Be Petro e Pop Mokwongo?

JO-KATHOLIK milionde e piny mangima oyie ni gima bura mokwongo mar Vatican nowachono en puonj maduong’ ahinya mar kanisa mar Katholik. Kata kamano, penjo en ni, Be puonjno owuok e Muma? Be en adier ni Pop Francis e ma okawo kar jaote Petro? To be Petro ne en pop mokwongo?

“E WI LWANDANI ANAGERIE KANISANA”

Puonj ma Bura mar Vatican nochiwo e higa mar 1870 ne otenore kuom kaka gin giwegi ne giwinjo tiend weche manie Mathayo 16:16-19 kod Johana 21:15-17. Mbaka ma Yesu ne ogoyo gi Petro mwasomo e ndikogo gi ndiko mamoko e Muma, nyiso ni jaote Petro ne nigi migawo moro maduong’ ka ne din mar Jokristo chakore. Ka ne gikwongo romo, Yesu nokoro ni Petro ne dhi nyiso kido moko machalo gi lwanda. (Johana 1:42) Kata kamano, be Kristo nomiyo Petro duong’ moro makende?

E Mathayo 16:17, 18, Yesu nowacho ne Petro niya: “To bende awachoni niya, in Petro [tiende ni “Lwanda”], kendo e wi lwandani anagerie kanisana.”a Be Yesu nowacho ni ‘kanisane’ kata kanyakla ne idhi ger e wi Petro, ma ne en dhano? Be Petro ne dhi bedo e wi jolup Yesu duto? Ere kaka joote mamoko ma nowinjo mbakano nowinjo tiend weche mag Yesu? Buge mag Injili konyowa fwenyo ni nitie kinde moko bang’e ma joote Yesu ne yware ni en ng’ano maduong’ e kindgi. (Mathayo 20:20-27; Mariko 9:33-35; Luka 22:24-26) Kapo ni Yesu nosemiyo Petro duong’ makende kata telo, be jootego ne yware ni ng’ano ma duong’ e kindgi?

Petro owuon ne owinjo nade tiend weche ma Yesu nonyise? Nikech Petro ne en Ja-Israel, nyaka bed ni ne ong’eyo weche moko ma ne okor e wi “kidi” kod “kidi mar mise” e Ndiko mag Dho-Hibrania. (Isaiah 8:13, 14; 28:16; Zekaria 3:9) Ka ne Petro nwoyo achiel kuom wechego e barua ma ne ondiko ne Jokristo wetene, nolero ni “kidi mar mise” ma ne okorno ne en Ruoth Yesu Kristo, ma en Mesia. Petro notiyo gi wach moro e dho Grik ma en pe’tra kowuoyo e wi Kristo kende, kendo wachno e ma Yesu notiyogo e Mathayo 16:18.—1 Petro 2:4-8.

Jaote Paulo bende ne en jalup Yesu mogen. Be Paulo ne oyie ni Yesu nomiyo Petro duong’ makende? Paulo ne onyiso ni ne oyie gi migawo ma Petro ne nigo e kanyakla mokwongo mar Jokristo, ka ne ondiko e wiye kowacho ni en achiel kuom joma “ji oyiego ni gin sirni.” Paulo ne ong’eyo ni ne nitie jomamoko ma bende ne gin “sirni” to ok mana ng’at achiel kende. (Jo-Galatia 2:9) E wi mano, ka dabed ni Yesu ne oketo Petro obed wi kanyakla, ere kaka Jokristo wetene ne okwane kaka achiel kuom joma ne gin sirni?

Ka ne Paulo ndiko kuom weche moko ma ok kare kuom kaka Petro ne timo ne jomoko nowacho ayanga kama: “Ne akwere e wang’e, nikech kethone ne nenore ratiro.” (Jo-Galatia 2:11-14) Paulo ne ok oparo ni Kristo ne ogero kanisa kata kanyakla e wi Petro kata kuom dhano moro amora ma jaricho. Mopogore gi mano, ne oyie ni kanyakla ne oger e wi Yesu Kristo, nimar Kristo e ma ne en mise mar kanyakla. Omiyo, Paulo ne oyie ni, “lwandano ne en Kristo.”—1 Jo-Korintho 3:9-11; 10:4.

“IN PETRO . . . ”

Kuom mano, ere kaka onego wawinj tiend wechegi: “In Petro, kendo e wi lwandani anagerie kanisana”? Mondo wawinj tiend wach moro nyaka wanone kwasomo weche mamoko molwore. Yesu gi Petro ne goyo mbaka e wi ang’o? Noyudo Yesu osepenjo jopuonjrene kama: “Uparo ni an ng’a?” Petro ne odwoko mapiyo niya: “In e Mesia, Wuod Nyasaye mangima.” Bang’ mano, Yesu nopwoyo Petro kae to nomedo wacho ni ne odhi gero “kanisa” kata kanyakla e “lwanda,” ma en Yesu ma Petro a oseyie kuome.—Mathayo 16:15-18.

Jotelo machon mag kanisa bende nosega ndiko ni lwanda miwuoyoe e Mathayo 16:18 en Kristo. Kuom ranyisi, jatelo moro miluongo ni Augustine nondiko kama chiegni higni 1600 mosekalo: “Ruoth nowacho niya: ‘E wi lwandani anagerie Kanisana,’ nikech noyudo Petro odwoke niya: ‘In e Kristo Wuod Nyasaye mangima.’ Omiyo, anager Kanisana e wi lwandani, ma iseyie kuome.” Augustine nowacho nyadinwoya ni “Lwanda (Petra) ne en Kristo.”

Kaluwore gi puonj masani mar Jo-Katholik, Augustine kod jomamoko ne inyalo kwan ka joma okuong’. Kuom adier, kaluwore gi japuonj din moro ma Ja-Switzerland miluongo ni Ulrich Luz, paro achiel ma jonon Muma nigo e wi wachno dine okwed gi Bura mar Vatican ma 1870 kaka weche mag miriambo.

BE POP E MA KAWOGA MIGAP PETRO?

Onge kamoro amora ma nyiso ni ne iluongo jaote Petro ni “pop.” Adiera en ni, higni madirom 700 bang’ ndalo joote e ma ne bisobe mang’eny ma ok Jo-Rumi nochako luongore gi nyingno. Kata kamano, ji ne ok hiny tiyo gi nyingno nyaka higni madirom 300 bang’e. E wi mano, Jokristo mokwongo ne ok oparo ni nitie migawo moro makende ma nyalo bedo ni nomi Petro, kendo ni nitie jomoko mosebedo ka kawo kare. Omiyo, jasomo moro miluongo ni Martin Hengel ma a e piny Germany nowacho ni ‘onge wach moro amora ma siro puonj mar ni pop onego omi duong’ makende.’

Koro kwatieko: Be Petro ne en pop mokwongo? Be nitie jomoko mosebedo ka kawo kare? Be Muma siro puonj ma Jo-Katholik puonjo ni pop onego omi duong’ makende? Dwoko moriere mar penjogo duto en ooyo. Kata kamano, adiera to en ni Yesu nogero kanisane ma en kanyakla madier, kuome owuon. (Jo-Efeso 2:20) Omiyo, ng’ato ka ng’ato kuomwa onego openjre niya, Be aseyudo kanyakla madierno?