BIBLIOTECA Watchtower
BIBLIOTECA
Watchtower
énná
a̱
  • a̱
  • e̱
  • i̱
  • o̱
  • ñ
  • ʼ
  • BIBLIA
  • XO̱N XI TJÍO
  • KJOAJTÍN
  • es19 p. 88-97
  • Septiembre

Tsín video i̱ página jebi.

Likui nda kjima je video.

  • Septiembre
  • Nyaon nyaon chótʼayajiaan je Biblia 2019
  • Subtítulo
  • Taingo 1 sá septiembre
  • Lune 2 sá septiembre
  • Majte 3 sá septiembre
  • Mixkue 4 sá septiembre
  • Xipe 5 sá septiembre
  • Bixine 6 sá septiembre
  • Xoto 7 sá septiembre
  • Taingo 8 sá septiembre
  • Lune 9 sá septiembre
  • Majte 10 sá septiembre
  • Mixkue 11 sá septiembre
  • Xipe 12 sá septiembre
  • Bixine 13 sá septiembre
  • Xoto 14 sá septiembre
  • Taingo 15 sá septiembre
  • Lune 16 sá septiembre
  • Majte 17 sá septiembre
  • Mixkue 18 sá septiembre
  • Xipe 19 sá septiembre
  • Bixine 20 sá septiembre
  • Xoto 21 sá septiembre
  • Taingo 22 sá septiembre
  • Lune 23 sá septiembre
  • Majte 24 sá septiembre
  • Mixkue 25 sá septiembre
  • Xipe 26 sá septiembre
  • Bixine 27 sá septiembre
  • Xoto 28 sá septiembre
  • Taingo 29 sá septiembre
  • Lune 30 sá septiembre
Nyaon nyaon chótʼayajiaan je Biblia 2019
es19 p. 88-97

Septiembre

Taingo 1 sá septiembre

Ngasin nganda takoyalao je ʼndíxtino tʼatsʼe Niná (Efes. 6:4).

Je xi ngisasa chjíle jmeni xi koa̱n sʼin je xijchá xi Niná síxále kuinga kʼoasʼin sijchá je ʼndíxtile josʼin mele Jeobá (Sal. 127:3). Kʼianga kitsin je xtiʼndí israelita tokʼoa jenaxinandále Niná kitjenni. Tonga alikui mangóson je xtiʼndí xi tsin ndʼaibi, ninga chjotale Cristo ma je xijchále. Xi ijngosani, alikui toje kichʼañá nga tsiaan kʼianga tsjoacha maa je Jeobá kʼoa kao kjoatéxomale. Saʼnda nga sʼa tsin je ʼndíxti, machjén nga kuinyakao je xijchále nga chjotale Cristo katama, nga tsjoátʼale yaole Niná kʼoa nga koaisʼenngindá. Kui jebi xi nʼio tjínle kjoandosin, nga̱ kui xi kuinyakao nga kuitjontjaile yaole kʼianga kjoaʼaí je kjoañʼai xi nʼio tse (Mat. 24:13). Kui xi mená nga ngatsʼi xi xijchá ma kʼoati tsjoa katasatío kon nga je Jeobá sixále ʼndíxtile, nga je tsjoátʼale yaole kʼoa nga koaisʼenngindá. w18.03 12 párr. 16, 17

Lune 2 sá septiembre

Tikuindai yaoli, kʼoa tikuindai je xi tibakoyai (1 Tim. 4:16).

Je xi tsjoá kjoafaʼaitsjen ya jinjtín kʼoa tsa je xi xijchá ma, tjínnele nga kui choa̱le Jesús koaitjenngi kʼianga ya Biblia kʼoangini nga koatekjáya. Kʼiatsa kʼoasʼin, tjíobakó nga je Jeobá kao Jesús tjíobándiaale. Kʼianga chʼaʼén nga bichakjáyaná kʼoa nga kʼoasʼin bichakjáyaa josʼín je Jeobá kao Jesús nʼio tse kjoanichikontʼain sʼená. Nyʼán sʼin biyoaa ya yaniʼyaná kʼoa kao ya jinjtín. Nda satío tokoán ngatsʼiaa, tsín jme xi nikjáojiaan kʼoa tsín jme xi nokjonlee, jebi kui bakóná nga kʼoasʼin kuiyoaa nichxin xi nroaján (Sal. 72:7). Kʼianga batekjáyaná je Jeobá tísíkatíondaná nga koa̱n nyʼán sʼin kuiyoaa ngantsjai nichxin kʼoa nga jtín sʼin kuiyoaa (Is. 11:9). Tsa kuenta sʼiaan jebi, koa̱njinná nga kʼoasʼin bakóniná je Jeobá nga tsjoakená kʼianga batekjáyaná. w18.03 26 párr. 15; 27 párr. 17, 19

Majte 3 sá septiembre

Kiskanisʼenngindá chjota je Juan ya xo̱ngá Jordán. Kʼoa tsakatíotseen je jéele (Mat. 3:6).

Je chjota xi kichokonle je Juan nga kiskanisʼenngindá kui tsakakó nga kʼoakoannile nga tsín kisitjoson je Kjoatéxomale Moisés (Mat. 3:1-6). Tonga je xi ngisa tjínle kjoandosin xi kisʼin je Juan kuinga je kiskanisʼenngindá Jesús, je ʼNdíle Niná (Mat. 3:13-17). Tonga je Jesús alikui koanchjénle nga kʼoakoa̱nnile je jéele, nga̱ chjotatsje koan (1 Ped. 2:22). Kuinga kisʼenngindáni nga tsakakó nga jetíjnanda nga ñaki to xále Niná sʼin (Heb. 10:7). Kʼianga kitsoyason je Jesús, je chjotatjenngile kʼoati kiskanisʼenngindá chjota (Juan 3:22; 4:1, 2). Kʼoati kuinga kisʼenngindáni je chjota nga̱ kʼoakoannile nga tsín kisitjoson je Kjoatéxomale Moisés. Tonga xi koanskanni, kʼianga jekʼien je Jesús kʼoa nga jejaʼáyanile, alikui tikoanngósonni josʼin kisʼenngindá je chjota. w18.03 5 párr. 6, 7

Mixkue 4 sá septiembre

Je xi Espíritu Santo tíjnajin ni̱ma̱le kotʼajin ngayije kjoa (1 Cor. 2:15).

Je chjota xi kʼoasʼin síkjaʼaitsjen josʼin síkjaʼaitsjen Niná nʼio mandosinle josʼin tíjna ngixko̱n Niná kʼoa kjenngile (Efes. 5:1). Jebi kui xi tsonile nga kui fitjenngi josʼin síkjaʼaitsjen je Jeobá. Chjota jebi makjainle nga ñaki tíjna je Niná kʼoa kuenta sʼín je kjoatéxomale (Sal. 119:33; 143:10). Kʼoati sʼele je kjoanda xi tsjoáná je nganʼiotsje kʼoa tsínkui kʼoasʼín je “kjoa xi sʼín yaoná” (Gál. 5:22, 23). Je choa̱ xi fisani kui bakóyaná josʼin tsoyanile jebi. Tobʼelañá, jngo chjota xi negosio sʼín ñaki tokui kjoale negosio títso tínchja̱le. Tikʼoasʼinni, je chjota xi kʼoasʼin síkjaʼaitsjen josʼin síkjaʼaitsjen Niná, nʼio mandosinle xi tʼatsʼe Niná. w18.02 19 párr. 3, 6

Xipe 5 sá septiembre

Ji Daniel, chjota xi nʼio chjí ʼyali (Dan. 10:11).

Je Daniel yaa kinikʼéjna ya Babilonia, je chjota xi ya tsʼe xkóson tsakʼétsʼoale kʼoa nʼio kisʼe je kjoabʼenda. Je chjota babilonio tsabesin je Jeobá kʼoa tsakʼasjengi je chjota judío kʼoa tsabesin (Sal. 137:1, 3). Nʼiojin aon koanle je chjota judío xi kixi koan kʼianga kʼoakoan, jolani Daniel. Saʼnda kʼoatsakʼinle jmeni xi tjínnele ski̱ne, “tonga je Daniel ñaki kʼoatsakʼé ni̱ma̱le nga tsínkui sijndíni yaole je xi kjine je rey” (Dan. 1:5-8, 14-17). Ijngosa kjoa jaʼatojin je Daniel. Nga nʼio chjine koan, xángʼa tsakʼaile (Dan. 1:19, 20). Tonga ʼndele nga ngʼakon koa̱n tosaa nangitokon koan, kʼoa jé Jeobá kitsjoale kjoajeya ngantsjai (Dan. 2:30). Kʼoa sʼasa xti je Daniel kʼianga chjotakixi sʼin tsabekon Jeobá, joni Noé kao Job (Ezeq. 14:14). Ndasʼin tsakʼejna ngixko̱n Niná nga̱ kisitjoson kʼoa kixi kitʼale jokji tse tsakʼejna. w18.02 5 párr. 11, 12

Bixine 6 sá septiembre

Leví ali tokʼoakji sʼuí tsakʼasjele Jesús ya ndʼiale (Luc. 5:29).

Je Jesús kiskosonnile josʼin tsakʼétsaojin. Tobʼelañá, ki “jña chixan chjota” kʼoa kao jñani “sʼuí” kisʼejna (Juan 2:1-10). Kʼianga jejetʼa bino jña chixan chjota, je Jesús jngo kjoaxkón tsakʼéjna, bino kisikʼóya je nandá. Tonga je Jesús alikui tokui xá kisʼin nga tsakʼétsaojin. Jé títjon Jeobá kisikʼéjna kʼoa tsakʼénele yaole nga tsakasenkao xi kjaʼaí. Kʼoa saʼnda kitsjoaa kjoabijnachonle nga jngo yá kinikʼientʼa nga koa̱n kuitjontjai je chjota. I kitsole ngatsʼi chjotatjenngile: “Jó tondano kʼia nga nokjoaʼaonno, kʼia nga fitjenngi kontrano, kʼoa nga kuitsono ngayije xi chʼao tjín xi tʼatsʼan, nga énndiso nchja̱. Tʼetsjoaotakon, kʼoa tʼejngotakon, nga̱ je chjíno nʼio tse koa̱n ya ngʼajmi” (Mat. 5:11, 12). Tsa ñaki tsjoacha kjoaixiaa je Niná, alikuijin kui kʼoasʼiaan jmeni xi ʼyaa nga tsín sasénle, tonga kʼoati machjén nga tsínkui kʼoasʼiaan jmeni xi to jao tjínná tsa sa̱sénle Niná kʼoa tsa mai (Mat. 22:37, 38, TNM). w18.01 26 párr. 16-18

Xoto 7 sá septiembre

Tsa jngo choʼnda xi ʼnyi jcha saʼnda nga sʼa ʼndí kji, alikui tsjoá kjoanda nga koa̱nskanni (Prov. 29:21).

Ánni nga kui bʼainilee je Jeobá jmeni xi tjínná. Kuinga tsjoachaa kʼoa nga bʼailee kjoanda tʼatsʼe jmeni xi tsjoáná. Kʼianga nikjaʼaitsjenjiaan jmeni xi títsjoáná je Jeobá, kʼoati satío tokoán jokisʼe kon je rey David kʼianga kʼoakitso nga tʼatsʼe Jeobá tínroani ngayeje jmeni xi tjínná, kʼoa nga jme xi b’ailee tikui tibʼainilee jmeni xi títsjoáná (1 Crón. 29:11-14). Kʼianga tjotʼaa jmeni xi tjínná kʼoati basenkaoná. Tobʼelañá, kʼiatsa tjín xi koatse jngo tiʼndí kʼoa je tsjoále xijchále tonga tsa tikui koatseni je tao̱n xi je xijchá kitsjoale, a tsí tojo tsjoa sa̱tío kon je xijchá. Kʼoa tsa jngoje̱ ti xi precursor sʼin tísíxá tao̱n tsjoále je xijchále nga koasenkao tʼatsʼe gasto xi tjín ya yaniʼya. Jósʼin je xijchá jebi. Tsakui nichxin tsínkui koyale nga kʼoakatasʼín je tile, tonga kjoé je tao̱n xi tsjoále, nga̱ kʼoasʼin bakóni je tile nga tsín chajinle je kjoanda xi bakóle xijchále. Tikʼoasʼinni xi kao je Jeobá, bení nga ndatjín nga kʼoailee je tsojmichjí xi tjínná. w18.01 18 párr. 4, 6

Taingo 8 sá septiembre

Kui chjoéjion je kjoabijnachon ánni nga kuiyochonsíño, jon kʼoa kao ntje̱no (Deut. 30:19).

Alikui tokui xi machjén nga kʼoakʼuínle je ʼndíxti jmeni xi ndatjín kʼoa jmeni xi chʼaotjín. Machjén nga je xi xijchá ma kuinyakao je ʼndíxtile. Nga koa̱njinle je ʼndíxti, koaan kjoachjonangi koatiole. Jolani: “Ánni nga bʼéchjoasíni je Biblia jmeni xi ndatjín maná ñá. Ánni nga makjainnili nga basenkaoná ngantsjai je kjoafaʼaitsjen xi tsjoá je Biblia” (Is. 48:17, 18). Kʼianga jngo xi sʼa xti mele koaisʼenngindá, jé xijchále tjínnele kuinyakao nga katamajinle je xá xi tjenkao kʼoa nga tsín tokjoaská katamale. Jósʼin bekon. Jmé kjoanda xi tjenkao. Jmé kjoa xi sʼe. Ánni nga ngisa tsʼesíni je kjoanda xi sokó tikʼoajinni je kjoa xi sʼe (Mar. 10:29, 30). Nʼio tjínle kjoandosin nga kuikjoanla jebi títjon katasíkjaʼaitsjen nga kjesa kanísʼenngindájin yaole. Tsa kuinyakao je xi xijchá ma nga sikjaʼaitsjenjin jebi, tochale skoe̱ je ʼndíxti nga ngisa nda bichómani ngantsjai kʼianga nitjosoán jmeni xi tso je Biblia. w17.12 21 párr. 14, 15

Lune 9 sá septiembre

Nchja̱jaʼaínle nga jngó jngó (Is. 40:26).

Nkjín ndsʼee xi nʼio táo chʼin tjínle, kʼoa tjínkʼa xi xínkjín tjíosíkuinda xi jetjínle nó, ninga kʼoati jejchínga tsanda je. Tjínkʼa xi tse kjoama̱ bʼéngi nga bajngiʼa je familiale. Kʼoa ʼyañá nga nkjín mani xi tsín tokui kjoa jebi faʼatojin. Tsa nʼio mandosinle je Jeobá tʼatsʼe niño, a tsí ngisa mandosinle xi tʼatsaan, nga̱ kuinga tsjoachaa nga nixánilee (Sal. 19:1, 3, 14). Je Nʼainá xi tíjna ngʼajmi nʼio nda bená. Je Jesús i kitso: “Nda tsa ntsja̱jko tjíoxki ngayije” (Mat. 10:30). Kʼoa jngo xi kiski salmo kʼoakitso nga kuenta sʼín je Jeobá je chjota xi kixi (Sal. 37:18). Xi tsonile, be jme kjoa xi tibitjatojiaan, kʼoa jé tsjoáná nganʼio nga chókjoajinná tojme kjoani. w18.01 7 párr. 1; 8 párr. 4

Majte 10 sá septiembre

Tabita tisótjain (Hech. 9:40).

Kʼianga kisikjaʼáyale Pedro je Tabita “Ali tokʼoakji chjota xi koankjainle xi tʼatsʼe Nainá”. Je chjotale Cristo jebi, kuijin kinchja̱ni nga tjínle nganʼio je Jesús kao Jeobá nga male síkjaʼáyanile je kʼien (Hech. 9:36-42). Ijngola kjoafaʼáya si̱kʼaxkiaa xi kʼoati nkjín chjota tsabe. Ñandia, kʼianga je pastro Pablo tínchja̱yajinle je chjotatjenngile Jesús ya Troas. Je Eutico yaa tíjnajchxo ya ventana kʼianga tínrʼoéle je Pablo, toxijña kisʼefe kʼoa jan piso tjínle jña kiskangini. Tsakui nichxin je títjon Lucas kichonrʼoe, xi chjinexki koan. Je Lucas kʼoakitso nga kʼien Eutico. Je Pablo kijennrʼoe kʼoa kiskomitjeen je Eutico, kʼoa kʼoakitsole ngatsʼi nga tíjnakonni. Ngatsʼi tokoanxkónjinle jmeni xi tsabe. Nʼiojin tsakasenkao nga ñaki xko̱n tsabeni nga jaʼáyanile jngo chjota (Hech. 20:7-12). w17.12 5 párr. 10, 11

Mixkue 11 sá septiembre

Nroao kʼoa chótsenlao je xále Jeobá (Sal. 46:8).

A kjimale je chjota tjíobʼéndajin je kjoa xi nʼio tse kjoañʼai tjíosíkatíojin. Je chjota alikui kjimale nga tjíofaʼáxin je kjoajchán, je kjoatsʼen, kʼoa jolani je xi síkitsónjin programa xi tjínle computadora, kjoatsʼen xi sʼe ya yaniʼya kʼoa nga ngotjo nikjesonni je chjota. Xi ijngosani, nga nyao nyaon ngisaa nʼio tísʼe kjoaché kʼoa kao chʼin. Alikui tomaxkónná nga ʼyaa jebi. Je chjota xi kjinentsja je jtín xi tsʼe kjoa polítiko kʼoa kao xi tsʼe tao̱n ngʼakonní kʼoa kuinga tsín kjimanile tjíofaʼáxin je kjoajchán, kjoaché, chʼin kʼoa kao nga ma̱ tinijchá yaoná. Tojé Chjotaxále Niná xi koa̱nle kjoaʼaxin ngayeje kjoa jebi. Kataʼyala jmeni xi sʼin je Jeobá xi tʼatsʼe chjotasonʼnde. Je kjoajchán. Je Chjotaxále Niná kjoaʼaxin jña nroani nga kjoajchán sʼe jolani je kjoangʼakon, kjoachʼanacha, chjota xi nʼio ngʼa basje naxinandále, relijión ndiso kʼoa kao je Na̱i (Sal. 46:9). Je kjoatsʼen. Je Chjotaxále Niná, miyón chjota tíbakóyale nga tsjoake katama xínkjín kʼoa nga katasínʼiotʼa xínkjín kʼoa jebi nijngojinla chjotaxá sonʼnde xi kjimale kʼoatjíosʼín (Is. 11:9). Chʼin. Je Jeobá sichikontʼain je choʼndale nga tsín tijme chʼin sʼe̱nile (Is. 35:5, 6). Nga ma̱ tinijchá yaoná. Je Jeobá kjoaʼaxin kjinrá kʼoa je choʼndale ndasʼin koatio, sʼeele jmeni xi koatiokonni kʼoa sa̱kóyale xi tʼatsʼe Niná (Sal. 72:12, 13). w17.11 24 párr. 14-16

Xipe 12 sá septiembre

Tsín ji ska̱nenili jée xi totʼatsʼe njín (Deut. 19:10).

Je naxinandá xi tsen kisatio ya Israel kui xá kisationi nga tsín jme jée ska̱nele je chjota israelita. Jeobá tsjoakee je kjoabijnachon kʼoa jtikee je xi toxá sʼínni nga “njínle chjota” bʼéjten (Prov. 6:16, 17). Nga kixi kʼoa nga tsje je Niná kuinga tsín tokjoaská tjenkaosíni nga xínkjín kisikʼien je chjota ninga tokjoataon xi koanle. Je chjota skribano kao chjota fariseo alikui je Jeobá kiskenngile. Chjota jebi alikui chjí tsabe je kjoabijnachonle xi ngikʼa. Je Jesús i kitsole: “Kichjaʼaxion yobi̱le kjoachjine. Tijonnio likui jitjasʼaon, kʼoa je xi tjíofaʼasʼen tsakʼechjoalao” (Luc. 11:52). Tjínnele tsakasenkao tsakai je chjota nga katamajinle jotjínni je Énle Niná ánni koa̱n koatiokon ngantsjai nichxin, tonga ʼndele nga kʼoasʼin tosaa tsakʼéchjoale nga Jesús katafitjenngile, je xi koa̱nle kuinyakao nga sʼe̱le kjoabijnachon (Hech. 3:15). Nga kʼoakisʼin, alikui kisʼele kjoachoya je chjota nga koa̱n koatio ngantsjai nichxin. Je chjotatítjonle relijión, ngʼakon koan kʼoa alikui chjí tsabekon je kjoabijnachonle chjota kʼoa tsín koanndosinle josʼin tjío. Nʼio tsʼen koan kʼoa tsín kisʼele kjoamatokon. w17.11 15 párr. 9, 10

Bixine 13 sá septiembre

Je xi masoakonkena, je ʼndíle chjota kʼoati koa̱nsoakonke (Mar. 8:38).

Kʼianga kichotʼayá Biblia kao je testigole Jeobá, tsakui nichxin likui kʼoatsakʼinlee xíngiaa. Tonga nga jekoantajasa kjoamakjainná, koanjinná nga tjínnele nʼiojin koaan kʼoa nga machjén nga chja̱kaoñá jme xi kjimakjainná. Kʼiatsa kjoa tísʼená kao xíngiaa nga kixi timangíntʼalee Jeobá, jméni xi koa̱n sʼiaan nga nyʼán sʼin kuiyokoaa kʼoa kixi koa̱nlee je Niná. Si̱jinlee yaoná josʼin síkjaʼaitsjen je xíngiaa. Nʼiojin tsjoa tjín tokoán nga kjimajinná xi tʼatsʼe Biblia. Tonga tjínjinkʼa xíngiaa xi kʼoasʼin sikjaʼaitsjen nga jngo secta tiyojiaan kʼoa nga totíchʼanachaná. Tsakui nichxin kʼoasʼin sikjaʼaitsjen nga tsín titsjoachañá nga jekinikatioá je sʼuí xi bʼasje. Kʼoa tsa kʼoasʼin síkjaʼaitsjenje̱ nga kjoañʼai tsjoáná Niná kʼianga jekuiyá. Tjínnele si̱jinlee yaoná josʼin síkjaʼaitsjen kʼoa nda kuinóʼyalee ánni nga jchasíñá jmeni xi makjáojinle (Prov. 20:5). Koaan kjuintjenngiaa je choa̱ xi tsakʼéjna je pastro Pablo, kisijinle yaole josʼin kisikjaʼaitsjen ngatsʼi chjota kʼoa kui xi tsakasenkao nga koan kitsoyanile je Énle Niná. Kʼiatsa kʼoasʼiaan tsanda ñá koasenkaoná nga koa̱n kʼuínyalee xíngiaa jme xi makjainná (1 Cor. 9:19-23). w17.10 15 párr. 11, 12

Xoto 14 sá septiembre

Tijndálao nga chʼa̱sjengʼao Jeobá (Sal. 33:2).

Tsakui nichxin likui tso tokoán nga jndaa nga̱ likui ʼyaa jósʼin kuijndá. Kataʼyala kʼaa kjoafaʼaitsjen xi koasenkaoná josʼin si̱ndayaa jta̱ná. Xi koasenkaoná nga nʼio kuijndá kuinga koa̱nná josʼin chjénjtá. Tojo ma je lʼí nga tsjoále nganʼio je foco nga tí, kʼianga chjenjtá tsjoále nganʼio je jta̱ná nga nokjoaa kʼoa nga jndaa. Tjínnele kʼoakji nʼio kuijndá jokji nʼio nokjoaa. Ya Biblia kʼoatsole je choʼndale Niná nga nʼio katasele kʼoa nga kao kjoatsjoa kʼoakatasʼín (Sal. 33:1-3). Kʼianga chotʼayajtían ya niʼyaná kʼoa tsa toñá tiyoaa koaan chjoéjin jngoaa kjoajnda xi tsjoachaa kʼoa nʼio kʼoéxkiaa kʼoa xijekoa̱n, nda chjénjtaa kʼoa ngotjo kʼoakuixónñá nga jngó jngó ndiaa én. Xijekoa̱n kʼoati kji nʼio kuijndá jokji nʼio kabʼexkiaa (Is. 24:14). Ngisaa nda kuitjo jta̱ná tsa kʼoasʼiaan. Tsín katamasoaná kʼoa tsín kuijkoán. w17.11 5, 6 párr. 11-13

Taingo 15 sá septiembre

Ngatsʼi xi kʼoatsakʼé kon je Niná xi kixi, tsakationdaa kʼianga koaimi kʼoa kʼoendaya je ndʼiale Jeobá xi kisʼejna ya Jerusalén (Esd. 1:5).

Jokjitse tsakʼetsoma ya yandiaa, je chjota judío kuijin kisikjaʼaitsjenjin jóchon Jerusalén ya jña kuichokatio. Tsakʼinyale nga naskánakoanchon ngasʼa kʼoa je xi chjotajchíngale koan tsabení jokisʼe je yo̱ngo̱ xi ya kisʼejna (Esd. 3:12). Tsa yalani kitjenkoaa chjota jebi, jókisʼe tokoán tsa tokʼia tsaʼya títjoán Jerusalén. A ba kisʼe tokoán nga tsaʼyaa nga toxkoa̱lesa tjío je naxinandá kʼoa nga jetokijñá. A kui kiningósonkoaa jokjoanyʼai je xjáo xi kjindai Babilonia kʼoa nga jetoxkoa̱lesa nya je xjáole Jerusalén. Tonga je chjota judío alikui kisikinroajen kon, nga̱ tsabee josʼin kisikuinda kʼoa josʼin tsakasenkao Jeobá nga kinroani Babilonia. Je xi títjon kisʼin nga kicho Jerusalén kuinga jngo sonxta tsakʼénda jña kisʼejna tsakai je yo̱ngo̱, kʼoa nyaon nyaon tsakakále cho̱ je Jeobá ya sonxta jebi (Esd. 3:1, 2). w17.10 26, párr. 2, 3

Lune 16 sá septiembre

Ali tsa nokjonjin kʼoa ali tsa bʼatséjin, nga̱ je Jeobá yaa tjen tíjnakaoli (1 Crón. 28:20).

Je Salomón nʼiojin nda kitjenngi je choa̱le nʼaile nga nʼiojin koan. Nʼiojin koan nga kiskan kao je chjota xi Goliat tsak’in, jé Niná tsakasenkao David nga koan kisik’ien chjotakjoajchán jebi (1 Sam. 17:45, 49, 50). Alikui jao tjínná nga je David xi koan tsakasenkao Salomón nga kisʼele kjoanʼiojin kʼoa nga tsakʼénda je yo̱ngo̱. Jé Jeobá tsakasenkao josaʼnda nga koa̱njngole je yo̱ngo̱. Je Salomón kuijin kisikjaʼaitsjenjin jmeni xi kitsole je nʼaile, kʼoa kuijin xi tsakasenkao ninga sʼa xti kʼoa ninga kje nʼio tse kjoafaʼaitsjen tjínjinle. Nʼiojin koan Salomón kʼoa kisixá. Jé Jeobá tsakasenkao nga ñato nó basen koanjngonile je yo̱ngo̱ xi tsakʼénda. Tojosʼin tsakasenkao Salomón, je Jeobá kʼoati koasenkaoná tsanda ñá nga nʼiojin koaan kʼoa nga kuitjosonná je xá xi kjinená ya yaniʼyaná kʼoa kao ya jinjtín (Is. 41:10, 13). Kʼiatsa ñaki kao kjoanʼiojin si̱xálee Jeobá, koaan kʼoéjngoaa tokoán nga sichikontʼainná ndʼaibi kao nichxin xi sʼa nroa. w17.09 28 párr. 3; 29 párr. 4; 32 párr. 20, 21

Majte 17 sá septiembre

Je énle Niná tíjnakon, kʼoa nʼio síxá (Heb. 4:12).

Xi choʼndale Jeobá maa, alikui jao tjínná nga “je énle Niná tíjnakon, kʼoa nʼio síxá”. ʼYañá nga je Énle Niná tjínle nganʼio nga basenkaoná kʼianga nindayaa yaoná. Kʼianga kjesa testigole Jeobá majin, tjínkʼa xi kisiché, xi droga kisikao, kʼoa xi kisichajngi. Kʼoa tjínkʼa xi nʼio tsaʼyale i̱ Sonʼnde kʼoa tsa xi nʼio tse tao̱n kisʼele, tonga alikuini tsjoa kisatio kon (Ecl. 2:3-11). Nʼio nkjín xi tsín jme kjoachoya tjínle tsakai, tonga nga tsabe je Énle Niná kui xi tsakinyakao nga tsjoa kisationi kon kʼoa nga tjínnile kjoachoya ndʼaibi. Tsjoa satío tokoán nga bʼexkiaa tʼatsʼe josʼin tjíosíndaya yaole je chjota, tojosʼin faʼaitʼa je Xo̱n xi Bájinkonná ya kjoaʼmiya xi “Je Biblia síkʼantjaiyaa chjota” ʼmi. Kʼoa ninga jechjotale Cristo maa, ngatsʼiñá nga machjénná je kjoafaʼaitsjen xi tsjoá je Biblia nga tosi tonda miyoná koa̱n je Jeobá. w17.09 23 párr. 1

Mixkue 18 sá septiembre

Je Jeobá tsakakóle kjoamatokon, tsakʼaonsjee ya naxinandá kʼoa kjin kisíkatío (Gén. 19:16).

Jmeni xi koanle je Lot kui tsoyaná nga je Jeobá nʼio nda be je kjoa xi faʼatojin je choʼndale (Is. 63:7-9; Sant. 5:11; 2 Ped. 2:9). Je Jeobá kʼoatsoná nga tjínnele koakoá je kjoamatokon. Si̱kjaʼaitsjenla jngo kjoatéxoma xi tsakʼaile je naxinandá Israel. Kʼiatsa jngo chjota israelita xi tao̱n kisikinyale xi kjaʼaí, koaan najñole kisikʼéjnangi (Éx. 22:26, 27). Tsakui nichxin je xi tao̱n kisikinya koanmele nga tondiaa kisikʼéjna je najño, tonga tsa kʼoalani, koantsínjinle je xi tsakajnaya chjota xi tsʼe najño. Kuinga kʼoatsakʼinnile je chjota israelita nga katabakó kjoamatokon kʼoa katatsjoáni je najño kʼianga jeska̱ntjai je Tsʼuí. Jméni xi tsoyaná je kjoatéxoma jebi. Kui tsoyaná nga tjínnele kuisenkoaa je ndsʼee kʼiatsa nganʼio machjénle (Col. 3:12; Sant. 2:15, 16; 1 Juan 3:17). w17.09 9 párr. 4, 5

Xipe 19 sá septiembre

Nʼai, tichatʼalai nga̱ tsín be jme xi sʼín (Luc. 23:34).

Je Jesús tsakʼétsʼoale je Nʼaile nga katasíchatʼale je xi kitsjoale kjoabiya. Tojosʼin tiʼyaa, je Jesús ndʼé koan kʼoa tsejta koan ninga nʼio tse kjoañʼai kinikjaʼá (1 Ped. 2:21-23). Jósʼin koakoá kjoandʼé kao kjoatsejta. Jngo koya josʼin koakoá, kuinga si̱chatʼalee xíngiaa. Je Pablo itso xi kiskile je chjotale Cristo: “Tosi tonda katakano xíngio kʼoa kao kjoatsjoa tichatʼalao xíngio kʼiatsa ʼya xi fajétʼale xínkjín. Jokisʼin Jeobá nga kao kjoatsjoa kisichatʼano, kʼoati tʼiaon tsanda jon” (Col. 3:13, TNM). Tjínnele nga ndʼé koaan kʼoa nga tsejta koaan nga si̱tjosoán je kjoatéxoma jebi. Nga kʼoanʼia jtín biyoaa. Je Jeobá kʼoatsoná nga ndʼé katamaa kʼoa nga tsejta katamaa. Nʼio machjén nga kʼoasʼiaan kʼiatsa mená kuitjo̱ntjé (Mat. 5:5; Sant. 1:21). Xi ngisa chjíle, kuinga je Jeobá chʼa̱sjengʼaa kʼoa kuinyakaoñá xíngiaa nga sitjoson jmeni xi tsoya je Biblia (Gál. 6:1; 2 Tim. 2:24, 25). w17.08 25, 26 párr. 15-17

Bixine 20 sá septiembre

Kʼia nichxin nga faʼá kjoañʼai, je Jeobá male bʼasjentjai chjota xi bexkón nga je (2 Ped. 2:9).

Ya Biblia nkjín choa̱ faʼaitʼa josʼin basenkao Jeobá je choʼndale. Tobʼelañá, kʼianga tsakatéxoma je rey Ezequías, je reyle Asiria xi Senaquerib tsakʼin kitjoéle Judá kʼoa jé tsakánentsja ngakjijnda naxinandá kʼoa tokuisa Jerusalén xi kje tjoéjinle nga kʼia (2 Rey. 18:1-3, 13). Xi koanskanni, je Senaquerib kʼoakitso nga kuichosíkje je naxinandá Jerusalén. Jméni xi kisʼin je Ezequías. Jé Jeobá tsakʼétsʼoale kʼoa jé profeta Isaías kisijéle kjoafaʼaitsjen (2 Rey. 19:5, 15-20). Kʼoati tsakakó nga koanle kisikjaʼaitsjen kʼoa tsakʼéchjíle Senaquerib jotjín kisijé (2 Rey. 18:14, 15). Je Ezequías kisikatíonda je chjota jmeni xi sʼin kʼianga kuichokationdai ya naxinandá je chjotakontrale (2 Crón. 32:2-4). Jósʼin kichomani jebi. Je Jeobá jngo ánkje kisikasén. Nga tojngo nitje̱n 185,000 chjotakjoajchán asirio kisikʼien. Je Ezequías saʼnda tsín kui kiskoyale tsa kʼoakoa̱n (2 Rey. 19:35). w17.08 10 párr. 7; 11 párr. 12

Xoto 21 sá septiembre

Tikinjao chjota tʼatsʼan. Takoyalao nga katasítjoson ngayije kjoa xi an tsakʼeneno (Mat. 28:19, 20).

Jósʼin koa̱n tjen kuijnandai nga ñaki to xále Niná sʼiain. Xi ngisa chjíle kuinga kʼoakoa̱nkjoain josʼin mele Niná. Kui xi koasenkaoli nga ngisasa nda si̱xálai je Jeobá. Kuinga machjénni nga kjitʼa chótʼayai je Énle Niná, tikjaʼaitsjenjin jmeni xi tso kʼoa tʼai énli nga satíoná kjoajtín. Nga sʼa skuela titomjai, tindayasai yaoli josʼin kʼuínyasuin kʼoa katasʼesali kjoafaʼaitsjen. Katamandosinli je chjota kʼoa kao kjoaxkóntokon chjónangilai josʼin síkjaʼaitsjen kʼoa nda tinóʼyalai jokuitso. Ninga tsín ʼya xi kʼoakuitsoli, koaan kʼoainganʼiui nga tsje katamachon ya Ndʼia jña chotʼayá. Je Jeobá jé síchjén chjota xi nangitokon ma kʼoa xi tjíonda nga tsjoánganʼio (Sal. 110:3; Hech. 6:1-3). Je pastro Pablo kʼoakitsole je Timoteo nga misionero katama, nga̱ je ndsʼee nʼio ndasʼin kinchja̱ni xi tʼatsʼe (Hech. 16:1-5). w17.07 24 párr. 7; 26 párr. 14

Taingo 22 sá septiembre

Ngatsʼi kuinyana je xkóle, kʼoa ngatsʼi chjota tsjoá énle nga kixi koa̱n (Is. 45:23).

Nga kjesa sʼendajinjin kjoa jebi, tsín nyʼán tiyoaa kʼoa tsín jtín tiyoaa. Tonga kʼianga jejchale nga toje Jeobá xi bakinle batéxoma, ñaki ndasʼin kuiyoaa ngantsjai nichxin kʼoa jé koatexomaná (Efes. 1:9, 10). Ñaki jchale nga kixi josʼin batéxoma je Niná. Kʼoati jchale nga tsín ndasʼin bichótsjoá josʼin batéxoma je Na̱i kao chjotasonʼnde, kʼoa kuinga si̱kjesonni. Jé Chjotaxále Niná koatexoma. Kʼoa jé koatio chjota xi tsjoánganʼiole josʼin batéxoma je Jeobá (Is. 45:24). A mená nga ya kuiyojinlee je chjota xi koatio kʼianga jekoatexoma Chjotaxále Niná. Tsa jaon, machjén nga kuenta sʼiaan kʼoa katamajinná jokji kjoandosin tjínle nga kataʼyale nga toje Jeobá xi bakinle batéxoma. w17.06 23 párr. 4, 5

Lune 23 sá septiembre

Jngo xi ñaki miyo tsjoakená tokʼiani, kʼoa jngoyale ndsʼeñá kʼianga kjoaba tijnajiaan (Prov. 17:17).

Nga kjaʼaí kjaʼaí nʼia nga jngó jngoá, alikui tongóson kji tse chajinniná je kjoaba. Kuinga tsín tokʼia kʼoainganʼionilee xíngiaa nga tosʼa kasícha xínkjín, nga ya tjíokao je xínkjín kao miyole. Machjén nga kʼoainganʼiolee nga koa̱nskanni. Tjínnele kʼoainganʼiolee xíngiaa jokjitse nga koanchjénle nganʼio (1 Tes. 3:7). Xi kuenta sʼiaan kuinga toxijña ba sʼe tokoán. Tsakui nichxin kui kjoaʼaítsjenná je nichxin kʼianga chixán, tsa jngo canción xi kui sikjaʼaitsjenná, tsa jmeni xi kuinóʼyalee kʼoa tsa jmeni xi sʼiaan. Jngo xi kasícha je xʼinle kʼoa tsa chjoónle, tsakui nichxin nʼio ñʼai koa̱n choatsele nga tjín xi sʼin, jolani nga koai kjoajtíntse kʼoa tsa kʼiaje̱ nga faʼaitsjenya je kjoabiyale Cristo. Si̱kjaʼaitsjeen nga tsín tosakʼoa koa̱nchjénle nganʼio je xi xínkjín sícha. w17.07 16 párr. 17-19

Majte 24 sá septiembre

Ali kuindajin nʼiao xi totsaon kjoa, tonga kʼoati tʼiaon kuinda tsʼe xi kjaʼaí chjota (Filip. 2:4).

Kʼianga bakoá kjoatsjoacha kʼoa nga mandosin kjoaixiná xi kjaʼaí, alikui kui nʼio nikjaʼaitsjeen je kjoa xi tjínná. Tobʼelañá, nʼio nkjín je tichjaa, xi jechixan kao xi tjíotoje, xi tjíobe nga nʼio nda sʼe tokoán kʼianga ʼmiyasoán je énnda chjotse. Jé Jeobá tjíobʼasjengʼa kʼoa kui kʼoatjíosʼín josʼin mele Jeobá. Nga kʼoasʼín nʼio tsjoa satío kon. Alikui jao tjínná nga jtín sʼin biyoaa kʼianga mandosinná je ndsʼee kʼoa kao je chjota xi ʼmiyasonlee. Je pastro Pablo kʼoakisʼin. Kisikuindaa je ndsʼe̱ xi tsakatio ya Tesalónica tojo sʼín “jngo na̱”, kʼoa kisinʼio kon tojo sʼín jngo nʼai nga sínʼio kon je xtile (1 Tes. 2:7, 11, 12). Je xti xi tsjoake Niná kʼoa xi sítjosonle, nʼio tsjoánganʼio kʼianga bexkón je xijchále kʼoa nga binyakao tsa jme xi machjénle ya yaniʼya. w17.06 7 párr. 13, 14; 8 párr. 17

Mixkue 25 sá septiembre

Miyo tʼiaon xi tʼatsʼe kjoanyiná xi chʼao tjín (Luc. 16:9).

Miyón mani chjota xi ma̱ tjíosíjchá yaole kʼoa tjín je chjota xi nʼio tse tao̱n tjínle. Je Jesús be nga kʼia tjóxin kjoa jebi kʼianga jekjoaʼaí je Chjotaxále Niná. Ya Apocalipsis 18:3, kui nchja̱ni tʼatsʼe chjota “xi sʼín kjoama̱” kʼoa kui tsoyanile jmeni xi tjín sonʼnde xi tsʼe Na̱i tínroani, je kjoa polítika kʼoa kao relijión ndiso. Ñá xi choʼndale Niná maa, tʼaxin tiyolee je kjoa polítika kʼoa kao relijión ndiso. Ninga kʼoalani, tojo kjoanʼio machjén kʼaná jmeni xi tjín sonʼnde. Ñá xi chjotale Cristo maa, tjínnele nda si̱kjaʼaitsjenjiaan jósʼin ʼyatokoán jmeni xi tjín sonʼnde. Kuinga chjónangisínilee yaoná jebi: “Jósʼin sichjén jmeni xi tjínna kʼianga kixi kjuítʼale Niná. Jméni xi sʼian nga tsín nʼio ya tsjonjian yaona jmeni xi tjín sonʼnde. Jmé choa̱ xi bakó nga ñaki je Niná ninʼiotʼaa yaoná xi chjotale Cristo maa”. w17.07 7, párr. 1-3

Xipe 26 sá septiembre

Tikuindao yaono nga tsín tsa kui ai ska̱le ni̱ma̱no kao kjoachi̱nga̱ kao kjoachʼi̱, kʼoa kao ngayije kjoa xi ai xi tsʼe i̱ sonʼndebi (Luc. 21:34).

Je Jesús be nga nʼio tse kjoanikjáojin tjín kʼoa nga kjoa tjín i̱ Sonʼnde. Kʼianga tsakʼéyanajmí Jesús xi tʼatsʼe chjota xi na̱xi̱n tsakʼéntje, kʼoakitso nga tjínkʼa chjota xi kao kjoatsjoa kjuinrʼoé je “én xi tsʼe kjoatéxomale ngʼajmi”. Tonga kʼoati kitso nga kʼianga koa̱nskanni je “kjoachʼanacha xi tsʼe kjoanyiná” kao jmeni xi chon sonʼnde, kʼoenjiojin kjoafaʼaitsjenle nga tsín tikao kjoatsjoa kjuinrʼoéni (Mat. 13:19-22; Mar. 4:19). Kʼiatsa tsín si̱kuindaa yaoná, je kjoanikjáojin xi sʼená kui xosikaoná nga tsín tinda si̱xánilee je Jeobá. Tjínnele nga kui títjon si̱kʼéjnaa nga kʼuínyasoán, kʼoasʼin koakoñá nga tsjoachaa je Cristo. Jósʼin jchañá tsa tojo kʼoatinʼia. Koaan chjónangilee yaoná jebi: “Jméni xi tsjoa bʼé tokoan. A kuinga je Jeobá tisixále axo kuinga kjaʼaí xá sʼian”. w17.05 22 párr. 3, 4

Bixine 27 sá septiembre

Kui tichjáon je én xi ngotjo majinniná (1 Cor. 14:9).

Kʼiatsa kjin male je ndsʼee xi xin naxinandá faʼaini jñani tjío je ndsʼee xi tikuini én nchja̱ je én xi male, koaan ya koai ya jtín xi kui én nokjoa jñani kabichókatio (Sal. 146:9). Tonga tsa tíjnachrian jngo jtín xi kui nchja̱ je én xi male, jé xi jko̱ tíjnale yaniʼya kjinele skoéjin jñáni nga ngisa skénndiaale nga koai je familiale. Tonga nga kjesa kjoejinjin jñani koai, tjínnele nga nʼio nda skósonnile kʼoa nga je Jeobá sijéle nga katabándiaale. Xi ijngosani, tjínnele nga kjoakaonajmí je chjoónle kʼoa kao ʼndíxtile (1 Cor. 11:3). Je xi xijchá ma tjínnele kuenta sʼin jmé kjoanni xi machjénle je ʼndíxtile. Kʼianga nda koa̱njinle je Énle Niná je ʼndíxti, alikui tokui xi machjénle jmeni xi sakóya ya kjoajtín. Tonga tsa ya koai ya jtín jñani ngisa nda majinle je én xi nokjoa, ngisajin ngotjo koa̱njinnile. Tsa tsín majinle jmeni xi faʼa ya kjoajtín, ñʼaijin koa̱nle nga koa̱njinle je Énle Niná (1 Cor. 14:11). w17.05 11, 12 párr. 10, 11

Xoto 28 sá septiembre

Xi totʼatsʼe je xi kao kjoatsjoa kitsjoanganʼio, chʼa̱sjengʼao je Jeobá (Juec. 5:2).

Nga jngójngoá koaan chjónangilee yaoná jebi: “A kʼoasʼin tisikjaʼaitsjen nga xin naxinandá kjuía nga ngisa tse tao̱n kuinje̱na kʼoa nga ngisa ndasʼin koatejna. Kʼiatsa jaon, a sijéle je Jeobá nga katabasenkaona nga skoe jósʼin kʼoakaotʼale je familiana kao je jtín”. Je Jeobá kui kjoanda títsjoáná nga kʼoainganʼiolee. Saʼnda nichxinle je Adán kao Eva, je Na̱i kui xi mele nga kontra katabatiole Jeobá je chjota. Tonga kʼianga je bʼainganʼiolee Jeobá, bakolee je Na̱i nga je Niná bʼainganʼiolee. Nga tjínná kjoamakjain kʼoa nga kixi maa, kui xosíkaoná nga nixálee je Jeobá, kʼoa kʼoasʼin fayatsjoañá je ni̱ma̱le (Prov. 23:15, 16). Kui bʼangini je Jeobá nga bʼainganʼiolee kʼoa nga nitjosonlee nga bʼékjaoʼakao je Na̱i (Prov. 27:11). Kʼianga nitjosonlee je Jeobá, nʼio bechjí kʼoa nʼio tsjoa sʼe kon. w17.04 32 párr. 15, 16

Taingo 29 sá septiembre

Kʼiatsa énli kʼoailai Niná, ali tijijin bisenneni énli, nga̱ je alikui sasénle je chjotachini. Kʼiatsa énli kʼoai, kʼoatʼiain jokasi (Ecl. 5:4).

Je Kjoatéxomale Moisés kʼoatso kʼianga jngo chjota xi énle tsjoále je Jeobá tjínnele sitjoson. Itso: “Alikui koa̱n koase̱nne je énle. Tjínnele sitjoson ngayeje jmeni xi katso nga sʼin” (Núm. 30:2). Xijekoan, je rey Salomón kui kiski je texto xi kamaxkia ndʼaibi. Kʼoa je Jesús kʼoakitso nga tsín tokjoaská tjenkao kʼianga énná bʼailee je Niná. I kitso: “Ali énndisojin bʼai. Je Nainá kʼoéchjílai je kjoa xi énli bʼai” (Mat. 5:33). Tjínnele nga tsín tokjoaská katamaná kʼianga jmeni xi ʼmilee je Jeobá. Tsa si̱tjosoán jmeni xi kʼuínlee je Niná yaa kjuinroani tsa nda kuiyoaa kʼoa tsa mai xi kao je. Kui kinchja̱ni je David tʼatsʼe jebi kʼianga i̱ kitso: “ʼYáni xi koa̱n koaimijon ya nindole Jeobá, kʼoa ʼyáni xi koa̱n koasenndo ya ʼndetsjele”. Kʼoa kʼoakitso nga je Jeobá nda sasénkon je “xi tsín énndiso tínchja̱” (Sal. 24:3, 4). w17.04 4 párr. 3, 4

Lune 30 sá septiembre

Alikui énndiso báne xi kjaʼaí (Sal. 15:3).

Kʼiatsa kʼoasʼin nikjaʼaitsjeen nga tsín kixi tíjna jmeni xi kjimatʼeen ya jinjtín, alikui koa̱n nga kjaʼaí xi kʼoéyanajmílee. Tonga tsa jngo ndsʼee xi nʼio ai jée koa̱njngí, tjínnele kʼoakʼuínlee je xi chjotajchínga sʼin tjío kʼoa si̱jélee nganʼio (Lev. 5:1). Tonga kʼoati tjín kjoa xi tsín nʼio ai jée tjenkao. Kʼianga jme kjoa sʼená kao jngo ndsʼee koaan toñá kʼoéndajiaan kao je, kʼoa alikui ʼyasa xi kʼoéyanajmílee. Tsakui nichxin saʼnda tsín machjén nga je xi chjotajchínga sʼin tjío sʼe̱jinle (Mat. 5:23, 24; 18:15). Kixi katamaa kʼoa kjuintjenngiaa je kjoafaʼaitsjen xi tsjoáná je Énle Niná kʼiatsa jme kjoa sʼená kao ndsʼee. Tsakui nichxin tsínni kʼoatjín kjoa kʼoa tsa toñáni xi kʼoasʼin tinikjaʼaitsjeen nga tjín xi kjimatʼeen kjimaná. Tsa kʼoalani, ndajin sʼe̱ tokoán nga tsín chʼaosʼin kinikʼaxkiaa je ndsʼee. Ni kʼoatjín josʼin tinikjaʼaitsjeen kʼoa ni mai, tsakui én xi síkiʼaonná kuinókjoaa alikui kui kʼoendajin je kjoa. Tsa kixi kjimaa xi kao Jeobá kʼoa kao je ndsʼee alikui kʼoasʼiaan. w17.04 19 párr. 14

    Xo̱n xi énná faʼaitʼa (2002-2025)
    Tʼechjoalai cuentali
    Titjásʼain cuentali
    • énná
    • Tikasénlai tsa ʼyani
    • Josʼin meli nga katamatsen
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Josʼin koa̱n koa̱nchjén
    • Josʼin sʼejnatjao én xi faʼainajin
    • Josʼin machjén jme xi betʼai
    • JW.ORG
    • Titjásʼain cuentali
    Tikasénlai tsa ʼyani