Sula mar Abiriyo
Puonj ma Wayudo Kuom Gimomiyo Nyasaye Oweyo Richo Mondo Obedie
1, 2. (a) Ka dine Jehova onego jogo ma ne ong’anjo e puodho mar Eden gikanyono, ang’o ma dikoro otimorenwa? (b) Gin chenro mage mabeyo ma Jehova olosonwa?
JAKOBO jaduong’ machon nowacho kama: ‘Higini mag ngimana osebedo maricho, kendo manok.’ (Chakruok 47:9) Ayub bende nowacho ni, dhano “ndalone nok, kendo ochandore pile.” (Ayub 14:1) Mana kaka ji ariyogi, ji mang’eny kuomwa oseneno chandruoge, osetimnwa timbe ma ok ratiro, kendo kata mana masiche bende oseyudowa. Kata en kamano, Nyasaye ok ne oketho kuom weyo mondo onyuolwa. En adier ni wan gi del koda paro ma ok kare chuth, kendo ok wadak e dala mar Paradis ma Adam kod Hawa ne ni godo kar chakruok. Kata kamano, wach dine obedo nade ka Jehova dine onegogi mapiyo nono bang’ ng’anjo? Kata obedo ni tuoche, kuyo kata tho dikoro gin gik ma onge, dhano bende dikoro onge. Dine ok onyuolwa. Kuom ng’wonone, Nyasaye ne omiyo Adam gi Hawa thuolo mondo omi ginyuol nyithindo, kata obedo ni inyuologi gi richo. To kokalo kuom Kristo, Jehova ne olosonwa chenro mondo wayud gima ne Adam olalo—ngima mochwere e paradis e piny.—Johana 10:10; Jo Rumi 5:12.
2 To mano kaka ijiwowa gi geno mar dak nyaka chieng’ e piny manyien mar Paradis, kama ok wabi nenoe tuoche, kuyo, rem, tho kata joma richo! (Ngeche 2:21, 22; Fweny 21:4, 5) Kata kamano, wapuonjore e Muma ni, kata obedo ni warruok marwa wawegi en gima duong’ ne wan kaachiel gi Jehova, nitie wach moro machielo maduong’ moloyo, ma podi otudore gi wach warruokno.
Nikech Nyinge Man Malo Moloyo
3. Ang’o ma ne otudore gi chopo dwaro mag Jehova ne piny koda dhano?
3 Nying’ Nyasaye otudore gi chopo dwaro mare ne piny koda dhano. Tiend nying’ Jehova en ni “Omiyo Gima Odwaro Mondo Otimre.” Kuom mano, nyinge nyiso ni en e Jaloch e wi gik moko duto, Jal ma nigi teko mar chiko gik moko, kendo Nyasach adiera. To nikech Jehova e Jal man malo chuth, mondo kuwe koda ngima maber obedie e piny gi polo, dwarore ni ji duto omi nyinge duong’ kendo giwinj wachne.
4. Dwaro mar Jehova ne piny ne oriwo ang’o bende?
4 Bang’ chweyo Adam kod Hawa, Jehova ne omiyogi tich mondo gitim. Ne owachonigi maler ni dwaro mare ne ok en mana ni mondo gilochi e wi piny—ka giyaro tong’ mag Paradis—to ne en ni mondo ginyuol mi gipong’e gi nyithindgi. (Chakruok 1:28) Be dwaroneni ne ok dhi chopo nikech richo ma Adam gi Hawa ne otimo? Mano kaka nying’ Jehova jal manyalo duto dine okethore kane ok onyal chopo dwaro mare ne piny koda dhano!
5. (a) Chamo olemo mar yath makelo ng’eyo ber gi rach ne dhi miyo dhano mokwongo otho e kinde mane? (b) Jehova ne ochopo nade weche ma ne owacho e Chakruok 2:17 ma ok oketho dwaro mare ne piny?
5 Jehova ne oyudo osesiemo Adam kod Hawa ni ka giketho chikne, ma gichamo olemb yath makelo ng’eyo ber gi rach, ne gibiro tho “e ndalo [“odiechieng,” NW ]” ma gichamoe olemono. (Chakruok 2:17) Kamano e kaka nobedo, nimar e odiechieng’no ma ne gitimoe richo, Jehova ne ong’ado negi kum mar tho. E wang’ Nyasaye, Adam kod Hawa ne gin joma osetho e odiechieng’no. Kata kamano, mondo omi ochop dwaro mare ne piny, Jehova ne oyienegi mondo ginyuol nyithindo kapok githo. To nikech Nyasaye nyalo kwano higini 1,000 kaka odiechieng’ achiel, kane Adam otho ka en gi higini 930, podi ne en “ndalo” kata odiechieng’ achiel. (2 Petro 3:8; Chakruok 5:3-5) Kuom mano, Jehova ne owacho adier kuom nyiso kinde ma kum mare ne dhi timoree, kendo dwaro mare ne piny ne ok okethore mana nikech tho mar Adam gi Hawa. Kata kamano, osemi dhano duto ma oriwo kata joma richo thuolo mar dak kuom kinde.
6, 7. (a) Kaluwore gi Wuok 9:15, 16, ang’o momiyo Jehova oweyo joma richo mondo obedie kuom kinde? (b) Kuom wach Farao, Jehova ne onyiso teko mare e yo mane, kendo Nyinge ne ong’ere e okang’ maromo nade? (c) Ang’o mabiro timore ka piny marachni okethi?
6 Gima Jehova ne onyiso ruodh Misri e kinde mag Musa bende nyiso gimomiyo Nyasaye podi oweyo joma richo mondo omed bedoe. Kane Farao otamore mondo Jo-Israel kik owuogi Misri, Jehova ne ok onege kanyo gi kanyo. Ne okel masiche apar kuom pinyno, masiche manyiso teko Jehova e yore miwuoro. Kane odhi kelo masira mar abiriyo, Jehova nowacho ne Farao ni dikoro osetieko Farao gi joge a e wang’ piny. Jehova nowacho niya: “To chutho asemiyoi ichungo ni ma, mondo anyisi tekona, kendo mondo nyinga olandre e piny duto.”—Wuok 9:15, 16.
7 Kuom adier, kane Jehova oreso Jo-Israel, nyinge ne olandore e piny mangima. (Joshua 2:1, 9-11) Gima ne otimoreno podi iparo kata sani, bang’ higini 3,500 mosekalo. Ok ni nying’ Jehova owuon kende ema ne olandore, to adiera kuom Jal ma wuon nying’no bende ne olandore. Wachno ne onyiso ma onge kiawa ni Jehova en Nyasaye machopo gigo ma osingo, kendo okawo okang’ mar reso jotichne. (Joshua 23:14) Gima ne otimoreno ne onyiso ni, nikech en gi teko manyalo duto, onge gima nyalo geng’o dwaro mare kik timre. (Isaiah 14:24, 27) Kuom mano, wanyalo bedo gadier ni e kinde ma okayo machiegni, obiro kawo okang’ mar reso jotichne ma geno kuome, kinde mokethoe piny duto ma Satan oteloeni. Timo kamano biro kelo ne nying’ Jehova duong’ ma wi ji ok nowil godo. Gweth mabiro yudore nobedie nyaka chieng’.—Ezekiel 38:23; Fweny 19:1, 2.
‘Yaye Rieko mar Nyasaye Tut Manade!’
8. Gin weche mage ma Paulo jiwowa mondo wapar?
8 Ei barua ma ne ooro ne Jo-Rumi, jaote Paulo nopenjo niya: “Nitie wach ma ok kare kor ka Nyasaye koso?” Ne odwoko gi jing’o kowacho ni: “ngang!” Kendo omedo jiwo wach ng’wono mar Nyasaye kowuoyo kuom gima Jehova nowacho kane oweyo Farao mondo omed bedo mangima kuom kinde. Paulo bende nyiso ni wan dhano wachalo gi lowo manie lwet jachwe agulini. Bang’e owacho niya: “To en ang’o kata po nono Nyasaye ne dwaro nyiso mirimbe, kendo miyo ji ng’eyo tekone, nohore gi ng’wono maduong’ kod agulini mag mirima moket ni keth? En ang’o kotimo kamano bende ni mondo omi ji ng’eyo mwandu mar duong’ne kuom agulini motimonigi miwafu, moseloso chon mondo giyud duong’, e wan moseluongo kuom jo Yahudi kod jo ma ok jo Yahudi bende.”—Jo Rumi 9:14-24
9. (a) Ng’a gini ma gin “agulini mag mirima moket ni keth”? (b) Ang’o momiyo Jehova osenyiso horruok ahinya ne jogo ma kwede, kendo gikone biro bedo nade ne jogo mohere?
9 Chakre kinde ma ng’anjo ne otimore e puodho mar Eden, jogo duto ma osebedo ka kwedo Jehova kaachiel gi chikene, osebedo ka gin “agulini mag mirima moket ni keth.” Chakre kindeno, Jehova osebedo ka hore gi ng’wono maduong’. Jo maricho osebedo ka jaro yorene, ka gisando jotichne, kendo nego kata Wuode. Ka ogeng’o mirimbe, Jehova osechiwo thuolo madwarore mondo omi chwech duto one e yo maler chuth, gima ng’anjo e nyim Nyasaye kod gima bedo e bwo loch ma ok otelne gi Nyasaye kelo. Kata kamano, tho mar Yesu ne ochiwo thuolo mar reso dhano ma winjo chik, kendo mar ‘ketho tije Jachien.’—1 Johana 3:8; Jo Hibrania 2:14, 15.
10. Ang’o momiyo Jehova osehore mos gi joma richo kuom higini mokalo 1,900?
10 Chakre chier Yesu chiegni higini 1,900 mosekalo, Jehova osemedo hore mos gi “agulini mag mirima.” Mano en nikech ang’o? Mokwongo, en nikech osebedo ka oiko jogo mabiro locho kaachiel kod Yesu Kristo e Pinyruodhe e polo. Kwan mar jogi gin 144,000, kendo gin “agulini motimonigi miwafu” ma ne Paulo wuoyo kuomgi. Jo-Yahudi ema ne okwong gwelo mondo gilos kweth madhi e poloni. Bang’e, Nyasaye ne ogwelo oganda ma ok gin Jo-Yahudi. Jehova ok osechuno ng’ato ang’ata kuomgi mondo otine. Kata kamano, jogo ma ne oyie gi chenro ma ne oketo, ne omiyo thuolo makende mar locho gi Wuode e Pinyruodh polo. Sani, chenro mar iko ogandano madhi e polo, chiegni rumo.—Luka 22:29; Fweny 14:1-4.
11. (a) En oganda mane masani yudo gweth kuom horruok mar Jehova? (b) Jo motho noyud gweth mane?
11 To nade wach jogo mabiro dak e piny? Nikech horruok ma Jehova ni godo, mano osemiyo choko “oganda mang’ongo” mowuok e pinje duto obedo gima nyalore. Kwan jogi sani chopo dhano tara gi tara. Jehova osesingo ni jogo mabiro dak e piny, biro tony e giko mar pinyni ma gibed gi geno mar dak nyaka chieng’ e paradis e piny. (Fweny 7:9, 10; Zaburi 37:29; Johana 10:16) E kinde ma Nyasaye oseketo, kwan maduong’ mar jo motho ibiro chiero ma migi thuolo mar dak e piny e bwo Pinyruodh polo. Wach Nyasaye koro e Tich Joote 24:15 ni: “Nobedie chier mar jo makare kod jo ma ok kare.”—Johana 5:28, 29.
12. (a) Wapuonjore ang’o kuom horruok mos ma Jehova osenyiso ne richo matimore? (b) In iwuon ineno nade kaluwore kod kaka Jehova osebedo kaloso wechegi?
12 Be nitie gima ok ratiro kuom magi duto? Ooyo, nikech seche ma Nyasaye hore mos mondo kik oketh jomaricho kata “agulini mag mirima,” okecho jomoko kaluwore gi dwaro mare. Mani nyisowa kaka en jang’wono kendo en jahera. E wi mano, nikech wasebedo gi kinde mar neno kaka dwaro mare chopo, mano miyo wapuonjore gik mang’eny kuom Jehova owuon. Bende, wapuonjore kuom kido mabeyo ma Jehova ni godo—bedo jang’ad bura makare, nyiso ng’wono, horruokne mos, kaachiel gi riekone mang’eny. Yo mariek ma Jehova losogo wach mondo onyis ni en e jal ma onego obed gi ratiro mar locho e wi piny mangima—biro bedo ranyisi ma nyaka chieng ni yo ma olochogo e yo maber moloyo moro amora. Wawacho kaachiel gi jaote Paulo ni: “Yaye mwandu mar Nyasaye, gi riekone gi ng’eyo mare! Gitut manadi! Yaye buche! Gitamo dhano fwenyo. Yaye yorene! Gidhiero dhano ng’eyo.”—Jo Rumi 11:33.
Thuolo ma Wan Godo mar Nyiso ni Wachiwore ne Nyasaye
13. Kinde ma wan gi chandruok mamulo ngimawa wawegi, mano bedonwa thuolo mar timo ang’o, to ang’o mabiro jiwowa mondo watim gima kare?
13 Jotich Nyasaye mang’eny yudo chandruok mamulo ngimagi giwegi. Chandruoge ma giyudo dhi nyime nikech Nyasaye podi ok oseketho joma richo kendo kelo gik mabeyo ma ne okor ne dhano. Be mano onego omi wawinj malit e chunywa? Donge onego wane mano kaka thuolo mar nyiso e kit ngimawa ni Jachien en jamiriambo? En gima nyalo jiwowa ahinya ka watimo kamano kendo ka kinde duto waketo e paro kwayo mawacho ni: “Wuoda, bedi mariek, kendo mi chunya mor; mondo aduok wach ni jalo makwera.” (Ngeche 27:11) Satan, ma e jalo ma kwero Jehova, ne owacho ni ka ji olalo mwandu kata obedo matuwo, to gibiro yanyo Nyasaye kata mana kuong’e. ( Ayub 1:9-11; 2:4, 5) Wamiyo chuny Jehova bedo mamor ka wachung’ motegno kendo nyiso gi timbewa ni ok watim kaka Satan wacho kata e kinde mag chandruok.
14. Ka waketo geno kuom Jehova e kinde mag tem, wanyalo yudo ber mage?
14 Ka waketo geno kuom Jehova e kinde mag tem, wanyalo nyago kido mabeyo. Kuom ranyisi, nikech masiche ma noneno, Yesu “nopuonjore winjo wach” e yo makende ma ne pok ong’eyo nyaka nene. Wan bende wanyalo puonjore kokalo kuom tembe ma wayudo, nimar wanyalo nyago kido mabeyo kaka bedo joma hore mos, bedo joma nano kaachiel gi medo hero yore makare mag Jehova.—Jo-Hibrania 5:8, 9; 12:11; Jakobo 1:2-4.
15. Ka wadhi nyime gi nano e bwo chandruok, mano nyalo konyo jomoko nade?
15 Jomoko biro ng’iyo gigo ma watimo. To nikech gineno gik mayudowa nikech wahero tim makare, moko kuomgi nyalo fwenyo bang’ kinde ni Jokristo madier gin jo mage e ndalogi. Kendo ka giriwore kodwa e lamo, gin bende ginyalo bedo gi geno mar yudo gweth mag ngima mochwere. (Mathayo 25:34-36, 40, 46) Jehova kaachiel gi Wuode, dwaro mondo ji oyud thuolo mar yudo gwethgo.
16. Yo ma waneno godo chandruok ma wayudo otudore nade gi wach winjruok?
16 Mano kaka en gima ber seche ma chandruok ma wayudo bedonwa thuolo mar nyiso chiwruokwa ne Jehova kaachiel gi konyo e chopo dwaro mare! Ka watimo kamano, wanyalo nyiso ratiro ni kuom adier wadwaro bedo gi winjruok e kindwa gi Nyasaye kaachiel gi Kristo. Yesu ne olamo Jehova ka okwayo ne Jokristo madier duto kama: “Ok akwa ni jogi [jolupne mane nikode gie sano] kende, to akwayo bende ni jogo ma yie kuoma nikech wachgi; mondo giduto gibed achiel, kaka in, Wuora, in e iya, kendo an bende an e iyi, mondo gin bende gibedi e iwa.”—Johana 17:20, 21.
17. Wanyalo bedo gi geno mane ka wachung’ motegno e nyim Jehova?
17 Ka wachung’ motegno e nyim Jehova, obiro miyowa gweth mogundho. Wachne wacho kama: “Beduru matek, ma ok uyiengini, kutiyo matek pile e tich Ruoth, kung’eyo ni e i Ruoth tichu ok obedo kayiem.” (1 Jo Korintho 15:58) Kendo omedo wacho ni: “Nyasaye en ng’a makare, kendo wiye ok diwil kod tichu gi hera ma usenyiso ni uherogo nyinge.” (Jo Hibrania 6:10) Jakobo 5:11 wacho ni: “Waluongo jo ma timo kinda ni jo moguedhi. Usewinjo kinda mar Ayub, kendo uneno gi ma Ruoth notimone achien, nikech Ruoth ng’won gilala, kendo kecho.” Ayub ne oyudo ang’o achien? Kamano Jehova “noguedho Ayub moloyo kaka noseguedhe e ndalo mokwongo.” (Ayub 42:10-16, Bible in Luo, 1976) Ee, Jehova ‘nigi mich momiyo jogo ma dware.’ (Jo Hibrania 11:6) To mano kaka michno en mich maduong’ ma wageno yudo—ngima mochwere e paradis e piny!
18. Ang’o mabiro timore ne paro moro amora mag gik malit ma wanyalo bedogo gie sani?
18 Loch mar Pinyruodh Nyasaye biro tieko gik maricho duto mosetimore ne dhano kuom higini gana mang’eny mosekalo. Mor mabiro betie nobed mang’eny moloyo chandruok ma wayudo sani. Paro moro amora mag gik maricho ma ne osetimorenwa chon, ok nobedie. Paro mabeyo kaachiel gi gik mabeyo ma ji biro bedo ka timo e piny manyien, mos mos biro rucho paro mag gik malit ma timore e ngima masani. Jehova wacho ni: “To, neuru, achweyo polo manyien [sirkand Pinyruodh polo e wi dhano], kod piny manyien [oganda mar dhano makare]: mi wi ji nowil gi weche machon, ok ginipargi. To un, moruru, iluru, ndalo duto kuom gino machweyo.” Ee, e piny manyien mar Jehova, joma kare nobed gi thuolo mar wacho kama: “Koro piny duto oyueyo, oling’: gimuoch gi wer.”—Isaiah 14:7; 65:17, 18.
Be Inyalo Paro
• Jehova osenyiso nade ni omiyo nyinge duong’, kata obedo ni podi oweyo richo mondo odhi nyime?
• Horruok ma Nyasaye ohorego gi “agulini mag mirima” osekonyo nade mondo ng’wonone ochopnwa?
• En ang’o monego watem neno e chandruoge duto ma wayudo?
[Picha manie ite mar 67]
Jehova “noguedho Ayub moloyo kaka noseguedhe e ndalo mokwongo”