E+/taseffski/via Getty Images (Stock photo. Posed by model.)

SIKURU KA UNENO!

Tuoche mag Paro Mosebedo ka Medore Kuom Rowere—Ang’o ma Muma Wacho?

Chieng’ Wuok Tich, Februar tarik 13, higa 2023, riwruok mar Centers for Disease Control and Prevention (CDC) e piny Amerka nogolo ripot moro e wi tuoche mag paro mosebedo ka medore kuom rowere e pinyno. Ripodno nolero ni pasent 40 mag rowere manie sekondari winjoga ka gikuyo ahinya kendo gionge geno.

Dr. Kathleen Ethier ma en dairekta mar CDC e Division of Adolescent and School Health (DASH) nowacho kama: “Kuom higni 10 mokalo, tuoche mag paro osebedo ka medore ahinya kuom rowere to moloyo rowere ma nyiri. Nitie nyiri moseparo tieko ngimagi, to moko osetemo kata timo kamano.”

Ripodno nowacho kama:

• Kuom nyiri 10, nyako achiel kata mokalo mano (tiende ni pasent 14), osechun mondo odonj e timbe mag nindruok. Dr. Ethier nomedo wacho kama: “Mano en wach malit ahinya. Kuom nyiri 10 ming’eyo, nyako achiel kata mokalo mano osenindgo githuon.”

• Kuom nyiri 3, nyako achiel (tiende ni pasent 30) osetemo dere.

• Kuom nyiri 5, nyiri 3 (tiende ni pasent 57) winjoga ka gikuyo kendo gionge geno.

Nonrogo nyiso kaka mano en wach ma nyoso chuny ahinya. Kinde ma ng’ato en rawera, en kinde ma onego obedie gi mor kod ilo. En ang’o ma nyalo konyo rowere mondo onyagre maber gi parruok mag ngima? Ang’o ma Muma wacho?

Muma chiwo kony ne rowere

E kinde ma wadakiegi, ji nigi parruok mang’eny. Muma luongo kinde ma wadakiegi ni “kinde matek ahinya.” (2 Timotheo 3:1-5) Muma chiwo paro ma nyalo konyo rowere mang’eny e piny ngima mondo ginyagre maber gi chandruoge ma giromogo. Ne ane puonj ma Muma chiwo e sula ma luwogi.

• Nifanye Nini Ikiwa Sitamani Kuendelea Kuishi?

• Adwaro ni Atho​—Be Muma Nyalo Konya Sama Agombo ni Adera?

• Usikate Tamaa!

• Ninaweza Kukabilianaje na Kushuka Moyo?

• Ang’o ma Anyalo Timo Mondo Kik Asik ka Aneno Mana Rach Lilo?

• Ninaweza Kukabilianaje na Mahangaiko?

• Ninaweza Kudhibiti Hisia Zangu Jinsi Gani?

• Acha Kuhuzunika, Changamka! (pichni migoro e bod)

• Nifanye Nini Ninapoonewa?

• Nifanye Nini Nikinyanyaswa Mtandaoni?

• Lo Ng’at ma Kwinyi ma Ok Udhawo (pichni migoro e bod)

• Nifanye Nini Nikisumbuliwa Kingono?

• Napaswa Kujua Nini Kuhusu Kutendewa Vibaya Kingono?​—Sehemu ya 1: Tahadhari

• Napaswa Kujua Nini Kuhusu Kutendewa Vibaya Kingono?​—Sehemu ya 2: Kupata Msaada

Muma chiwo puonj ma nyalo konyo jonyuol

Muma chiwo puonj moko mabeyo ma jonyuol nyalo tiyogo mondo gikony nyithindgi onyagre gi pek ma giromogo. Ne ane puonj moko ma Muma chiwo e sula ma luwogi.

• Ni Nini Kinachoweza Kuwasaidia Vijana Walioshuka Moyo?

• Binti Yako Anapokuwa na Mkazo

• Nifanye Nini Ikiwa Mtoto Wangu Anaonewa?

• Kijana Wako Anapojiumiza

• Watoto na Mitandao ya Kijamii​—Sehemu ya 1: Je, Mtoto Wangu Atumie Mitandao ya Kijamii?

• Watoto na Mitandao ya Kijamii​—Sehemu ya 2: Mfundishe Kijana Wako Kutumia Mitandao ya Kijamii kwa Njia Salama

• Nyithindo kod Smartphones​—Kare Mokwongo: Be Nyathina Onego Obed gi Smartphone?

• Watoto na Simu za Mkononi​—Sehemu ya 2: Kuwafundisha Watoto Kutumia Simu ya Mkononi kwa Busara

• Jinsi ya Kuzungumza na Kijana Wako Kuhusu Kutuma Ujumbe Mchafu