Nˈokˈyajpatëm mä ja tëˈkx jäjjën ets kyaj njëmbijtëm agootstum

1, 2. 1) ¿Näˈä, mää ets tiko Pablo tnijäˈäyë ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Éfeso? 2) ¿Ti yajnimaytyäˈägäämp mä yäˈädë artikulo?

KO APOSTËLË Pablo yˈijty kuentëˈaty jam Roma, jyapudëkëyan ja myëguˈuktëjk. Per kom kyaj nety mbäät tninëjkxy, pääty jeˈeyë tnijäˈäyë. Tuˈugë yäˈädë neky mëdiˈibë ojts tjäˈäy yëˈë tyuknijäˈäyë ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë tsënääytyëp Éfeso, naa ja mä jëmëjt 60 o 61 (Éfes. 1:1; 4:1).

² Të nety nyäjxnë naa mäjk jëmëjtën ko apostëlë Pablo tuk tiempë jam yˈijty Éfeso ets jam ojts yˈëwaˈkxy kyäjpxwaˈkxy (Apos. 19:​1, 8-10; 20:​20, 21). Mëkë nety ttsoky ja myëguˈuktëjk ets pyudëkëyan parë xëmë tmëmëdowdëdë Jyobaa. ¿Tiko tˈanmääy ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë nety nëjkxandëp tsäjpotm parë nyayaˈitëdët mä ja tëˈkx jäjjën ets kyaj mä ja kootsˈit? Ets ¿wiˈix mbäät xypyudëjkëm niˈamukë ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë myooy? Yëˈë yajnimaytyäˈägäämp mä yäˈädë artikulo.

AGOOTSTUMË NETY MYAJPÄÄTTË, PER TYAM MÄ JA TËˈKX JÄJJËN

3. ¿Ti ijxpajtën yajtuunë apostëlë Pablo mä Éfesʉ kapitulo 5?

³ Apostëlë Pablo duˈun tˈanmääy ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Éfeso: ‘Miitsëty jam ijty mjukyˈattë agootstum, e tyam [ . . . ] jam myajpatnëdë mä tyiˈkxy jyajˈyën’ (Efes. 5:​8, TY). Pablo yëˈë pyëjktak extëmë ijxpajtën ja xëënyˈat ets ja kootsˈat ko tnimaytyaky wiˈixë nety ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Éfeso të dyajtëgatstë ja jyukyˈäjtën. Min nˈokˈijxëm tiko duˈun tˈanmääy: ‘Miitsëty jam ijty mjukyˈattë agootstum’.

4. ¿Tiko njënäˈänëm ko agootstumë nety yajpäättë ja jäˈäyëty jam Éfeso?

⁴ Kubiˈits kuˈoogë nety yajpäättë ko tˈawdäjttë kanäägë Dios. Määnëmë nety kyaj tnijawëdë ja tëyˈäjtën, ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Éfeso tim tëgatsyë nety ja myëbëjkënëty ets nëgoo tijaty tˈokˈyajkäjpxnëdë. Tamˈäjtpë nety tuˈugë templë mä jäˈäy tˈawdattë ja dios Ártemis, mëdiˈibë ijt mëj mä taabë tiempë, ets jam ijty nimayë jäˈäy nyëjkxtë parë tˈawdattë kanäägë dios. Tamˈäjttë jäˈäy mëdiˈibë nëgooyë ojts ttukanarëˈäjnëdë ko ttook dyaktë ja templë mëdiˈibë nyipojtstuttë mä yaˈˈawdatyë Ártemis (Apos. 19:​23-27). Ja jäˈäyëty mëdiˈibë jam tsënääytyë, nëgooyë nety nanduˈun ttuunkˈäjnëdë ja brujë winmäˈäny (Apos. 19:19).

5. ¿Tiko njënäˈänëm ko ja jäˈäyëty mëdiˈibë Éfeso agootstumë nety yajpäättë?

⁵ Agootstumë nety yajpäättë ko axëëk dyajnëjkxtë jyukyˈäjtën. Ja jäˈäyëty mëdiˈibë Éfeso jantsy axëëk nety ja jyukyˈäjtën dyajnëjkxtë ets kyaj ti tˈoktsoytyuˈunjäˈäwëndë. Ko ijty xyëwdundë, axëëk ja yetyëjk toxytyëjk yˈadëˈëtstë ets yëˈë yˈaduunäjxtëp wiˈix ja jäˈäy yˈit tsyëënëdë (Éfes. 5:3). Ko Biiblyë jyënaˈany ko “kyaj tˈokˈtsoytyunjäˈäwëndë”, yëˈë yˈandijpy ko kyaj nety ti tˈokpokyjyäˈäwëndë (Éfes. 4:​17-19). Ja tuk pëky njënäˈänëm, ko kyaj ti yˈokˈatsijpëndë mä jyot wyinmäˈäny ets wyinmaytyë ko Dios kyaj kyuentëwitsäˈänëdë. Kyaj nety tnekynyijawëdë ti oy ets ti axëëk, päätyë Pablo jyënany ko “kubiˈits kuˈook” yëˈë wyinmäˈänyëty ets kyaj tpadundë ja “jikyˈäjtën diˈibë Dios yajkypy”.

6. ¿Tiko Pablo tˈanmääy nääk ja Éfeso jäˈäy ko “jamë nety yajpatnëdë mä ja tëˈkx jäjjën”?

⁶ Per nääk ja jäˈäy mëdiˈibë Éfeso, kyaj nety nyekyyajpäättë agootstum, päätyë Pablo yˈanmääyëdë: ‘E tyam ko mˈijnëdë mëët ja wintsën jam myajpatnëdë mä tyiˈkxy jyajˈyën’ (Efes. 5:​8, TY). Duˈunë nety jyukyˈäjnëdë extëmë Jyobaa ttsoky, pes yëˈë nety kujäj kudëˈkxëndëp ja yˈAyuk (Sal. 119:105). Kyaj nety tˈoktuun tˈokkäjpxnëdë ja kostumbrë, ja xëëw fiestë ets wäˈäts ja jyukyˈäjtën dyajnëjkxnëdë. Duˈunë nety jyukyˈäjnëdë extëmë Jyobaa ttsoky ets yëˈë yˈawdäjnëdëp (Éfes. 5:1).

7. ¿Wiˈix nanduˈun të nbëtsëˈëmëm agootstum extëm ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Éfeso?

⁷ Nanduˈunën ëtsäjtëm, määnëmë nety nganijäˈäwëm ja tëyˈäjtën, agootstumë nety nyajpatëm ko ndukˈijtëm ja relijyonk mëdiˈibë kyaj tyëyˈäjtënëty. Waˈanë nety tijaty nixëwduˈunëm o axëëk ja jukyˈäjtën nyajnëjkxëm. Per ko ojts nˈixyˈäjtëmë Jyobaa, ta ojts nyajtëgäjtsëm ja jukyˈäjtën ets ojts nbaduuntsondakëm ja yˈanaˈam tyëyˈäjtën. Ko duˈun të nduˈunëm, mëjwiin kajaa ndukˈoyˈäjtëm (Is. 48:17). Per tsiptakp parë duˈunyëm nˈyeˈey näjxëm mä ja tëˈkx jäjjën. Min nˈokˈijxëm ti xypyudëkëyäˈänëm.

Image digitally reproduced with the permission of the Papyrology Collection, Graduate Library, University of Michigan, P.Mich.inv. 6238. Licensed under CC by 3.0

NˈOKTUKPËTSËËMDUTËM JA KOOTSˈIT

8. Extëm jyënaˈanyë Éfesʉ 5:​3-5, ¿ti nety tsojkëp tjëjpkudijëdët ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Éfeso?

⁸ (Käjpxë Éfesʉ 5:​3-5). Ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Éfeso, tsojkëbë nety tjëjpkudijëdët tukëˈëyë ja tuun käjpxën mëdiˈibë Jyobaa yˈaxëkˈijxypy parë wäˈäts ja jyukyˈäjtën dyajnëjkxtët. Per kyaj nety yëˈëyë tjëjpkudijëdët mä ja jäˈäy nyaˈit nyatsëënëdë, nanduˈunën kyaj dyajtundët ja axëëkpë ääw ayuk. Apostëlë Pablo ojts yˈanëˈëmxëdë ko tsojkëbë nety tjëjpkudijëdët tukëˈëyë yäˈädë axëkˈäjtën pën tëkëyandëp “mä yajkutuktë ja Kristë es ja Dios”.

9. ¿Tiko yˈoyëty nnaygyuentëˈäjtëm ets kyaj nnigäjpx nnimaytyakëm tijaty mbäät dyajminy ja axëëkpë jot winmäˈäny?

⁹ Ëtsäjtëm tsojkëp nanduˈun mëk nnaygyuentëˈäjtëm parë kyaj nduˈunëm “diˈibë kyaj tyuny” mëdiˈibë yajpatp agootstuuy (Éfes. 5:11). Të yaˈixy ko mbäät tuˈugë jäˈäy pojënë pyokytyuny, pën yëˈë xëmë yˈijxypy myëdoobyë axëkˈäjtën ets pën yëˈë nyigajpxypy nyimaytyakypy wiˈixë yetyëjk toxytyëjk axëëk jyukyˈattë (Gén. 3:6; Sant. 1:​14, 15). Extëm nˈokpëjktakëm, mä tuˈugë paˈis ojtsë nmëguˈukˈäjtëm dyajkojtë tuˈugë grupë parë jap nyaytyuknigaxäˈänëdë mensaje. Tim ëgäˈäny yëˈë yˈoknigäjpx yˈoknimaytyaktë wiˈix Diosmëdundë. Per ok, yëˈë net ojts tnigäjpx tnimaytyaknëdë mëdiˈibë yajmiimpy ja axëëkpë tsojkën. ¿Wiˈix wyimbëtsëëmy? Ko tiempë nyaxy, nimayë yäˈädë nmëguˈukˈäjtëm jyënandë ko tëgooytyë mëdë yetyëjk o toxytyëjk.

10. ¿Wiˈixë Satanás xyajwinmayäˈänëm? (Éfesʉ 5:6).

¹⁰ Satanás yajwinmäˈänyjyoˈpyë jäˈäy parë kyaj tˈëxkaptët tiijën oy ets tiijën axëëk (Is. 5:20; 2 Kor. 4:4). Päätyënë naxwinyëdë jäˈäy nanduˈun xytyukˈoyˈixäˈänëm mëdiˈibë Jyobaa nyigajpxypy ko kyaj yˈoyëty o wyäˈätsëty (2 Peed. 2:19). Extëm mä pelikula, internet o tijaty näjxp mä telebisionk, pëtsëëmp tijatyë Jyobaa yajkubojkypy. Satanás xyajwinmayäˈänëm ko kyaj wyiˈixëty ko tyamë jäˈäy këxy kaˈpxy jyukyˈattë ets ko tyukxoondëp ja jyukyˈäjtën (käjpxë Éfesʉ 5:6).

11. Extëm të yajnimaytyaˈagyë Angela, ¿tiko jyëjpˈamëty nmëmëdoˈowëm extëm jyënaˈanyë Éfesʉ 5:7? (Ix nanduˈunë dibujë).

¹¹ Satanás tsyojkypy ets mëët nduˈukmujkëmë jäˈäy mëdiˈibë kyaj xypyudëjkëm parë nmëmëdoˈowëmë Jyobaa. Päätyë Pablo tˈanmääy ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Éfeso ko kyaj tyuˈukmuktët mët pënaty tyuundëp ja axëkˈäjtën. Duˈun tˈanmääy: “[Këdii] mëët mdaˈanmiky mwäˈkmiky” (Éfes. 5:7). Per tsojkëp tyam niˈigyë nnaygyuentëˈäjtëm. ¿Tiko? Jaˈko nanduˈun mëdë jäˈäy nnayˈijx nnaybyatëm mä redes sociales. Angela,a tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë Asia, tnimaytyaˈaky ko kutsëˈëgë nyajtuˈunëmë redes sociales. Yëˈë jyënaˈany: “Yajmäˈtëtsë njot nwinmäˈäny wanaty wanaty ets kyajts nbëjkyë kuentë. Kyajts wiˈix ojts nˈoknayjyäˈäwënë kots mëdë nxëëw ndiempë nyajnäjxy pënaty kyaj tmëdowdë Diosë yˈanaˈamën. Ok, tats nwinmääy ko kyaj wyiˈixëty kots axëëgë njukyˈäjtën nyajnëjkxët”. ¡Tyukˈoy ko Angela pudëjkë ja mëjjäˈäytyëjk parë jatëgok nyayaˈoˈoyë! Angela tˈaknimaytyaˈaky: “Tyam yëˈëyëts nyajtëjkëp mätsë njot nwinmäˈäny tijatyë Diosë kyäjpn yajpëtsëëmpy ets kyaj yëˈëjëty tijaty yajpatp mä redes sociales”.

12. ¿Ti tsojkëp nduˈunëm pën nmëmëdowäˈänëmë Jyobaa yˈanaˈamën?

¹² Kyaj mbäät nmëbëjkëm ko naxwinyëdë jäˈäy jyënäˈändët ko kyaj wyiˈixëty ko axëëgë jukyˈäjtën nyajnëjkxëm (Éfes. 4:​19, 20). Nˈoknayajtëˈëwëm: “¿Nnaygyuentëˈäjtëbëts parëts kyaj nanëgoobë mëët nduˈukmuky pënaty kyaj tmëmëdowdë Jyobaa yˈanaˈamën, extëm pënatyëts mëët nˈeskuelëˈaty o nduunmuky? ¿Nmëmëdoobyëtsë Jyobaa yˈanaˈamën oyë jäˈäy jyënäˈänët ko wäˈätsjäˈäyëts ndimynyayyajnaxyëty?”. Oy ko nnaygyuentëˈäjtëm ets nwinˈijxëm pënaty mëët nnayˈoyjyäˈäwëm mä kongregasionk, mët ko kyaj niˈamukë xypyudëkëyäˈänëm parë nmëmëdoˈowëmë Jyobaa extëm jyënaˈanyë 2 Timotee 2:​20-22.

NˈOKˈYEˈEYˈADËTSËM MÄ JA TËˈKX JÄJJËN

13. ¿Ti yˈandijpy nˈyeˈeyˈadëtsëm “mä ja tëˈkx jäjjën”? (Éfesʉ 5:​7-9).

¹³ Ko Pablo tˈanmääy ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Éfeso parë kyaj agootstuuy nyekyyajpäättët, ta net tˈanmääy: “Jikyˈattë extëm pënëty yoˈoytyëp” mä ja tëˈkx jäjjën (käjpxë Éfesʉ 5:​7-9). ¿Ti myaytyäˈägan? Ko tsojkëbë nety jyukyˈattët extëm tuˈugë Diosmëduumbë oytyim näˈäjëty ets oytyim määjëty. Ets ta kanäk pëky tijaty mbäät xypyudëjkëm parë duˈun njukyˈäjtëm, extëm ko xëmë ngäjpxëmë Biiblyë etsë ëxpëjkpajn. Ko nˈëxpëjkëm, nˈokwinmäˈäyëm wiˈixën mbäät nbanëjkxëmë Jesusë yˈijxpajtën ets tijaty xytyukniˈˈijxëm, pes yëˈëjën ja tëˈkx jäjjën (Fwank 8:12; Prov. 6:23).

14. ¿Wiˈix xypyudëjkëmë Diosë myëjääw?

¹⁴ Pën duˈunyëm nˈyeˈeyäˈänëm “mä ja tëˈkx jäjjën”, tsojkëp xytyukpudëjkëmë Diosë myëjääw. ¿Tiko? Yëˈko nëgoo tyam yˈoktsiptaknë wäˈätsë jukyˈäjtën nyajnëjkxëm mët ko jantsy axëëgë jäˈäy jyukyˈattë (1 Tes. 4:​3-5, 7, 8). Diosë myëjääw mbäät xypyudëjkëm parë njëjpkuwäˈkëm extëm tyamë naxwinyëdë jäˈäy wyinmaytyë ets tijaty tukniˈˈijxëdëp, mëdiˈibë kyaj tyuknaxëty mëdë Diosë yˈanaˈamën. Mbäät nanduˈun xypyudëjkëm parë njäˈäyˈäjtëm oyjyaˈay, njukyˈäjtëm wäˈäts ets tëyˈäjtën myëët (Éfes. 5:9).

15. ¿Ti tsojkëp nduˈunëm parë Jyobaa xymyoˈoyëmë espiritë santë? (Éfesʉ 5:​19, 20).

¹⁵ Jesus jyënany ko Jyobaa myoˈoyaambyë “espiritë santë [pënaty] amdoojëdëp” (Luk. 11:13). Pääty tsojkëp nˈamdoˈowëm parë xymyoˈoyëm. Ja tuk pëky wiˈix nˈaxäjëmë Diosë myëjääw, ja ko tuˈugyë nyajpatëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm mä reunyonk (käjpxë Éfesʉ 5:​19, 20). Ko duˈun nˈaxäjëmë espiritë santë, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë njukyˈäjtëm extëmë Dios ttsoky.

16. ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë yˈoybyëtsëmët tijaty nduknibëjktakëm? (Efesios 5:​10, 17, TNM).

¹⁶ Ko jam ti nduknibëjktakëm, tsojkëp yajxon nbayeˈeyëm “tidënë Jyobaa tsyojkypy” o wiˈixën wyinmay, taanëmë net nduˈunëm (käjpxë Efesios 5:​10, 17, TNM). Ko mä Biiblyë nˈëxtäˈäyëm ja ëwij käjpxwijënë mëdiˈibë mbäät xypyudëjkëm, yëˈë nety nnijawëyäˈänëm wiˈixë Jyobaa wyinmay, pën oy ti ndunäˈänëm o kyaj. Ko nguytyuˈunëm ja Biiblyë yˈëwij käjpxwijën, nëjkxëp yˈoybyëtsëmy tijaty nduknibëjktakëm.

17. ¿Wiˈix mbäät yajxonë tiempë nyajtuˈunëm? (Efesios 5:​15, 16, TNM, ix nanduˈunë dibujë).

¹⁷ Pablo ojts nanduˈun tˈanëëmë ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Éfeso ets yajxon dyajtundët ja tiempë (käjpxë Efesios 5:​15, 16, TNM). Satanás, yëˈë jyatsojkypy ets kyaj tiempë nmëdäjtëm parë nmëduˈunëmë Dios (1 Fwank 5:19). Mbäät pojënë nnaytyukwinˈëˈënëm ja meeny sentääbë, tuunk o ko nˈëxpëjkëm mä eskuelë, ets kyaj nekyjyotmoˈoyëm ja Diosë tyuunk. Pën duˈun njäjtëm, yëˈë nety xytyukˈijxëm ko tam kujk xynyinäjxëm wiˈixë naxwinyëdë jäˈäy wyinmaytyë. Kyaj wyiˈixëty ko nduˈunëm, nmëdäjtëmë meeny sentääbë o nˈëxpëjkëm eskuelë, per kyaj yëˈë mbäät jëjpˈam nbëjktakëm mä jukyˈäjtën. Parë duˈunyëm nˈyeˈeyëm “mä ja tëˈkx jäjjën”, tsojkëp nyajtuˈunëm yajxon ja tiempë, jaˈa njënäˈänëm, ko nbëjktakëm ja jot winmäˈäny mä tijaty niˈigyë jëjpˈam.

18. ¿Tijaty tyuunë Donald parë niˈigyë Jyobaa tmëdunët?

¹⁸ Nˈokpëjktakëmë winmäˈäny ets niˈigyë Diosë tyuunk nyajmëjwindëjkëm. Duˈun ttuunyë Donald, mëdiˈibë tsënaapy Sudáfrica. Yëˈë jyënaˈany: “Nˈijxëts pën mbäädëtsë nety niˈigyë Jyobaa nmëduny, tats nˈanmääy etsëts xypyudëkët parëts niˈigyë ndunët ja tyuunk. Nˈanmääyëts nanduˈun parëts xypyudëkët etsëts nbäädëdë nduunk mëdiˈibëts xymyoˈoyëp ja tiempë parëts niˈigyë nbëtsëmët tëjkˈayeˈebyë. Dyoskujuyëmë Jyobaa, nbatëts ja nduunk. Tats nduundëjkë prekursoor mëdëts ja ngudëjk”.

19. ¿Ti tsojkëp nduˈunëm parë duˈunyëm nduˈuyeˈeyëm “mä ja tëˈkx jäjjën”?

¹⁹ Seguurë ko ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Éfeso, pudëjkëdë ja käjpxwijën mëdiˈibë mooyëdë apostëlë Pablo ets nanduˈunën ëtsäjtëm xypyudëkëyäˈänëm. Të nˈijxëm ko yäˈädë ëwij käjpxwijën xypyudëjkëm parë nwinˈijxëm tijaty ndukxondäˈägäˈänëm ets pënaty mëët oy nnayjyawëyäˈänëm. Xypyudëjkëm nanduˈun parë ngäjpxëmë Biiblyë ets nˈëxpëjkëm parë duˈunyëm nduˈuyeˈeyëm mä ja tëˈkx jäjjën. Nanduˈun të nyajtukjamyajtsëm ko jëjpˈam nˈamdoˈowëmë Diosë myëjääw, mëdiˈibë xypyudëkëyäˈänëm parë oy njäˈäyˈäjtëm. Pën nguytyuˈunëm ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë Pablo yäjk, mbäät xypyudëjkëm parë oy tijaty nduˈunëm mä jukyˈäjtën. Ets duˈunyëm nëˈëyeˈey nduˈuyeˈeyëm mä ja tëˈkx jäjjën.