Jyobaa yëˈë xyaˈˈagujkˈäjt xyajjotkujkˈäjtëm

1, 2. 1) ¿Ti tyam mayë jäˈäy jyaˈëxtääytyëp? 2) ¿Ti yajnimaytyäˈägäämp mä yäˈädë artikulo?

MÄ YÄˈÄDË tiempë nëgoo mayë jäˈäy tˈokˈëxtääynyëdë ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën. Per oy tjapäättë, kyaj jyeky. Nimay mon tuk nyayjyawëdë ets awäˈäts tukwääts. Mbäät näägë Diosmëduumbëty nanduˈun nyayjyawëdë jaˈa ko tyam yëˈë ndukjukyˈäjtëm “ja tiempë mëdiˈibë jëjpkëxanëp” ets nwinguwäˈkëmë amay jotmay mëdiˈibë “tsip nimëjääw” (2 Tim. 3:​1, TNM).

² Mä yäˈädë artikulo yajnimaytyäˈägäˈäny tijaty mbäät xypyëjkëm ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën ets ti mbäät nduˈunëm parë duˈunyëm nyajpatëm agujk jotkujk. Per min jawyiin nˈoknimaytyakëm pën mbäät xymyoˈoyëm ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën.

PËN MBÄÄT XYMYOˈOYËM JA AGUJKˈÄJT JOTKUJKˈÄJTËN

3. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm tijatyë Jyobaa ojts dyajkojy? (Ix nanduˈunë dibujë).

³ Jyobaa xëmë agujk jotkujk yajpääty ets yëˈë tsyojkypy ets ëjtsäjtëm nanduˈun agujk jotkujk nyajpatëm. Pääty tijaty ojts dyajkojy, yëˈë agujk jotkujk xyajnayjyäˈäwëm. Ixtëm nˈokpëjktakëm, jantsy oy tsuj ojts dyajkojˈyë yäˈädë naxwinyëdë, mbäät nˈijxëm ixy kaˈixyë koloor, ojts dyajkojy kanääk naxë jëˈkxy pëky, ets nan agujk jotkujk xyajnayjyäˈäwëm ko nˈijxëm wiˈix ja jëyujkuˈunk animalˈuˈunk yˈëyëˈëk kyuyattë. Jyobaa tsyojkypy ets nˈijtëm agujk jotkujk.

Elefantuˈunk: Image © Romi Gamit/Shutterstock; pinguinuˈunk: Vladimir Seliverstov/500px via Getty Images; tsyiibuˈunk: Rita Kochmarjova/stock.adobe.com; majtskë delfin: georgeclerk/E+ via Getty Images

4. 1) ¿Tiko Jyobaa yajpääty agujk jotkujk oy jyaˈˈatyë amay jotmay? 2) ¿Ets wiˈixën tyam xypyudëjkëm? (Salmo 16:11).

⁴ Jyobaa yajxon tnijawë wiˈix ja ayoˈon jotmay nyajnäjxëm yä naxwiiny, per oy dyuˈunëty, mä Biiblyë jyënaˈany ko yëˈë “ja Diosë jotkujkpë,” (1 Tim. 1:​11, TNM). ¿Tiko duˈunyëm yajpääty jotkujk? Jaˈko të ttukniwijtsënë ti xëëw ti tiempë dyajjëjptëgoyaˈany ja ayoˈon jotmay ets ja jäj jëmuˈumën, ets maˈkxtujkën myëët tjëjpˈijxy näˈä jyaˈtyë yäˈädë tiempë. Ets mëdiˈibë tyam tyuumpy, yëˈë ko yˈijxypy wiˈix nyaˈijx nyajpatëm ets xypyudëjkëm parë nyajpatëm agujk jotkujk oy nwinguwäˈkëm ja ayoˈon jotmay (käjpxë Salmo 16:11). Min nˈokˈijxëm wiˈix duˈun tpudëjkë ja Jesús.

5, 6. ¿Tiko Jesús nyayjyawëty agujk jotkujk?

⁵ Jyobaa yëˈë ja Dios mëdiˈibë jotkujk. Per nanduˈunën ja yˈuˈunk Jesús. ¿Tiko? Jaˈko yëˈë duˈun yˈixëty “wiˈix ja Dios yˈixëtyën” ets duˈun meerë jyaˈayˈaty ixtëmë Tyeety (Col. 1:​15, TY; 1 Tim. 6:15). Ja tuk pëky tiko Jesús xëmë agujk jotkujk yajpääty, yëˈë ko jeky kujk yˈity mëdë Tyeety, ja mëdiˈibën mbäät xymyoˈoyëm ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën.

⁶ Jesús pääty nanduˈun agujk jotkujk yajpääty, jaˈa ko xëmë ttuny ti ja tyeety tsyojkypy (Prov. 8:​30, 31; Juan 8:29). Ko duˈun myëdoy, ta ja Tyeety agujk jotkujk nyayjyawëty ets mëk tsyokyë (Mat. 3:17).

7. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë nnayjyäˈäwëm agujk jotkujk?

⁷ Ëjtsäjtëm mbäät nanduˈun nyajpatëm agujk jotkujk, pën nmëwingoˈonëm niˈigyë Jyobaa. Pes ko nˈixyˈäjtëm niˈigyë, ta njäˈäyˈatäˈänëm duˈun ixtëm yëˈë jyaˈayˈaty ets mas jotkujk nyajpäädäˈänëm. Ja tuk pëky mëdiˈibë agujk jotkujk xyajnayjyäˈäwëm, yëˈë ko nduˈunëm ti yëˈë tsyojkypy ets ko nnijäˈäwëm ko yëˈë xykyupëjkëm (Sal. 33:12).a Per näˈäty, mbäät kyaj agujk jotkujk nekynyayjyäˈäwëm yëˈë ko wiˈixëm ja ayoˈon jotmay nbatëm. Ko duˈun nnayjyäˈäwëm, ¿yëˈë yˈandijpy ko kyaj Dios xynyekykyupëjkëm? Kyaj. Pesë Jyobaa nyijäˈäwëp ko pokyjyaˈay nyajpatëm ets ko näˈäty nnayjyäˈäwëm mon tuk ets amaymyëët jotmaymyëët (Sal. 103:14). Minë net nˈokˈijxëm tijaty mbäät xypyëjkëm ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën ets ti mbäät nduˈunëm parë jatëgok nnayjyäˈäwëm agujk jotkujk.

¿TIJATY MBÄÄT NDUˈUNËM ETS JATËGOK AGUJK JOTKUJK NNAYJYÄˈÄWËM?

8. ¿Wiˈix xyajnayjyäˈäwëm ko nbatëm ja amay jotmay?

⁸ Myëduˈuk: Ko nmëdäjtëmë amay jotmay. Wiˈixëm ja amay jotmay nwinguwäˈkëm, ixtëm nˈokpëjktakëm, mbäät yˈamääytyaˈaky ja meeny sentääbë, yˈayoˈonbëjktaˈaky tijaty, nyajtukmëtsipˈäjtëm ko nmëduˈunëmë Jyobaa, mëjjäˈäyënë o ko nbëjk nˈijxëm. Ets näˈäty, kyaj mbäät ti nduˈunëm. Päätyë Biiblyë jyënaˈany: “Tuˈugë jäˈäy mëdiˈibë määy täjp, mon tuk kyëxëˈëky” (Prov. 15:​13, TNM). Duˈun jyajtyë Babis, tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuump mëjjäˈäy. Nuˈun nyajxy taxk jëmëjt, oˈk tuˈugë myëgaˈax ets ja tyääk tyeety. Babis tnimaytyaˈaky wiˈixë nety nyayjyawëty ko nety jyukyˈaty ja myëgaˈax ets ja tyääk tyeety. Duˈun jyënaˈany: “Duˈunëtsë nety nayjyawëty ko naytyuˈugëts nyajpääty ets ko kyajëts pën mbäät xypyudëkë xim yamëts netyë nˈamay njotmay ets mëkëts njäˈäwë ko kyajëts nyajnäjxyë xëëw tiempë mëdëts ja ndääk ndeety ets ja nmëgaˈaxëts ixtëmëts njatsojkënyëˈaty”. Ixtëm jyajty, yëˈë xytyukˈijxëm ko nbatëmë amay jotmay, xypyëjkxëm ja jotkujkˈäjtën ets mon tuk xyajnayjyäˈäwëm.

9. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë jatëgok agujk jotkujk nnayjyäˈäwëm? (Jeremías 29:​4-7, 10).

⁹ ¿Ti mbäät nduˈunëm parë jatëgok agujk jotkujk nnayjyäˈäwëm? Yëˈko kyaj nëgoo nmëmääy nmëdäjëm wiˈix të tyëgatsy ja jukyˈäjtënë ets nmëjjäˈäwëm tijaty nmëdäjtëm. Naxwinyëdë jäˈäy wyinmaytyë ko net nˈagujkˈäjt njotkujkˈäjtëm pën kyaj tii xyjäjt xykyëbajtëm, per ja jukyˈäjtënë kyaj dyuˈunëty. Ko ja Jerusalén käjpn kyutëgooy, ja israelitëty ojts yajmënëjkxtë jam Babilonia. Jyobaa ta yˈanmääyëdë ets tkupëktët wiˈixë nety të tyëgatstë ja jyukyˈäjtënë ets yajpäättët agujk jotkujk (käjpxë Jeremías 29:​4-7, 10). ¿Ti yäˈädë xytyukniˈˈijxëm? Ko tsojkëp ngupëjkëm ixtëm të tyëgatsy ja jukyˈäjtën ets nmëjjäˈäwëm tijaty nmëdäjtëm. Nˈokjamyajtsëm nanduˈun ko Jyobaa yajpääty mët ëjtsäjtëm ets ko yëˈë xypyudëkëyäˈänëm (Sal. 63:7; 146:5). Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Efi, ojts yˈayoˈonbääty ets xyujxtääy ja kyëˈë tyeky, yëˈë duˈun jyënaˈany: “Mëjwiin kajaats xypyudëjkë nfamilyë, Jyobaa ets ja nmëguˈukˈäjtëm. Kojëts nˈëxtëkëwäˈägët, kyajtsë nety nmëjjawë tijatyëts të xytyukmëdundë. Pääty nduumbyëtsë mëjääw parëts nyajpääty agujk jotkujk ets kyajëts jeˈeyë nmëmay nmëdäjy ja nˈamay njotmay”.

10. ¿Tiko mbäät duˈunyëm agujk jotkujk nnayjyäˈäwëm oy nbatëmë amay jotmay?

¹⁰ Ixtëm nˈijxëm, oy ëjtsäjtëm nbatëm ja amay jotmay o ja nfamilyëˈäjtëm, mbäät duˈunyëm nˈagujkˈäjt njotkujkˈäjtëm (Sal. 126:5).b ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Yëˈko kyaj yëˈëyë nmëmääy nmëdäjëm ja amay jotmay mëdiˈibë jam nbatëm. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë xyëwˈäjtypy María ets tyuny prekursoora jyënaˈany: “Ko nyajnäjxëmë amay jotmay kyaj xypyëjkxëm ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën. Pes njamyajtsëm tijatyë Jyobaa të xytyukwandakëm. Per kyaj net yëˈë tˈandijy ko kyaj mbäät njëˈëy nyaxëm o nmoˈon ndujkëm. Pesë Jyobaa yëˈë xypyudëjkëm parë duˈunyëm agujk jotkujk nyajpatëm”. Oy tyamë jukyˈäjtën tsyiptaˈaky, nˈokjamyajtsëm ko këxäämp naxäämp duˈun ixtëm ko wyinduudutäˈäy mäjaty të näjxëm, nanduˈunënë Jyobaa dyajjëjptëgoyaˈany tukëˈëyë ja amay jotmay mëdiˈibë tyam nbatëm.

11. ¿Wiˈix mbudëkëtyë yˈixpajtënë apostëlë Pablo?

¹¹ Ets pën winmäˈäyëm ko pääty nbatëmë amay jotmay mët ko Jyobaa kyaj xyˈokkunuˈkxënë, ¿ti mbäät xypyudëjkëm? Mëdiˈibë mbäät xypyudëjkëm yëˈko nbawinmäˈäyëm wiˈix ojts twinguwäˈägëdë amay jotmay ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë tëëyëp jukyˈäjttëp. Ixtëm ja Apostëlë Pablo, yëˈë ojtsë Jesús tyuknipëkyëty tuˈugë tuungë jantsy jëjpˈambë: tmënëjkxët ja tëyˈäjtënë mä ja it naxwinyëdë, “mä ryeyëty, es nandëˈën mä israelitë jäˈäyëty” (Apos. 9:​15, JKJ). Apostëlë Pablo kanääk pëkyë amay jotmay twinguwäˈkë (2 Cor. 11:​23-27). ¿Per yëˈëdaa nety yˈandijpy ko kyajë Jyobaa yˈokkupëjkënë? ¡Kyaj! Pes ko tmëmadaktääy ja amay jotmay, ja nyigëxëˈky ko yëˈënë Jyobaa mëdiˈibë pudëjkë (Rom. 5:​3-5). Okpawinmayë net wiˈix tyam jam mjaty mgëbety. Pën jam xymyëmadaˈaky ja amay jotmay, mbäät mˈity seguurë ko yëˈënë Jyobaa jam mbudëjkëp.

12. ¿Tiko mon tuk xyajnayjyäˈäwëm ko mbäät nganekytyuˈunëm mëdiˈibë nety të ndukniwinmäˈäyëm?

¹² Myëmajtsk: Ko mbäät nganekytyuˈunëm mëdiˈibë të ndukniwinmäˈäyëm (Prov. 13:12). Ninuˈun Diosmëduˈunëm ndukniwinmäˈäyëm ets niˈigyë nmëdunäˈänëmë Jyobaa mët ko ntsojkëm ets ko nmëjjäˈäwëm tijaty xytyukmëduˈunëm. Per oy ko nˈijxëm pën mbäät duˈun nduˈunëm, pes pën kyaj, mbäät ok axëëk nnayjyäˈäwëm (Prov. 17:22). Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Holly ets tyuny prekursoora duˈun tnimaytyaˈaky: “Ntsojkënyëˈajtypyëtsë nety nëjkxäˈäny mä Eskuelë parë pënaty kyäjpxwäˈkxtëbë Diosë Kyutujkënë, nëjkxëdëts wiink paˈis Diosmëduumbë o nëjkxëdëts mä yajkojˈyë jëën tëjk jap Ramapo. Per tajëts ja njukyˈäjtënë tyëgäjtsy ets mon tukëts njantsy nyayjyäˈäwë kojëts kyaj mbäät duˈun nduuny. Jantsy wiink nnayjyäˈäwëm ko kyaj mbäät nekytyuˈunëm mëdiˈibë të njatukniwinmäˈäyëm”. Nimayë nmëguˈukˈäjtëm duˈunën nyayjyawëdë ixtëmë Holly.

13. Pën kyaj nˈokmadakënë parë nmëduˈunëmë Jyobaa ixtëm njatsojkënyˈäjtëm, ¿tijatyëty mbäät nduˈunëm?

¹³ ¿Ti mbäät nduˈunëm parë jatëgok agujk jotkujk nnayjyäˈäwëm? Ko njamyajtsëm ko Jyobaa kyaj xyˈamëdoˈowëm mëdiˈibë kyaj nmëmadakëm, pes mëdiˈibë niˈigyë yajtsobatypy yëˈë ko xondaˈakyˈääw xondaˈakyjyot nmëduˈunëm ets nyajnigëxëˈkëm ja oybyë jäˈäyˈäjtën. Kyaj yëˈëjëty nuˈunën nmëduˈunëm o ti tuunk nikëjxmˈäjtëm. Yëˈë tsyojkypy nduˈunëm nuˈun ti nmëmadakëm ets kyaj nmäjtstutëm (Miq. 6:8; 1 Cor. 4:2). ¿Oyëdaa ko mëktaˈaky nˈaktunäˈänëm ja Diosë tyuunk ets pën kyaj nˈokmadakënë?c Kyaj. Pën kyaj ja madakënë nˈokmëdäjtënë, nˈoktuˈunëm nuˈun jeˈeyë madakëm. Ixtëm nˈokpëjktakëm, ¿mbäät xypyudëkë tuˈugë mixy parë tmëdunët niˈigyë Jyobaa? ¿Mbäät wiˈixtsow jam xypyudëkë ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë të myëjjäˈäyënë? ¿Mbäät pën xymyëjääwmoˈoy ko xymyëgäjpxët mä telefënë o xytyuknigaxëdë mensaje? Ko nˈëxtäˈäyëm ja winmäˈäny wiˈix nbudëjkëm ja nmëguˈukˈäjtëm, mëjwiin kajaa Jyobaa xykyunuˈkxäˈänëm. Ets oy ko nanduˈun nbawinmäˈäyëm ko mä ja jembyë jukyˈäjtënë nëjkxëp tijatyë Jyobaa ndukmëduˈunëm mëdiˈibë tyam nijeˈeyë ngapawinmäˈäyëm. Holly, mëdiˈibë të yˈokˈyajnimaytyakpë duˈun jyënaˈany: “Kojëts näˈäty nayjyawëty mon tuk tajëts njamyetsy ko mä ja jembyë jukyˈäjtënë, njukyˈatäˈänyëts xëmëkyëjxm. Tëjëts ndukniwinmäˈäyënë tijatyëts ndunaampy ets seguurëts nˈity ko Jyobaa yëˈëts xypyudëkëyäämp”.

14. ¿Ti ja tukpëky xypyëjkxëm ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën?

¹⁴ Myëdëgëëk: Ko jeˈeyë nduˈunëm tijaty ëjtsäjtëm ntsojkënyëˈäjtëm. Näägë jäˈäy wyinmaytyë ko net agujk jotkujk nyajpatëm pën nmëdäjtëm ja wit këˈëk, käˈäy ukën, pën nnëjkxëm ajts pujtpë o njuˈuy ngëbajtëm tijaty ntsojkënyëˈäjtëm. Kyaj wiˈixëty ko tukëˈëyë yäˈädë ndukxondakëm mët ko Jyobaa nduˈun ojts xyajkojëm. Per mayë jäˈäy të tpëktë kuentë ko kyaj dyakyë agujkˈäjt jotkujkˈäjtënë ixtëm nety wyinmaytyë. Ixtëm tuˈugë prekursoora mëdiˈibë xyëëwˈäjtypy Eva. Duˈun jyënaˈany: “Ko jeˈeyë xymyëmay xymyëdäjy tijaty mtsojkënyëˈajtypy ninäˈä mgajotkëdaˈaky, niˈigyë xyˈaktimtsojkˈadëˈëtsy”. Ko duˈun nwinmäˈäyëm, jeˈeyë xyajnayjyäˈäwëm axëëk ets mon tuk.

15. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm ixtëm jyajty ja Rey Salomón?

¹⁵ Nˈokjamyajtsëm ja Rey Salomón. Yëˈë wyinmääy ko jam tpäädäˈäny ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtënë ko tmëdatët tijaty tyimtsojkënyëˈajtypy. Pääty ojts ttukxondaˈaky, ja käˈäy ukënë, ja ëy yaˈaxy ets tmëdäjty ti tyim mëdataampy mëdiˈibë jamˈäjt mä taabë tiempë. Per, ¿ojtsëdaa tpääty ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtënë mëdiˈibë nety yˈëxtaapy? Kyaj. Pes yëˈë jyënany: “Yëˈë wiin kyaj yˈutsy jyotkëdaky oy nuˈun tijaty tˈixy ets nanduˈun ja tatsk kyaj yˈutsy jyotkëdaky oy nuˈun tijaty tjamëdooy” (Ecl. 1:​8, TNM; 2:​1-11). Pääty kyaj tyëyˈäjtënëty ixtëm näägë jäˈäy jyënäˈändë ko net nˈagujkˈäjt njotkujkˈäjtëm pën nmëdäjtëm ja meeny sentääbë o ko nduˈunëm tii ndimytsyojkënyëˈäjtëm, per tsip xymyoˈoyëm ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën.

16. ¿Tiko agujk jotkujk nnayjyawëyäˈänëm ko tijaty ndukmëduˈunëm ja nmëguˈukˈäjtëm? (Ix nanduˈunë dibujë).

¹⁶ ¿Ti mbäät nduˈunëm parë jatëgok agujk jotkujk nnayjyäˈäwëm? Jesús duˈun jyënaˈany: “Niˈigyë njotkujkˈäjtëm ko wiink jäˈäy nbudëjkëm es kyaj ko wiink jäˈäy xypyudëjkëm” (Apos. 20:​35, JKJ). Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë xyëëwˈäjtypy Alekos ets tyuny mëjjäˈäy duˈun tnimaytyaˈaky: “Xëmëts nwinmay tijatyëts mbäät nˈoktukpudëkë ja nmëguˈukˈäjtëm. Kojëts nduˈun nduny tajëts kyaj jeˈeyë këˈëm naymyëmay naymyëdäjˈyëty ets yëˈëjëts mëdiˈibë xyajnayjyäˈäwëp agujk jotkujk”. Ets mijts, ¿wiˈix mbäät xypyudëkë ja nmëguˈuktëjk? Pën jam xynyijawë ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm tam dyajnaxy amay jotmay mbäät xymyëjääwmooy. Waˈan kyaj xytyimˈyaˈoyët ja yˈamay jyotmay, per mbäät xypyudëkë ko xyjyaygyukët wiˈix nyayjyawëty, ko xypyaˈˈayowët ets ko xytyukjamyatsët ko mbäädë Jyobaa ttukmëtmaytyaˈaky ja yˈamay jyotmay (Sal. 55:22; 68:19). Nan oy ko xytyukjamyatsët ko Jyobaa ninäˈä kyamäjtstuˈudäˈänyë (Sal. 37:28; Is. 59:1). Mbäät nanduˈun xyaˈoyë kaaky tojkx ets mëët mgay mˈuugët o mëët muum mnëjkxët ijx jäˈäwëbë o xywyowët ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë. Ko nduˈun xytyunët seguurë ko pyudëkëyaˈanyë. Ko xypyudëkët ja mmëguˈuktëjk ets kyaj jeˈeyë mnaymyëmay mnaymyëdäjëdët, ta nëjkx mnayjyawëty agujk jotkujk mët ko yëˈë netyë Jyobaa myajtuunëp (Prov. 11:25).

17. Pën njantsy yajpäädäˈänëm agujk jotkujk, ¿ti mëdiˈibë mbäät nduˈunëm? (Salmo 43:4).

¹⁷ Mbäät nyajpatëm agujk jotkujk, per net pën nmëwingoˈonëmë Jyobaa. Pesë Biiblyë jyënaˈany: ‘jaˈa ko mijts Dios, mëdiˈibëts nDiosˈäjtypyën, agujk jotkujkëts xyajjuukyˈaty’ (käjpxë Salmo 43:​4, TY). Pääty oy ti amay jotmay nbatëm nˈoktukˈijxpajtëmë Jyobaa, pes yëˈë xypyudëkëyäˈänëm ets nyajpatëm agujk jotkujk, duˈun tyam ets winë xëëw (Sal. 144:15).