Julië

Tyam yëˈë ndukjukyˈäjtëm ja tiempë diˈib “ayoˈon mëët” aknäjxp ets niˈigyë yˈoˈktëwanë axtë koonëmë Jyobaa dyajjëjptëgoyët ets dyajminët ja jotkujkˈäjtën yä Naxwiiny (2 Tim. 3:1). Pääty, oy ko nnayajtëˈëwëm: “¿Mäts tyam ngëxˈixy?”, o ja tuk pëky njënäˈänëm, ¿pënëts xynyëˈëmoopy xytyuˈumoopy o pënëts nˈaˈoˈkëp kots nyajtëgoyˈatyë naybyudëkë? Niduˈuk diˈib jyaayë Salmo, jyënany ko mëjwiin kajaa nyajtëgoyˈäjtëm ngëxˈijxëm mä Jyobaa ko nbatëmë amay jotmay (Sal. 123:1, 2, TY). Ets yëˈë mëët ojts tˈijxkijpxyë tuˈugë mëduumbë diˈib këxˈijxp mä wyintsën o tyukˈijxpejtypy ko myoˈoyaˈanyëty ja kyaˈay yˈukënë o yˈijxˈitäˈäny kyuentˈatäˈänyëty. Nan yëˈë yˈandijpy ko yˈijxy tyuumpy xëmë ja wintsën parë tnijawë tijaty tyukjotkëdakypy etsë net yëˈë ttuny. Nanduˈun jyaty mët ëtsäjtëm, parë nnijäˈäwëm tijatyë Jyobaa tyukjotkëdakypy, tsojkëp bom bom nˈëxpëjkëmë Biiblyë ets nbanëjkxëm extëm xytyuˈumoˈoyëm. Ko duˈun nduˈunëm, ta Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm. w18.07 12 parr. 1, 2

Jesus myaytyak ko naxwinyëdë jäˈäy yˈawäˈätspëtsëmäˈäny mä diˈib mëk yaˈˈayoowëdëp: ja poky kaytyey diˈib tuumbëˈäjt mosëˈäjtëdëp (Fwank 8:34). Yëˈë poky kyaj jeˈeyë xytyuktuˈunëm diˈib axëëk, nanduˈunën tjëjpkuwäˈägë parë kyaj nduˈunëm diˈib nnijäˈäwëm ko oy. Pääty xyˈanaˈamëm ets xytyuumbëˈäjtëm, xyyajnayjyäˈäwëm axëëk, xyyaˈˈayoˈowëm ets ta net xyyaˈoˈkënë (Rom. 6:23). Jaanëm ja poky kaytyey xynyiwäˈätsandäˈäyëm, ko nety awäˈätstum nyajpatëm extëm ja Adán mëdë Eva mä kyapokytyundënëm. Ko Jesus jyënany: “Pën mbadiimpy extëmts miits nˈanëëmëdë”, yëˈë xytyukˈijxëm ko tsojkëp ti nduˈunëm parë xyyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm (Fwank 8:31). Pënaty të nyaywyandäˈägëdë mä Jyobaa kyaj nyekyjukyˈattë extëm tjatsoktë, ets të tkupëktë tijatyë Jesus nyiˈanaˈamëp parë yˈëxpëjkpëty (Mat. 16:24). Ets duˈun extëmë Jesus twandaky, nëjkxëp nyajpatëm awäˈätstum ko nety nˈaxäjëtyaˈayëm ja kunuˈkxën diˈib yakaampy mët ko ojts xyjuuybyëtsëˈëmëm. w18.04 7 parr. 14-16

Jyobaa jyaygyujkëp wiˈix nyayjyawëdë pënaty mëduunëp axtë oy näˈäty kyaj yajxon ti ttundë. Min nˈokˈijxëm wiˈix jyajtyë kugajpxy Jonás. Jyobaa jam kyajxë Nínive parë nëjkxë jäˈäy tˈawanë ko kutëgoyandëp. Per kom jodëmbijttë, ta Jyobaa ojts pyokymyaˈkxëdë. Jonás jantsy axëëk nyayjyäˈäwë, “ta jyantsy jyotˈambëjky” mët ko kyaj nety të tyuny të jyatyëty extëm jyënany. Perë Jyobaa mëmaˈkxtujkë ets pudëjkë parë dyajtëgatsët ja wyinmäˈäny (Jon. 3:10-4:11). Ko tiempë nyajxy, ta Jonás tjaygyujkë tiko Jyobaa tpaˈˈayooy ja Nínive käjpn, ets axtë yajkujäˈäyë mä Biiblyë parë mbäät nnaytyukpudëjkëm (Rom. 15:4). Ko nnijäˈäwëm wiˈixë Jyobaa të jyaˈayˈaty mëdë naxwinyëdë jäˈäy diˈib mëduunëp, yëˈë xypyudëjkëm parë nˈijtëm seguurë ko jyäˈäwëp nanduˈun wiˈix nnayjyäˈäwëm. Pyëjkypyë kuentë wiˈix niduˈuk niduˈuk nyajnäjxëmë amay jotmay etsë jäj jëmuˈumën. Jyaygyujkëp tukëˈëyë tijaty nwinmäˈäyëm, wiˈix nnayjyäˈäwëm ets nuˈunën tijaty nmëmadakëm. Jyobaa nan xytyukwandakëm ko kyaj tnasˈixëyaˈany mas niˈigyë nˈayoˈowëm pën kyaj nˈokmëmadakënë (1 Cor. 10:13, TNM). ¿Këdii xyjotkujkmoˈoyëm ko duˈun xytyukwandakëm? w19.03 16 parr. 6, 7

Mä ja Ley diˈibë Moisés yajmooy, ja mëjjäˈäytyëjk diˈib pyayoˈoytyëp tijaty, kanäk pëkyë nety tnikëjxmˈattë ja tuunk, extëm wiˈix mbäät yaˈˈawdatyë Jyobaa, wiˈix mbäät yˈoyë ja amay jotmay diˈibë jäˈäy myëdäjttëp ets wiˈix mbäät wyeˈemy ja jotmay ko pën ti ttuundëgoy. Pääty, jëjpˈamë nety ets ja Ley dyajtundët tëyˈäjtën myëët. Min nˈokˈijxëm tuˈuk majtskë ijxpajtën. Ko ijty tuˈugë israelitë dyaˈoogyë myëguˈuk, ja yajjäˈäyˈoˈkpë kyaj netyë yajtukumëdoy. Tsojkëp ijty ja mëjjäˈäytyëjk jawyiin tpayoˈoytyët parë dyajwingëdäˈäktët pën ja jäˈäy nitëjkëp yˈoogët (Deut. 19:2-7, 11-13). Nan yaˈoˈoyëdëp ijty ja jotmay diˈib ja israelitëty wyinguwäˈkëdëp tuˈuk tuˈugë xëëw, extëm ko ti dyajtsiptäˈäktë ets ko ja kasäädë jäˈäy tmëdattë jotmay (Éx. 21:35; Deut. 22:13-19). Ko ijty ja mëjjäˈäytyëjk tpayoˈoytyë tijaty tëyˈäjtën myëët ets ko ja israelitëty tmëmëdowdë ja Ley, ta niˈamukë ttukˈoyˈattë ets ja nax käjpn dyajmëjpëtsëmdë Jyobaa (Lev. 20:7, 8; Is. 48:17, 18). Tyäˈädë yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko Jyobaa pyejkypyë kuentë wiˈix tuˈuk tuˈugë xëëw njukyˈäjtëm. Tsyojkypy parë nmëguˈukˈäjtëm ntsojkëm ets kyaj axëëk nduˈunëm. Nan nˈijxypy wiˈix ngäjpx nmaytyakëm ets tijaty nduˈunëm, axtë pën naytyuˈuk nyajpatëm mä jëën tëjk (Eb. 4:13). w19.02 23 parr. 16-18

Tsip nˈijtëm yuunk naxypy ko ti njantsy myëmäˈäy njantsy myëdäjëm. Ets mbäädë net pën wixaty nˈanmäˈäyëm o axëëk nyajnayjyäˈäwëm. Pën jaa ti njantsy myëmäˈäy njantsy myëdäjëm, nˈokwinmäˈäyëmë yˈijxpajtënë Jesus. Ko nety yˈaktëgoyˈaty jawaanë mä yˈooganë, mëk ojts jyantsy myay jyantsy tyajy. Nyijäˈäwëbë nety ko yaˈooganëbë jäˈäy ets ko yajtëytyunäämp mëjwiin kajaa (Fwank 3:14, 15; Gal. 3:13). Mä nety tyëgoyˈaty tuk xëëw majtsk xëëw mä yˈooganë, ta jyënany: “Tyam nëgoots nˈokjotmaymyëëtˈäjnë” (Luk. 12:50). Ets mbäät nˈijxëm wiˈix dyajnigëxëˈkyë yujyˈat tudaˈakyˈat ets ko myëmëdoobyë Dios ko dyaˈˈawatsyë jyot kyorasoon ets tmënuˈkxtaky (Fwank 12:27, 28). Ko ttukjäjty ja tiempë, yajnigëxëˈkë jotmëkˈäjtën ko nyaygyëyäjkë mä jäˈäyëty diˈibë Dios myëtsipˈäjttëp, diˈib yaˈoˈkëdë mëdë tëytyuˈun tsatsytyuˈunënë ets mëdë ayoˈon tsoytyuˈun. Per oy nuˈun dyajnäjxyë ayoˈon ets tmëgëjxy tmëdujky, Jesus yajnigëxëˈkë yuunkˈat naxypyˈat ets ojts ttuunë Diosë tsojkën. Tyäˈädë yëˈë mas oybyë ijxpajtën diˈib yajnigëxëˈkypy mä wiˈix mbäät nˈijtëm yuunk naxypy, oyë nety ti njantsy myëmäˈäy njantsy myëdäjëm (Apos. 8:32). w19.02 11 parr. 14, 15

Waˈan näˈäty xytsyiptakxëm nˈyoˈoyëm jëjwitsë reunyonk mët ko jam ti jotmay nbatëm. Ko duˈun njäjtëm, tsojkëbë jotmëkˈäjtën. Ta näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib yaˈˈayoowëdëbë yuu päˈäm, mëk moˈon mëk tujkën o kyaj yˈääw jyot yˈokxondaknëdë. Nan ta nääk diˈibë jyiiky myëguˈuk o gobiernë tukmëtsipˈäjtëdëp ko Diosmëdundë. Nˈokpawinmäˈäyëm nanduˈun ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib kyuˈijtëdëp pujxndëgoty ja myëbëjkën. ¿Të näˈä nwinmäˈäyëm ko mbäät pyudëkëdë ja nˈijxpajtënˈäjtëm? (Eb. 13:3). Ko tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm tnijawëdë ko duˈunyëm nmëduˈunëmë Jyobaa oy nuˈun nwinguwäˈkëmë amay jotmay, mëjääwmooyëdëp parë duˈunyëm tmëdattë mëbëjkën, jotmëkˈäjtën ets parë mëk tyanëdë. Ko Pablo yˈijty tsumy jam Roma, tyukxondak tëgok tëgok tmëdooy ko ja myëguˈuktëjk duˈunyëm tmëdundë Dios (Filip. 1:3-5, 12-14). Jantsy jeˈeyë pyëtsëëmy, ta tnijäˈäyë ja myëguˈuktëjk diˈib käjpxtëp ebreo, ets ojts ttukˈaneˈemy parë xëmë tyuˈukmuktët (Eb. 10:25). w19.01 28 parr. 9

Satanás këˈëm nyaymyëmay nyaymyëdäjˈyëty ets kyaj tmëmëdoyë Jyobaa yˈanaˈamën, tsyojkypy parë nwinmäˈäyëm ets nduˈunëm tijaty extëm yëˈë. Xyyajtuˈukmujkëm mëdë jäˈäy diˈib yëˈë të dyajmäˈäty. Tsyojkypy parë mëdë tiempë nyajnäjxëm oy njanijäˈäwëm ko “yajmäˈtypy” ja jot winmäˈäny ets mbäät xytyuktuˈunëm diˈib kyaj yˈoyëty (1 Kor. 15:33). Satanás nan yajmäˈädaambyë jot korasoon ko xyyajwinmayäˈänëm ko niˈigyë yˈoyëty ndukjotkujkˈäjtëmë naxwinyëdë jäˈäyë wyijyˈäjtën ets kyaj dyuˈunëtyë Diosë wyijyˈäjtën (Kol. 2:8). Extëm nˈokpëjtakëm, tuk pëkyë winmäˈäny diˈibë Satanás yajmëjwindëjkëp, yëˈë ko diˈib mas jëjpˈam mä jukyˈäjtën, yëˈë ets nmëkjäˈäytyakëm. ¿Tiko kyutsëˈëgëty duˈun nwinmäˈäyëm? Yëˈko pënaty duˈun winmääytyëp jamë net aduˈuk ja wyinmäˈäny tpëjtaknëdë mä tpäädäˈändë meeny sentääbë oytyim yubat tyim päˈämbattët, tmastuˈuttët ja fyamilyë o tmëjagamgaˈaktëdë Dios. Duˈumbë jäˈäy mbäät myëkjäˈäytyaˈaky o mbäät kyaj (1 Tim. 6:10). Mëjwiin kajaa nmëjjäˈäwëm ko Jyobaa ja nDeetyˈäjtëm diˈib jantsy wijy, xypyudëjkëm parë kyaj niˈigyë nbaˈoˈktëˈëwëm ja meeny sentääbë (Ecl. 7:12; Luk. 12:15). w19.01 15 parr. 6; 17 parr. 9

Mä Jesus kyakëdaˈakynyëm yä Naxwiiny, ja Dios mëduumbëty jyaygyujkëdëbë nety yajxon ko jëjpˈam tmëjääwmoˈoytyëdë myëguˈuktëjk. Min nˈokˈijxëm ti tyuun ja rey Ezequías ko ja asiiriëty tyëkëyandë mä ja Jerusalén käjpn, yëˈë yajtuˈukmujk ja syoldäädëtëjk ets ja nax käjpn parë tmëjääwmooy (2 Crón. 32:7, 8). Minë net nˈokmaytyakëm wiˈix jyajtyë Job. Yëˈë mon tukë nety yajpääty, per pënaty nimiinëdë parë jyotkujkmoˈoyäˈänëdë jeˈeyë axëëk yajnayjyäˈäwë ets yajtsayujtë mëdë yˈääw yˈayuk. Per oy duˈun jyajtyë Job, ojts ttukniˈˈixëdë wiˈix mbäät tmëjääwmoˈoytyë wiinkpë. Tˈanmääytyë ko koxyëp yëˈëjëty duˈun yˈokˈyajpäättë, myëjääwmoopyxyëp ets oyxyëp dyajnayjyawëdë (Job 16:1-5). Ok, yëˈë Job mëjääwmooyë Elihú mëdë Jyobaa (Job 33:24, 25; 36:1, 11; 42:7, 10). w18.04 16 parr. 6; 17 parr. 8, 9

Ja kugajpxy Isaías të nety tnimaytyaˈaky wiˈixë Jyobaa tpudëkëyaˈany ja kyäjpn ko jyënany: “Mëët yë mëkˈajtën ja Wintsën myiny, yëˈë winë të tmëmëtaktaˈay mëët ja myëkˈajtën ets mëët ja kyëˈë” (Is. 40:10, TY). Ko Biiblyë tmaytyaˈaky ja Diosë kyëˈë, yëˈë nanduˈun yˈandijaampy ko kyumëjääwëty. Pääty extëmë Isaías tkujäˈäyë, yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa yëˈë tuˈugë Rey diˈib kumëjääw. Tëëyëp ojts dyajtunyë myëjääw parë tnitsiptuuny ets tpudëjkë pënaty mëduunëp. Ets tyam, duˈunyëm tkuwäˈäny ets tmëjäämoˈoy pënaty tukˈijxpajtëp (Deut. 1:30, 31; Is. 43:10). Jyobaa kyuytyuumbyë wyandakën ko xymyëjääwmoˈoyëm mä jäˈäy xynyibëdëˈkëm. Mä näägë paˈis mëktaˈaky tyam yajnibëdëˈëgyë Diosë kyäjpn parë dyajkubokäˈändë ets kyaj nekyˈëwäˈkx nekykyäjpxwäˈkxëm. Per kyaj nëgoo nmëmäˈäy nmëdäjëm ko duˈun nyajnibëdëˈkëm, pesë Jyobaa xyjyotkujkmoˈoyëm ets xyyajnayjyäˈäwëm seguurë ko duˈun xytyukwandakëm: “Oy diˈibë tujn pujxn myajtuknibëdëˈëgët kyaj myadäˈägäˈäny” (Is. 54:17). w19.01 5, 6 parr. 12, 13

Ëtsäjtëm kyaj nduˈunˈäjtëm extëmë jëyujk animal diˈib kyaj tjawëdë ko dyajtëgoyˈattë Dios (Mat. 4:4). Ko nmëdoowˈijtëm extëmë Jyobaa jyënaˈany, ta nbatëm ja jaygyujkën, ja wijyˈäjtën ets ja jotkujkˈäjtën. Jyobaa xyyaˈujts xyyajjotkëdakëm mët yëˈëgyëjxmë yˈAyuk, ets xymyoˈoyëm kanäk pëkyë käˈäy ukën oyatypyë mët yëˈëgyëjxm ja “tyuumbë diˈibë kuwijy” (Mat. 24:45; Is. 65:13, 14). Ja käˈäy ukën diˈibë Dios yajkypy, xypyudëjkëm parë nyajˈyoˈoyëm ja jot winmäˈäny, xymyoˈoyëm ja wijyˈäjtën ets yëˈë diˈib xykyuwäˈänëm oy ti jotmay nbatëm (Prov. 2:10-12). Extëm nˈokpëjtakëm, xypyudëkëyäˈänëm parë kyaj nmëbëjkëm ko jäˈäy jyënäˈändë ko kyaj jyamëtyë Dios ets ko net nˈijtëm agujk jotkujk pën nmëdäjtëm mayë meeny sentääbë etsë jukyˈäjt madakën. Nan xypyudëkëyäˈänëm parë kyaj xymyëmadakëm ja axëëkpë tsojkën ets parë kyaj nmëdäjtëm tuˈugë bisyë diˈib xyˈaxëktuˈunëm. w18.12 20 parr. 6, 7

Njukyˈatäˈänëm jantsy jeky “extëm tuˈugë kepy”. Ta näägë kepy diˈib tënaapy kanäk mil jëmëjt. Per parë tuˈugë naxwinyëdë jäˈäy jyukyˈatët jantsy jeky, tsojkëp yajpäädët oy mëk. Isaías ojts tnaskäjpxë ko njukyˈatäˈänëm jantsy jeky, ets mbäät yajmëdoy extëmë tsuu kumäˈäy, per kyaj dyuˈunëty, tunan jatanëbë duˈun. Tukëˈëyë diˈib ojts yajwandaˈaky, yëˈë xytyukˈijxëm ko jantsy jaˈˈatäämp tuˈugë it lugäärë tsujpë. Dios kyunuˈkxaambyë jäˈäy abëtsemy nyaxwinyëdë. Nipën tkatsëˈëgëyaˈany ko wiˈix tyunëdët ja jëyujk animal ets ni axëkjäˈäytyëjk. Ja wiints yˈijxëˈëgäˈäny, ja nat myëdowëˈëgäˈäny ets ja tekymyäˈät yoˈoyëˈëgäˈäny, ja jäˈäy tkojäˈändë jyëën tyëjk ets dyaˈitäˈändë jyëˈxy pyekyë jantsy oyatypyë diˈib kyaj pyäˈämduny. Ja jäˈäy mas jeky jyukyˈatäˈändë ets kyaj dyuˈunëtyë ääy kepy. Duˈunë duˈun, Biiblyë yajtëyˈäjtëndëjkëp ko duˈunën ja jukyˈäjtën myiny kyëdaˈaky. Ets ¿ko pën xyˈanmäˈäyëm ko tijaty ojts yajnaskäjpxë kyaj yëˈë tmaytyäˈägäˈäny ko jyaˈˈatäˈäny tuˈugë it lugäärë tsujpë yä Naxwiiny? ¿Tiko mbäät nmëbëjkëm ko jantsy jaˈˈatäämp? Jesukristë, diˈib mëjkuˈëw mëjkugäjpxë ijtp, yëˈë xytyuknijäˈäwëm (Luc. 23:43, TNM). w18.12 5 parr. 13-15

Mbäät tyëgatsy ja jot winmäˈäny, jeˈeyë ko yaˈixäämp ti jap nyajtëjkëm ets ti jap nyajwëˈëmëm. Pën nbëjtakëmë jot winmäˈäny mä tijaty Dios tyukjotkëdakypy, ta nëjkx nyajtëyˈäjtëndëjkëm ko oy extëm yëˈë tijaty tˈixy. Ets këˈëm ja ääw jot jyënäˈänäˈäny ko nwinmayäˈänëm extëmë Dios. Parë nyajtëgäjtsëmë jot winmäˈäny, oy ko kyaj nekynyasˈijxëm etsë naxwinyëdë jäˈäy tˈanaˈamëdë jot winmäˈäny. O ja tuk pëky njënäˈänëm, kyaj nekykyupëjkëm ja jot winmäˈäny diˈib kyaj tyuˈugyë mëdë Diosë wyinmäˈäny. Jëjpˈam ets duˈun nduˈunëm. Parë njaygyujkëm, nˈokpëjtakëm tuˈugë ijxpajtën. ¿Ti tyuumpy tuˈugë jäˈäy diˈib oyˈatäämp mëkˈatäämp? Yëˈë jyeˈxypy tijaty mbäät pyudëkëty. Per kyaj pyudëkëyaˈanyëty ko net tjëˈxët diˈib päˈämdunëdëp. Nanduˈun jyaty ko njawinmäˈäyëm extëmë Dios wyinmay, kyaj xypyudëkëyäˈänëm pën yëˈë nyajtëjkëm extëmë naxwinyëdë jäˈäy wyinmay. w18.11 21 parr. 14, 15

Tsojkëp nbëjtakëmë winmäˈäny ets tuˈuk tuˈugë xëëw nguytyuˈunëm extëm jyënaˈany ja tëyˈäjtën. Nˈokpëjtakëm ja tëyˈäjtën extëmë wëën. Tëëyëp, ja soldäädëtëjk, pyëjtaktëp ijty tuˈugë wyëën parë tkuwäˈändë jyot. Per tsojkëbë nety täˈtspëky twoˈondäˈätstët parë mbäät tyuˈunxëdë ja wëën. Ja tëyˈäjtënë diˈib yajpatp mä Biiblyë, yëˈë mëët yaˈijxkijpxyë ja wëën. Pën nnaywyëˈëndäˈtsëm, ta xykyuwäˈänäˈänëm mä tukniˈˈijxënë diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty ets xypyudëkëyäˈänëm parë nduˈunëm diˈib oybyëtsëmëp. Ets ko nwinguwäˈkëm tuˈugë jotmay o jam ti xyyajtëgoyäˈänëm, ja tëyˈäjtën diˈib nnijäˈäwëm mä Biiblyë, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nduˈunëm diˈib oy. w18.11 12 parr. 15

Tsojkëp nduˈunëmë mëjääw parë njuˈuyëm ja tëyˈäjtën, ets nduˈunëm oytyim tiijëty nëgokë nbatëm. Ko nety të nbatëm, ta net nguentˈäjtëm parë kyaj ndoˈkëm. Axtë ko ti nyaˈˈawäˈänëm namayˈäjtën, näˈäty mbäät jam ti mëët nwingubëjkëm o jam ti nduˈunëm. Mä ayuk ebreo tadë ayuk “juy” diˈib yajtuumbyë Proverbios 23:23, nan mbäät yëˈë tˈandijy “päät” o “mmëdat”. Extëm nyikejˈyë tyäˈädë ayuk, yëˈë xytyukˈijxëm ko mëjääw yajtunäämp parë ti yajpäädët o parë yajwingubëkët mët diˈib mëjwiin kajaa tsobatp. Parë njaygyujkëm wiˈix mbäät njuˈuyëm ja tëyˈäjtën, min nˈokpëjtakëm tuˈugë ijxpajtën. Mijts myajpääty määyoty ets japë jäˈäy tnayakyë tsäˈäm. ¿Waˈandaa ja tsäˈäm këˈëm jyäˈtët meesëkëjxy? Niwiˈixtsoo. Oyë jäˈäy duˈunyë tjanayaky, tsojkëp yajjuudët ja tiempë parë yajninëjkxët ets ja jot mëjääw parë yajmëjäˈtët. Nanduˈun jyaty mëdë tëyˈäjtën, kyaj tsyokyëtyë meeny sentääbë, per tsojkëp ti mëët ndukwingubëjkëm. w18.11 4 parr. 4, 5

Mä tuˈugë kopk jamë Jesus ojts twoownëjkxyë Pedro, Santiago etsë Juan. Netë tyäˈädë apostëlëty tˈijxtë wiˈixë Jesusë wyiin jyëjp jyantsy tyëˈkxpëjky ets wiˈix ja wyit jyantsy yˈajäjy jyantsy yˈadëˈkxy. Ta tˈijxtë nimajtskë yetyëjk, Moisés mëdë Elías, tyëkëdë maytyakpë mëdë Jesus wiˈix yˈoogäˈäny ets jyukypyëkäˈäny (Luk. 9:29-32). Ta myiiny ja yoots diˈib abijtëdë, ets jap yajmëdooy ko Dios kyajpxy. Ko duˈunë Jesus tyëgäjtsy, yëˈë nigëxëˈk ko duˈunë nety tmëdatäˈänyë mëjˈäjtën etsë mëkˈäjtën ko tyëkët Rey mä Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën. Seguurë ko Jesus mëjwiin kajaa myëjääwmooyë ets pyudëjkë parë tmëmadäˈägët ja jäj jëmuˈumën ets ja oˈk tëgoˈoyën diˈibë nety wyinguwäˈägëyaampy mëdë tëytyuˈun tsatsytyuˈunën. Ja yˈëxpëjkpëty nan këktëjkëdë myëbëjkën, mëjääwmooyëdë parë kyaj tmastuˈuttëdë Jyobaa oy ti jotmay twinguwäˈägëdët ets parë ttundët ja kajaaduunk diˈibë nety yajtunäämp. Apostëlë Pedro nyimaytyakë tyäˈädë kyum 30 jëmëjt, extëmxyëp jyawë tyam tyuny jyatyëty (2 Peed. 1:16-18). w19.03 10 parr. 7, 8

¿Wiˈix tyëgatsyëty pënaty jantsy Dios mëduundëp mët pënaty tyukˈijtëdëbë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty? Ko Dios mëduumbë kyaj yˈandäˈäktë (Éfes. 4:25). Kyaj nˈandakëm ni yiˈinëm waanë ets ni mëjwiin kajaa, xëmë nmaytyakëmë tëyˈäjtën oyë jäˈäy ngaˈixyˈäjtëm, o yëˈëjëty diˈib mëët nduˈunëm, nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm o njiikyˈäjt nmëguˈukˈäjtëm. Ets miitsëty ënäˈktëjk, seguurë ko mtsojktëp ets mgupëkëdët ja mëguˈuktëjk, per ninäˈä xykyapëjtäˈäktët majtskë mwiin mjëjp extëm nääk yˈadëˈëtstë. Jantsy oy Dios mëduumbë nyayajnaxëdë mä fyamilyë ets mä tuˈukmujkën, per tim tëgatsy jyaˈayˈattë ko yajpäättë mëdë ënäˈktëjk diˈib kyaj yˈëxpëktë o ko dyajtundë redes sociales. Anëë winmäˈäny tyukjukyˈäjttëp: wyinˈëˈëndëbë tyääk tyeety, nmëguˈukˈäjtëm etsë Dios (Sal. 26:4, 5). Perë Jyobaa wäˈäts tnijawë pën jeˈeyë wingëˈëy agëˈëy nmëduˈunëm, ets ja jot korasoon jagam yajpääty (Mar. 7:6). Pääty mas oy ko xytyunët extëm jyënaˈanyë Biiblyë: “Këtii xyˈëxëkˈixëty yë pokyjyäˈäytyëjk; nikë yëˈë xëmë [Dios] yajmëjnax” (Prov. 23:17, TY). w18.10 9 parr. 14, 15

Niˈamukë Dios mëduumbë duˈun nyajpatëm extëmxyëp tuk familyë, ets nnaytsyojkëm nixim niyam (1 Fwank 4:21). Kyaj xëmë ndukmëduˈunëmë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëjwiin kajaa, per xëmë nyajnigëxëˈkëm ja tsojkën ko tsuj yajxon nmëtkäjpx nmëtmaytyakëm ets ko nˈijtëm ajiiky amëguˈuk. Ko nˈoyjyaˈaytyakëm mëdë wiinkpë ets njaygyujkëm wiˈix nyayjyawëty, ta niˈˈijxtutëm ja “Dios extëmë uˈunk ënäˈk” (Éfes. 5:1). Jesus yajxon ojts tniˈˈijxtuˈuty ja Tyeetyë jyaˈayˈäjtën ets xëmë yˈijty ajiiky amëguˈuk. Yëˈë jyënany: “Nimiindëgëts miits nidëgekyëty diˈibë të yaˈˈanuˈxëdë ja tyuunk es ja tsyemy kyëˈëyëty, es ëjtsëts miits nmoˈoytyëp ja mboˈxtakn”. Ta net jyënany: “Ëj nmëdäjtypyëts ja maˈxtujkën es yujy tudaˈagyëts” (Mat. 11:28, 29). Ko nbanëjkxëmë Jesusë yˈijxpajtën ets niˈˈijxkëdakëm “ja ayoobë jäˈäy”, ta nDeetyˈäjtëm Jyobaa xykyupëjkëm ets jantsy jotkujk nnayjyäˈäwëm (Sal. 41:1). Pääty, nˈokˈyajnigëxëˈkëm ja tsojkën ko nguentëpëjtakëm ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët nˈëxpëjkëm, nfamilyëˈäjtëm etsë jäˈäy diˈib ndukmëtmaytyakëmë Diosë yˈayuk. w18.09 28 parr. 1, 2

Ko muum tijaty yˈayoˈonbëjtaˈaky, nan mbäät ja nduunmujkëm mëdë Jyobaa ko wiˈixëm nbudëjkëmë nmëguˈukˈäjtëm. Extëm nˈokpëjtakëm, mbäät nnayäjkëmë meeny sentääbë (Fwank 13:34, 35; Apos. 11:27-30). Nan mbäät nëjkx nyajwatsëm ja it lugäär o nduˈunëm mä yaˈˈagojë ja jëën tëjk. Gabriela diˈib tsënaapy Polonia, ojts wyindëgooytyaˈay ja jyëën tyëjk ko yˈujtspejty mëdë nëë. Per jantsy jotkujk nyayjyäˈäwë ko ja nmëguˈukˈäjtëm ojts pyudëkëdë. Gabriela jyënaˈany: “Kyajts yëˈë njety nyimaytyäˈägäˈäny tijatyëts nyajtëgooy, pesë taˈadë këjx näjxp. Nik yëˈëts nmaytyäˈägaampy tijatyëts mëjwiin kajaa të nbääty. Extëmëts nyajpudëjkë, yëˈëjëts xytyukˈijx ko nitii duˈun kyatsobääty ko nyajpatëm mä Diosë kyäjpn ets yëˈë diˈib xyjotkujkmoˈoyëm”. Nimayë nmëguˈukˈäjtëm diˈib duˈun të yajpudëkëdë nanduˈun jyënäˈändë. Ets nan agujk jotkujk nyayjyawëdë pënaty mëdë Jyobaa tyuunmuktë ko tpudëkëdë ja myëguˈuktëjk (Apos. 20:35; 2 Kor. 9:6, 7). w18.08 26 parr. 12

Parë mbäät nguwäˈänëm ja korasoon, tsojkëp nˈijxëm tijaty axëktunanëp ets netyë ti nduˈunëm parë nguwäˈänëm. Extëm jyënaˈanyë tekstë diˈib tyam, yëˈë xytyukjamyajtsëm ti ijty tyuundëp ja käjpn kuentˈäjtpë, ja tiempë mä jyukyˈajtyë rey Salomón. Jam ijty nyaybyëjtäˈägëdë potsy kyutum, ets ko tˈixtë jam ti jotmay, ta netyë yaxkaˈaktë. Tyäˈädë ijxpajtën xypyudëjkëm parë njaygyujkëm ti mbäät nduˈunëm parë Satanás kyaj dyajmäˈädët ja jot winmäˈäny. Tëëyëp, ja diˈib ijty kyuentˈäjttëp ja käjpn, yëˈë mëët tyuunmuktë ja diˈib kyuentˈäjttëp ja käjpndëjkˈääw (2 Sam. 18:24-26). Xim yam ijty nyaygyuwäˈänëdë ets tˈixtë pën aduky ja tëjkˈääw ko myiny ja myëtsip (Neh. 7:1-3). Ja jot winmäˈäny diˈib të nduˈumoˈoyëm mëdë Biiblyë, mbäät duˈun tyuny extëm ja käjpn kuentˈäjtpë. ¿Wiˈix? Ko netyë xytyukˈawäˈänëm mä Satanás dyajmäˈädäˈänyë ngorasoonˈäjtëm, o ja tuk pëky njënäˈänëm, ko dyajmäˈädäˈänët tijaty nwinmäˈäyëm, njäˈäwëm, ndunäˈänëm ets tijaty ntsojkënyëˈäjtëm. Pääty, koogoo ja jot winmäˈäny xytyukˈawäˈänëm ko ayoˈonbäädäˈänëm, oy ko netyë nmëmëdoˈowëm, duˈunxyëp extëm nyaˈëxˈadujkëmë Satanás. w19.01 17 parr. 10, 11

Yëˈë mëjjäˈäytyëjk duˈun mbäät ja ënäˈktëjk tˈixtë extëm jyënaˈanyë Diosë yˈAyuk, ets kyaj extëm wyinmaytyë o extëm ja kostumbrë tmëdattë (2 Tim. 3:16, 17). Pën ja mëjjäˈäytyëjk yëˈë pyanëjkxtëp extëm ja kostumbrë yajmëdaty ets kyaj extëmë Biiblyë jyënaˈany, mbäädë net kyaj tkupëktë ets yajtuunkmoˈoytyët mëjjäˈäy o pyudëjkëbë mëjjäˈäy pënaty mbäät duˈun jyatuunëdë. Duˈun jyajty mä tuˈugë paˈis, tamë nety tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tuump pyudëjkëbë mëjjäˈäy ets tnikëjxmˈaty tuˈuk majtskë tuunk diˈib jëjpˈam mä tuˈukmujkën. Oy ja mëjjäˈäytyëjk tjaˈijxtë ko tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm kyuytyuumpy extëmë Biiblyë jyënaˈany parë tyunët mëjjäˈäy, kyaj ttuunkmooytyë. Niduˈuk nimajtsk ja mëjjäˈäytyëjk diˈib tamë xyëëw jyëmëjtnë, mëktaˈaky jyënandë ko mutsknëm parë tyunët mëjjäˈäy. Jotmaymyëët njënäˈänëm ko tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm kyaj yajtuunkmooy mët ko mutsknëm kyëxëˈëky. Oymyääjëty duˈun nimayë mëjjäˈäytyëjk wyinmaytyë. Päätyën jyëjpˈamëty ets yëˈë ndukwäˈkpajtëm wiˈixë Biiblyë jyënaˈany ets kyaj yëˈëjëty ja këˈëm nwinmäˈäny. Net nmëmëdoˈowëm ko Jesus jyënany: “Kyaj ti xyˈëxˈyoˈoy xypyayoˈoytyët extëm kyëxëˈëky nikëjxy këbajky” (Juan 7:24, TNM). w18.08 12 parr. 16, 17

Kujotmay ko netyë nˈagajxwäˈkxëmë correo electrónico o mensaje. Mä näägë lugäär të kyubokyë Diosë tyuunk ets mbäädë net ja nmëtsipˈäjtëm dyajwäˈkxtë maytyaˈaky diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty parë tˈatsëˈëgëdë nmëguˈukˈäjtëm o parë kyaj nyaytyukjotkujkˈatëdët. Tam nyëjkxkojnë tiempë ko duˈun tyuun jyäjttë mä Unión Soviética. Ja polisiyëty diˈibë nety yajtijtëp KGB, ojts dyajwäˈkxtë maytyaˈaky diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty, jyënandë ko niganääk diˈib yajnëjkxtëbë jëjpˈamˈäjtën të tkëyaktë ja myëguˈuktëjk. Jotmaymyëët njënäˈänëm ko nimay tmëbëjktë ets ttukpëtsëëmduttë ja Diosë kyäjpn. Ets oy nimay ok jyajëmbijttë, tam diˈib ninäˈä kyanekyjyëmbijttë, pes tyim yajtëgooytyë ja myëbëjkën (1 Tim. 1:19). ¿Ti mbäät nduˈunëm parë kyaj duˈumbë jotmay nyajjaˈäjtëm? Ko ninäˈä ngaˈˈagajxwäˈkxëmë mensaje diˈib kyaj nnijäˈäwëm pën tëyˈäjtën o diˈib kyaj pyudëkë. Kyaj yˈoyëty tijaty ndimmëbëjktäˈäyëm o nwinmäˈäyëm ko ak tëyˈäjtën. Nˈokpayoˈoyëm jawyiin wiˈix meerë tijaty yˈixëty. w18.08 4 parr. 8

Ko yajjääyë ayuk grieegë këˈëˈam, kyaj ijty tyunyë puntë komë. Päätyë net kyaj yajxon yajjaygyukë pënë Jesus jënan: “Tim tëyˈäjtënëts mijts nˈanëëmë tyam, myajpäädäˈäny mët ëjts mä ja it lugäärë tsujpë”, o “tim tëyˈäjtënëts mijts nˈanëëmë: tyam myajpäädäˈäny mët ëjts mä ja it lugäärë tsujpë”. Nˈokjamyajtsëm wiˈixë Jesus tˈanmääy majtskˈok ja yˈëxpëjkpëty: “Ja Naxwinyëdë Jäˈäyëtyë Kyudënaabyë, [nˈitäˈänyëts] tëgëk xëë es tëgëk ux nääxoty” (Mat. 12:40; 16:21; 17:22, 23; Mar. 10:34; Apos. 10:39, 40). Pes ko Jesus yˈoˈky mët ja axëkjäˈäy, kyaj ojts nyëjkxtë mä tadë xëëw mä ja it lugäärë tsujpë. Jesus tëgëk xëëw yˈijty “jutoty”, axtë ko Jyobaa yajjukypyëjkë (Hech. 2:31, 32, TNM). Ja axëkjäˈäy kyaj nety të yajwinˈixy parë nyëjkxët tsäjpotm. Nan kyaj nety tnijawë ko Jesus të ttukwandaˈaky ja yˈapostëlëtëjk ko mëët yˈanaˈamäˈändë jam tsäjpotm (Luk. 22:29). Ets nan kyaj nety nyëbetyëty (Fwank 3:3-6, 12). Jesus yëˈë nety tukmëtmaytyakëp ko yä Naxwiiny jyaˈˈatäˈäny tuˈugë it lugäärë tsujpë, tyäˈädë adëwäämp mä tiempë miny kyëdaˈaky. w18.12 6 parr. 17, 18, 20, 21

Ja israelitëty nyijäˈäwëdëbë nety ko Jyobaa mëj poky dyajnaxy ko yaˈˈawdatyë wiink dios (Éx. 20:3-5). Per pojënë tjäˈäytyëgooytyë ets dyaˈoˈoyëdë tuˈugë tsäjpkää maxuˈunk diˈib oorë ets tˈawdäjttë. Nyijäˈäwëdëbë nety yajxon ko yëˈë Jyobaa myëdëgooytyëp, per naywyinˈëˈënëdë ko wyinmääytyë ko duˈunyëm yajpäättë mëdë Jyobaa. Pes axtë Aarón yˈanmääy ja käjpn: “Bomë Jyobaa nixëëwduˈunëm”. ¿Wiˈixë Jyobaa nyayjyäˈäwë? Mëk jyantsy jyotˈambëjky, ta tˈanmääy ja Moisés ko të nety ja israelitëty pyokytyundë ets të tjëjpˈyoˈoytyuˈuttë ja nëˈë tuˈu diˈib tyukˈanaˈam. Ta ttukniwinmäˈäyë dyajkutëgoyaˈany (Éx. 32:5-10). Komë Jyobaa paˈˈayoop, ta jyënany ko kyaj dyajkutëgoyandäˈäy ja israelitëty (Éx. 32:14). Aarón yëˈë ojts dyajkojy ja tsäjpkää maxuˈunk diˈib oorë, per jodëmbijt ets pyuwäˈkë Jyobaa mët ja lebitëty. Ets oy ko duˈun tuundë, pes mä tadë xëëw milˈam yˈoˈktë ja israelitë mët ko tˈawdäjttë ja tsäjpkää maxuˈunk. Per pënaty pyuwäˈkëdë Jyobaa, ojts tsyokwëˈëmdë ets ojts yajtukwandäˈäktë ko yajkunuˈkxäˈändë (Éx. 32:26-29). w18.07 20 parr. 13-16

¿Pën diˈib mas oy mbäät mmëjkumayëty? Naxwinyëdë jäˈäy myëjkumaapy pënaty wäˈkpëtsëëmdëp mä ëxpëjkën, mä negosyë, mä ëëw yaxk o mä ëyëˈk kuyäjtk. Perë Pablo nyigäjpx pën mbäät xymyëjkumäˈäyëm ko jyënany: “Per tyam, jaˈa ko xyˈixyˈattë Dios, o niˈigyë oy njënäˈänëm, Dios mˈaxäjëdëp o të mˈixyˈatëdë extëmë yˈuˈunk, ¿wiˈix xymyëdundë jatëgok diˈibë kyaj ti wyaˈany es yaˈˈamäˈät? ¿Ti mtsojktëp jatëgok es yëˈë xymyëdundët extëmë tuumbë juybyën?” (Gal. 4:9). ¡Nitii duˈun kyaˈoyëty extëm ko xyˈixyˈäjtëmë Jyobaa, diˈib yˈanaˈamdaapy tukëˈëyë! Yëˈë nyijäˈäwëp pënën ëtsäjtëm, xytsyojkëm ets tsyojkypy parë nmëwingoˈonëm. Jyobaa ojts xyyajkojëm parë mëët nnaymyaˈayëm (Ecl. 12:13, 14). w18.07 8 parr. 3, 4

Parë xypyudëjkëmë Diosë yˈanaˈamën, tsojkëp nmëjˈijxëm ets ntsojkëm (Amós 5:15). Parë duˈun nduˈunëm, jëjpˈam nˈijxëm tijaty extëmë Jyobaa tˈixy. Nˈokpëjtakëm tuˈugë ijxpajtën. Okwinmay ko xynyinëjkxy tuˈugë doktoor mët ko kyaj oy mmäˈäy mboˈkxy, ta mˈanëˈëmxëty parë xytyunëdë ejersisyë, xyˈixët tijaty mbäät xyjeˈxy ets tijaty kyaj, ets xyyajtëgatsët wanatyë mjukyˈäjtën. ¿Këdii mëjwiin kajaa xykyukäjpxët ja doktoorë ko mbudëkëdët ja kyäjpxwijën? Duˈun extëmë tyäˈädë doktoor, Jyobaa nan të xymyoˈoyëmë yˈanaˈamën parë jotkujk njukyˈäjtëm ets parë kyaj ok nguˈayoˈowëm ja poky kaytyey. Nˈokwinmäˈäyëm nuˈunën ndukˈoyˈäjtëm ko njëjpkudijëm tijatyë Biiblyë yajkubojkypy, extëm ko jäˈäy wyinˈëëny, yˈandaˈaky, myeetsy, yˈity tsyëënë oypyënëty mëët, tsyiptuny tsyip kajpxy ets ko tyun kyäjpxtë mëdë demonyëtëjk (Prov. 6:16-19; Diˈibʉ Jat. 21:8). Ko nˈijxëm wiˈix mëjwiin kajaa ndukˈoyˈäjtëm ko nmëmëdoˈowëmë Jyobaa, ta niˈigyë ntsojkëm ets nmëjjäˈäwëm ja yˈanaˈamën. w18.06 17 parr. 5, 6

Myentrësë Pilato tyuuny gobernadoor, myëmääy myëdäj ko yajnibëdëˈëgët ja yˈanaˈamën. Ets waˈan tsyëˈkë ko Jesus tyuknibëdëˈëgëdët ja jäˈäy. Perë Jesus ta tˈanmääy: “Kyajts ëj nreyëty extëmë naxwinyëdë jäˈäyëtyë ryey” (Fwank 18:36). Yëˈë kyaj nety ttuktëkëyaˈany ja politikë mët ko ja yˈAnaˈamën yˈitäˈäny tsäjpotm. Nan yˈanmääy yajxon ja Pilato: “Päätyëts të nminy naxwiiny esëts nˈanëëmët ja jäˈäyëty diˈibë dëˈën tëyˈäjtën” (Fwank 18:37). Jesus jyaygyujkë yajxon ti tuungë nety mbäät ttuny. Pën ëtsäjtëm njaygyujkëm ti tuunk mbäät nduˈunëm, ta kyaj nbuwäˈkëm ja politikëtëjk ni jeˈeyë jodoty winmäˈänyoty, per tsiptakp duˈun nduˈunëm. Tuˈugë sirkuitë jyënaˈany: “Yëˈë jäˈäyëty diˈib yä tsënääytyëp, niˈigyë yˈoˈktëëwnëdë. Mëj tjantsy yajnaxtë ja pyaˈis ets nimay wyinmaytyë ko oy jyukyˈatäˈändë pën nayˈanaˈamëdëp ak yëˈë. Perë nmëguˈukˈäjtëm, ko tkäjpxwäˈkxtë ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën, yëˈë pudëjkëdëp parë tuˈugyë nyayaˈitëdë. Myëbëjktëp ko Dios yëˈë tyunaampy ja tëyˈäjtën ets dyaˈoyëyaˈany ja amay jotmay diˈib nwinguwäˈkëm”. w18.06 4, 5 parr. 6, 7

Mä Escrituras Hebreas, japyë jeˈeyë myinyë tyäˈädë ayuk Satanás mä 1 Crónicas, Job etsë Zacarías. ¿Tiko Jyobaa kyaj nëgoo tnimaytyakyë tyäˈädë myëtsip mä nety kyaminynyëm ja Kristë? Waˈanë Jyobaa kyaj dyajmëjpëtsëmanyë Satanás ets pääty kyaj nëgoo tnimaytyaky mä Escrituras Hebreas pënën yëˈë ets tijaty tyuumpy. Pes pääty dyajjääyë Escrituras Hebreas parë jäˈäy tˈëxkaptët ja Mesías ets tpanëjkxtët (Luk. 24:44; Gal. 3:24). Ets ko jyajty, ta yëˈë Jyobaa yajtuunë mët ja yˈëxpëjkpëty parë tnimaytyaktë tijaty tyam nnijäˈäwëm mä Satanás mëdë kyaˈoybyëtëjk diˈib puwäˈkëdë. Ets oy ko yëˈëjëty tnimaytyaktë, pesë Jyobaa yëˈë yajtunaambyë Jesus mët pënaty nëjkxtëp tsäjpotm parë dyajkutëgoyäˈändë Satanás mëdë jyaˈay (Rom. 16:20; Diˈibʉ Jat. 17:14; 20:10). Nˈokjamyajtsëm ko Mëjkuˈu waanë mëjääw tmëdaty. Jyobaa, Jesus etsë anklëstëjk, yëˈë xykyuwäˈänäˈänëm ets xypyudëkëyäˈänëm parë njëjpkuwäˈkëm tijaty mëët xyyajkäˈäjëm. w18.05 22, 23 parr. 2-4

Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko net mbäät näjxëm Dios mëduumbë, pën nyäjkëm ja tëëm (Mat. 13:23; 21:43). Ko Fwank 15:1-5 jyënaˈany nyäjkëm ja tëëm, kyaj yëˈë tˈandijäˈäny ko jäˈäy nyajtëjkëm ëxpëjkpë (Mat. 28:19). Pes koxyëp yˈokduˈunëty, taxyëbë nmëguˈukˈäjtëm diˈib käjpxwäˈkxtëp mä jäˈäy kyaj nëgoo tmëdowäˈäny, nyaxtë extëm ja uubës xeˈentsy diˈib kyaj tyëëmˈaty. Per kyaj dyuˈunëty, pes kyaj mbäät ndukˈaguanëˈäjtëmë jäˈäy parë tkupëktët ja oybyë ayuk. Etsë Jyobaa nan mëk xytsyojkëm, yëˈë ninäˈä xykyaˈëxtijäˈänëm ko ngatuˈunëm diˈib tsip nmëmadakëm. Jyobaa yëˈë xyˈamdoˈowëm nduˈunëm diˈib nmëmadakëm (Deut. 30:11-14). Pääty, ¿tidën yˈandijpy ja tëëm diˈib nyäjkëm? Seguurë ko yëˈë diˈib mbäät niˈamukë nduˈunëm. Ets ¿ti tuungë Jyobaa të xytyuknipëjkëm niˈamukë? Ngäjpxwäˈkxëm ja yˈAnaˈam Kyutujkën (Mat. 24:14). w18.05 14 parr. 8, 9

Tyam, taaˈäjtp mayë wintsëndëjk diˈib winˈëˈën winxäjtëp ets wiˈixëm nyaytyijëdë, ta diˈib pastoor o teety. Yëˈëjëty nanduˈun yˈadëˈëtstë extëm ja fariseety, “yˈëxtijtëp ja tëyˈäjtën” diˈib miimp mä Diosë yˈAyuk ets kyaj “tmëbëktë ja tëyˈäjtën, jaˈayë ja andakën” (Rom. 1:18, 25). Tukniˈˈijxëdëp diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty, extëm jyënäˈändë ko ta ayoowdakn, ko nmëdäjtëmë anmë diˈib kyaj yˈooky ets ko yˈoktimjënanëdë ko Dios kyupëjkypy etsë jäˈäy pyëkët ak yetyëjk o ak toxytyëjk. Politikëtëjk nan yëˈë yajtuundëbë anëë parë jäˈäy twinˈëëndë. Tuˈugë mëj anëë diˈib tim tsojkë jäˈäy nyigäjpxandëp, yëˈë ko jyënäˈänäˈändë: “Tyam sitëy agujk jotkujk ntsënäˈäyëm, kyaj ti amay jotmay”, per yëˈë nety miimp ajotkumonë “ja kutëgoˈoyën”. Pääty kyaj nnaytyukwinˈëˈënëm mët ko nnijäˈäwëm ko diˈib miin këdakp, yëˈë ayoˈon jotmay. Pes yajxon nnijäˈäwëm ko ja Jyobaa myëj xëëw, jyäˈtäˈäny ajotkumonë “extëm ja maˈtspën” (1 Tes. 5:1-4). w18.10 7, 8 parr. 6-8

Tsip nimëjääw tyamë tiempë, pääty mbäät xytyuktëjkëmë mäˈäy täjën o nˈëxtëkëwäˈkëm. Perë Jesukristë xymyëjääwmoˈoyëm ets xytyuˈumoˈoyëm mët yëˈëgyëjxmë “prinsipes” o mëjjäˈäytyëjk, duˈun diˈib nëjkxandëp tsäjpotm ets diˈib jukyˈatandëp yä Naxwiiny. Tyäˈädë mëjjäˈäytyëjk kyaj tniwintsënˈattë ja myëguˈuktëjkë myëbëjkën, niˈigyë tpudëkëdë parë tmëdattëdë “jotkujkˈäjtën esë xondakën” ets parë kyaj tmastuˈuttëdë Dios (Is. 32:1, 2; 2 Kor. 1:24). Oy ko mëjjäˈäytyëjk tpanëjkxtëdë yˈijxpajtënë apostëlë Pablo. Yëˈë duˈun tnijäˈäyë ja Dios mëduumbëty diˈibë nety yajpajëdijttëp jam Tesalónica: “Byeenëts miits ntsoktë, jaˈagyëjxmëts ëj nnayjyäˈäjë es kyaj jyeˈeyëty nduknijawëdët ja oybyë ayuk, es axtë nandëˈën es miits nguˈoogëdët” (1 Tes. 2:8). Pablo nan nyigäjpx ko kyaj jeˈeyë tsyokyëty nmëjääwmoˈoyëmë nmëguˈukˈäjtëm mëdë ääw ayuk, extëm jyënaˈanyë tekstë diˈib tyam. w18.04 21, 22 parr. 6-8

Parë mbäät ndukˈoyˈäjtëm ja awäˈätstumˈäjtën, tsojkëp nnijëmbijtëmë Jyobaa. Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko oy mëët nˈijtëm (2 Cor. 3:16, TNM). Ja israelitëty diˈib tsënääyëdijttë mä ja lugäärë äänëˈëk tëtsëˈëkpë kyaj tijaty tˈijxtë extëmë Jyobaa tˈixy. Duˈunë nety yajpäättë extëmxyëp ja jyot wyinmäˈäny yˈity wingubaˈanë. Jeˈeyë dyajtunandë ja yˈawäˈätstumˈäjtën parë këˈëm nyayajjotkujkˈatäˈänëdë (Eb. 3:8-10). Ja awäˈätstumˈäjtën diˈib yajkypyë Jyobaa myëjääw, niˈigyë myëjwiin kyajaajëty ets kyaj dyuˈunëty ko yˈawäˈätspëtsëmy ja tuumbë diˈib të yajjuy. Pes xyyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm extëm nituˈugë naxwinyëdë jäˈäy duˈun tkatunët, xyyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm mä poky ets mä oˈkën, nanduˈun mä relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty etsë kyostumbrë (Rom. 6:23; 8:2). Mëjwiin kajaa yˈoyëty ko duˈun nˈawäˈätspëtsëˈëmëm. Pes mbäät ttukˈoyˈaty axtë pënaty ijtp pujxndëgoty o ja tuumbë diˈib të yajjuy (Gén. 39:20-23). w18.04 9 parr. 3-5