Septiembrë

Apostëlë Pedro yˈawijtsmujk diˈib tuun jäjtë mä Pentekostes xëëw mä jëmëjt 33 mët diˈib ojts yajnaskäjpxë mä Joel 2:28, 29. Jopyëp naa a las 9, ta Dios tkejxyë yˈespiritë santë ets pënaty tukëdakëdë, ta ojts “tnigäjxtë ja mëjˈäjtën diˈibë Dios [tyuumpy]” ko tyëjkëdë käjpxpë kanäk ayuk (Apos. 2:11). ¿Të nbëjkëmë kuentë ko tëgatsyë ayuk diˈib yajtuunë Pedro ko ojts tnimaytyaˈaky diˈibë nety të yajnaskäjpxë mä Joel? (Hech. 2:16, 17, TNM). Yëˈë kyaj dyajtuunyë tyäˈädë ayuk “ok” extëm ja kugajpxy Joel. Pedro jyënany: “Mä ja tiempë jyëjpkëxanë”, tyäˈädë yëˈë yˈandijpy mä nety të ttimpatnë ja tiempë mä kyutëgoyaˈanyë Jerusalén käjpn ets ja templë. Ets ja mä netyë Dios tkaxäˈänyë myëjääw “mä oytyim pënëty”. Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko jekyë tiempë nyajxy parë yˈadëëy diˈib ojts yajnaskäjpxë mä Joel. Ko Dios ttuknigejxyë yˈespiritë santë pënaty pyanëjkxtë Jesus mä primer siiglë, ta kajabäät ojts yaˈëwaˈkxy yajkäjpxwaˈkxy ja oybyë ayuk. Pääty ko Pablo tnijäˈäyë ja Dios mëduumbëty diˈib Colosa, naa jaa mä jëmëjt 61, jyënany ko të nety yajkäjpxwaˈkxy “oytyim määty” (Kol. 1:23). Tyam, mët ko Jyobaa xytyukpudëjkëmë yˈespiritë santë, ta kajabäät yaˈëwaˈkxy yajkäjpxwaˈkxy ja oybyë ayuk axtë mä “tëgekyë naxwinyëdë” (Apos. 1:8). w20.04 paj. 6, 7 parr. 15, 16

Jyobaa xytsyojkëm niduˈuk niduˈuk axtë ja diˈib të tmëjagamgeˈegyë myëguˈuktëjk (Mat. 18:12-14). Wyandak ko tˈëxtäˈäyaˈany ja byorreegë diˈib të yeˈeytyëgoytyë ets tpudëkëyaˈany parë jatëgok oy mëët yˈitët. Jyobaa nyigäjpx tijaty tyunaampy parë jatëgok dyajjëmbitäˈäny. Ets nenduˈun ttunäˈäny extëm ijty ttuny tuˈugë borreegë kuentëˈäjtpë ko tˈëxtäˈäy ja byorreegë diˈib të yeˈeytyëgoy (Ezeq. 34:12, 16). Diˈib tim ëgäˈäny ijty tyuumpy, yëˈë tnitsoony ja byorreegë, mbäädë xyëëw tiempë kajaa dyajtuny ets ja jyot myëjääw. Ko net tpääty, ta dyajjëmbity ets ttukpuwopë ja myëguˈuktëjk, ets pën të tsyayuty ja borreegë, ta tpity tmotsy ets ta ttsaˈantsoony, ets pën yuˈoˈkëp, ta dyajjeˈxy. Pënaty tuundëp mëjjäˈäy, tsojkëp duˈun ttundët ko tpudëkëdët pënaty të tmëjagamgaˈaktë Diosë kyäjpn, pes yëˈë diˈib tuundëp extëm ja borreegë kuentëˈäjtp mä Diosë jyaˈayëty (1 Peed. 5:2, 3). Pënaty tuundëp mëjjäˈäy, yˈëxtääytyëp pënaty të jyagamgaˈaktë, pyudëjkëdëp parë jyëmbittët mä Diosë kyäjpn ets nan tyukˈijxtëp ko tsyojktëp. ¿Wiˈix? Ko tpudëkëdë parë jatëgok nyaymyayëdët mëdë Jyobaa. w20.06 paj. 20 parr. 10

¿Päätyëdaa Jesus jyënany ko të nety ja pëjtaˈaky tyëtsnë ets pëdëˈëganëp mët ko ttsojky ets nimayë jäˈäy pyanëjkxëdët? Kyaj. Pesë Biiblyë të nety tnaskäjpxë ko niwaanë jäˈäy diˈib mëbëkanëdëp (Fwank 12:37, 38). Jesus mbäädë nety tnijawë ti japˈäjtp mä jäˈäyë jyot kyorasoon ets nyijäˈäwëbë nety ko nimay kyaj tkupëkäˈändë tijaty yëˈë tukniˈˈijxëp (Mat. 9:4). Per oy dyuˈunëty, tyukmëˈijt tyukmëxoon ja Diosë yˈayuk niˈamukë jäˈäy, per diˈib mas pyudëjkë, yëˈë diˈib mëbëjkëdë. Kom ëtsäjtëm kyaj nnijäˈäwëm ti japˈäjtp mä jäˈäyë jyot kyorasoon, pääty kyaj yˈoyëty tëgatsy nwinmäˈäygyojëm ko nmëtmaytyakëm. Niˈigyën mbäät nwinmäˈäyëm ko mbäät ok tpanëjkxtë Jesus. Oy ko njamyajtsëm extëmë Jesus tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty ko të ja pëjtaˈaky tyëtsnë, jaˈa njënäˈänëm, ko të ja tiempë tpatnë parë pyëdëˈëgët. Mbäädë jäˈäy dyajtëgatstë jyukyˈäjtën etsë net tpanëjkxtë Jesus. Pesë Jyobaa “tsuj” yajnaxëdë (Ageo 2:7). Pën duˈunë jäˈäy nˈijxëm extëmë Jyobaa etsë Jesus, ta njaygyukëyäˈänëm wiˈix yaˈix yajpäättë ets duˈunë net ndukmëtmaytyäˈägäˈänëm ja Diosë yˈayuk. Kyaj mbäät nwinmäˈäygyojëm tëgatsy mä ja jäˈäy, niˈigyën mbäät nwinmäˈäyëm ko ok pyanëjkxandëbë Jesus. w20.04 paj. 13 parr. 18, 19

Biiblyë yajxon xytyukniˈˈijxëm ko jëjpˈam ntsojkëmë Jesus pën nyajjotkujkˈatäˈänëmë Jyobaa. Ets mbäät nmëtnaymyaayëbëˈäjtëmë Jesus ko nˈixyˈäjtëm. Parë mbäät nˈixyˈäjtëm, tsojkëp ngäjpxëmë Matewʉ, Markʉs, Lukʉs etsë Fwank. Ko nbawinmäˈäyëm wiˈix jap yajmaytyaˈaky jyukyˈajtyë Jesus ets ko nˈijxëm wiˈix yˈoyjyaˈaytyaky mët ja jäˈäyëty, ta ntsokäˈänëm ets nwingutsëˈëgëyäˈänëm. Extëm nˈokpëjtakëm, Jesus kyaj tˈijxy ja yˈëxpëjkpëty extëmë tuumbë mosë, oyë nety yëˈë jyaWintsënˈatëdë. Duˈunën tˈijxy extëm ja myëtnaymyaayëbëty, tyuknijäˈäwëtyaay ti nety wyinmaapy ets yaˈˈawats ja jyot kyorasoon. Jyäˈäwë nenduˈun ja jäj jëmuˈumën diˈib yajnäjxtë ets pyujëˈëy pyuyaxëdë (Fwank 11:32-36). Axtë ja myëtsip pyëjktë kuentë ko myëtnaymyaayëbëˈäjtypy pënaty kyupëjktëp ja Diosë yˈayuk (Mat. 11:19). Ko njäˈäyˈäjtëm extëmë Jesus jyaˈayˈajty mët ja yˈëxpëjkpëty, ta nëjkx oy nˈijtëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm, mas agujk jotkujk nnayjyawëyäˈänëm, ntsokäˈänëmë Jesus ets mas niˈigyë nwingutsëˈëgëyäˈänëm. w20.04 paj. 22 parr. 9, 10

Mä jëmëjt 1870, nituˈugë netyë paˈis duˈun tkaˈˈaneˈemyë it lugäär extëmë Gran Bretaña ets tkamëdaty ja tsyiptuumbëtëjk. Daniel duˈun ojts tnimaytyaˈagyë Gran Bretaña extëm ja mutskpë wäj diˈib tyëj ja tëgëëkpë wäj, jaˈa njënäˈänëm, Francia, España etsë Países Bajos (Dan. 7:7, 8). Pääty njënäˈänëm ko Gran Bretaña, yëˈë ja reyë abatkëˈëytsyoobë axtë mä nety meerë tyunyëty ja Primera Guerra Mundial. Mä tadë tiempë, të netyë Estados Unidos jyantsy myëkjäˈäytyaˈaky abëtsemy nyaxwinyëdë ets ta ojts nyayajtuˈugyëty mëdë Gran Bretaña. Mä Primera Guerra Mundial, ta Estados Unidos mëdë Gran Bretaña nyaybyuwäˈkëdë parë tsyiptuundë. Duˈunë tyäˈädë majtskpë paˈis wyäˈkpëtsëëmdë abëtsemy nyaxwinyëdë. Ets duˈun extëm ojts tnaskäjpxë Daniel, tyäˈädë rey yajtuˈukmujk “may ja tsyiptuumbëtëjk” diˈib nëgooyë kyumëjääwˈäjnëdë. Nuˈun tyuˈuyeˈeyë tyäˈädë xëëw tiempë diˈib jëjpkëxanëp, Estados Unidos mëdë Gran Bretaña diˈib ojts nyayajtuˈugyëdë, yëˈë ja reyë abatkëˈëytsyoobë. w20.05 paj. 4 parr. 7, 8

Mët ko tyäˈädë Naxwinyëdë kyaj nëgoo ttimmëwingonˈatyë Xëëw ets nan kyaj nëgoo ttimmëjagamˈaty, ta jyaˈˈatyë nëˈë. Per koxyëp waanë tˈakmëwingonˈatyë Xëëw, taaxyëp ja nëë tyëtstäˈäy, etsë tyäˈädë Naxwinyëdë taxyëp jyëmbity jëmbäjkën ets kyajxyëp pën jyukyˈaty. Ets koxyëp tim waanë tmëjagamˈatyë Xëëw, taaxyëp ja nëë jyëmbijtäˈäy yelë ets ja Naxwinyëdë nenduˈun. Jyobaa ja meerë tpëjtakyë tyäˈädë Naxwinyëdë mä mbäät yˈity. Ja tuk pëky tiko jyaˈˈatyë jukyˈäjtën, yëˈë ko ja nëë tyuunëmbity. ¿Wiˈixën duˈun tyuny jyatyëty? Ko ja Xëëw yˈäändaˈaky, ta ja puxyky pyëdëˈëky mä ja mejny ets mä ja komnëë, ets diˈib puxykyëˈkp, yëˈë diˈib jëmbijtp yoots nëmäˈä. Jëmëjt jëmëjt nëgooyë komnëë pyuxykyëˈknë oytyim määjëty. Tyäˈädë yoots nëmäˈä ja yˈity tsäjwinm naa mäjk xëëwën, ets yëˈë net këdakp jatëgok ko tyuˈuy o ko kyaˈayë yelë, ets yëˈë diˈibë net jatëgok tuˈukmujktaapy mä ja komnëë ets mä ja mejny. Ets japë net jatëgok tsyoony parë jyëmbity yoots nëmäˈä, duˈuntsoo kyaj tyëgoyˈatyë nëë yää Naxwiiny. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa myëdäjtypyë wyijyˈäjnë etsë mëkˈäjtën (Job 36:27, 28). w20.05 paj. 22 parr. 6

Jesus xyˈanmäˈäyëm parë mëktaˈaky nˈamdoˈowëmë Diosë myëjääw (Luk. 11:9, 13). Jyobaa yëˈë yajtuumbyë tyäˈädë espiritë santë parë xymyoˈoyëm ja “mëkˈäjtën” diˈib mëjwiin kajaa (2 Kor. 4:7). Ets mët ko xytyukpudëjkëm, mbäädë net nmëmadakëm oy ti amay jotmay xytyukmiˈinëm. Espiritë santë nan xypyudëjkëm parë nduˈunëm yajxon ja tuunk diˈib të nyajtuknipëjkëm mä Diosë kyäjpn ets nan mbäät niˈigyë xymyoˈoyëm ja wijyˈäjt kejyˈäjtën. Ëtsäjtëm nnijäˈäwëm ko pën kyaj xypyudëjkëmë espiritë santë, kyaj mbäät yˈoybyëtsëmy tijaty nduˈunëm mä Diosë tyuunk. Nˈokˈyajnigëxëˈkëm ko nyajtsobatëm ja espiritë santë, ko nˈanmäˈäyëmë Jyobaa parë xytyukˈijxëm pën të tyëkë mä jot winmääy ets mä jot korasoon diˈib kyaj yˈoyëty (Sal. 139:23, 24). Ko duˈun nˈamdoˈowëm, mbäädë net xytyukˈijxëm mët yëˈëgyëjxmë yˈespiritë santë ti të tyëkë mä jot korasoon ets mä jot winmäˈäny. Ets ko nety duˈun të xytyukˈijxëm, ta mas niˈigyë nˈamdoˈowëmë yˈespiritë santë parë xymyoˈoyëmë jot mëjääw ets nyajpëtsëˈëmëm ti nety të tyëkë mä jot winmäˈäny ets mä jot korasoon. Duˈuntsoo nëjkx ndukˈijxëmë Jyobaa ko kyaj ti ndunäˈänëm diˈib mbäät yajnëˈëˈaduky yajtuˈuˈadukyëty parë xypyudëjkëˈadëtsëm mëdë myëjääw (Éfes. 4:30). w20.05 paj. 29 parr. 10, 12

Ko nitsiptuˈunëmë Jyobaa xyëëw yëˈë nety nbanëjkxëmë Jesusë yˈijxpajtën. Jesus kyaj jeˈeyë jäˈäy ttukˈawäˈänë ti Tyeety txëwˈaty, nan tyukmëtmaytyakën wiˈixën meerë Jyobaa jyaˈayˈaty. Extëm nˈokpëjtakëm, ko ja fariseety dyajnäjxtë Jyobaa extëm tuˈugë Dios diˈib kyaj ti tjaygyukë, diˈib axëkjäˈäy, diˈib kyaj myaˈkxtuky ets diˈib kyaj pyaˈˈayoy, Jesus tyukˈijxë jäˈäy ko Tyeety kyaj nety duˈun jyaˈayˈaty, ko yëˈë jyaygyujkëp tijaty, maˈkxtujkp, tsojkp ets paˈˈayoop. Ets ko dyajnigëxëˈkyë oybyë jäˈäyˈäjtën extëmë Tyeety, duˈun ja tuk pëky tpudëjkë jäˈäy parë tˈixyˈattëdë Jyobaa (Fwank 14:9). Duˈun extëmë Jesus, ëtsäjtëm nan mbäät ndukmëtmaytyakëmë jäˈäy tijaty nnijäˈäwëm mä Jyobaa, ko yëˈë tuˈugë Dios diˈib jantsy oyjyaˈay ets diˈib tsojkp. Ko duˈun nduˈunëm, ta nëjkx tˈixyˈattë ets twintsëˈëgëdë ja Diosë xyëëw diˈib wäˈäts. Mët ja ääw ayuk ets mët tijaty nduˈunëm, mbäät ndukˈijxëmë jäˈäy wiˈixën meerë Jyobaa jyaˈayˈaty. Yëˈë nety nyajwatsëmë Diosë xyëëw ko nbudëjkëmë jäˈäy parë tnijawëdët ja tëyˈäjtën mä pënën yëˈë. w20.06 paj. 6 parr. 17, 18

Mbäät oy nyajtuunkpatëmë redes sociales, pes mbäät jap mëët ngäjpx nmaytyakëmë jiiky mëguˈuk etsë mëtnaymyaayëbëty. Per seguurë ko të nbëjkëmë kuentë ko diˈib mayë jäˈäy jap yajpajttëp yëˈë diˈib mbäät yajmëjpëtsëmëdë. Ets yëˈë jyawë tsyojktëp parë ak yëˈë jäˈäy yˈixëdët. Axtë ta näägë jäˈäy diˈib kyujäˈäyëdëbë ääw ayukë axëëgatypyë mä ja ryetratë diˈib të dyajpattë o diˈibë wiink jäˈäy të dyajpety. Perë Dios mëduumbë yaˈijxëdëbë yujyˈat tudaˈakyˈat ets jyaygyujkëdëp wiˈix nyayjyawëdë ja myëguˈuktëjk, pääty kyaj duˈun tijaty dyajpattë mä redes sociales (1 Peed. 3:8). Pën nyajtuˈunëmë redes sociales, nˈoknayajtëˈëwëm: “¿Wiˈix yˈixëty ja retratë, bideo ets tijatyëts jap ngujäˈäyëp? ¿Mbäät pën wyinmay ko mëjpëtsëmäämbëts? ¿Mbäät pën tjawë naywyinaxë?”. Ëtsäjtëm, ninuˈun Dios mëduˈunëm, kyaj nyajtëgoyˈäjtëm parë pën xyajmëjpëtsëˈëmëm. Niˈigyë nbanëjkxëmë käjpxwijën extëm jyënaˈanyë tekstë diˈib tyam. Pën jäˈäyˈäjtëm yujy tudaˈaky, ta kyaj nëjkx xynyinäjxëmë naxwinyëdë jäˈäy wyinmäˈäny, diˈib tijaty tyukmëj tyukpatëdëp ets diˈib mëjpëtsëmandëp (1 Fwank 2:16). w20.07 paj. 6 parr. 14, 15

Mä netyë Pablo tkapanëjkxynyëmë Jesus, ja yaˈixyˈajty Saulo, jantsy axëkjäˈäy ijty ets pyajëdijt pënaty pyanëjkxtë Jesus (Apos. 7:58). Per tëgok, ta Jesus ojts myëgajpxyëty parë kyaj tnekytyunët axëëk pënaty panëjkxëdëp ets ta ojts yajwiintsëty. Parë jatëgok yˈijxëˈëgët, tsojkëbë nety tninëjkxët pënaty axëëk të ttuny. Pablo ijt yujy tudaˈaky ets kyupëjk parë pyudëkëdët niduˈuk ja Jesusë yˈëxpëjkpë diˈib xyëwˈäjtypy Ananías, diˈib jatëgok yaˈijxëˈkë (Apos. 9:3-9, 17, 18). Ko tiempë nyajxy, Pablo tuun mëjwiin kajaa mä Diosë kyäjpn, per ninäˈä tkajäˈäytyëgooy tijatyë Jesus tukniˈˈijxë ko ojts myëgajpxyëty desde tsäjpotm ko nety nyijkxy Damasco. Pablo, duˈunyëm yˈijty yujy tudaˈaky ets xondaˈakyˈääw xondaˈakyjyot tkupëjky parë myëguˈuktëjk pyudëkëdët. Ets jënan ko yëˈëjën mëjääwmooyëdë ets pudëjkëdë (Kol. 4:10, 11). w20.07 paj. 18, 19 parr. 16, 17

Jyobaa tëgokyë mëkˈäjtën tmëdaty, per kyutujkënmoobyë wiink jäˈäy. Extëm nˈokpëjtakëm, kyutujkënmooyë Jesus parë tyunët Rey mä ja yˈAnaˈam Kyutujkën ets nan të tmoˈoy waanë kutujkën ja 144,000 parë mëdë Jesus yˈanaˈamdët. Jyobaa tyukniˈˈijxë Jesus wiˈix tyunët Rey ets Saserdotë Wintsën (Eb. 5:8, 9). Nan të ttukniˈˈixë wiˈix tyundët pënaty mëdë Jesus yˈanaˈamäˈändë ets tyukjotkujkˈäjtypy ko tyunandëp tijaty yëˈë tsyojkypy, per kyaj net ttimpayeˈeytyaˈay wiˈix tijaty ttunäˈändë (Diˈibʉ Jat. 5:10). Jyobaa kyaj dyajtëgoyˈaty parë pën pyudëkëdët, per yäjknäjxypyë kyutujkën. Pën duˈun yëˈë ttuny, pes mas niˈigyën ëtsäjtëm mbäät duˈun nduˈunëm. Extëm nˈokpëjtakëm, ¿wiˈix mbäädë Jyobaa yˈijxpajtën tpanëjkxëdë pënaty nyigëbäjkˈäjttëbë fyamilyë ets pënaty tuundëp mëjjäˈäy mä tuˈukmujkën? Ko kyaj ttimˈijxtäˈäyäˈändët wiˈix tijaty ttundë ets ko ttuknipëktëdë tuunk. Ko tpanëjkxtëdë Jyobaa yˈijxpajtën, kyaj jeˈeyë nëjkx yajtuny ja tuunk, nenduˈunën ttukniˈˈixëyäˈändë wiˈix yajtunäˈäny ets tpudëkëyäˈändë parë ttukjotkujkˈattët ti tyuundëp (Is. 41:10). w20.08 paj. 9 parr. 5, 6

¿Wiˈixë Jyobaa ttsoky nˈijxëm pënaty të jyagamgaˈaktë? Oy ko nbanëjkxëmë Jesusë yˈijxpajtën. Yëˈë nyijäˈäwëbë nety ko Jyobaa yajtsobatypy niˈamukë pënaty mëduunëdëp. Pääty ttuunyë mëjääw nuˈun myadaky parë tpudëjkë ja borreegëty diˈib nety të tyëgoy “mä yëˈë naxwinyëdë Israel” (Mat. 15:24). Komë Jesus yëˈë ja mas oybyë borreegë kuentëˈäjtpë, pääty ttuunyë mëjääw parë nituˈuk tkayajˈyeˈeytyëgooy ja Tyeetyë byorreegë (Fwank 6:39). Apostëlë Pablo yˈanmääy ja mëjjäˈäytyëjk diˈib Éfeso ko tsojkëp tpanëjkxtët ja Jesusë yˈijxpajtën. Duˈun tˈanmääytyë: “Xypyudëkëdët diˈibë tëgoyˈäjtxëp, es xyjamyatstët ja Nintsënˈäjtëm Jesusë yˈëxpëjkën ko jyënany: Niˈigyë njotkujkˈäjtëm ko wiink jäˈäy nbudëjkëm es kyaj ko wiink jäˈäy xypyudëjkëm” (Apos. 20:17, 35). Extëm nˈijxëm, mëjjäˈäytyëjk mëjwiin kajaa tnikëjxmˈattë ja tuunk. Salvador, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tuump mëjjäˈäy jap España, duˈun jyënaˈany: “Kots nwinmay nuˈunënë Jyobaa ttsoky ja byorreegë diˈib të yeˈeytyëgoy, yëˈëts diˈib xypyudëjkëp parëts ndunyë mëjääw nuˈunëts nmadaˈaky parëts nbudëkëdë. Ijtpëts seguurë ko Jyobaa tsyojkypy parëts nˈijxˈit nguentëˈatët ja byorreegë”. w20.06 paj. 23 parr. 15, 16

Jyobaa xyjyaˈijxäˈänënë wäˈätsjäˈäy, per maˈkxtukäämp axtë koonëm yˈabatët tuk mil jëmëjt. Ets jaanëm nëjkx tmeˈkxy ja nbokyˈäjtëm. Pääty, nˈokpanëjkxëmë yˈijxpajtënë Jyobaa. ¿Wiˈix? Ko yëˈëyë nˈijxëm ja oybyë jäˈäyˈäjtën diˈib myëdäjttëbë nmëguˈukˈäjtëm ets ko nmëmaˈkxtujkëm. Jesus mëdë anklëstëjk nëgooyë ojts ttukxondaknëdë ko Jyobaa ojts dyajkojˈyë Naxwinyëdë. Pääty, nˈokpawinmäˈäyëm wiˈix tjantsy tyukxondäˈägäˈändë ko tˈixtëdë tyäˈädë Naxwinyëdë të tyuktuky mëdë jäˈäy diˈib tsyojktëp ets myëduundëbë Jyobaa, diˈibë nety të jyëmbijnëdë wäˈätsjäˈäy. Nˈokpawinmäˈäyëm nenduˈun wiˈix tjantsy tyukxondäˈägäˈändë pënaty mëdë Jesus yˈanaˈamäˈändë ko nety tˈixtë wiˈixë naxwinyëdë jäˈäy ttukˈoyˈattë (Diˈibʉ Jat. 4:4, 9-11; 5:9, 10). Nˈokpawinmäˈäyëm nenduˈun wiˈix yˈixˈatäˈäny ja jukyˈäjtën ko nety xyajjëˈëy xyajˈyaxëm ja xondakën ets kyaj yëˈëjëtyë jäj jëmuˈumën. Ets ko nety të jyëgaktäˈäy ja yuu päˈäm, moˈon tujkën etsë oˈk tëgoˈoyën. Per mientrës jyaˈtyë tyäˈädë tiempë, nˈokpanëjkxëmë yˈijxpajtënë Jyobaa ko dyajnigëxëˈëgyë tsyojkën, wyijyˈäjtën etsë myaˈkxtujkën. Ko duˈun nduˈunëm, ta agujk jotkujk nëjkx nyajpatëm oy ti amay jotmay nwinguwäˈkëm (Sant. 1:2-4). Mëjwiin kajaa nmëjjäˈäw ngunuˈkxyjyäˈäwëm ko Jyobaa të twandaˈaky “dyajjikypyëkäˈäny tëgekyë oˈkpë” (Apos. 24:15). w20.08 paj. 19 parr. 18, 19

Jyobaa yajnigëxëˈkypyë tsyojkën ko të xynyamoˈoyëmë Biiblyë. Ets ko twinmäˈänymyooyë jäˈäyëty parë tjäˈäytyëdë Biiblyë, ta xytyukˈijxëm ko mëjwiin kajaa xytsyojkëm. Mä Biiblyë japë Jyobaa tˈatsoowëmbity tijaty nnayajtëˈëwëm. Extëm: ¿Mä ntsoˈonëm? ¿Tiko të nmiˈinëm yä Naxwiiny? ets ¿ti tunan jatanëp mä tiempë myiny kyëdaˈaky? Komë Jyobaa tsyojkypy parë nnijäˈäwëm wiˈix yaˈˈatsoowëmbity, pääty të dyaˈëwnaxy të dyajkäjpxnaxyëtyë Biiblyë kanäk ayuk nuˈunë tiempë pyety kyuˈty. Tyam, nimaybyë jäˈäy mbäät tkäjpxtë Biiblyë oy mä tsyëënët ets oy ti ayuk tkäjpxët parë tnijawët ti myaytyakypy. Nituˈuk duˈunë liibrë të kyayajkäjpxnaxy extëmë Biiblyë ets ni të kyawaˈkxy, pes ja pyëtsëmy, naxy tëgëk mil ayuk, ta diˈib të yajkäjpxnäjxtäˈäy ets ta diˈib jeˈeyë kujkwaˈkxy. ¿Wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm ko nmëjjäˈäwëmë Biiblyë? Ko ngäjpxëm bom bom, ko nbawinmäˈäyëm ets ko nduˈunëmë mëjääw parë nguytyuˈunëm. Ets ko ndukmëtmaytyakëmë jäˈäyë Biiblyë, duˈun ndukˈijxëmë Jyobaa ko nmëjjäˈäwëm (Sal. 1:1-3; Mat. 28:19, 20). w20.05 paj. 24, 25 parr. 15, 16

Ja kugajpxy Jeremías ëwäˈkx käjpxwäˈkx mä kyaj pën tmëdowanyë Diosë yˈayuk, axtë yajwinˈëbajt yajwingäjpxpajt ets “xëmë” yajnëxiky yajtukxiky (Jer. 20:9, TY). Ko duˈunë Jeremías jyajty, mëk mon mëk tuk nyayjyäˈäwë axtë jënan ko kyaj nyekykyäjpxwäˈkxäˈäny. Per ¿tiko kyaj tˈëxmäjty? Yëˈë jyënany ko ja yˈääw yˈayukë Jyobaa, duˈun tjäˈäwë jëënën mä jyot kyorasoon ets kyaj tnekymyëmadäˈägany. Ëtsäjtëm, nenduˈun njawëyäˈänëm ja jot winmäˈäny etsë jot korasoon, pën nyajtuktujkëm mëdë Diosë yˈAyuk. Päätyën tsyokyëty bom bom nˈëxpëjkëm ets nbawinmäˈäyëm. Ko duˈun nduˈunëm, ta mas niˈigyë ndukxondäˈägäˈänëm mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ets mbäät niˈigyë jäˈäy tmëdoowˈity (Jer. 15:16). Pääty ko ti myajnayjyawëdët mon tuk, tukmëtmaytyäˈägë Jyobaa wiˈixën meerë mnayjyawëty ets amdow pëjktsowë nyaybyudëkë. Yëˈë mbudëkëyanëp ko nety axëëk mjantsy nyayjyawëty mët ko myajtëgoyëty ja pokyjyaˈayˈäjtën. Ko myajpäädët yuumëët päˈämmëët, nan mbudëkëyanëp parë kyaj wiˈix mnayjyawëdët ko mgayajmoˈoyët tuˈugë tuunk diˈib mjatsojkënyëˈajtypy ets parë kyaj mon tuk mnayjyawëdët ko jäˈäy tkamëdowäˈändët ja Diosë yˈayuk. Mëdë Jyobaa nyaybyudëkë, mbäät kyaj mnekynyayjyawëty mon tuk. w20.12 paj. 27 parr. 20, 21

Näägë toxytyëjkjäˈäy ja mbäät jeˈeyë yajpäättë mëdë myëguˈuktëjk mä reunyonk. Pääty, oy ko tsuj yajxon nˈagëˈë nˈaxäjëm, nmëtkäjpx nmëtmaytyakëm ets ndukˈijxëm ko nmëmäˈäy nmëdäjëm. Nˈokjuˈtëmë tiempë parë nduˈukmujkëm mëdë toxytyëjkjäˈäy diˈib yajpattëp mä Diosë kyäjpn, duˈun extëm ttuunyë Jesus (Luk. 10:38-42). Mbäät nwoˈowëm mä jëën tëjk parë mëët ngäˈäygyoj nˈukojëm o mëët tuk ratë nyajpatëm. Ets mä mëët të nduˈukmujkëm, nˈokkäjpx nˈokmaytyakëm tijaty mbäät pyudëkëdë (Rom. 1:11, 12). Ets pënaty tuundëp mëjjäˈäy, nenduˈun mbäät wyinmaytyë extëmë Jesus, pes yëˈë nyijäˈäwëbë nety ko näägë naytyuˈuktëjk tuktëjkëdëbë moˈon tujkën. Per yajxon ojts tnigajpxy ko ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën kyaj jaa yajpääty ni ko jäˈäy pyeky ets ni ko tpäätyë yˈuˈunk yˈënäˈk, netën mbäät nˈijtëm agujk jotkujk ko jëjpˈam nbëjtakëmë Diosë tyuunk (Mat. 19:12; Luk. 11:27, 28). Pënaty tuundëp mëjjäˈäy, yëˈë diˈib mbäät mas niˈigyë tˈixtë toxytyëjkjäˈäy extëmë tyääk ets extëmë myëgaˈaxëty. Mä kyatsondaˈakynyëmë reunyonk o ko kyexy, tsojkëp tjuuttëdë tiempë parë mëët kyäjpx myaytyäˈäktët. w20.09 paj. 21, 22 parr. 7-9

Jam Israel, ja nyiˈiptë ko ogäˈän ja nëë tuu kyëdaˈaky naa oktuubrë kujkwaˈkxyën, ets dyajpëdëˈknëdë ja kyosetsyë ko yˈaktuugëbety naa abril kujkwaˈkxyën (Mar. 4:28). Ëtsäjtëm, yëˈë nbanëjkxäˈänëm ja kamduumbë yˈijxpajtën pën itäˈänëm wijy, per tsiptäˈägäämp parë duˈun nduˈunëm. Mët ko nbokyjyaˈayˈäjtëm, netyë ndimˈixäˈänëm wiˈix wyimbëtsëmy tijaty nduˈunëm, per naxäämbë tiempë. Duˈun extëm ko ti nniˈibäˈän ngojjäˈänëm pën ntsojkëm parë yonët ets tyëëmˈatët, yajniduungëyäämp, tsojkëp ndäjˈyuˈungëm ja nax, ta net nnip ngojëm, nguwijx ngunujkëm ets nyajxoˈkëm. Nenduˈun yajniduungëyaˈany ko jäˈäy nyaˈëxpëjkëm parë tpanëjkxtëdë Jesus. Tiempë tsojkëp parë nwijxëˈk nnujkëˈkëm mä jyot kyorasoon diˈib kyaj yˈoyëty, extëm ko winˈixy wingexy ttsoktë jyiiky myëguˈuk. Ets nan tsojkëbë maˈkxtujkën parë kyaj nˈëxtëkëwäˈkëm ko jäˈäy tkamëdowäˈändë Diosë yˈayuk. Per nan tsojkëbë net nmëmaˈkxtujkëm ja diˈib jyantsy yˈoymyëdoopy parë kyëktëkët ja myëbëjkën. Pes axtë Jesusë yˈëxpëjkpëty tam diˈib kyaj pojënë tjaygyujkëdë tijaty ja Wyintsën tukniˈˈijxëdë (Fwank 14:9). Nˈokjamyajtsëm, ëtsäjtëm jeˈeyë nnipëm ets nyajxoˈkëm, perë Dios yëˈë diˈib yajˈyoompy yajpejtypy (1 Kor. 3:6). w20.09 paj. 11 parr. 10, 11

Niˈamukë njatsojkëm parë nyëbatët ja diˈib nyaˈëxpëjkëm. Tuk pëky wiˈix mbäät nbudëjkëm, yëˈë ko nwoˈowëm parë nyëjkxët reunyonk. Ets mbäät pojˈam wyimbety tuˈugë jäˈäy diˈib netyë nëjkxp reunyonk. Näägë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm tyukmëtmaytyaktëp ja jäˈäy diˈib yaˈëxpëjktëp ko jeˈeyë waanë tijaty tjatäˈändë ko yˈëxpëktët sëmään sëmään, per ko nyëjkxtët reunyonk mas kajaa tijaty tjatäˈändë. Nˈoktukwingugäjpxëmë Ebreeʉsʉty 10:24, 25 ets nˈoktukmëtmaytyakëm wiˈix pyudëkëyaˈanyëty ko nyëjkxët reunyonk. Ko ndukmëtmaytyakëm tijaty näämnëm të nyaxy reunyonk ets ko njantsy nyiˈˈijt njantsy nyixoˈonëm, niˈigyë pyudëkëyaˈanyëty ets kyaj ko jeˈeyë nwoˈowëm. Ko nyëjkxët reunyonk, mas niˈigyë tˈoymyëdowäˈäny këdiinëm diˈib të tˈixy të tmëdoy mä wiinkpë relijyonk (1 Kor. 14:24, 25). Tyäˈädë jäˈäy yˈixyˈataambyë nmëguˈukˈäjtëm diˈib moˈoyanëdëbë oybyë ijxpajtën ets diˈib pudëkëyanëdëp parë nyëbatët. w20.10 paj. 10, 11 parr. 14, 15

Diosë myëjääw, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nguytyuˈunëm tijaty ngäjpxëm ets nˈëxpëjkëm mä Biiblyë. Nˈokmënuˈkxtakëmë Jyobaa extëm ttuuny niduˈuk diˈib jyaayë Salmo: “Tukniˈˈijxëgëts, Jyobaa ja mnëˈë mduˈu. Nëˈëyoˈoyäämp tuˈuyeˈeyäämbëts mä ja mdëyˈäjtën. Yajtuˈugyëtsë ngorasoon parëts nwintsëˈëgëdë mxëëw” (Sal. 86:11). Pääty, nˈokˈëxpëjkëm xëmë Biiblyë etsë ëxpëjkpajn diˈib xymyoˈoyëmë Jyobaa mët yëˈëgyëjxmë kyäjpn. Per kyaj jeˈeyë nyajtuktukäˈänëmë jot këbäjk mët ja ëxpëjkën, tsojkëbën nyajtëjkëm ja tëyˈäjtën mä jot korasoon etsë net nguytyuˈunëm. Diosë myëjääw, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë duˈun nduˈunëm ets nˈokˈanmäˈäyëm ja nmëguˈukˈäjtëm parë nenduˈun ttundët, pes yëˈë nfamilyëˈäjtëm (Eb. 10:24, 25). Nˈokˈamdoˈowëmë Jyobaa parë xytyukpudëjkëmë yˈespiritë santë ets winë ääw winë jot ngomentaräjtëm mä reunyonk, ets nˈoktuˈunëmë mëjääw parë nyajnäjxëm mä reunyonk ko ti nyajtuknipëjkëm. Ko duˈun nduˈunëm, ta nëjkx ndukˈijxëmë Jyobaa mëdë Jesus ko ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib yajtsobattëp (Fwank 21:15-17). Pääty nˈokmëdoowˈijtëm tijaty xytyukniˈˈijxëmë Jyobaa diˈib Jantsy oy Yaˈëxpëjkp. w20.10 paj. 24, 25 parr. 15-17

¿Ti tyuunë Jesus ko ja yˈapostëlëtëjk yˈëxtëkëwäˈktë? Jantsy jeˈeyë jyukypyejky, ta tˈanmääy nimajtsk ja toxytyëjkjäˈäy parë nëjkx ttukˈawanëdë ja apostëlëtëjk ko të jyukypyeky. Duˈun tˈanmääy: “Katë mtsëˈëgëdë. Nëjkx anëëmëdë nmëguˈuktëjkëts” (Mat. 28:10a). Oyë nety të myastuˈudëdë, mbäät nˈijxëm ko Jesus kyaj ttukjotmäˈty ja yˈapostëlëtëjk, duˈunyëm ojts ttijy “nmëguˈuktëjkëts”. Yëˈë duˈun jyaˈayˈajty extëmë Tyeety, pyaˈˈayoow ja yˈapostëlëtëjk ets pyokymyaˈkx (2 Rey. 13:23). Ëtsäjtëm, nan mëk nmëmäˈäy nmëdäjëm pënaty kyaj yˈoknëjkxnëdë ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë. Per duˈunyëm nmëguˈukˈäjtëm ets mëk ntsojkëm. Nan kyaj njäˈäytyëgoˈoyëm tëgokyë tijaty të ttukmëdundë Jyobaa, ta nääk diˈib jantsy kanäk jëmëjt të tyundë (Eb. 6:10). Njantsy wyinˈayoˈowëmë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm (Luk. 15:4-7). Pääty ko nety nwoˈow nwijtsëm mä reunyonk ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib të yˈëxtëkëwäˈknëdë, ¿ti ndunäˈänëm ko nety nˈijxëm tyëkë mä salonk? Tsojkëp nmëwingoˈonëm ets nˈagëˈë nˈaxäjëm tsuj yajxon. w20.11 paj. 6 parr. 14-17

Nˈokwinmäˈäyëm ti Jesus tyuun ko nyimiinëdë Santiago mëdë Juan ets ja tyääk, ets ja uˈunktääk tˈamdooy parë ja yˈënäˈkëty yˈuˈunyëdët tuˈuk aˈoytsyoow ets jatuˈuk anäjnytsyoow mä ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën. Jesus netyë tˈatsooy ko yëˈëyë Tyeety diˈib myëdäjtypyë madakën parë tyäˈädë duˈun ttunët (Mat. 20:20-23). Jesus yˈijx axtë mäbäät jeˈeyë tmëdaty ja kutujkën. Yˈëxkäjp axtë nuˈunën mbäät tijaty ttuny, ets ninäˈä tkatuuny diˈibë netyë Jyobaa kyaj të tyukˈaneˈemyëty ttunët (Fwank 12:49). ¿Wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtën? Nˈokˈijtëm yujy tudaˈaky extëmë Jesus ko nmëmëdoˈowëmë extëm jyënaˈanyë tekstë diˈib tyam. Pääty ko pën xyˈamdoˈowëmë käjpxwijën, ninäˈä mbäät ngaˈˈatsoowëmbijtëm extëm ëtsäjtëm nwinmäˈäyëm, tsojkëbën jawyiin niwinmäˈäyëm wiˈix nˈatsowäˈänëm. Ets nik oy ko yëˈë nyajtuˈunëmë käjpxwijën diˈib miimp mä Biiblyë ets mä ëxpëjkpajn. Duˈuntsoo nëjkx nyajnigëxëˈkëm ko ijtëm yujy tudaˈaky, pes nˈëxkäjpëmë nety ko kyaj nmëmadaktäˈäyëm tijaty. Ja käjpxwijën diˈibë Jyobaa yajkypy mas niˈigyë yˈoyëty ets kyaj dyuˈunëty diˈib ëtsäjtëm nyäjkëm (Diˈibʉ Jat. 15:3, 4). w20.08 paj. 11, 12 parr. 14, 15

Pën ja näˈä nˈijxëm tuˈugë nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm dyajtëgoyˈatyë käjpxwijën, ¿ti mbäät nyaˈijtëm winmäˈänyoty? Mä kyajnëm wiˈix nˈanmäˈäyëm, nˈoknayajtëˈëwëm: “¿Tim nnayajnäjxëbëts ‘mëk wäˈäts jäˈäy’?”. Ja diˈib nayajnäjxëp mëk wäˈäts, kyaj tpaˈˈayoy ja myëguˈuk ets duˈun tpayeˈey extëm yëˈë ja anaˈamën të tpëjtaˈaky ets kyaj dyuˈunëty extëmë Jyobaa të tniˈanaˈamë. Ko netyë tyäˈädë të nwinmäˈäyëm ets duˈunyëm nˈijxëm ko tsojkëp nmëtmaytyakëm ja nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm, ta net nˈanmäˈäyëm yajxon tidën jotmayˈäjtp, nan mbäät nyajtëˈëwëm tijaty parë nbëjkëmë kuentë wiˈix wyinmay. Duˈuntsoo, mbäädë net nbudëjkëm parë tˈëxkapët ja tyëgoˈoyën. Ko nety nbudëjkëm jap mbäädë ääw ayuk nyajtsoˈonëm mä Biiblyë ets njamyajtsëm ko ja nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm jam kyuentëkëyakäˈäny mä Jyobaa ets kyaj mä ëtsäjtëm (Rom. 14:10). Ets pën ngäjpxwijëm, nˈokpaˈˈayoˈowëm duˈun extëm ttuunyë Jesus (Prov. 3:5; Mat. 12:20). Nˈokjamyajtsëm ko Jyobaa nenduˈun jyaˈayˈatäˈäny mët ëtsäjtëm extëm njäˈäyˈäjtëm mët ja nmëguˈukˈäjtëm (Sant. 2:13). w20.11 paj. 21 parr. 13

¿Këdii kyaj oy nnayjyäˈäwëm ko pën tëgatsy wyinmay mä ëtsäjtëm mët ko jeˈeyë tˈixy ja ngoloorˈäjtëm, wiˈix nˈixˈäjtëm o nuˈunën njeˈemtsyˈäjtëm? Pääty xyjyotkujkmoˈoyëm ko Jyobaa kyaj tˈixy wiˈix ngëxëˈkëm nikëjxy këbajky. Extëm nˈokpëjtakëm, ko Samuel tˈijxy ja myäängëtyë Jesé, kyaj duˈun tˈijxy extëmë netyë Jyobaa yˈixëdë. Dios të nety tˈanëëmë Samuel ko niduˈugë Jesé myäänk tyunäˈäny rey jam Israel. Per ¿pënë nety tunäämp? Ko Samuel tˈijxyë Eliab, ta jyënany: “Seguurë ko yëˈë tyäˈädë diˈibë Jyobaa të twinˈixy”. Eliab yajtukmëwinˈijxëbë nety parë tyunët rey. Perë Jyobaa, ta tˈanmääyë Samuel: “Këdii yëˈë xyˈijxë wiˈix yˈixëty ets nuˈunën kyëjxmëty, yëˈko kyajts yëˈë nyajtunäˈäny”. ¿Ti tyäˈädë xytyukniˈˈijxëm? Ko “naxwinyëdë jäˈäy yëˈëyë yˈijxypy diˈib këxëˈkp wyinduuy; perë Jyobaa yëˈë yˈijxypyë korasoon” (1 Sam. 16:1, 6, 7). Ëtsäjtëm mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtënë Jyobaa parë duˈun njäˈäyˈäjtëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm. w20.04 paj. 14 parr. 1; paj. 15 parr. 3

Ko Jesus ojts nyijkxy Galilea, tyuknäjx kanäägë kam tuˈu, waˈan nyajxy mä ja sebäädë kam, diˈib tsuxkkëëynyë këxëˈkp ets kyajnëm ja tiempë tpääty parë pyëdëˈëgët (Fwank 4:3-6). Ja nety yˈaktëgoyˈaty naa taxk poˈojën parë myukët. Pääty ja yˈëxpëjkpëty, waˈan kyaj tjaygyujkëdë ko tˈanmääy: “¡Ixtë kam! Të pëjtaˈaky tyëtsnë es të tpääty ja tiempë es pyëdëˈëgët” (Fwank 4:35, 36). ¿Ti Jesus myaytyäˈägan? Ko duˈunë Jesus jyënany, waˈan yëˈë dyajjaygyukëyanë ko jäˈäy tyuˈukmuky. Nˈokpawinmäˈäyëmë ti nety jam të tyuny të jyatyëty. Ja judiyëtëjk kyaj ijty tˈixäˈändë ja samaritanëty, etsë Jesus të nety ttukmëtmaytyaˈagyë Diosë yˈayuk tuˈugë toxytyëjk diˈib samaritanë, ets yëˈë jantsy oyë nety të tmëdoy. Mientrës ja Jesus jyënaˈany ko ja pëjtaˈaky të “tyëtsnë es [ko] të tpääty ja tiempë es pyëdëˈëgët”, ta nimayë samaritanë jyantsy nyimiinëdë parë tˈaknijawëyäˈändë pënën yëˈë, pesë tyäˈädë toxytyëjk të nety tyukmëtmaytyäˈägëdë (Fwank 4:9, 39-42). Tuˈugë jäˈäy diˈib yˈëxpëjkpëtsëëmbyë Biiblyë, jyënaˈany: “Tyäˈädë jäˈäyëty pojën tnimiindë Jesus ets ojts tmëdoowˈittë, [...] ko duˈun ttuundë, yëˈë yajnigëxëˈktë ko duˈunë nety yajpäättë extëm ja pëjtaˈaky të tyëtsnë ets të tpääty ja tiempë parë pyëdëˈëgët”. w20.04 paj. 8 parr. 1, 2

Ko nëjkxëm mä reunyonk, yajtukniˈˈijxëm wiˈix nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm ets wiˈix mas oyë jäˈäy nyaˈëxpëjkëm. Extëm nˈokpëjtakëm, yajtukniˈˈijxëm mä reunyonk wiˈix mas oy nyajtuˈunëmë ëxpëjkpajn etsë bideo diˈib tuump mä jäˈäy nyaˈëxpëjkëm. Pääty, nˈokniˈëxpëjkëm yajxon tijaty naxäämp reunyonk, nˈokˈijxkujk nˈokjaygyujkëm tijaty jap yajmaytyakp ets nˈokkuytyuˈunëmë net. Ko nduˈunëm tëgokyë tyäˈädë, ta nëjkx nyajpatëm listë mä ntsiptuˈunëm extëm “tuˈugë Jesukristë yˈoysyoldäädë” (2 Tim. 2:3, TNM). Diˈib nenduˈun xypyudëkëyäˈänëm, yëˈë ja tëgoy myay anklës diˈib tsäjpotm. Ëtsäjtëm, nnijäˈäwëm nuˈunën kyumëjääwëty tuˈugë anklës, ¿nbawinmäˈäyëmë net ti mbäät ttuny ja tëgoy myay anklës? (Is. 37:36). Nituˈugë yetyëjk ets nituˈugë demonyë tkamëbäädët ja anklëstëjk diˈibë Jyobaa myëdäjtypy. Jyobaa, yëˈë tëgokyë mëkˈäjtën myëdäjtypy. Pääty pën yajpatp mët ëtsäjtëm, kyaj ja nmëtsipˈäjtëm xymyëmadäˈägäˈänëm, oyxyëp nuˈun jyatimnimayˈäjtpë (Juec. 6:16). ¡Etsë tyäˈädë tëyˈäjtënëˈë! Pääty nˈokˈyaˈijtëm winmäˈänyoty ko xyajmoˈon xyajtujkëm wiˈix të xytyuˈunëm o të xyˈanmäˈäyëm tuˈugë jäˈäy diˈib mëët nduˈunëm, nˈeskuelëˈäjtëm o tuˈugë jiiky mëguˈuk diˈib kyaj Tyestiigëty. Nˈokjamyajtsëm ko kyaj naytyuˈuk ntsiptuˈunëm, yëˈë Jyobaa diˈib xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm. w21.03 paj. 29 parr. 13, 14

Apostëlë Pablo, waˈan yëˈë tmaytyaky extëm jyënaˈanyë Isaías 22:13, mä tnimaytyaˈaky ko ja israelitëty yëˈëyë nety myëwiin myëjotëdëp ttukxondäˈägäˈändë ja jukyˈäjtën en lugäär tmëwingondëdë Dios. Ets tyam, nenduˈun mayë jäˈäy wyinmaytyë extëm wyinmääytyë ja israelitëty: “Tukxondäˈäk, pes konë jukyˈäjtën”. Ko nmëbëjkëmë oˈkpë jyukypyëkäˈändë, yëˈë diˈib mbäät xypyudëjkëm parë nwinˈijxëm pënaty nmëtnaymyaayëbëˈatäˈänëm. Ja Dios mëduumbëty diˈib Corinto kyaj nety mbäät mëdë xyëëw tiempë dyajnaxtë ja jäˈäyëty diˈib kyaj tmëbëktë ko oˈkpë jyukypyëkäˈäny. Tyäˈädë yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko pën nnaymyaˈayëm mëdë jäˈäy diˈib jeˈeyë ttukxondäˈägäˈändë tyäˈädë jukyˈäjtën, mbäät mëjwiin kajaa xyˈaxëktuˈunëm. Pën tuˈugë Dios mëduumbë yajnäjxypy kajaa xyëëw tiempë mëdë duˈumbë jäˈäy, mbäät dyajtëgoy ja oybyë jyaˈayˈäjtën ets ja kostumbrë diˈib myëdäjtypy extëmë Dios mëduumbë, ets axtë mbäät tyuktunyëty tijatyë Dios yˈaxëkˈijxypy. Päätyë apostëlë Pablo dyajkyë tyäˈädë käjpxwijën: “Yajjëmbittë miitsë mjikyˈäjtën tëyˈäjtën mëët, es katë mnakypyekytyundë” (1 Kor. 15:33, 34). w20.12 paj. 9 parr. 3, 5, 6

Tyäˈädë tekstë yëˈë xytyukˈijxëm wiˈixë Jyobaa të ttukniwitsë yˈitëdë yˈuˈunk yˈënäˈk duˈun jam tsäjpotm ets yä Naxwiiny. Jyobaa yëˈë diˈib ijtp këbäjk ets myëdäjtaapy tëgokyë kutujkën. Nan të wanaty tkutujkënmyoˈoy ja anklëstëjk etsë naxwinyëdë jäˈäy, per nyikëjxmˈäjttëp Dios windum wiˈix dyajtundë ja kyutujkën (Rom. 14:10; Éfes. 3:14, 15). Jyobaa, nan të tkutujkënmyoˈoyë Jesus parë tnigëbäjkˈatëdë tuˈukmujkën, perë Jesus, yëˈë nyikëjxmˈäjtypy Dios windum wiˈix jyaˈayˈaty mët ëtsäjtëm (1 Kor. 15:27). Etsë Jyobaa, nan të tmoˈoyë kutujkënë yetyëjk kasäädë mä kyujëën kyudëjk etsë yˈuˈunk yˈënäˈk (1 Peed. 3:7). ¿Ti mbäät ttuny ja yetyëjk parë oy tnigëbäjkˈatët ja fyamilyë? Tsojkëp jawyiin tjaygyukët ti Jyobaa tsyojkypy ttunët. Nan tsojkëp tnijawët tiko näägë jäˈäy të yajmoˈoyë kutujkën ets wiˈix mbäät tpanëjkxë yˈijxpajtënë Jyobaa mëdë Jesus. ¿Tiko jyëjpˈamëty etsë yetyëjkjäˈäyëty tnijawëdët tëgokyë tyäˈädë? Yëˈko Jyobaa të wanaty myoˈoyëdë kutujkën mä tnigëbäjkˈattë fyamilyë ets tsyojkypy parë yajxon dyajtundët (Luk. 12:48b). w21.02 paj. 2 parr. 1-3

Oy ko nbanëjkxëmë Jyobaa yˈijxpajtën mä tjäˈäytyëgoy tijaty. Extëm nˈokpëjtakëm, yëˈë mëk wäˈätsë jyot wyinmäˈäny, per yˈijxtëgoopy jyaˈaytyëgoopy mäjaty nmëdëgoˈoyëm ko njodëmbijtëm (Sal. 25:7; 130:3, 4). Etsë Jyobaa tsyojkypy parë ëtsäjtëm nenduˈun nˈijxtëgoˈoy njäˈäytyëgoˈoyëm mäjaty xymyëdëgoˈoyëm ja nmëguˈukˈäjtëm (Mat. 6:14; Luk. 17:3, 4). ¿Wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm ko nmëjjäˈäwëm ja ngukoˈoxyˈäjtëm diˈib të nyajnamoˈoyëm? Ko nyajmëjpëtsëˈëmëm ja diˈib të xynyamoˈoyëm. Per ta näägë jäˈäy diˈib tëgatsy yajtuundëbë tyäˈädë regalë. ¿Wiˈix? Ko këˈëm twinˈixtë ti diˈib oy ets ti diˈib kyaj. Per kom yëˈë Jyobaa të xyajkojëm, pääty njënäˈänëm ko ja yˈanaˈamën yëˈë diˈib mas oy ets kyaj dyuˈunëty diˈib ëtsäjtëm nyajnaxkëdakëm (Rom. 12:1, 2). Ko nmëmëdoˈowëmë Jyobaa yˈanaˈamën, yëˈëjën xyaˈˈagujkˈäjt xyajjotkujkˈäjtëm (Is. 48:17, 18). Nan nnijäˈäwëm tidën mbäät nduˈunëm mientrës njukyˈäjtëm: nyajjotkujkˈäjtëm ets nyajmëjpëtsëˈëmëm ja diˈib të xyajkojëm ets diˈib nDeetyˈäjtëm (Prov. 27:11). w20.05 paj. 23, 24 parr. 13, 14

Ko nduˈunëmë mëjääw parë yajxon nˈixyˈäjtëm ja nmëguˈukˈäjtëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë net ntsojkëm extëm tuˈugë mëgaˈax. Duˈuntsoo, kyaj xytsyiptäˈägäˈänxëm parë njaygyujkëm wiˈix nyayjyawëdë ets ntsokäˈänëm. Nan mbäät nnaymyaaybyëjkëm mëët, oy kyatuknaxëty ja xëëw jëmëjt ets oy kyatuˈugyë ja kostumbrë. Nˈokjamyajtsëm ko Jonatán jantsy oy nyaymyaayë mëdë David, oyë nety myëjjëty naa 30 jëmëjtën. Pën mä mduˈukmuky japë nmëguˈukˈäjtëm diˈib të myëjjäˈäyënë o diˈib mas mutsk, ¿tiko mwinmäˈäny xykyapëjtaˈaky parë xymyëtnaymyaayëbëˈatët? Ko duˈun xytyunët, yëˈë nety myajnigëxëˈkypy ko mtsojkypy niˈamukë ja mëguˈuktëjk (1 Peed. 2:17). Per ko jyënaˈany ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm extëm tuˈugë mëgaˈax, ¿yëˈëdaa yˈandijpy ko niˈamukë net nˈookjawëyäˈänëm? Kyaj, pes tsip parë duˈun nduˈunëm. Ets kyaj wyiˈixëty ko mas niˈigyë nnaywyinjäˈäwëm mët näägë nmëguˈukˈäjtëm mët ko tyuˈugyë ja käjpx maytyakën. Jesus niˈamukë tjäˈäwë ja yˈapostëlëty extëmë myëtnaymyaayëbë, perë Juan yëˈë diˈib mas niˈigyë yˈookjäˈäwë (Fwank 13:23; 15:15; 20:2). Tyäˈädë kyaj yëˈë tˈandijy ko Jesus ojts tˈëxtijy ja wiinkpë yˈapostëlëtëjk (Mar. 10:35-40). w21.01 paj. 23 parr. 12, 13

Apostëlë Pablo kyaj tuknaxë jäˈäy tmëtmaytyaky jam Atenas, tëgatsy tmëtmaytyaky ja judiyëtëjk diˈib mä sinagoogë ets nan tëgatsy ja diˈib kyaj jyudiyëty. Nan yˈijx tyuun tijaty myëdäjttëp ets wiˈix ja kostumbrë tmëdattë (Apos. 17:23). Pablo yëˈë net yajtuun tijaty ja Atenas jäˈäy myëbëjktëp parë net ttukmëtmaytyaky wiˈix ja Diosë jyaaybyajtën jyënaˈany. Päätyë apostëlë Pablo tˈëxtääyë winmäˈäny wiˈix mbäädë jäˈäy tˈoktukmëtmaytyaˈaky ja Diosë yˈayuk. Ja jäˈäyëty diˈib Atenas yˈanmääy ko diˈib nyimaytyakypy, jam tsyoony mä “ja Dios diˈibë kyaj [yaˈixyˈaty]” ets yëˈë diˈib jyaˈˈawdatandëp. Tyäˈädë jäˈäyëty oyë nety tkanijawëdë ja Diosë jyaaybyajtën, perë Pablo ninäˈä kyawinmääy ko tëdën tkapanëjkxtë Kristë. Niˈigyë wyinmääy ko yëˈëjëty, duˈun extëm ja pëjtaˈaky diˈib të tyëtsnë ets të tpääty ja tiempë parë pyëdëˈëgët ets yˈëxtääy ja winmäˈäny wiˈix tˈoknimaytyäˈägët ja oybyë ayuk. Duˈun extëmë Pablo, nˈokˈijx nˈoktuˈunëm ja jäˈäy. ¿Wiˈix mbäät nnijäˈäwëm ti ja jäˈäy myëbëjktëp mä ja it lugäär mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm? Ko nˈijxëm pën jam ti adornë dyaˈity mä jyëën tyëjk o mä kyarrë. Nan mbäät nnijäˈäwëm ti relijyonk tyukˈijtëdëp ko nnijäˈäwëm wiˈix txëwˈaty, ko nˈijxëm wiˈix nyaywyit nyayxyoxëdë ets wiˈix nyayˈoytyunëdë o kyäjpx myaytyäˈäktë. w20.04 paj. 9, 10 parr. 7, 8