Mu ka Tokwa ku Bata Batu Pili mu si ka Kala Kale ku Kutaza

1. Ki kabakalañi libaka za ku kutaleza teñi ze mwa libaka ze na ni lipuo ze ñata ha li alulwanga ka ku ya ka puo ya puteho ni puteho?

¹ Fa Pentekota ya 33 C.E., balutiwa ba Jesu ha se ba amuhezi moya o kenile, ba “kala ku bulela ka lipuo li sili” kwa batu ba ne ba li teñi ba ne ba zwelela kwa libaka za kwahule za lifasi. (Lik. 2:4) Kabakaleo, batu ba ba bato eza 3,000 ba kolobezwa. Ku bonahala kuli buñata bwa bapoti bao hape ne ba bulela puo iliñwi, mi mwendi nee li Siheberu kamba Sigerike. Kono Jehova naa ketile kuli lushango lwa Mubuso lu kutazwe ku bona ka ku itusisa lipuo za bona tota. Libaka le li ñwi Mulimu ha naa ezize cwalo ki la kuli hañata batu ba amuhelanga hande taba ye nde ha ba i utwa mwa puo ya bona. Kabakaleo, ni kacenu mwa libaka mo ku bulelwa lipuo ze ñata, libaka za ku kutaleza li alulwa ka ku ya ka puo ye itusiswa ki puteho ni puteho. (Mo Lu Swalisanezi, like. 107, mapara. 2-3) Likwata za lipuo li sili ha li fiwangi sibaka sa ku kutaleza teñi, kono ba kutazanga batu ba ba bulela puo ya bona ba ba fumaneha mwa sibaka se i kutalezanga puteho ye ba swalisana ni yona ni libaka za ku kutaleza teñi za liputeho ze ñwi ze li bukaufi.

2. (a) Musebezi wa ku bata batu ba ba bulela puo ye lu itusisa u amañi, mi u kona ku ezezwa kai? (b) Liputeho li kona ku tusana cwañi ku beleka mwa sibaka mo ku bulelwa lipuo ze ñata? (c) Lu swanela ku ezañi haiba lu fumana mutu ya tabela, kono ili ya bulela puo i sili?

² Haiba mu pila mwa sibaka mo ku bulelwa puo i liñwi, mwa kona ku kutaza fa ndu ni ndu. Kono muinelo u kona ku ba o shutana haiba mu pila mwa sibaka se situna mo ku na ni batu ba ba bulela lipuo ze ñata. Liputeho za lipuo ze ñwi li kana za kutaleza mwa sibaka mo mu kutalezanga. Nihaike kuli liputeho ze ñwi za kona ku lu kakanyeza ko ku fumaneha batu ba ba bulela puo ya luna, ki buikalabelo bwa puteho kamba sikwata sa luna ku bata batu ba ba bulela puo yeo. (Mu bone kambokisi ka ka li, “Mu Tusane.”) Kabakaleo, mu tokwa ku bata batu ba ba bulela puo ye mu tokwa, ka ku buza ko mu kona ku ba fumana. Musebezi wa ku bata batu ba ba bulela puo ye mu tokwa, mu kona ku u eza cwañi?

3. Kiñi ze kona ku tusa puteho kamba sikwata ku ziba kwa ku batela batu ba ba bulela puo ye ba itusisa, mi nako ye ba kona ku tanda mwa musebezi wo i itingile fañi?

³ Ku Onga-Onga Musebezi wa ku Bata Batu: Nako ye mu kona ku tanda mwa musebezi wa ku bata batu ba ba bulela puo ye mu itusisa mwa sibaka mo ku bulelwa lipuo ze ñata, i itingile fa miinelo ya mwa sibaka seo. Ka mutala, ki ba bakai batu ba ba bulela puo ye mu itusisa ba ba fumaneha mwa sibaka seo? Palo ya bahasanyi i kuma kai? Puteho kamba sikwata si na ni likeyala ze kai za batu ba ba bulela puo yeo? Puteho ha i tokwi ku bata batu ba bao mwa likalulo kaufela za sibaka se ba kutalezanga, kono ya kona ku keta likalulo ko ba fumaneha hahulu ze mwa sibaka sa simu ya puteho kamba ze mwa libaka ze ñwi za simu ya liputeho ze li bukaufi. Niteñi ku onga-onga hande musebezi wa ku bata batu ba ba bulela puo ye mu itusisa ki kwa butokwa ilikuli batu ba bañata ka mo ku konahalela kaufela ba fiwe kolo ya ku biza fa libizo la Jehova.—Maro. 10:13, 14.

4. (a) Musebezi wa ku bata batu ba ba bulela puo ye mu itusisa, u kona ku onga-ongiwa cwañi? (b) Ki linzila lifi ze ñwi ze kona ku lu tusa ku fumana batu ba ba bulela puo ya luna?

⁴ Kuli lu si ke lwa sinya nako ku beleka sibaka se si belekilwe kale ki ba bañwi ha lu bata batu ba ba bulela puo ye lu itusisa, sitopa sa baana-bahulu, sihulu muokameli wa sebelezo, u swanela ku onga-onga ni ku okamela musebezi wa ku bata batu bao. (1 Makor. 9:26) Mwa sikwata sa puo i sili, muzwale ya kwanisize ze tokwahala, sihulu muuna-muhulu kamba sikombwa sa puteho ya ketilwe ki sitopa sa baana-bahulu ba puteho ye tusa sikwata, wa kona ku okamela musebezi wo. Liputeho ni likwata ze ñata kwa makalelo li ezanga tukiso ya ku bata ka tokomelo batu ba ba bulela puo ye ba itusisa, mwendi cwalo ka ku itusisa mukoloko wa likeyala za batu o fumaneha mwa libuka za likeyala kamba o fa libaka za fa Intaneti ku bata mabizo a mwa puo ye ba itusisa. Kihona musebezi wa ku bata u ezwa ka ku lumela mawaile kamba ka ku ya mwa sibaka ni ku yo bona kuli ki likeyala lifi ze swanelwa ku ekezwa kwa kalulo ya simu. Haiba kwa konahala, ka linako ze ñwi sitopa sa baana-bahulu ba puteho ye tusa sikwata sa puo i sili, sa kona ku lukisa kuli bahasanyi ba mwa puteho kaufela ba tuse mwa musebezi wa ku bata batu ba ba bulela puo ye itusiswa ki sikwata.—Mu bone kambokisi ka ka li, “Mo mu Kona ku Fumanela Batu ba ba Bulela Puo ya Mina.”

5. (a) Ki liakalezo mañi ze ba kona ku itusisa bahasanyi ba ba eza musebezi wa ku bata batu ba ba bulela puo ye ba itusisa? (b) Lu kona ku bulelañi kwa batu ha lu eza musebezi wa ku bata batu ba ba bulela puo ya luna?

⁵ Ka nako ifi kamba ifi ye lu eza musebezi wa ku bata batu ba puo ya luna, lu swanela ku lelanga hande mo lu ka belekela. Bakeñisa kuli musebezi wa ku bata batu ba puo ye lu itusisa ki kalulo ya bukombwa, lu swanela ku apala sina mo lu apalelanga ha lu ya mwa sebelezo ya mwa simu. Ba bañata ba lemuhile kuli ku itukisezanga za ku bulela mwa simu ni ku ambolanga puo ya batu be ba bata ha ba nze ba eza musebezi wa ku bata batu bao, ku ba tusanga ku ba ni mafulofulo ni ku bulela puo yeo hande. Lwa kona ku bala nako ye lu tanda ha lu eza musebezi wa ku bata batu, kono nako ye lu tanda ku lukisa limapa za kalulo ya simu kamba mukoloko wa likeyala, yona ha lu swaneli ku i bala. Ha lu fumana mutu ya bulela puo ye lu tokwa, lu swanela ku eza buikatazo bwa ku ambola ni yena taba ye nde mi hasamulaho lu swanela ku zibisa ka putako muokameli wa sebelezo kamba mutu ya ketilwe ki yena, ilikuli keyala ya mutu yo ni yona i ekezwe fa makadi a kalulo ya simu. Lu swanela ku eza cwalo ku si na taba ni kuli mutu yo naa tabezi lushango lwa Bibele kamba kutokwa. Nihaike kuli musebezi wa ku bata batu ba ba bulela puo ya luna ki wa butokwa, lu swanela ku ba ni buitikaneleli mi lu tokwa ku eza likalulo kaufela za bukombwa bwa luna.—Mu bone kambokisi ka ka li, “Ze lu Kona ku Bulela ha lu Bata Batu.”

6. Ku bata bosusu ku taata kamukwaufi?

⁶ Ku Bata Bosusu: Ku bata bosusu ku taata mi ku tokwa buikatazo bo butuna ni tundamo. Ha lu koni ku ziba mutu ya li susu ka mo li ñolelwa libizo la hae, ka sibupeho sa hae, kamba ka mutinelo wa hae. Ku tuha fo, batu ba lubasi lwa hae kamba balikani ba hae ba kona ku mu sileleza mi ba kana ba zina-zina ku taluseza muhasanyi ya buza ka za hae. Liakalezo ze latelela ze kona ku lu tusa ha lu nze lu bata bosusu za kona hape ku lu tusa ha lu eza musebezi wa ku bata batu ba ba bulela puo ye ñwi.

7. (a) Lu kona ku bulelañi ku muñaa ndu ha lu bata bosusu? (b) Lu kona ku eza cwañi kuli muñaa ndu a lukuluhe ku lu taluseza za bosusu?

⁷ Liputeho ni likwata ze itusisa puo ya bosusu li konile ku eza hande musebezi wa ku bata ko ba fumaneha. Mwendi muñaa ndu wa ziba mutu ya bulela puo ya bosusu, ili ya pila mabapa ni yena, ya beleka ni yena, kamba ya kena ni yena sikolo. Mwendi wa ziba fo ku na ni sisupo mwa likululu se si lemusa batu kuli ku na ni banana ba ba li bosusu. Kamba mwendi u na ni mwanahabo yena ya li susu. Mu si libali kuli muñaa ndu wa kona ku kakanya libaka ha mu bata bosusu. Niteñi, mwa kona ku tusa muñaa ndu ku lukuluha ka ku bonisa silikani ni ka ku talusa ka likute ni ka bukuswani mulelo wa mina mu sa pumi. Ba bañwi ba tusizwe ku fumana bosusu ka ku bonisa muñaa ndu litapa la Bibele kamba ma-DVD a mañwi a puo ya bosusu ha ba buza haiba muñaa ndu wa ziba mutu ya li susu. Kihona ba ka bulelela muñaa ndu kuli ba bata ku taluseza mutu yo za sepo ya mwa Bibele. Muñaa ndu niha kona ku zina-zina ku mi taluseza hande ka za mwanahabo yena kamba mulikanaa hae ya li susu, wa kona ku amuhela kadi ya keyala ya mina kamba kapampili ka ku memela batu kwa mikopano ya puteho kuli a ka fe ku mutu ya li susu.

8. Puteho ye itusisa puo ya bosusu i kona ku tusiwa cwañi ki puteho ye li bukaufi ye itusisa puo i sili?

⁸ Hañwi kamba habeli ka silimo, puteho ye itusisa puo ya bosusu ya kona ku mema puteho ye li bukaufi ye itusisa puo i sili kuli i to ba tusa ku bata bosusu ba ba fumaneha mwa sibaka se si ñwi se situna sa puteho ya bona. Mwa mukopano wa ku zwela mwa sebelezo ya mwa simu o ka zamaiswa ki puteho ye itusisa puo ya bosusu kwa kona ku bulelwa za mo ba kona ku batela bosusu mi ku ezwe ni poniso ye bonisa mwa ku ezeza cwalo. Sikwata ni sikwata si swanela ku fiwa nihaiba muhasanyi a li muñwi wa mwa puteho ye itusisa puo ya bosusu ni ku fiwa mapa ye bonisa sibaka luli se ba ka yo sebeleza ku sona.

9. Musebezi wa ku bata u kona ku ezwa kamukwaufi kwa sibaka ko ba kopanelanga bosusu ku eza siango ni ku itabisa kamba kwa sibaka ko ba felwanga lituso ze ñwi?

⁹ Hape bosusu ba kona ku batelwa ko ba kopanelanga ku eza siango ni ku itabisa kamba kwa sibaka ko ba felwanga lituso ze ñwi ze fiwanga kwa sicaba. Bahasanyi ba swanela ku tina litino ze swanela ha ba yo kutaza ku bosusu. Ki hande ku ambola ni mutu a li muñwi kamba ba babeli ni ku ba ni maseme, ku fita ku ambola kwa sikwata kaufela sa bosusu ka nako ye swana. Haiba bosusu ba ba li teñi ba tabela taba ye nde, mwendi mwa kona ku fanana likeyala.

10. Bahasanyi ba kona ku bata cwañi bosusu mwa libaka za lipisinisi?

¹⁰ Muezezo o muñwi o tusa hape ki wa ku lukisa limapa ze bonisa libaka za lipisinisi ze fumaneha mwa silalanda ni ku lukisa ku yo li potela ka nako ye swanela. Mapa ye ñwi ya kona ku bonisa libaka li sikai ko ku lekisezwanga mafula a mwa limota. Ye ñwi ya kona ku bonisa libaka ko ku tapisezwanga litino, libaka za macelo, lihotela, ni libaka ze ñwi za lipisinisi. Haiba mapa ni mapa i na ni lipisinisi ze swana, bahasanyi ba kona ku itusisa mutahisezo o swana mi ba ka ba ni yeloseli ni buanyu. Ka mutala, ha u bona lihotela kamita za amuhelanga baenyi ba ba li bosusu, lwa kona ku talusa ka bukuswani musebezi wa luna ku mubeleki wa mwateñi ya amuhelanga baenyi ni ku mu fa ma-DVD ni tupampili twa ku memela batu kwa mikopano, kuli a fe baenyi ba ba li bosusu. Kwa libaka ze ñwi za lipisinisi lwa kona ku buza haiba ku na ni mubeleki kamba mutu yo muñwi ya lekanga lika kwa sibaka seo ya li susu. Haiba mwa kalulo ya mina ya simu ku na ni sikolo sa bosusu, mwa kona ku fa sikolo seo lihatiso za luna ze mwa puo ya bosusu ze fa ma-DVD kuli li beiwe mwa sifalana sa libuka.

11. Ki kabakalañi musebezi wa ku bata batu ba ba bulela puo ye ñwi ha u li kalulo ya butokwa ya bukombwa?

¹¹ Musebezi wa Butokwa: Musebezi wa ku bata batu ba ba bulela puo ya luna ki o mutuna mi u kona ku nga nako. Ku tuha fo, miinelo ya mwa sibaka ya kona ku cinca kapili batu ha ba nze ba tuta-tuta, ili nto ye tahisa kuli ku be taata ku ba ni makadi a simu a bonisa hande likeyala za batu ba ba mwa kalulo ya luna ya simu. Nihakulicwalo, mwa libaka ze ñata musebezi wa ku bata batu ba ba bulela puo ye ñwi ki kalulo ya butokwa hahulu ya bukombwa. Jehova, yena ya lu file musebezi wa ku kutaza ha ketululi batu. (Lik. 10:34) “Tato ya hae kikuli batu ba mufuta kaufela ba piliswe mi ba fite fa zibo ye nepahezi ya ku ziba niti.” (1 Tim. 2:3, 4) Kabakaleo, haike lu swalisane ni Jehova ni ku swalisana hamoho ni ba bañwi ilikuli lu fumane batu ba lipuo kaufela ba ba na ni ‘lipilu ze nde hahulu.’—Luka 8:15.

[Mbokisi fa likepe 5]

Mu Tusane

Haiba puteho kamba sikwata si bata ku tusiwa ku fumana batu ba ba bulela puo ya bona kuli ba kutaze ku bona, muokameli wa sebelezo wa kona ku ambola ni baana-bahulu ba liputeho ze li bukaufi ze itusisa lipuo i sili. Ki hande ku ambola ni liputeho ze li bukaufi kamba ze na ni kalulo ya simu mo ku na ni batu ba bañata ba ba bulela puo ya luna. Liputeho ze kupilwe tuso za kona cwale ku zibisa bahasanyi ba zona kuli haiba ba fumana mutu ya bulela puo ya puteho kamba sikwata seo, ba swanela ku ñola keyala ya mutu yo ni ku i fa muokameli wa sebelezo kuli a i lumele kwa puteho kamba sikwata se si tokwa tuso. Baokameli ba sebelezo ba liputeho ze amiwa mwa musebezi wo ba swanela ku sebelisana hamoho kuli ba kone ku kutaza hande mwa kalulo ya bona ya simu mo ku fumaneha batu ba lipuo ze shutana-shutana, mi ba swanela ku supezanga batu ba ba tabela ku ituta Bibele puteho kamba sikwata se si itusisa puo ya bona.

Bahasanyi ha ba fumana mutu ya bulela puo i sili ya tabela luli ku ituta (kamba susu), ba swanela ku taleleza ka putako fomu ya Shangwe Mu Mu Potele (S-43) ni ku i fa ku muñoli wa puteho. Ku eza cwalo ku ka tusa mutu yo ku ituta niti kapili-pili.—Mu bone km 5/11 like. 3.

[Mbokisi fa likepe 6]

Mo mu Kona ku Fumanela Batu ba ba Bulela Puo ya Mina

• Mu buze batu ba bañwi, ba ba cwale ka baituti ba Bibele, ba mwa lubasi lwa mina, be mu beleka ni bona, ni ba bañwi cwalo.

• Mu itusise buka ye na ni linombolo za mawaile kuli mu fumane mabizo a mwa puo ya mina. Mukoloko wa likeyala za batu wa kona ku fumaneha fa Intaneti kamba kwa kampani ya mawaile.

• Mwa kona ku buza ka maseme kwa libaka za muso ze cwale ka lifalana za mwa silalanda za libuka, liofisi za muso, ni kwa likolo ze pahami.

• Mu bonange mwa mutende lizibiso ze ama lika ze ka ezwa ki batu ba ba bulela puo i sili ba ba fumaneha mwa silalanda sa mina.

• Mu potele lintolo kamba libaka za lipisinisi ze lukisanga lika za batu ba ba bulela lipuo li sili.

• Ha se mu filwe tumelezo ki ba ba zamaisa, mwa kona ku toma tafule ya lihatiso fa sibaka sa lipisinisi, fa sikolo se si pahami, kamba fa sitishini fo ku fumanehanga hahulu batu ba ba bulela puo ye itusiswa ki puteho kamba sikwata sa mina.

• Haiba mulao wa naha ya mina wa mi lumeleza, mu leke buka ye bonisa mabizo a batu, likeyala za bona, misebezi ye ba eza, ni ze ñwi cwalo kamba progilamu ye ñwi ya fa kompyuta ye mu kona ku itusisa ku bata batu fa Intaneti.

[Mbokisi fa likepe 7]

Ze lu Kona ku Bulela ha lu Bata Batu

Ha lu ka bulela kwa batu ka silikani ni ka ku sa pata-pata ba ka ikutwa ku lukuluha. Hañata kwa tusanga ku bonisa pili batu lihatiso za mwa puo ya bona.

Hamulaho wa litumeliso, mwa kona ku bulela kuli: “Lu bata batu ba ba bulela puo ya ․․․․․ kuli lu ikambote ni bona litaba za mwa Bibele. Kana ku na ni be mu ziba be lu kona ku ambola ni bona?”

Ha mu bata bosusu mwa kona ku bulela kuli: “Mu cwañi sha. Ne lu bata ku mi bonisa nto ye ñwi? [Ka ku itusisa kapangaliko ka ku kwaota ka ka kona ku bapala ma-DVD, mu lize timana ya mwa Bibele ya Toloko ya Lifasi le Linca—Fa DVD.] Ye ki kalulo ya mwa Bibele ye mwa puo ya bosusu ya kwa America. Kwandaa Bibele, hape lu na ni lividio li sikai ze sa lekiswi ze lukiselizwe ku tusa bosusu ku ituta za Mulimu. Kana ku na ni mutu ya li susu ye mu ziba kamba ya sa utweli fakaufi ya itusisanga puo ya bosusu?” Haiba muñaa ndu ha koni ku hupula mutu ya cwalo, hañata kwa tusanga ku mu fa mitala ya libaka kwa naa kana a boni bosusu, inge cwalo kwa mubeleko, kwa sikolo, kamba mwa silalanda.