki mpe kolendisa biso, mpamba te emonisi ete Yehova akoki kosikola bato na ye ata na mokakatano ya ndenge nini, mpe akoki ata kosalela bato oyo bazali komonana ete bazali na makasi te. Ndenge Gideona ná bato na ye 300 balongaki basoda ya Midyani 135 000, emonisi ete Yehova azali na nguya oyo ezangi nsuka. Tokoki komimona ete tozangi elikya to tolɛmbi liboso ya ebele ya banguna na biso. Nzokande, lisolo ya Gideona elendisi biso tótyelaka Yehova motema, ye akopambola mpe akosikola bato nyonso oyo bamonisaka kondima epai na Ye.