Biñanda bya Kupangesa mu Mukanda wa Biwano wa Buyoye Bwetu Baka-Kilistu na Cipangi Cetu
SEPTEMBER 7-13
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | KUTUUKA 23-24
“Keti Mungumuke na Mbunga”
(Kutuuka 23:1) “Keti mushandole lingwabo lya makuli, co keti mukwase munu ali na mulonga ha kwana bukaleho bwa makuli.
Muli na Bukaleho bwa Kushula Ndi?
7 Neni mwashaka kutumina mizimbu kuli babusamba beni nambe banu bamuzibuka kupangesa kompyuta nambe foni ndi? Nga mukemwo, co omwo muziba muzimbu wauha, mwasa kuliziba ngwe muka-kwambulula mizimbu uje ashaka kupwa ikeye wa kulibanga kwambulula muzimbu. Ngeci, simbu kanda mutume muzimbu, lihuleni ngweni: Kuma njakulahela ngwange ou muzimbu unjishaka kutuma unapu wa busunga ndi? Njili na bukaleho bwa kushula ndi? Nga kumwesi na bukaleho, co mwasa kwambulula muzimbu wa makuli ku bandolome betu mu kujeneka kuzibuka. Ngeci, nga munatambula muzimbu uje kuwesi na bukaleho, co kesi muutulike nambe kuutumina bakweni.
8 Kuli bushonde bukwabo lalo buli mu kuzambwila kutumina bakwetu mizimbu. Mu mafuti amo cipangi cetu banacishoko. Baka-kulwisa bamo bomwo mu mafuti banasa kwendeka biñanda bimo mangana batujujwise nambe kutulingisa tujeneke kulikulahela umo na mukwabo. Anukeni byalingiwile mu Soviet Union. Tupokola babatumbwile ngwabo baka-KGB babangeyeye bandolome bamo ngwabo bakele na kwenda bakwabo bungungu. Banu babangi batabele uje muzimbu wa makuli, co batundile mu munga ya Yehova. Obu bwapwile bukalu bwakama. Kubezika babangi belukile, oloni bamo kubelukile. Likulahelo lyabo lyazeyele. (1 Tima 1:19) Twasa kujenjuka bati obu bukalu bwakama? Keti twambulule mizimbu yaibi na ije kuyesi na bukaleho. Keti mutabe cuma coshe-coshe cimuziba. Tondeseseni tahi bukaleho.
(Exodus 23:2) Keti mulizibasane na banu babangi omwo bakebo balinga mwamubi nambe omwo bendeka bukaleho bwa kutengulula busunga.
it-1 11¶3
Alone
Alone keti ikeye washangumukile bilinga byabibi ha bisimbu byoshe bitatu byabiisile. Casholoka ngwe wongumukile na bakwabo baje bamulingisile byuma byabibi. Omwo Alone wabiisele lwa kulibanga, wapandele kupangesa cinangulo cije cendeka ngwaco: “Keti mulizibasane na banu babangi omwo bakebo balinga mwamubi.” (Kut 23:2) Nameme ngoco, bisoneka bimwesa byuma byabibwa byalingile Alone, co Njambi kamubyanene. Yesu nendi ha simbu yayole hano hasi, wasingimikele Bupilistu bwa Alone.—Mya 115:10, 12; 118:3; 133:1, 2; 135:19; Mat 5:17-19; 8:4
(Kutuuka 23:3) Keti musompele bulemu omwo basompesa muka-kuhutwa.
it-1 343 ¶5
Bupuputwa
Kujeneka kutala mwamubwa biñanda banacesekesa ku bupuputwa. Mashiko amwesele ngwawo maako kubapandele kutambula lizika-kanwa nambe bwana buje bubonowesa kwakula mwamubwa ñanda. “Lizika-kanwa lilingisa banu bupuputwa ku bije bya busunga.” (Kut 23:8) “Lizika-kanwa lizibalesa mesho a baka-mana.” (Kwi 16:19) Linasa kulingisa nameme lyako wamubwa akule ñanda mu kuhenga. Mashiko a Njambi amwesa lalo ngwawo: “Kesi mukasompele bulemu omwo mubatula milonga. Kesi mukatetele kahutu omwo buhutu bwendi, nambe kutewa muka-kufuka omwo kufuka kwendi embwe.” (Lev 19:15) Co lalo, lyako kapandele kwakula mwamubi muka-kufuka mwafwa ya kushaka lika kuzibisa banu kubwaha nambe mwafwa ya kushaka lika kutsimana.—Kut 23:2, 3.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
(Kutuuka 23:9) “Kesi mupangese muka-kwija mwamubi, mwazibuka bati muka-kwija akalizibi mu mbunge yendi, omwo neni mwapwile baka-kwija mu Ingito.
“Anukeni Kutambula Bangenzi Mwamubwa”
4 Yehova kashikile Baisalele basingimike baka-kwija, oloni washakele ngwendi babamwese ngozi. (Tandeni Kutuhuka 23:9.) Bazibukile “bati muka-kwija akalizibi mu mbunge yendi.” Nameme ha simbu ije Bahebelu kubaile mu bunzinda, baka-Ingito babayengwile mwafwa ya kulyalesela muyati wabo na kaangu ka mu bulombelo. (Kusha. 43:32; 46: Kutu. 1:11-14) Baisalele babayandesele ha kupwa baka-kwija, oloni Yehova washakele ngwendi bakale na baka-kwija ngwe ‘mubakele na kukala na bakwabo Baisalele.’—Levi. 19:33, 34.
(Kutuuka 23:20, 21) “Njikatuma kangelo kulutwe lweni akaminyunga omwo muli na kwenda, co akamitwala ku mwela uje njamibwaheselelewo. 21 Ngeci bene, mutolilileni na kumwononoka. Co kesi mumutengulukile, omwo yange njinamutumu, oloni nga mumutengulukila, co kakasambesa milonga ya ngacije, omwo lizina lyange lili muli ikeye.
it-2 393
Mingeli
1. Mbimbiliya inendeka bya kangelo umo wa lizina lya Ngambiliyele, co lalo inendeka bya Mingeli uje wapwa “kangelo wakama.” (Yun 9) Mingeli banamwendeka lwa kulibanga ku mukanda wa Ndanyele 10 13. Oku ku mukanda banamwendeka ngwabo “mukulunu wa tungelo”, uje wakwasele kangelo wamundondo kuli ikeye omwo “kangelo muka-kunyunga bumwene bwa Pelesha” wakele na kumulwisa. Mingeli banamwendeka ngwabo “mukulunu wa tungelo twa banu [ba Ndanyele]” “uje muka-kunyunga banu [ba Ndanyele]” (Nda 10:13, 20, 21; 12:1) Kulumbununa ngwabo Mingeli ikeye kangelo watwamenene Baisalele mu mambo. (Kut 23:20, 21, 23; 32:34; 33:2) Mukanda wa Yunda nawo umwesa ngwawo ikeye wabatwamenene omwo wendeka ngwawo ‘kangelo wakama Mingeli walikananganene na Liyavola bya mubila wa Mosesa.’—Yun 9.
Kutanda Mbimbiliya
(Kutuuka 23:1-19) “Kesi mushandole lingwabo lya makuli, co kesi mukwase munu ali na mulonga ha kwana bukaleho bwa makuli. 2 Kesi mulizibasane na banu babangi omwo bakebo balinga mwamubi nambe omwo bendeka bukaleho bwa kutengulula busunga. 3 Kesi musompele bulemu omwo basompesa muka-kuhutwa. 4 “Nga muwana ngombe wa nkomba nambe cimulu wa citozi cobe na zimbala, mwilwisileye. 5 Nga cimulu ca citozi ceni camusindakana citele, co kesi mumutubakane embwe, mukwaseni kumutundisa cije citele na kumwimika. 6 “Kesi mubyanene busunga munu muka-kuhutwa omwo asholoka mu mbanja. 7 “Kesi mukutiiye munu bya makuli, nambe kusompela kutsa uje munu kesi na mulonga, omwo njikahisa munu woshe uje alinga cuma cacibi ngacije. 8 “Kesi mutabe lizika-kanwa, omwo lizika-kanwa lilingisa banu bupuputwa ku bije bya busunga, co libiisa biñanda bya baje kubesi na mulonga. 9 “Kesi mupangese muka-kwija mwamubi, mwazibuka bati muka-kwija akalizibi mu mbunge yendi, omwo neni mwapwile baka-kwija mu Ingito.10 “Ha myaka itanu na umo mukalima mahya eni na kuteja bije mwakunine. 11 Oloni ha mwaka wamucitanu na ibali mukalikela kulima, co kumukatejemo lalo bije bikamenamo. Co tuhutu baje bali hakati keni balye bije binasalamo, na tusitu balye bije binasalamo lalo. Lingeni cuma cimo na ku mahya eni a mikolobozi ya bushuka bwa binyu na ku miti yeni ya mazi a olive.12 “Pangeni matangwa atanu na limo mu simano, oloni kesi mukapange bipangi ha litangwa lyamucitanu na abali, ngeci bindungo beni na baka-kwija baje bali na kumipangela, nambe bimuna beni bakahwime. 13 “Co tolilileni ku byuma byoshe bije binjendeka kuli yeni yange Kalunga. Kesi mulombele kuli binjambi beka, kesi mubatumbozole nameme ha mazina abo. 14 “Mukanjilingila biwano bitatu bya kulisamba ha mwaka bya kunjilemesa. 15 Mu ngonde ya Abibe, ngonde ije mwatundile mu Ingito, lisambeni Ciwano ca Makende a Kujeneka Musima mu ngila ije injamishikile bene. Kesi mulye makende a kulinga na musima ha simbu ije ya matangwa atanu na abali a ciwano eci. Co kesi mwije na kunjilemesa kujeneka mulambu. 16 “Mukalisamba ha Ciwano ca Kuteja omwo mukashangumuka kuteja bimbuto byeni. “Mukalisamba ha Ciwano ca Mapapela ha cibatu ca nyonzi, omwo muli na kukungulula bushuka bwa mu mahya eni a mikolobozi ya bushuka bwa binyu. 17 Co ha mwaka na mwaka ha simbu yebi biwano bitatu, banalume boshe banapande kwija na kunjilemesa yange Kalunga Njambi yeni. 18 “Kesi mukalambule makende a kulinga na musima omwo mukakombelela kasitu kuli yange. Co lalo mazi a bimuna baje munakombelela kuli yange ha simbu ya biwano ebi kesi mukaaseze noho halikaki mutondo. 19 “Mukanena bimbuto bije mwateje ha kulibanga ku njubo ya Shukulu Kalunga Njambi yeni ha mwaka na mwaka. “Kesi mukateleke muna manga nambe muna membe na mabele a bainabo embwe.
SEPTEMBER 14-20
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | KUTUUKA 25-26
“Mutamba wa Seho wa Mbalaka”
(Exodus 25:9) Itungeni na byoshe bibala byamwo ngwe ku butumbe buje bunjikamimwesa.
it-1 165
Cikasha ca Cikumiiyo
Mubacilingilile. Omwo Yehova walekele Mosesa ngwendi atunge mbalaka, wamulekele tahi mwakulingila Cikasha ca Cikumiiyo. Eci Cikasha cakele mukati ka mbalaka, co cikeco capwile mutamba wa seho manene wa Mbalaka hamo lika na cilombo coshe ca Baisalele. Cikasha ca Cikumiiyo capwile masentimita 111 mu bulaha, masentimita 67 mu bwihi na masentimita 67 mu bulaha bwa kuya mwilu. Bacishongele ha muti wa mutata (acacia), co bacisalimbile na ngolinde mukati na hanja. Bacizengelekele mwamubwa “mukundwilo wa ngolinde” uje wapwile ngwe cilongo. Cifwiko ca cikasha bacilinge ha ngolinde, co capwile hamo na cikasha mu bulaha na mu bwihi. Helu ya cifwiko bafulilileho tungelo ba ngolinde babali babatumbula ngwabo bakelumbi. Umo na umo wabo wakele ku mamaneselelo a cifwiko oku banalitala. Mambaba abo ajangumukilile mwilu na kufwika Cikasha, co batsikamene na kukulama. (Kut 25:10, 11, 17-22; 37:6-9) Eci cifwiko ca mbalaka bacitumbwile lalo ngwabo “cifwiko ca mema ku mbunge” nambe “mutambela wa kusambesela bubi”—Kut 25:17; Hev 9:5
(Kutuuka 25:21) Co aka bitale bibali bya mamanya bya bukaleho binjikakwana mukati ka Cikasha, co aka cifwiko ca mema ku mbunge hakamwa yaco.
it-1 166 ¶2
Cikasha ca Cikumiiyo
Mu Cikasha ca Cikumiiyo mukemwo mubakele na kutulikila byuma bya kujela. Byuma bya seho manene bibatulikililemo byapwile bitale bya mamanya bibali bya Mashiko Likumi. (Kut 25:16) Njaba ya ngolinde ije yakele na Maana, na mulamu wa Alone uje wamenene maputa nabyo babitulikililemo nameme babitundisilemo simbu kanda batunge Tembele ya Solomoni. (Hev 9:4; Kut 16:32-34; Kul 17:10; 1 Vi 8:9; 2 Mi 5:10) Mosesa wanene “libulu lya mashiko” limo kuli Balebi baje bapwile tupilistu, simbu kanda atse. Co kabalekele ngwendi balyake mukati, oloni balyake “kumukulo wa Cikasha ca Cikumiiyo ca Shukulu Kalunga Njambi, . . . ngeci likale kuje kupwa bukaleho hali banu bendi”.—Kwi 31:24-26.
(Kutuuka 25:22) Co njikakuwana muje mu Mbalaka Mwakuliwanena hakamwa ya cifwiko ca mema ku mbunge, mukati ka baje bakelumbi babali ba mambaba, co njikakwana mashiko ange oshe hali banu ba Isalele.
it-1 166 ¶3
Cikasha ca Cikumiiyo
Camwesele ngwaco Njambi wakele na Baisalele. Cikasha ca Cikumiiyo camwesele ngwabo Njambi wakele hamo na Baisalele. Yehova wendekele ngwendi: “njikakuwana muje mu Mbalaka Mwakuliwanena hakamwa ya cifwiko ca mema ku mbunge, mukati ka baje bakelumbi babali ba mambaba.” “Njikasholokela mu lishelwa hakamwa ya cifwiko ca Cikasha ca Cikumiiyo.” (Kut 25:22; Lev 16:2) Samwele wendekele ngwendi Yehova, “ali hakamwa ya bakelumbi.” (1 Sa 4:4) Ngeci, bakelumbi bemanenene “litemba” lya Yehova.(1 Mi 28:18) “Omwo Mosesa washakele kwendeka na Shukulu Kalunga, co wakobelele mu Mbalaka Mwakuliwanena, co wazibile lijwi lya Shukulu Kalunga lyakele na kwendeka nendi hakamwa ya Cikasha ca Cikumiiyo mukati ka bakelumbi ba mambaba babali.” (Kul 7:89) Mu kwita kwa simbu, Yoshwa na Kapilistu Wakama, Finehase basimutwiiye na Yehova kulutwe lwa Cikasha. (Yos 7:6-10; Maa 20:27, 28) Oloni Kapilistu Wakama lika ikeye wakobelele ku Mwela wa Kujela Manene na kumona Cikasha ca Cikumiiyo lumo mu mwaka. Kakobeleleko kukasimutwiya na Yehova. Wakobeleleko omwo balingile cilika ca Litangwa lya Kufwika Bubi.—Lev 16:2, 3, 13, 15, 17; Hev 9:7.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
(Kutuuka 25:20) Co baje bakelumbi ba mambaba balikenge bihanga byavo haje ha cifwiko ca mema ku mbunge, na mambaba abo akujanjumuka afwike cifwiko.
it-1 432 ¶1
Kelumbi
Omwo Baisalele batungile mbalaka mu mambo, kwakele bakelumbi baje bakele mu mbalaka. Kwakele bakelumbi babafulile ha ngolinde na kubapameya ha cifwiko ca Cikasha. Umo na umo wakele ku mamaneneselelo, co balitalele oku banatsikama na kukulama kumwesa ngwabo balemesa Njambi. Bakele na mambaba aje ajangumukilile mwilu na kufwika cifwiko, co balingile ngwe bali na kucinyungilila. (Kut 25:10-21; 37:7-9) Co lalo, ha binanga bya mukati ka mbalaka na ha nanga ije yangunwine Mwela wa Kujela na Mwela wa Kujela Manene basoneneho bikupulo bya bakelumbi.—Kut 26:1, 31; 36:8, 35
(Kutuuka 25:30) Co aka mesa kulutwe lwa Cikasha ca Cikumiiyo, co makende a kujela a kulambula kuli yange akakale ha mesa simbu yoshe.
it-2 936
Makende a Kujela
Awa apwile makende 12 abakele na kwaka ha mesa mu mwela wa kujela wa mbalaka nambe tembele. Bakele na kwaka makende a kujela amaha ha mesa ha litangwa na litangwa lya Sabata. (Kut 35:13; 39:36; 1 Vi 7:48; 2 Mi 13:11; Neh 10:32, 33) Endekesi ya mu Cihebelu kutalesa oku ku makende inapu makende a cihanga. Lijwi lya cihanga linasa kulumbununa kulutwe lwa munu. (2 Vi 13:23) Ngeci, makende a kujela akele na kukala kulutwe lwa Yehova, co apwile ñombelo kuli ikeye simbu yoshe (Kut 25:30).
Kutanda Mbimbiliya
(Kutuuka 25:23-40) “Co shonga mesa ya mabaya a mungongo, masentimita 88 mu bulaha na masentimita 44 mu bwihi, co na masentimita 66 mu kuloba kwayo. 24 Isate na ngolinde ya kujela, co zengulwisako mukundwilo wa ngolinde. 25 Co shonga libalo lya kupwa masentimita 7.5 mu bwihi lya kuuzengulwisa, na kwaka lalo mukundwilo wa ngolinde wa kuzengulwisa libalo. 26 Co ifulile makulo a ngolinde awana a kwambatela, co ake ku bimbango biwana, kuje kuli mendi ayo. 27 Co aje makulo a kukwatesa mikambo ya kwambatela mesa bawake kuyehi na libalo. 27 Co shonga mikambo ya mabaya a mungongo na kuisata na ngolinde, ngeci bakambateleho mesa. 29 “Co fula malonga na binganja na binjaba hamo na tulonga twatundondo twakupangesa ha milambu ya binyu. Co byoshe ebi bifule na ngolinde ya kujela. 30 Co aka mesa kulutwe lwa Cikasha ca Cikumiiyo, co makende a kujela a kulambula kuli yange akakale ha mesa simbu yoshe. 31 “Fula citumbikilo ca bindeya na ngolinde ya kujela. Co linga lisanda lyayo na manda yayo bya kufula na ngolinde ya kupameyeya na bishani byabwo bya kucakeya kuwezelelako bintemo na mabundungulu abwo, co bipwe cuma cimo lika. 32 Co minango itanu na umo ikatunde ku mutambela umo na umo wa manda, minango itatu itunde ku mutambela umo na umo. 33 Co ku minango itanu na umo kukale bishani bya kucakeya bitatu, cifwa cabyo ngwe bishani bya alumonde na mabundungulu na bintemo. 34 Co manda ya citumbikilo ca bindeya ikale na bishani bya kucakeya biwana bya kufwa ngwe bishani bya alumonde hamo na mabundungulu na bintemo. 35 Co ha manda ya citumbikilo ca bindeya hakale libundungulu limo mwisi ya minango ibali na libundungulu limo mwisi ya minango ibali, co na libundungulu limo mwisi ya minango ibali, kuje ku minango itanu na umo ije itunda ku citumbikilo ca bindeya. 36 Ngeci bene, mabundungulu na minango, na citumbikilo ca bindeya bikapwa cuma cimo ca kupameyeya na ngolinde ya kujela. 37 Co fula bindeya bitanu na bibali ha citumbikilo cabyo na kubimika ngeci bitwile ceke mukati ka Mbalaka. 38 Co fula bimana byawo na malonga a kushalamena a ngolinde ya kujela. 39 Pangesa bulemu bwa makilo 35 bwa ngolinde ya kujela a kufula citumbikilo ca bindeya na bibala byabwo byoshe. 40 Co unapande kubipanga ngwe ku butumbe buje njakumweselebwo ha munkinda.
SEPTEMBER 21-27
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | KUTUUKA 27-28
“Bika Bitulilongesa ku Buzalo bwa Tupilistu?”
(Kutuuka 28:30) Co mu kananga ka ha nulo akamo Ulime na Tumime, ngeci Alone akabyambate omwo akobela ku mesho ange. Co ha bisimbu bya ngacije ikeye napande kuzala aka kananga ka ha nulo, ngeci ase kuwana butumbe bwa cizango cange kuli banu ba Isalele.
it-2 1143
Ulime na Tumime
Baka-kutondesesa biñanda bya Mbimbiliya babangi bakendeka ngwabo Ulime na Tumime byapwile ñela. Mu Mbimbiliya yanungulwile James Moffatt, ku mukanda wa Kutuuka 28:30 nanungulula Ulime na Tumime ngwendi “ñela ya kujela.” Bamo ngwabo byapwile tuma tutatu, kamo basonekeleho ngwabo “eyo,” kakwabo ngwabo “embwe,” kakwabo co byahi bibasonekeleho. Ngwabo batupangesele omwo bashakele kuwana cikumbululo ku cihula cibehwile. Kunona ka kujeneka kusoneka kwalumbunwine ngwabo kukwakele cikumbululo. Bakwabo co ngwabo hamo byapwile mamanya abali a kulipasha. Limanya na limanya balikwitile bulombo bwa kutoka ku mutambela umo na bulombo bwa kuzibala ku mutambela ukwabo. Nga bulombo bwa kutoka ha mamanya oshe bwataleselele mwilu omwo baombilile hasi, co cikumbululo capwile eyo, nga bwa kuzibala, co embwe, oloni nga bwa kutoka na kuzibala, co kukwesi cikumbululo. Simbu imo, Saulu wehwile tupilistu indi asa kwilukila kulwisa Bafilisitiya, oloni tupilistu kubawanene cikumbululo. Ngeci, walizibile ngwendi umo wa banu bendi nalingi bubi. Co walombelele ngwendi: “Shukulu Kalunga, Njambi ya Isalele, . . . kumbulula ha Tumime.” Saulu na Yonatana babambatele mu mbunga, co batile ñela mangana bazibuke indi kuli umo nabiisa mukati kabo babali. Casholoka ngwe majwi a, “Kumbulula ha Tumime” ha simbu eyi kuatalesele ku kuta ñela, nameme kwasa kumona ngwe kwakele kulitombola.—1 Sa 14:36-42.
(Kutuuka 28:36 NWT) “Fula mande ya kubyazima ya kulipasha ha ngolinde ya kujela na kutalekaho ngwe mubakatalekela ha mamanya a cizibukiso ngwobe: ‘Kujela kwapwa kwa Yehova.’
it-1 849 ¶3
Luholo
Kapilistu Wakama wa Baisalele. Kapilistu Wakama wa Baisalele wakele na mande ha luholo lwendi. Haje ha mande batalekeleho ngwe “mubakatalekela ha mamanya a cizibukiso.” Batalekeleho ngwabo, “Kujela kwapwa kwa Yehova.” (Kut 28:36-38; 39:30 NWT) Kapilistu Wakama wapandele kupwa wa kujela mwafwa ikeye wemanenene kulemesa kwa Yehova. Awa majwi anukisile lalo Baisalele boshe ngwawo bapandele kupwa ba kujela omwo bapangela Yehova. Co lalo enikile kuli Kapilistu Wakama Manene, Yesu Kilistu, uje yanangula Yehova ngwendi apwe kapilistu wa bupilistu buje bumwesa kujela kwa Njambi.—Hev 7:26.
(Kutuuka 28:42, 43) Co batongele tuputula twa kuzala twa nanga ya linyu, kutunda mu mbunda na kweta mu mabuli, ngeci kesi bende mushelengwa. 43 Alone na bana bendi banapande kuzala otu tuputula simbu yoshe omwo bakobela mu Mbalaka Mwakuliwanena, nambe omwo bashwenya kuyehi na mutula mu bipangi bya kukombelela mu Mwela wa Kujela, ngeci kesi bakale mushelengwa, kutewa batsa. Awa akewo mashiko a myaka yoshe kuli Alone na batekulwila bendi.
w08 8/15 15 ¶17
Singimikeni Yehova
17 Tunapande kumwesa kasingimiko kuli Yehova omwo tumulemesa. Mukanda wa Muka-kwambulula 5:1 ngwawo: “Nyanyameni omwo muya ku Njubo ya Shukulu Kalunga.” Njambi walekele Mosesa na Yoshwa ngwendi banapange kushulula biñaku byabo nga bali mu mwela wa kujela. (Kut 3:5; Yos 5:15) Bapandele kulinga ngoco mangana bamwese kasingimiko kuli ikeye. Tupilistu ba Baisalele bapandele kuzala tuputula twa nanga ya linyu “ngeci kesi bende mushelengwa.” (Kut 28:42, 43) Kuzala mu ngila eyi kwamwesele kasingimiko kuli Njambi omwo bapangelele ku mutula. Munu na munu wa mu naanga ya bupilistu wapandele kumwesa kasingimiko kuli Njambi.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
(Kutuuka 28:15-21 NWT) “Leka muka-kutonga atonge kananga ka ha nulo ka kusompa. Napande kukalinga ngwe kangamuna, kupangesa ngolinde, bwanda bwa kuzibuluka, bwaka bwa kasitu bwa kubenguluka, bwanda bwa kubenga manene na linyu lya kwosa mwamubwa. 16 Kanapande kupwa mumo nomu-nomu nga baketeka hakati, ngwe bulaha bwa kutunda ha munye wakama wa liboko kuya ha munye waundondo wa liboko nga lyatandubuka. 17 Akaho mindando iwana ya mamanya a seho. Mu mundando wa kulibanga akamo limanya lya lumbi, lya topazi na lya emalinde. 18 Mu mundando wamucibali akamo limanya lya takwoisi, lya safile na lya njasipa. 19 Mu mundando wamucitatu, akamo limanya lya lesheme, lya angeta na lya amesita. 20 Mu mundando wamuciwana akamo limanya lya kilisolite, lya onikisi na lya njendi. Unapande kuasokeka mu tukwatelo twa ngolinde. 21 Awa mamanya apwe 12 kwesekesa na mazina 12 a bana ba Isalele. Ha limanya na limanya utalekeho lizina limo lya muyati ngwe mubakatalekela ha cimweso, lizina na lizina limanene muyati na muyati wa miyati 12.
w12 8/1 26 ¶1-3
Muzibuka Ndi?
Baisalele bawanene kuli mamanya a seho abakele ha kananga ka ha nulo ya kapilistu wakama?
Baisalele mubetele mambo omwo batundile mu Ingito, Njambi wabalekele ngwendi batonge kananga ka ha nulo ya kapilistu wakama. (Kut 28:15-21) Aha ha kananga bakeleho limanya lya lumbi, lya topazi, lya emalinde, lya takwoisi, lya safile, lya njasipa, lya lesheme, lya angeta, lya amesita, lya kilisolite, lya onikisi na lya njendi. Kuma Baisalele basele bene kuwana awa mamanya ndi?
Kusañulu, banu bakele na kulanda na kulandulula mamanya a seho. Baka-Ingito bakele na kushakezeka awa mamanya ku mafuti abatumbula ano matangwa ngwabo Iran, Afghanistan, hamo na ku India. Mu Ingito namwo mwakele mamanya amo a seho. Bimyene ba Ingito kubatabesele banu beka bende mamanya a seho aje akele mu mitambela ibayulile. Yombi wendekele omwo banu ba mu simbu yayoyele bapangeselelemo bikwata bimo bya kwindisa mangana bawane mamanya na byuma bikwabo bya seho. Nendeka mamanya amo abendile a kufwa ngwe safile na topazi.—Yom 28:1-11, 19.
Mukanda wa Kutuuka umwesa ngwawo Baisalele “bambatele bufuko bwa baka-Ingito” omwo batundile mu Ingito. (Kut 12:35, 36) Co kumoneka mamanya abakele ha kananga ka ha nulo ya kapilistu wakama baambatele mu Ingito.
(Kutuuka 28:38) Co Alone akaizale simbu yoshe mu luholo lwendi, ngeci bene, yange Kalunga njikatambula milambu yoshe [ya byuma bya kujela NWT] ije Baisalele bakaikundika kuli yange, nameme nga banu banazimbala mu ngila ya kwana milambu.
it-1 1130 ¶2
Kujela
Bimuna na Bimbuto. Bingombe ba nkomba ba bantwatwa, bimanga ba bizamba ba bantwatwa na bimembe ba bizamba ba bantwatwa, bapwile ba kujela kuli Yehova, co kubapandele kubakula. Aba bimuna bakele na kubakombelela kuli Njambi, co bilyo byabo bimo byapwile bya tupilistu. (Kul 18:17-19) Bimbuto bya kulibanga na cabulikumi byapwile bya kujela ngwe mubyajelele biñombelo byoshe na bwana bubanene ku bipangi bya kujela. (Kut 28:38) Byuma byoshe bije byapwile bya kujela kuli Yehova kubapandele kubimona ngwe bya ngoco na kubipangesa ku byeka nambe kubipangesa mu ngila yaibi. Cakumwenako, nga munu wakele byuma bimo bya kufwa ngwe tiliku kumukulo kupwa ca bulikumi, oloni ikeye nambe munu umo yakala nendi ambata oho ha tiliku na kuteleka mu kujeneka kuzibuka, owo munu napandele kwana oco cabulikumi wakele na mulonga wa kupokola lishiko lya Njambi lya kusingimika byuma bya kujela. Lishiko lyamwesele ngwalyo owo munu wapandele kwingisamo oco cabulikumi na kubwezelelaho 20 pesenti, hamo lika na muna manga yapandele kulambula kupwa ñombelo. Ngeci, banu bapandele kusingimika byuma bya kujela bije byapwile bya Yehova.—Lev 5:14-16.
Kutanda Mbimbiliya
(Kutuuka 27:1-21) “Shonga mutula wa mabaya a mungongo. Unapande kupwa mumo lika, mamita 2.2 mu bulaha na mamita 2.2 mu bwihi na mamita 1.3 mu kuloba. 2 Co shonga bya kushongomoka hakamwa ya mutula ku bimbango biwana ngeci bipwe cuma cimo na mutula, co bausate woshe wamutunu na bunengu. 3 Fula mapanda a kukundwila lito, bifwosholo na tulonga na bikwateso na mapanda a kwambatela tuhya ha liko. Byoshe ebi bya kupangesa bipwe bya kufula na bunengu. 4 Fula mishele ya bunengu ya kushelasana, co mu bimbango biwana akamo makulo awana a bunengu a kwambatela. 5 Co aka mishele mwisi ya libalo lya mutula, ngeci usikisile hakati ka mutula. 6 Co shonga mikambo ya kwambatela ya mabaya a mungongo, isate na bunengu, 7 kobelesa mikambo mu makulo ku mutambela umo na umo wa mutula omwo bawambata. 8 Co shonga mutula na mabaya, ukaseza mako mukati, ngwe ku butumbe buje njakumwesele ha munkinda. 9 “Tungila cipango ku Mbalaka ca mabamba a linyu yaibwa ya kushelasana mwamubwa. Co ku mutambela wa mu mbwela mabamba apwe mamita 44 mu bulaha, 10 a kukwatesa na bimanda makumi abali bya bunengu na masanda makumi abali a bunengu, na bikwateso na mabalo bya kufula na siliba. 11 Linga cuma cimo na ku mutambela wa ku kunto ya cipango. 12 Co ku mutambela wa mu kangombe ka yambi ka cipango kukale mabamba a mamita 22 mu bulaha, na bimanda likumi na masanda lalo likumi. 13 Co ku mutambela wa mu ngangela, kuje kuli cikolo, cipango lalo cipwe mamita 22, mumo lika na ku mutambela wa mu kangombe ka yambi. 14 Co ku mutambela umo wa cikolo kukale libamba lya mamita 6.6 mu bulaha, na bimanda bitatu na masanda atatu. 15 Co ku mutambela ukwabo wa cikolo kukale libamba lya mamita 6.6 mu bulaha, na bimanda bitatu na masanda atatu. 16 Ku cikolo ca cipango kukale libamba lya mamita 9 mu bulaha lya kutonga na binanga byabibwa bya linyu, bya kushelasana mwamubwa na ulu ya kuzibuluka na ya kubenguluka na ya kubenga, ya kushobeya na kushelasana. Co likwatese na bimanda biwana mu masanda awana. 17 Co bimanda byoshe bya kuzengulwisa cipango bakabinungile na mabalo a siliba, co bikwateso byabyo bipwe bya kufula na siliba na masanda abyo a bunengu. 18 Co cipango cikapwe mamita 44 mu bulaha na mamita 22 mu bwihi na mamita 2.2 mu kuloba. Co mabamba apwe a kutonga na binanga byabibwa bya linyu na masanda a bunengu. 19 Co byoshe bibala bya kupangesa mu Mbalaka na bipampalingo byoshe bya Mbalaka na bya cipango bipwe bya kufula na bunengu. 20 “Shika banu ba Isalele bakunenele mazi a olive amabwa a kushoma mu ñunju a kwaka mu bindeya, ngeci byase kushukuma simbu yoshe. 21 Alone na bana bendi bakebo bakaka bindeya mu Mbalaka hanja ya libamba lije lili kulutwe lwa Cikasha ca Cikumiiyo. Co bikashukuma ku mesho ange kutunda ku cingwezi na kweta ku mutondo. Co Baisalele na batekulwila babo bakanyunge kushika oku.
SEPTEMBER 28–OCTOBER 4
BISIMPI BYA SEHO BYA MU LIJWI LYA NJAMBI | KUTUUKA 29-30
“Kulambwila Yehova”
(Kutuuka 30:11, 12) Co Shukulu Kalunga wendekele kuli Mosesa ngwendi, 12 “Omwo usonekesa banu ba Isalele, co munu na munu akalikule ikeye babenya ngeci kesi akakobele mu bukalu bwa mushongo wa kulitambwisa simbu bacili na kusonekesa banu.
it-2 764-765
Kusonekesa
Ku Sinai. Mu ngonde yamucibali ya mwaka wamucibali munima ya kutunda mu Ingito, Baisalele batungile cilombo ku Sinai. Co Yehova wabalekele ngwendi balisonekese. Olu lwapwile lwa kulibanga kulisonekesa. Bangwile bantwama 12 ba miyati ya Isalele mangana bakwase Mosesa mu kusonekesa banu. Ntwama na ntwama wasonekele banu ba mu muyati wendi. Lishiko lyamwesele ngwalyo basonekese banalume bakele na myaka 20 na kutubakana, baje basele kupwa maswalale. Lyamwesele lalo ngwalyo aba banalume bapandele kulambula mulambu wa hafu ya shekele ya kukwasa ku cipangi ca ku mbalaka. (Kut 30:11-16; Kul 1:1-16, 18, 19) Basonekesele banalume bakweta ku 603,550. Oloni Balebi kubabasonekesele mwafwa kubakele na buswana mu lifuti lya cikulaheso. Kubapandele kulambula mulambu wa mbalaka nambe kupwa maswalale.—Kul 1:44-47; 2:32, 33; 18:20, 24.
(Kutuuka 30:13-15) Munu woshe uje basonekesa napande kulambula ngwe na bulemu bwa bimbongo bije bibashaka. Co munu napande kulambula ebi kupwa mulambu kuli yange Kalunga. 14 Munu woshe uje balaba mukusonekesa oku, woshe uje ali na myaka makumi abali nambe kutubakana, napande kulambula kuli yange Kalunga. 15 Fuki kakalambula bimbongo byabingi nambe kahutu kakalambula bimbongo byabindondo, omwo balambula bimbongo mu kwambesa myonyo yabo.
it-1 502
Mulambu
Mashiko amwesele ngwawo kwakele milambu ibapandele kulambula Baisalele. Omwo Mosesa wasonekesele Baisalele, munalume na munalume wa myaka 20 nambe kutubakana, wapandele kulambwila mwonyo wendi, mulambu wa kweta ku hafu ya shekele (K20.40). Wapwile ‘mulambu kuli Yehova’ wa kufwika bubi bwabo, co lalo wapwile wa “bipangi bya mbalaka mwakuliwanena.” (Kut 30:11-16) Josephus, Kayunda muka-kutondesesa biñanda bya kusañulu wendekele ngwendi mu kwita kwa simbu, ou “mulambu kuli Shukulu Kalunga” baulambwile lumo ha mwaka.—2 Mi 24:6-10; Mat 17:24; (The Jewish War, VII, 218 [vi, 6])
(Kutuuka 30:16) Ukatambula bimbongo bya kwambesa kuli banu Baisalele, co ukabipangesa mu kubwahesa ku bipangi bya mbalaka mwakuliwanena. Co bimbongo ebi bikapwe bya kwambesa myonyo yabo, co yange na lumo lwahi njikebala banu bange.”
Muzibuka Ndi?
Byuma bibakele na kupangesa ku tembele ya Yehova mu Yelusalema bakele na kubiwana bati?
Milambu ibakele na kulambula banu ikeyo yakele na kukwasa ku bipangi bya ku tembele. Eyi milambu yambateselele cabulikumi cibapandele kwana banu na milambu ikwabo. Cakumwenako, ha simbu ibakele na kutunga mbalaka, Yehova walekele Mosesa ngwendi Kaisalele na Kaisalele ibasonekesele alambule hafu ya shekele ya siliba kupwa ‘mulambu kuli Yehova.’—Kut 30:12-16.
Mu kwita kwa simbu, Bayunda balambwile ou mulambu wa tembele lumo ha mwaka. Mukemwo Yesu walekele Petulu ngwendi afwete muwayawaya watundile mu kanwa ka isi.—Mat 17:24-27.
Kutondesesa Bisimpi bya Seho
(Kutuuka 29:10) “Co nena ngombe wa nkomba kulutwe lwa mbalaka mwakuliwanena, leka Alone na bana bendi ngeci bakambeke maboko abo ha mutwe wa ngombe wa nkomba.
it-1 1029 ¶4
Liboko
Kukambeka maboko. Maboko kuapwile a kukwatesa lika byuma, simbu imo bakele na kuakambeka munu nambe cuma. Kulinga ngoco kwemanenene byuma bya kuliseza-seza. Kakangi, kwamwesele ngwabo munu banamwangula nambe kumwesa ngwabo cuma cimo cinapu ca seho. Ha cilika ca kushimbika bupilisitu, Alone na bana bendi bakambekele maboko abo ha mutwe wa ngombe wa nkomba na ha mitwe ya bimanga babali babapandele kukombelela. Oku kwamwesele ngwabo baje bimuna bapwile ñombelo ya Alone na bana bendi ha kubapwisa tupilistu ba Yehova Njambi. (Kut 29:10, 15, 19; Lev 8:14, 18, 22) Omwo Njambi wangwile Yoshwa ngwendi ikeye enga Mosesa, Mosesa wakambekele Yoshwa maboko, co Yoshwa “washulile na mana a munzinzime wa Njambi.” Ngeci, wasele kutwamenena mwamubwa Baisalele. (Kwi 34:9) Kukambeka munu maboko kwamwesele lalo ngwabo bamubezikisa. (Kus 48:14; Mak 10:16) Yesu Kilistu wakwatele nambe kukambeka maboko banu baakangwisile. (Mat 8:3; Mak 6:5; Luk 13:13) Ha bisimbu bimo, tupositolo bakele na kukambeka banu maboko mangana babane sipilitu ya kujela.—Vil 8:14-20; 19:6.
(Kutuuka 30:31-33) Co endeka kuli banu ba Isalele ngwobe, ‘Awa mazi a kujela a kubwabesa mukaapangesa mu bipangi byange mu bisemwa byeni byoshe. 32 Kumwapandele kuetila hali munu woshe-woshe embwe, co lalo kesi mukashinge mazi eka a kulifwa na mazi awa omwo akewo anapu a kujela, co apangeseni kupwa a kujela bene. 33 Munu woshe akalinga mazi ngwe awa, nameme kuapangesa ku munu kesi muka-kukombelela kuli yange, kakapu lalo umo wa banu bange embwe.’”
it-1 114 ¶1
Wakubwabesa, Kubwabesa
Mu mashiko aanene kuli Mosesa, Yehova wendekele mwakulingila mazi a kubwabesa. Bapandele kupangesa byuma byabibwa bya kufwa ngwe, miila, sinamone ya kunika lwengo lwalubwa, kane ya kunika lwengo lwalubwa, akasha na mazi a olive. (Kut 30:22-25) Munu uje walilingilile awa mazi na kuapangesa ku byuma byeka nambe bije kubatabesela bapandele kumutsiya. (Kut 30:31-33) Kupangesa awa mazi mu ngila inapande kwamwesele kujela na seho ya cipangi cibanene munu ibabwabesele nawo.
Kutanda Mbimbiliya
(Kutuuka 29:31-46) “Co ambata situ ya lijamba lya manga ibapangesele ha kwimika Alone na bana bendi, co baitelekele mu mwela wa kujela. 32 Co bakailile ku cikolo ca mbalaka mwakuliwanena na makende aje asalele mu mutonga. 33 Co bakebo bakalya bije bibapangesele mu kubambesa mu kubemika omwo babakundikile. Baka-kukombelela lika bakebo bakalya byakulya ebi, omwo bikebyo byapwa bya kujela. 34 Nga situ imo ya kukundikisa nambe makende amo kubabilile, co halikaki mutondo babyenyeke kubapandele kubilya omwo bya kujela. 35 “Co ukalinga ngeci kuli Alone na bana bendi ha kubakundika, matangwa atanu na abali ngwe munjinakushiki. 36 Co ha litangwa na litangwa unapande kukombelela ngombe wa nkomba kupwa mulambu wa ha bubi mu kwambesa bubi. Co lalo ukajelesa mutula omwo ukombelela, co ukaubwabesa mu kuujelesa. 37 Linga eci ha litangwa na litangwa ha matangwa atanu na abali mu kwambesa mutula na kuujelesa, asinoni ukapwa wa kujela, co nga munu umo nambe cuma cimo cikambolako cikabulumuka ha nzili ya kujela kwawo. 38 “Ha litangwa na litangwa simbu yoshe ya kulutwe, ukakombelela ha mutula bana ba bimanga babali ba mwaka umo lika. 39 Co ukakombelela muna manga umo ku mutondo, co mukwabo ku cingwezi. 40 Co hamo na muna manga wa kulibanga, lambula kilo imo ya bunga bwabubwa bwa kuseneta bwa kukumbasana na lita imo ya mazi amabwa a olive. Co itilaho lalo lita imo ya binyu kupwa mulambu. 41 Co kombelela muna manga wamucibali ku cingwezi, mukombelele hamo na bunga na mazi a olive, na binyu ku mutondo lalo. Ou unapu mulambu wa byakulya kuli yange Kalunga. Co bweko bwawo bukanjibwahelelesa. 42 Mulambu ou ukapwa mulambu wa kwenyeka ku mesho ange ku cikolo ca mbalaka mwakuliwanena ku bisemwa byeni byoshe. Kuje kukekwo njikaliwanena nobe na kwendeka nobe. 43 Co kuje lalo njikaliwana na banu ba Isalele, na ceke ca bumpau bwa ku mesho ange cikajelesa mbalaka. 44 Co njikajelesa mbalaka na mutula, njikangununako Alone na bana bendi na kubajelesa mu kunjipangela kupwa baka-kukombelela. 45 Asinoni njikakala hakati ka banu ba Isalele, co njikapwa Njambi yabo. 46 Co bakazibuka ngeci yange njapwa Kalunga Njambi yabo, uje wabatundisile mu Ingito, ngeci njikale hakati kabo. Yange njapwa Kalunga Njambi yabo.