XNAQʼTZBʼIL 32
BʼITZ 38 Kxqʼuqil Jehová tiʼja
¿Tzeʼn in nonin Jehová qiʼj tuʼn tikʼx nya bʼaʼn quʼn?
«Axte Dios ktzʼaqsalte kynabʼle, ex tuʼn kyweʼxixe tuj kyokslabʼle, ex kqʼolte kyipumale, ex kkyuwsal kyeye» (1 PED. 5:10).
¿TIʼ KʼELEL QNIKʼ TIʼJ?
Kʼelel qnikʼ kyiʼj junjun onbʼil in tzaj tqʼoʼn Jehová qe tuʼn tikʼx nya bʼaʼn quʼn ex alkye tten jaku che ajbʼen quʼn.
1. ¿Tiquʼn il tiʼj tuʼn tikʼx nya bʼaʼn quʼn ex alkye jaku tzʼonin qiʼj? (1 Pedro 5:10).
QKYAQILX in qo ok weʼ twitz nya bʼaʼn tuʼnju in qo anqʼin kyoj ambʼil kwest. Bʼalo o tzikʼ nim ambʼil tok jun yabʼil qiʼj, o kyim jun qfamiliar moqa in qo el ikʼun kyuʼn qfamilia ex qa kyuʼn gobierno (Mat. 10:18, 36, 37). Jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa kʼonil Jehová qiʼj tuʼn kukx tikʼx quʼn aj qok weʼ twitz alkyexku nya bʼaʼn (kjawil uʼjit 1 Pedro 5:10).
2. ¿Tzeʼn in nikʼx nya bʼaʼn quʼn?
2 Tuʼn tikʼx nya bʼaʼn quʼn, a t-xilen tuʼn qten tzʼaqli twitz Jehová ex tuʼn kukx qajbʼen te tukʼil tzalajbʼil aj qok weʼ twitz alkyexku nya bʼaʼn, aj qel ikʼun ex aj qok weʼ twitz jun tentación. Ax ikx a t-xilen tuʼn tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa kʼelel tiʼn Jehová tkyaqil nya bʼaʼn toj ambʼil tzul.¿Alkye tten in nikʼx nya bʼaʼn quʼn? Nya quʼnx in ten qipumal, sino a Jehová «in tzaj qʼonte nimxix qipumal» (2 Cor. 4:7). Toj xnaqʼtzbʼil lu kʼelel qnikʼ tiʼj kyaje onbʼil in tzaj tqʼoʼn Jehová qe tuʼn kukx tikʼx nya bʼaʼn quʼn ex tzeʼn jaku che ajbʼen quʼn.
NAʼJ DIOS
3. ¿Tiquʼn in xi qqʼamaʼn qa jun milagr aj qnaʼn Dios te Jehová?
3 O tzaj tqʼoʼn Jehová jun tbʼanel onbʼil qe tuʼn kukx tikʼx nya bʼaʼn quʼn. Maske aj il xjal qo, o tzaj tqʼoʼn ambʼil qe tuʼn qyolin tukʼil toj naʼj Dios (Heb. 4:16). A t-xilen jlu qa jaku qo yolin tukʼil Jehová toj alkyexku or, tiʼj alkyexku tiʼ, toj alkyexku yol ex toj alkyexku lugar, axpe ikx qa atoʼ toj pres (Jon. 2:1, 2; Hech. 16:25, 26). Ax ikx in nel tnikʼ Jehová qiʼj maske at maj kwest tuʼn qyolin tuʼnju at ansiedad qiʼj (Rom. 8:26, 27). Tuʼntzunju, jaku txi qqʼamaʼn qa jun milagr tuʼn qyolin tukʼil Jehová.
4. ¿Tiquʼn bʼaʼn tuʼn t-xi qqanin te Jehová tuʼn tonin qiʼj tuʼn tikʼx nya bʼaʼn quʼn?
4 In tzaj ttziyen Jehová jlu qe toj Biblia: «Qa at jun ma txi qqanin te Dios ik tzaʼnx ju tajbʼil, in qo tzaj tbʼiʼn» (1 Juan 5:14). Tuʼntzunju, ¿bʼaʼnpe tuʼn t-xi qqanin onbʼil te Jehová tuʼn tikʼx nya bʼaʼn quʼn? Bʼaʼn, tuʼnju at toklen tukʼilju tajbʼil. ¿Tzeʼn ojtzqiʼn jlu quʼn? Tuʼnju in tzaj tqʼamaʼn Biblia qa ma tzikʼx nya bʼaʼn quʼn, jaku txi tqʼoʼn Jehová jun tzaqʼwebʼil te Satanás (Prov. 27:11). Ax ikx in tzaj tqʼamaʼn qa «in xi tqʼoʼn kyipun qeju axix tok nnoʼk qeʼ kykʼuʼj tiʼj» (2 Crón. 16:9). Tuʼntzunju, jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa jaku bʼant ex taj Jehová tuʼn tonin qiʼj (Is. 30:18; 41:10; Luc. 11:13).
5. ¿Tzeʼn in nonin naʼj Dios qiʼj tuʼn tkubʼ qnaʼn bʼaʼn? (Isaías 26:3).
5 Bʼaʼn tuʼn qnaʼn Dios tiʼjju in tzaj bʼaj qkʼuʼj tiʼj, tuʼnju in tzaj ttziyen Biblia jlu: «Kyjaʼtzun kqebʼil kykʼuʼje tuʼn Dios; mas maʼ t-xilen jlu twitz tkyaqil kynabʼl xjal, tuʼn jlu kʼokel kwentin kyanmiye ex kyximbʼetze» (Filip. 4:7). ¡Nimxix in xi qqʼoʼn chjonte te Jehová tiʼj jlu! Aj kyok weʼ xjal mintiʼ in che ajbʼen te Jehová twitz nya bʼaʼn in xi kyjyoʼn junjun tumel tuʼn tkubʼ kynaʼn bʼaʼn. Pero aju mujbʼabʼil in tzaj tqʼoʼn Jehová qe mas nim toklen. Tuʼntzunju aj qnaʼn Dios te in kubʼ qyekʼin qa in nok qeʼ qkʼuʼj tiʼj ex qa kukx tzul tqʼoʼn mujbʼabʼil toj qanmi (kjawil uʼjit Isaías 26:3). ¿Alkye tten in bʼant jlu tuʼn Jehová? Aj tonin qiʼj tuʼn ttzaj qnaʼn junjun texto in tzaj tyekʼin qa kʼujlaʼn qo tuʼn ex qa taj tuʼn tonin qiʼj (Sal. 62:1, 2).
6. ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn aj qok weʼ twitz jun problem? (Ax ikx qʼonka twitza tiʼj tilbʼilal).
6 ¿Tzeʼn jaku tzʼajbʼen onbʼil lu quʼn? Aj qok weʼ twitz jun problem, bʼaʼn tuʼn tkyaj qqʼoʼn toj tqʼabʼ Jehová ex tuʼn qnaʼn Dios te tuʼn ttzaj tqʼoʼn mujbʼabʼil toj qanmi (Sal. 55:22). Ax ikx bʼaʼn tuʼn t-xi qqanin qnabʼil te (Prov. 2:10, 11). Ex nya oʼkx tuʼn t-xi qqanin te Jehová tuʼn tonin qiʼj, sino ax ikx bʼaʼn tuʼn t-xi qqʼoʼn chjonte te (Filip. 4:6). Tuʼntzunju, bʼaʼn tuʼn qximen tiʼj alkye tten in nonin Jehová qiʼj ex qqʼonx chjonte te. Aj qok weʼ twitz nya bʼaʼn, miʼn tzikʼ tnaʼl quʼn alkye tten in qo tzaj tkʼiwlaʼn Jehová (Sal. 16:5, 6).
Aj qnaʼn Dios, in qo yolin tukʼil Jehová. Ex aj tjaw quʼjin Biblia, in yolin Jehová qukʼil. (Qʼonka twitza tiʼj párrafo 6).b
BIBLIA
7. Qa ma qo xnaqʼtzan tiʼj Biblia, ¿tzeʼn jaku tzʼonin qiʼj tuʼn tikʼx nya bʼaʼn quʼn?
7 O tzaj tqʼoʼn Jehová Biblia qe tuʼn tikʼx nya bʼaʼn quʼn. In kanet nim texto quʼn aʼyeju in tzaj kyyekʼin qa kukx kʼonil Jehová qiʼj. Qo ximen tiʼjju in tzaj tqʼamaʼn Mateo 6:8, chi: «Porke ate Kymane ojtzqiʼmajtl tuʼn alkyeju at tajbʼenxix kyeye, naʼnxtoq t-xi kyqanine te». A Jesús qʼamante qe yol lu ex mas ojtzqiʼnxix Jehová tuʼn twitz alkyexku juntl xjal. Tuʼntzunju, aj qok weʼ twitz nya bʼaʼn, qʼuqli qkʼuʼj tiʼj qa ojtzqiʼn tuʼn Jehová tiʼ at tajbʼen qe ex qa kʼonil qiʼj. Ax ikx in che kanet mas ttziybʼil Jehová quʼn aʼyeju jaku che onin qiʼj tuʼn tikʼx nya bʼaʼn quʼn (Sal. 94:19).
8. a) Yolina tiʼj jun nabʼil jaku tzʼonin qiʼj tuʼn tikʼx nya bʼaʼn quʼn. b) ¿Tiʼ kʼonil qiʼj tuʼn ttzaj qnaʼn qe texto aj qok weʼ twitz nya bʼaʼn?
8 Ax ikx in che kanet qe nabʼil quʼn toj Biblia, aʼyeju in che onin qiʼj tuʼn tikʼx nya bʼaʼn quʼn ex tuʼn tjaw qjyoʼn aju mas bʼaʼn (Prov. 2:6, 7). Jun techel, in nonin Biblia qiʼj tuʼn miʼn ttzaj bʼaj qkʼuʼj tiʼjju jaku bʼaj qiʼj toj ambʼil tzul, sino bʼaʼn tuʼn tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj Jehová junjun qiʼj (Mat. 6:34). Tuʼntzunju tbʼanel qa ma jaw quʼjin Biblia tkyaqil qiʼj ex qa ma qo ximen tiʼj, tuʼnju kʼonil qiʼj tuʼn ttzaj qnaʼn qe nabʼil aj qok weʼ twitz jun nya bʼaʼn.
9. ¿Alkye tten jaku tzʼonin qiʼj qa ma qo ximen kyiʼj relato tkuʼx toj Biblia?
9 Ax ikx in yolin Biblia tiʼj tzeʼn onin Jehová kyiʼj tmajen ok qeʼ kykʼuʼj tiʼj toj ambʼil ojtxe (Heb. 11:32-34; Sant. 5:17). Aj tel qnikʼ tiʼj tzeʼn onin Jehová kyiʼj, in nel qnikʼ tiʼj qa ax ikx kʼonil qiʼj toj ambʼil jaʼlo. Tuʼnju «a Dios kolol qiʼj ex qʼol qipumal; a onil qe tuj qʼij ok ttzaj yajbʼil qiʼj» (Sal. 46:1). Qa ma qo ximen tiʼj alkye tten kubʼ kyyekʼin tmajen Jehová qʼuqbʼil kykʼuʼj ex ikʼx nya bʼaʼn kyuʼn, kʼonil qiʼj tuʼn tel qkanoʼn kyiʼj (Sant. 5:10, 11).
10. ¿Alkye tten jaku tzʼajbʼenxix Biblia quʼn?
10 ¿Tzeʼn jaku tzʼajbʼen onbʼil lu quʼn? Bʼaʼn tuʼn tjaw quʼjin Biblia tkyaqil qʼij ex tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn jun lista kyiʼj texto jaku che onin qiʼj. Ateʼ junjun erman in jaw kyuʼjin texto diario tkyaqil qlax ex in nonin kyiʼj tuʼn kyximen tiʼj aj tex qiʼj. Atzun jlu bʼant tuʼn jun ermana Marie tbʼi.a Tej ttzaj cáncer tiʼj ttat ex ttxuʼ, xqʼuqin kyiʼj tejxi kykyim. In tzaj tqʼamaʼn Marie tiʼ onin tiʼj toj ambʼil lu: «Tkyaqil qlax in jaw wuʼjine texto diario ex in chin ok tene ximel tiʼj. Onin jlu wiʼje tuʼn nximane tiʼj Jehová ex kyiʼj tbʼanel xnaqʼtzbʼil ateʼ toj Biblia ex nya oʼkx tiʼjju nya bʼaʼn in nok weye twitz» (Sal. 61:2).
QE ERMAN
11. Aj tok qbʼiʼn qa in nikʼx nya bʼaʼn kyuʼn erman, ¿tzeʼn in nonin qiʼj?
11 In che ajbʼen erman tuʼn Jehová twitz tkyaqil Txʼotxʼ tuʼn kyonin qiʼj tuʼn tikʼx nya bʼaʼn quʼn. In tzaj tqʼamaʼn Biblia jlu: «Porke bʼaʼn kyuʼne, tuj tkyaqil twitz txʼotxʼ nnikʼx kyuʼn kyermaniye ik tzaʼn kyeye nnikʼx kyuʼne» (1 Ped. 5:9). ¿Alkye tten in che onin qiʼj? Aj tok qqʼoʼn qwitz tiʼj qa in che ok weʼ twitz nya bʼaʼn ik tzeʼn qe ex in nikʼx kyuʼn, in tzaj tyekʼin jlu qa ax ikx qe jaku tzikʼx noq alkyexku nya bʼaʼn quʼn (Hech. 14:22).
12. ¿Tzeʼn jaku bʼaj qonin qibʼ qxolx? (2 Corintios 1:3, 4).
12 Ax ikx jaku che onin erman qiʼj. Atzun jlu bʼaj tiʼj apóstol Pablo tej tten pres. Onin qe erman tiʼj toj nimku tten, tuʼntzunju, kubʼ ttzʼibʼin kybʼi erman kyoj carta ex xi tqʼoʼn chjonte kye tuʼnju xi kyqʼuqbʼaʼn tkʼuʼj (Filip. 2:25, 29, 30; Col. 4:10, 11). Ax ikx toj ambʼil jaʼlo kukx in che onin erman qiʼj tuʼn tikʼx nya bʼaʼn quʼn, ax ikx qe jaku qo onin kyiʼj aj kyok weʼ twitz nya bʼaʼn (kjawil uʼjit 2 Corintios 1:3, 4).
13. ¿Tiʼ onin tiʼj ermana Maya tuʼn tikʼx nya bʼaʼn tuʼn?
13 Qo yolin tiʼjju bʼaj tiʼj jun ermana te Rusia, Maya tbʼi. Toj 2020 e okx junjun polisiy toj tja ex bʼaj kyrejistrarin, yajxitl xi kyiʼn twitz jwes noq tuʼnju yolin tiʼj tokslabʼil kyukʼil txqantl. ¿Tzeʼn onin qe erman tiʼj? Tqʼama jlu: «Toj jun ambʼil tej tkubʼ nnaʼne qa mlayxtoq tzikʼx nya bʼaʼn wuʼne, tzaj kyllamarin erman weye, tzaj kysamaʼn mensaje, carta ex tzaj kyqʼamaʼn qa kʼujlaʼn qine kyuʼn». Ex tqʼamatl jlu: «Ojtzqintoq wuʼne qa kʼujlaʼn qiʼne kyuʼn erman ex in che ok te nfamiliaye, pero atxix toj 2020 o tzʼel nnikʼe tiʼj qa ax tok jlu tuʼnju o tzʼok nqʼoʼne nwitze tiʼj».
14. Tuʼn t-xi qqʼoʼn ambʼil tuʼn kyonin erman qiʼj, ¿tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant quʼn? (Ax ikx qʼonka twitza tiʼj tilbʼilal).
14 ¿Tzeʼn jaku tzʼajbʼen onbʼil lu quʼn? Aj qok weʼ twitz nya bʼaʼn, bʼaʼn tuʼn qyolin kyukʼil erman ex tuʼn tel qpaʼn ambʼil tuʼn qten kyukʼil. Ax ikx jaku txi qqanin onbʼil kye ansyan, aʼyeju in che ok ik tzeʼn «jun lugar te kykolbʼil kyibʼ xjal ok ttzaj kyqʼiqʼ, ex ik tzaʼn jun kykolbʼil kyibʼ te kyqʼiqʼ jbʼal» (Is. 32:2). Ex bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa kykyaqilx erman in che ok weʼ twitz nya bʼaʼn. Qa ma qo onin kyiʼj txqantl, kʼonil qiʼj tuʼn qtzalaj ex tuʼn tikʼx nya bʼaʼn quʼn (Hech. 20:35).
Bʼaʼn tuʼn qyolin kyukʼil erman ex tuʼn tel qpaʼn ambʼil tuʼn qten kyukʼil. (Qʼonka twitza tiʼj párrafo 14).c
QʼUQBʼIL QKʼUʼJ
15. ¿Tzeʼn onin tiʼj Jesús tej t-ximen tiʼj qʼuqbʼil tkʼuʼj ex tzeʼn jaku tzʼel qkanoʼn tiʼj? (Hebreos 12:2).
15 O tzaj tqʼoʼn Jehová jun qʼuqbʼil qkʼuʼj tuʼntzun tikʼx nya bʼaʼn quʼn (Rom. 15:13). Bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa ikʼx nim nya bʼaʼn tuʼn Jesús tej chʼixtoq tkyim (kjawil uʼjit Hebreos 12:2). Ojtzqintoq tuʼn qa ma tentoq tzʼaqli, kʼoniltoq tuʼn tjaw nimset tbʼi Jehová. Ax ikx tajtoq tuʼn tanqʼin juntl maj tukʼil Ttat ex tuʼn tkawin junx kyukʼil skʼoʼn maj. Ax ikx qe in nonin qʼuqbʼil qkʼuʼj tuʼn tikʼx nya bʼaʼn quʼn toj ambʼil jaʼlo.
16. ¿Tzeʼn onin tiʼj jun ermana tej t-ximen tiʼj ambʼil tzul ex tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel qiʼn tiʼj?
16 Qo ximen tiʼj alkye tten onin tiʼj Anna, jun ermana te Rusia, tej t-ximen tiʼj ambʼil tzul tuʼn tikʼx nya bʼaʼn tuʼn. Tej t-xi qʼiʼn tchmil pres tqʼama jlu: «Tuʼn miʼn ttzaj bʼaj nkʼuʼje in nok tene naʼl Dios ex in nok tene ximel tiʼj ambʼil tzul. Ojtzqiʼntoq wuʼne qa kʼelel tiʼn Jehová tkyaqil nya bʼaʼn ex qa qo ul tkʼiwlaʼn».
17. ¿Tzeʼn jaku kubʼ qyekʼin qa in nok qqʼoʼn toklen qʼuqbʼil qkʼuʼj? (Ax ikx qʼonka twitza tiʼj tilbʼilal).
17 ¿Tzeʼn jaku tzʼajbʼen onbʼil lu quʼn? Bʼaʼn tuʼn tel qpaʼn ambʼil tuʼn qximen tiʼjju o tzaj ttziyen Jehová qe toj ambʼil tzul. Qo ximen tiʼj qa ya atoʼ junx kyukʼil qamiw, qfamilia ex qkyaqilx in qo tzalaj. Qa ma bʼant jlu quʼn tzul qnaʼn qa mlay che ten nya bʼaʼn te jumajx ex qa jaku qo ex kywitz (2 Cor. 4:17). Ax ikx bʼaʼn tuʼn qyolin kyukʼil xjal tiʼj qʼuqbʼil qkʼuʼj tuʼnju kwest kyanqʼibʼil ex in che ok weʼ twitz nimku nya bʼaʼn. Tuʼnju mintiʼ in che ajbʼen te Jehová mintiʼ ojtzqiʼn kyuʼn tiʼ o tzaj ttziyen qe toj ambʼil tzul. Tuʼntzunju, qa ma qo yolin kyukʼil kyiʼj junjun tiʼchaq, jaku tten kygan tuʼn tel mas kynikʼ tiʼj Tkawbʼil Jehová ex kyiʼj ttziybʼil.
Bʼaʼn tuʼn tel qpaʼn ambʼil tuʼn qximen kyiʼj ttziybʼil Jehová. (Qʼonka twitza tiʼj párrafo 17).d
18. ¿Tiquʼn jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj kyiʼj ttziybʼil Jehová?
18 Tej otoq tzikʼx nim nya bʼaʼn tuʼn Job, tqʼama jlu te Jehová: «Bʼaʼn wuʼne tkyaqil in bʼant tuʼna, ex mintiʼ jun mlaywit bʼant tuʼna» (Job 42:2). El tnikʼ Job tiʼj qa mintiʼ jun tiʼ jaku tzʼel qʼinte ambʼil te Jehová tuʼn tjapun twi tyol. Aj tel qnikʼ tiʼj jlu in nonin qiʼj tuʼn kukx tikʼx nya bʼaʼn quʼn. Jun techel, qo ximen tiʼj jun xuʼj tok jun yabʼil tiʼj, in tzaj bʼaj tkʼuʼj tuʼnju nimku maj o txi tukʼil doctor ex ni jun o bʼant tuʼn tonin tiʼj. Pero yajxitl in kanet jun doctor tuʼn aju in xi tqʼamaʼn te tiʼ yabʼil tok tiʼj ex tzeʼn tuʼn tqʼanit. In kubʼ tnaʼn tzalajbʼil ex in ten tipumal tuʼn kukx tikʼx yabʼil tuʼn, maske kxel tiʼn ambʼil tuʼn tbʼanix. Chʼixme ax jlu in kubʼ qnaʼn, in ten qipumal tuʼn tikʼx nya bʼaʼn quʼn tuʼnju qʼuqli qkʼuʼj tiʼj qa chʼix tpon ambʼil tuʼn qanqʼin toj jun Paraíso ik tzeʼn o tzaj ttziyen Jehová.
19. ¿Tiʼ jaku tzʼonin qiʼj tuʼn tikʼx nya bʼaʼn quʼn?
19 Ik tzeʼn ma tzʼel qnikʼ tiʼj, in nonin Jehová qiʼj tuʼn kukx tikʼx nya bʼaʼn quʼn tuʼntzunju o tzaj tqʼoʼn naʼj Dios, Biblia, qe erman ex jun qʼuqbʼil qkʼuʼj. Qa ma che ajbʼen qe onbʼil lu quʼn, kʼonil Jehová qiʼj tuʼn tikʼx alkyexku nya bʼaʼn in qo ok weʼ twitz, ajxi tpon ambʼil tuʼn tkubʼ tnajsaʼn tkyaqilju tokx tjaqʼ tkawbʼil Satanás (Filip. 4:13).
BʼITZ 33 Qʼonkja qe tbʼisa toj tqʼabʼ Jehová
a Ma che kubʼ chʼixpet junjun bʼibʼaj.
b TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: Kukx in nikʼ ambʼil ex kukx in nikʼx nya bʼaʼn tuʼn jun ermano ma tijen.
c TQANIL TIʼJ TILBʼILAL: Kukx in nikʼ ambʼil ex kukx in nikʼx nya bʼaʼn tuʼn jun ermano ma tijen.
d TQANIL TIʼJ TILBʼILAL: Kukx in nikʼ ambʼil ex kukx in nikʼx nya bʼaʼn tuʼn jun ermano ma tijen.