Nˈokˈyaˈijxëm ja mayˈäjt wintsëˈkën

1. ¿Tiko yˈoyëty etsë nmëguˈukˈäjtëm nwintsëˈkëm? (Proverbios 22:1).

¿KËDII jantsy oy nnayjyäˈäwëm ko pën xywyintsëˈkëm? Ets kyaj jeˈeyë oy xyajnayjyäˈäwëm, nan nyajtëgoyˈäjtëmë duˈun. Pesë Biiblyë jyënaˈany: “Niˈigyë yˈoyëtyë naywyintsëˈëgë ets kyaj dyuˈunëtyë platë etsë oorë” (käjpxë Proverbios 22:1).

2, 3. ¿Tiko tsyiptaˈaky nyajnigëxëˈkëm ja mayˈäjt wintsëˈkën ets tii nˈixäˈänëm mä yäˈädë artikulo?

² Per tsiptakp nyajnigëxëˈkëm ja mayˈäjt wintsëˈkën. ¿Tiko? Yëˈko yëˈëyë nˈijxëm mäjaty pën tyëgoy, ets ja tuk pëky, yëˈko tyam kyaj pën tˈokˈyaˈijxënë ja mayˈäjt wintsëˈkën. Per ëjtsäjtëm kyaj duˈun njäˈäyˈäjtëm, Jyobaa xyˈanmäˈäyëm ko tsojkëp nyajnigëxëˈkëm ja mayˈäjt wintsëˈkën, duˈun jyënaˈany: “Wintsëˈëgëdë mëjpë mutskpë” (1 Peed. 2:17).

³ Mä yäˈädë artikulo yëˈë yajnimaytyäˈägäämp ti yˈandijpy mayˈäjt wintsëˈkën ets wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm 1) mä ja familyë, 2) mä ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë mëët nˈëxpëjkëm ets 3) mä ja jäˈäyëty mëdiˈibë kyaj yˈëxpëktë. Nanduˈun nˈixäˈänëm wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm ja wintsëˈkën ko xytsyiptakxëm.

¿TII YˈANDIJAAMPY MAYˈÄJT WINTSËˈKËN?

4. ¿Tii yˈandijpy mayˈäjt wintsëˈkën?

⁴ ¿Tii yˈandijaampy mayˈäjt wintsëˈkën? Yäˈädë ayuk mayˈäjt wintsëˈkën, yëˈë yˈandijpy mä wiˈix nˈijxëm ets nwinmäˈäyëm mä tuˈugë jäˈäy. Ko tuˈugë jäˈäy jantsy oy jyaˈayˈaty, ko të winë oy ttuny o jam ti tuunk tnikëjxmˈaty, ta nmëjˈijx nmëjpëjktakëm ets nmayˈäjt nwintsëˈkëm. Ets duˈun nduˈunëm winëˈääw winëjot (Mat. 15:8).

5. ¿Tiko nmayˈäjt nwintsëˈkëm niˈamukë jäˈäy?

⁵ Jyobaa tsyojkypy ets nmayˈäjt nwintsëˈkëm niˈamukë jäˈäy. Ixtëm nˈokpëjktakëm, xyˈanmäˈäyëm ets nmëmëdoˈowëm “ja justisëtëjkëty ets pënaty yajkutujktëp” (Rom. 13:​1, 7). Per waˈan pën jyënäˈänët: “Ëjts yëˈëyëts nwintsëˈëgëyaampy pënaty oy tuump”. ¿Per oyëdaa ko duˈun nwinmäˈäyëm? Kyaj. Niˈamukë Diosmëduumbë nnijäˈäwëm ko jëjpˈam ets nmayˈäjt nwintsëˈkëmë jäˈäy, kyaj mët ko oy tijaty tundë, yëˈë duˈun mët ko ntsojkëmë Jyobaa ets nyajjotkujkˈatäˈänëm (Jos. 4:14; 1 Peed. 3:15).

6. ¿Mbäät nwintsëˈkëm tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë axëëk të xyajnayjyäˈäwëm? (Ix nanduˈunë dibujë mëdiˈibë miimp mä nyiˈak).

⁶ Per “¿mbäädëdaa nwintsëˈkëm tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë axëëk të xyajnayjyäˈäwëm?”. Mbäät. Mä Biiblyë yajnimaytyakp kanäägë Diosmëduumbë mëdiˈibë duˈun jäjttë. Ixtëmë Jonatán yëˈë axëëgë tyeety ojts yajnayjyawëty mayjyaˈay wyinduuy (1 Sam. 20:​30-34). Per yëˈë xëmë twintsëˈkë ja tyeety mët ko yëˈë nety tuump rey ets xëmë ojts tjamyëdaty mä tsyiptuuny axtë ko yˈoˈky (Éx. 20:12; 2 Sam. 1:23). Etsë Elí, mëdiˈibë nety tuump saserdotë wintsën, nyiwäämbajtë Ana ko mukëbë nety (1 Sam. 1:​12-14). Perë Ana kyaj dyajtëgooy ja mayˈäjt wintsëˈkën oyë nety niˈamukë ja nax käjpn tjanijawë ko Elí kyaj nety oy yˈoktuunë mä ja Diosë tyëjk ets ko kyaj tjëjwijtsëmbity ja yˈuˈunk yˈënäˈk (1 Sam. 1:​15-18; 2:​22-24). Ets ja apostëlë Pablo axëëk yajnayjyäˈäwëdë ja Atenas jäˈäy ko yˈanmääyëdë ko “kuˈayuk es kyaj tii tnijawë” (Apos. 17:18). Per yëˈë duˈunyëm ja jäˈäy ojts tmëtkajpxy tmëtmaytyaˈaky mëdë wintsëˈkën (Apos. 17:22). Yäˈädë ijxpajtën xytyukniˈˈijxëm ko pën ntsëˈkëmë Jyobaa ets ntsojkëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nwintsëˈkëmë wiinkpë oy nuˈun xytsyiptakxëm. Minë net nˈoknimaytyakëm pënatyën patëp nwintsëˈkëm ets tiko.

NˈOKWINTSËˈKËM JA NFAMILYËˈÄJTËM

7. ¿Tiko näˈäty tsyiptaˈaky ets nyaˈijxëmë wintsëˈkën mä familyë?

⁷ Tiko tsyiptaˈaky. Kom yëˈë mëdë nfamilyëˈäjtëm nyajnäjxëmë xëëw tiempë, pääty yajxon nˈixyˈäjtëm niduˈuk niduˈuk. Nan waˈan jam nguentëˈäjtëm tuˈugë jëëky mëguˈuk mëdiˈibë myëdäjtypy tuˈugë mëk päˈäm o nëgooyë tijaty tmëmääy tmëdäjnë. O nääk mbäät jam wiˈix xytyuˈunëm o xytyuknibëtsëˈëmëmë ääw ayuk mëdiˈibë axëëk xyajnayjyäˈäwëm. Pääty näägë familyë kyaj yˈittë agujk jotkujk mä jyëën tyëjk jaˈa ko kyaj tmëdattë ja mayˈäjt wintsëˈkën. Mbäädë yäˈädë jotmay nˈijxkijpxyëm mëdë jäˈäy mëdiˈibë myëdäjtypyë artritis päˈäm, tsip nimëjääw dyajˈyuˈkxy ja kyëˈë tyeky. Nanduˈun jyaty mä tuˈugë familyë pën kyaj tmëdattë ja mayˈäjt wintsëˈkën, tsip yˈittë tuˈugyë. Artritis päˈäm mbäät kyaj tii nyitsooy, per mä familyë mbäät jyamˈaty ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën pën naywyintsëˈkëdëp.

8. ¿Tiko mbäät nwintsëˈkëm ja nfamilyëˈäjtëm? (1 Timotee 5:​4, 8).

⁸ ¿Tiko mbäät nwintsëˈkëm ja nfamilyëˈäjtëm? (käjpxë 1 Timotee 5:​4, 8). Mä ja tim jawyiimbë neky mëdiˈibë apostëlë Pablo tyuknigajx ja Timoteo, jap tnimaytyaky ko tuˈuk tuˈugë familyë tsojkëp tsuj yajxon nyayˈijxˈit nyaygyuentëˈatëdët. Nanduˈun jyënany ets nwintsëˈkëm ja familyë. ¿Tiko? Jaˈko duˈunën nyaˈijxëm ko nmëduˈunëmë Dios ets ko mëk ntsojkëm. Pes yëˈë ojts tpëjktaˈaky ja familyë (Efes. 3:​14, 15, TNM). Pääty ko nwintsëˈkëm ja nfamilyëˈäjtëm, yëˈë nety nwintsëˈkëmë Jyobaa. ¿Këdii jantsy jëjpˈam ets duˈun nduˈunëm?

9. ¿Wiˈix mbäät dyaˈixëdë wintsëˈkën ja kasäädë jäˈäyëty? (Ix nanduˈun ja dibujë).

⁹ Wiˈix mbäät nyaˈijxëm ja mayˈäjt wintsëˈkën. Yëˈë yeˈeytyëjk kasäädë wyintsëˈkëp ja kyujëën kyudëjk duˈun jënoty tëgoty ets mayjyaˈay wyindum (Prov. 31:28; 1 Peed. 3:7). Kyaj ttsiiky tkoxy ets kyaj dyajnayjyawëty ko kyaj tii ttsoowëty. Tuˈugë nmëguˈuk mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Ariela ets tsyëënë Argentina jyënaˈany: “Näˈäty ja ngudëjkëts xytyuknibëtsëëmbëtsë ääw ayuk mëdiˈibëts axëëk xyajnayjyäˈäwëp. Per tajëts njamyetsy ko kyaj duˈumbë ääw ayuk tjayajpëtsëmäˈäny, yëˈë duˈun ko pyëky yˈixyëty. Kojëts duˈun nnayjyawëty, tajëts njamyetsy wiˈix jyënaˈanyë 1 Korintʉ 13:​5, ets yëˈëtsë net xypyudëjkëp parëts nˈatsowët wintsëˈkën myëët etsëts nmaˈkxtukët” (Prov. 19:11). Ets ja toˈoxytyëjk kasäädë nan wyintsëˈkëp ja myëmëjjäˈäy ko kyaj axëëk tnimaytyaˈaky (Éfes. 5:33). Nan kyaj tnëxiˈiky ttukxiˈiky, twinˈëbety twingäjpxpety o dyajpëtsëmyë ääw ayuk mëdiˈibë mbäät axëëk yajnayjyawëty, pes nyijäˈäwëp ko duˈumbë ääw ayuk yajmäˈtypyë tsënäˈäy jyukyˈäjtën (Prov. 14:1). Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tsënaapy Italia jyënaˈany ko myëmëjjäˈäy yëˈë myëdäjtypyë tuˈugë päˈäm ko nëgooyë tijaty tmëmääy tmëdäjnë. Duˈun tnimaytyaˈaky: “Yëˈë nmëmëjjäˈäyëts nëgooyë tijaty tmëmääy tmëdäjnë. Ets ko duˈun jyaty, ëjts kyajëtsë nety nyaˈixyëtyë mwintsëˈkën, jeˈeyëtsë nety wiingaty nˈatsoy o axëëk ja nwiin njëjp nduny. Per mëdiˈibëts të xypyudëkë parëts nwintsëˈëgët yëˈë kojëts nyajpääty mëdë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë nanduˈun yaˈijxëdëp ja wintsëˈkën”.

10. ¿Wiˈix mbäädë uˈunk ënäˈkëty dyaˈixëdë ko wyintsëˈkëdëp ja tyääk tyeety?

¹⁰ Uˈunk ënäˈkëty, mëmëdowdë mdääk mdeety ets këdii wintsëˈkën xyajtëgoytyët (Éx. 21:17; Efes. 6:​1-3). Ko ja mdääk mdeety wyimbajnëdë xyëëw jyëmëjt, waˈanë net ttsojknëdë ets yajkuentëˈattët. Pääty tundë ja mëjääw parë tsuj yajxon xyˈijxˈit xykyuentëˈatët. Per näˈäty mbäät tsyiptaˈaky, min nˈokˈijxëm wiˈix yajnimaytyaˈagyë María. Ja tyeety kyaj tyestiigëty, ets ko pyäˈämbejty, ta yëˈë tkuentëˈäjty ets ojts tsyiptakxëty jaˈa ko kyaj oy wyinˈixy yˈatsoyë ets axëëk tyunyë. María jyënany: “Nˈamdoowëtsë Jyobaa nyaybyudëkë etsëts ndukˈixët ja ndeety ko nwintsëˈkëbëts. Nan nwinmääyëts ko pënë Jyobaa duˈun jyënaˈany etsëts nwintsëˈëgët ja ndääk ndeetyëts, yëˈëts xymyoˈoyäämp ja mëjääw parëts duˈun ndunët. Ko tiempë nyajxy, tajëts njaygyujkë ko tsojkëbëts duˈunyëm nwintsëˈëgët ja ndeetyëts oy tyëgatsët o kyatëgatsët”. Ko nwintsëˈkëm ja nfamilyëˈäjtëm oy wiˈix xyˈoktuˈunëm, yëˈë nety nwintsëˈkëmë Jyobaa mëdiˈibë yajnaxkëdak ja familyë.

NˈOKWINTSËˈKËM JA NMËGUˈUKˈÄJTËM MËDIˈIBË MËËT NˈËXPËJKËM

11. ¿Tiko näˈäty tsyiptaˈaky nwintsëˈkëm ja nmëguˈukˈäjtëm?

¹¹ Tiko tsyiptaˈaky. Yëˈë nmëguˈukˈäjtëm jyatuundëbë mëjääw ets tpadundë ixtëmë Biiblyë jyënaˈany. Per näˈäty, mbäät kyaj oy xywyinˈijx xyˈatsoˈowëm, xypyaˈëˈëw xypyagäjpxëm o xyajjotˈambëjkëm. Pën të duˈun pën xymyëdëgoˈoyëm, mbäädë net tsyiptaˈaky ets nwintsëˈkëm (Kol. 3:13). Min nˈokˈijxëm ti mbäät xypyudëjkëm.

12. ¿Tiko jyëjpˈamëty ets nwintsëˈkëm ja nmëguˈukˈäjtëm? (2 Peedrʉ 2:​9-12).

¹² Tiko jyëjpˈamëty nwintsëˈkëm ja nmëguˈukˈäjtëm (käjpxë 2 Peedrʉ 2:​9-12). Mä ja myëmajtskpë neky mëdiˈibë apostëlë Pedro tyuknijäˈäyë ja Diosmëduumbëty mä primer siiglë, jap tmaytyaky pënatyë nety “kyaj tsyëˈëgëdë es twingäjpxpattët [pënaty] mëj ja kujtujkën myëdäjtëttëp”, jaˈa njënäˈänëm, ja mëjjäˈäytyëjk. Ko ja anklëstëjk tˈijxtë wiˈixë yäˈädë jäˈäyëty dyajtëgoytyë ja wintsëˈkën, ¿ti tyuundë? Pedro jyënany ko kyaj axëëk ojts tnimaytyäˈäktë yäˈädë jäˈäyëty mët ko twintsëˈëgëdë Jyobaa. Ixënë yäˈädë anklëstëjk, kyaj axëëk ojts tnigäjpx tnimaytyäˈäktë ja jäˈäyëty, niˈigyën ojts ttukëdëkë Jyobaa ets yëˈë tpayeˈeyët ixtëm pyaatyë (Rom. 14:​10-12; ix nanduˈun mä Judas 9). Pën ja anklëstëjk kyaj dyajtëgooytyë wintsëˈkën mët ja jäˈäyëty mëdiˈibë nety wyinˈëbajt wyingäjpxpajttëp ja mëjjäˈäytyëjk, nanduˈunën ëjtsäjtëm, niˈigyë mbäät nwintsëˈkëm ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë mëët nˈëxpëjkëm jaˈko yëˈëjëty mëk ttsoktë Jyobaa (Rom. 12:10). Ko duˈun nduˈunëm, yëˈë nety nyaˈijxëm ko yëˈë nwintsëˈkëmë Jyobaa.

13, 14. ¿Wixaty nyaˈijxëm ko nwintsëˈkëmë nmëguˈukˈäjtëm? (Ix nanduˈunë dibujë).

¹³ ¿Wiˈix mbäät nyaˈijxëm ja wintsëˈkën? Mëjjäˈäytyëjkëty, yaˈëxpëktë tsuj yajxon ja nmëguˈukˈäjtëmëty (Filem. 8, 9). Pën jam pën xyjëjwijtsëmbitäˈändë këdii axëëk mwinmääygyojy mä ja nmëguˈukˈäjtëm ets ëwij käjpxwijtë mëdë mayˈäjt wintsëˈkën. Toˈoxytyëjkjäˈäyëty, këdii mbiˈtsˈëw mbiˈtskäjpxtë o xypyaˈëw xypyagäjpxtë ja mëguˈuk, net jyapˈatët ja wintsëˈkën etsë tuˈugyëˈäjtënë mä ja tuˈukmujkën (Titʉ 2:​3-5). Nan niˈamukë mbäät nwintsëˈkëm pënaty tuundëp mëjjäˈäy. ¿Wiˈix mbäät duˈun nduˈunëm? Ko nduˈunëm ixtëm yëˈëjëty tijaty të ttukniwitsëdë ets nanduˈun nmoˈoyëm ja dyoskujuyëm ko mëk tyundë, duˈun ko dyajnaxtë ja reunyonk, ko ttukniwitsëdë parë nbëtsëˈëmëm ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë ets ko pudëkëdë nmëguˈukˈäjtëm “diˈibë të pyokykyaˈay” (Gal. 6:1; 1 Tim. 5:17).

¹⁴ Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Rocío jyënaˈany ko ojts tsyiptakxëty tmëmëdowët ja käjpxwijën mëdiˈibë mooyë tuˈugë mëjjäˈäy. Duˈun tnimaytyaˈaky: “Mëkëts njäˈäwë ixtëmëts ojts xymyëˈˈëy xymyëgajpxy. Pääty mäjëtsë ndëjk jeˈeyëtsë nety tëgatsy nimaytyaˈaky. Duˈunëts nnaybyëjktakë ixtëmëts kyaj nëgoo nˈekyë, per kyajëtsë nety njaygyukë tikots duˈun ojts xytyimˈanëëmë ets kyajëtsë nety nmëmëdowäˈäny”. ¿Ti pudëjkë Rocío? Yëˈë jyënaˈany: “Yëˈëjëts ngäjpxë 1 Tesalónikʉ 5:​12, 13, tajëts nbëjkyë kuentë ko tëjëtsë nety nyajtëgoy ja mayˈäjt wintsëˈkën mä ja nmëguˈukˈäjtëm, päätyëts axëëk nnayjyäˈäwë. Nmënuˈkxtakëtsë Jyobaa parëts mbäät nyajtëgatsy ja njot nwinmäˈäny ets nan nˈëxtääyëts ja naybyudëkë mä ëxpëjkpajn. Ko tiempë nyajxy, tajëts nbëjkyë kuentë ko ja nmëguˈukˈäjtëm kyaj nety yëˈë poky tmëdaty, ëjtsën mëdiˈibë nety mëj këjxm nnayjyäˈäwëp. Tajëts njaygyujkë ko pën nwintsëˈëgëyaambyëtsë wiinkpë, tsojkëbëts nˈitët yujy tudaˈaky. Nnijäˈäwëbëts ko xyˈaktëgoyˈäjtxëbëts, per jotkujkëts nnayjyawëty ko Jyobaa yˈijxypy ko tamtsë mëjääw nduny”.

NˈOKWINTSËˈKËM PËNATY KYAJ TYESTIIGËTY

15. ¿Tiko näˈäty tsyiptaˈaky nwintsëˈkëm pënaty kyaj tyestiigëty?

¹⁵ ¿Tiko tsyiptaˈaky? Ko nëjkxëm ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë, mayë jäˈäy kyaj tmëdoowˈitäˈändë pënën Dios ets tijatyë Biiblyë myaytyakypy (Éfes. 4:18). Nääk kyaj tmëdoowˈitäˈändë jaˈa ko tëgatsy mëdiˈibë ja tyääk tyeety ojts tyukniˈˈixëdë. O waˈanë net nmëdäjtëm tuˈugë wintsën o ja jäˈäy mëdiˈibë mëët nduˈunëm per kyaj tˈoyˈixy tijaty njatuˈunëm. O pënaty eskuelëˈäjttëp waˈan ja myëguˈuktëjk nyëxiˈik tyukxiˈigëdë o tmëdattë myaˈestrë mëdiˈibë awäˈän këbety. Ko duˈumbë jotmay nwinguwäˈkëm, mbäädë net tsyiptaˈaky nyaˈijxëm ja wintsëˈkën.

16. ¿Tiko jyëjpˈamëty nwintsëˈkëm pënaty kyaj tyestiigëty? (1 Pedro 2:12; 3:15).

¹⁶ ¿Tiko jyëjpˈamëty nyaˈijxëm ja mayˈäjt wintsëˈkën? Jyobaa pyëjkypyë kuentë wiˈix njäˈäyˈäjtëm mët pënaty kyaj tyestiigëty. Apostëlë Pedro ojts ttukjamyatstë ja Diosmëduumbëty ko tsojkëp oy jyaˈayˈattët, netë jäˈäy tmëjkuˈëw tmëjkugäjpxëdët ja Dios. Pääty ojts tmoˈoy ja käjpxwijënë ets nyaynyikäjpxtuˈudëdët mëdë “yuunkˈat naxypyˈat ets mëdë mayˈäjt wintsëˈkën” (käjpxë 1 Pedro 2:12; 3:​15, TNM). Ko ja Diosmëduumbëty ijty tnitsiptundë ja myëbëjkënëty ko yajpäättë mä kuduunk justisyë o mä wiinkpë jäˈäy, tsojkëbë nety dyaˈixëdët ja mayˈäjt wintsëˈkën, duˈun ixtëm jeexyë Dios jam tyimˈyajpääty. Ko nbawinmäˈäyëm ko Jyobaa tam tmëdoowˈity wiˈix jamë jäˈäy nmëtmaytyakëm, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nwintsëˈkëm pënaty kyaj tyestiigëty.

17. ¿Wiˈix mbäät nyaˈijxëm ko nwintsëˈkëm pënaty kyaj Tyestiigëty?

¹⁷ ¿Wiˈix mbäät nyaˈijxëm ja wintsëˈkën? Ko nëjkxëm jënˈayeˈey tëjkˈayeˈebyë kyaj nnayajnäjxëm mëj këjxm mä pënaty kyaj nëgoo tjattë dyajtundëdë Biiblyë. Niˈigyë nwintsëˈkëm ets njamyajtsëm ko Jyobaa mëjwiin kajaa yajtsobäädëdë (Ageo 2:7; Filip. 2:3). Ets ko ja jäˈäy wixaty xyˈanmäˈäyëm mët ko nDiosmëduˈunëm, nan kyaj wixaty nˈanëmäˈäyëm, niˈigyë nguentëˈäjtëm ja ääw ayuk këdiibë ja jäˈäy axëëk nyajnayjyäˈäwëm o nyajjotˈambëjkëm (1 Peed. 2:23). Per pën të tëgatsy nyajnayjyäˈäwëm ja jäˈäy, oy ko ënetyë nˈamdoˈowëm ja maˈkxën. Ets ¿wiˈix mbäät nyaˈijxëmë wintsëˈkën mä nmëduˈunëm? Ko nˈijtëm tuumbë jäˈäy, ko kyaj ti ndoˈonëm nmaˈtsëm ets yëˈëyë nˈijxëm tijaty oy tyuundëp pënaty mëët nduˈunëm o ja nwintsënˈäjtëm (Titʉ 2:​9, 10). Netë Jyobaa agujk jotkujk nyajnayjyäˈäwëm oy näˈäty pën tkatukjotkëdäˈägët ja nduunkˈäjtëm (Kol. 3:​22, 23).

18. ¿Tiko yˈoyëty ets nwintsëˈkëmë wiinkpë?

¹⁸ Të yajnimaytyaˈaky kanääk pëky wiˈix mbäät nyaˈijxëmë wintsëˈkën. Të nnijäˈäwëm ko pën nwintsëˈkëm ja familyë, yëˈë nety nwintsëˈkëmë Jyobaa mëdiˈibë familyë ojts tpëjktaˈaky. Ko nmayˈäjt nwintsëˈkëm ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë mëët nˈëxpëjkëm, nan nwintsëˈkëmë netyë nDeetyˈäjtëmë Jyobaa Dios. Ets pën nwintsëˈkëm pënaty kyaj tyestiigëty, mbäät nëjkx tmëjkuˈëw tmëjkugäjpxëdë Jyobaa. Ets oy näägë jäˈäy xykyawintsëˈkëm, oy ko ëjtsäjtëm nwintsëˈkëm mët ko Jyobaa xykyunuˈkxäˈänëm. Pes duˈun twandaˈaky: “Yëˈëts mëj nyajnaxaampy pënatyëts nanduˈun mëj xyajnäjxtëp” (1 Sam. 2:30).