STADI ATIKOL 48
Hekwakwanai Negadiai Iehova ese be Durumumu
“A boga auka. . . . Iehova Sabaota na e tomu, . . . lau na umui ida.”—HAG. 2:4.
ANE 54 Abidadama Korikori Baita Abia
INA STADI ANINAa
1-2. (a) Ierusalem e lou lao Iuda taudia edia hekwakwanai bona iseda hekwakwanai be edena dala ai heheḡereḡere? (b) Iuda taudia ese e davari hekwkwanai haida be dahaka? (Maua ladana “Hagai, Sekaria, bona Esera Edia Nega Ai” ba itaia.)
OI BE Nega haida vaira negai be varamu ḡaudia o lalohekwarahilaimu, a? Reana emu moni ḡaukara o haboioa bona o lalohekwarahimu emu ruma bese be ede bo naridia tomamu. Bona politikol heriheri karadia, eiava haroro ḡaukara ai daḡedaḡe karadia daidiai emu ruma bese ena seifti o laloamu. Hekwakwanai unu bamodia o davarimu, a? Bema oibe, Iehova ese idaunegai Israel taudia edia hekwakwanai lalodiai e durudia dalana bo haeroamu karana ese oi na be durumumu.
2 Babulono ai e vara bona e nohova Iuda taudia bae abidadama na namo, badina idia ese edia mauri namona unuseniai na e rakatania bona asi dibada tanona e lou lao. Ierusalem ai e kau neganai, idia momo ediai na e auka edia ruma bese bae naridia. Danu, Parasa Gavamanina lalonai heriheri e varava bona badi besedia ese e daḡedaḡe henidiava, una dainai haida ediai na e auka Iehova ena dubu helaḡa ihagini louna ḡaukarana bae atoa guna. To laḡani 520 B.C.E. ai, Iehova ese Peroveta taudia rua Hagai bona Sekaraia, e siaidia idia bae hagoadaidia. (Hag. 1:1; Sek. 1:1) Ina atikol ai baita itaiamu, unu peroveta taudia edia hahegoada herevadia ese namo bada e havara. To kahirakahira laḡani 50 muridiai, Ierusalem e lou lao Iuda taudia na e manoka dainai, hahegoada bae abia lou na namo. Una dainai Esera, Taravatu itorena tauna ta, na Babulono amo ela Ierusalem idia baine hagoadadia Iehova itomadiho henina karana bae atoa guna.—Esr. 7:1, 6.
3. Ededia henanadai baita haerelaimu? (Her. 22:19)
3 Idaunega ai Hagai bona Sekaraia edia peroveta herevadia ese Dirava ena taunimanima e durudia daḡedaḡe negadiai Iehova enai bae tabekau heḡereḡerena, hari inai nega ai ita danu be durudamu ta davarimu hekwakwanai lalodia ai Iehova enai baita tabekau. (Hereva Lada-Isidia 22:19 ba duahia.) Hagai bona Sekaraia edia peroveta herevadia bona Esera ena haheitalai baita stadilaimu neganai, ini henanadai haeredia baita dibamu: E vara hekwakwanaidia daidia Iuda taudia ediai be dahaka e vara? Dahaka dainai hekwakwanai negadia ai dounu Dirava ena ura baita karaia? Bona edena dala ai hekwakwanai negadia ai eda abidadama Iehova enai baita hagoadaia?
HEKWAKWANAI IDAUIDAU DAIDIAI IUDA TAUDIA NA E MANOKA
4-5. Dahaka dainai Iuda taudia ese dubu ihagini louna ḡaukarana e hadokoa?
4 Iuda taudia na Ierusalem ai e gini dae neganai, bae karaia ḡaukaradia na momo. Una dainai maoromaoro idia ese Iehova ena boubou patana bona dubu helaḡa badina e haginia. To hekwakwanai idauidau daidiai idia na e hesiku. (Esr. 3:1-3, 10) Idia na dia dubu mo bae haginia to edia ruma bae hagini, uma bae kara, bona edia ruma bese bae ubudia. (Esr. 2:68, 70) Danu, inaidia na e palani dubu ihaginia lou ḡaukarana bae koua.—Esr. 4:1-5.
5 Dia una mo, to edia ruma bese inaridia dalana danu e auka bona politikol hekwakwanaidia e varava. Una nega ai edia tano na Parasa Gavamanina ena lohia henunai. Parasa Pavapavana Kurese na laḡani 530 B.C.E. ai, e mase murinai ia gabuna e abia tauna Cambyses, na e ura Aigupito baine tuari henia. Aigupito e laova lalonai, ena tuari taudia ese Israel taudia edia amo aniani, ranu bona ruma e gwaurai, una ese Israel taudia edia mauri na e ha-aukaia. Gabeai ia gabuna e abia tauna King Darauese 1 e lohia matama neganai, Parasa Basileia lalonai gwau-edeede bona heriheri bada herea e vara. Unu hekwakwanai momo daidiai Ierusalem e lou Iuda taudia momo na e lalohekwarahiva edia ruma bese be ede bae naridia toma. Bona idia na e laloa una na dia nega maorona Iehova ena dubu bae haginia lou.—Hag. 1:2.
6. Sekaraia 4:6, 7 heḡereḡerena, Iuda taudia be dahaka hekwakwanai ma e davaria bona Sekaraia be dahaka e gwa?
6 Sekaria 4:6, 7. ba duahidia. Iuda taudia na ruma bese inarina bona politikol hekwakwanaidia e davariva, to danu inaidia ese e daḡedaḡe henidia. Laḡani 522 B.C.E. ai, inaidia ese Iehova ena dubu ihagini louna ḡaukarana e koua. To Sekaraia ese Iuda taudia e hamaorodia Iehova ena lauma helaḡa ena heduru amo edia ḡaukara na be haḡuḡuruamu. Laḡani 520 B.C.E. ai, King Darauese ese dubu ihagini louna ḡaukarana e kehoa bona una ḡaukara iduruna monina e heni, danu gavana e haḡanidia Iuda taudia bae durudia.—Esr. 6:1, 6-10.
7. Iuda taudia ese Dirava ena ura e atoa guna neganai, dahaka hahenamo e davari?
7 Iehova na Hagai bona Sekaraia amo iena taunimanima e gwauhamata henidia bema iena dubu ihagini louna ḡaukarana na edia mauri ai bae atoa guna, Ia ese idia na be durudiamu. (Hag. 1:8, 13, 14; Sek. 1:3, 16 ) Unu peroveta taudia edia hahegoada herevadia dainai Iuda taudia ese laḡani 520 B.C.E. ai, dubu ihagini louna ḡaukarana e hamatamaia lou bona kahirakahira laḡani 5 muridiai una ḡaukara e haorea. Iuda taudia na hekwakwanai momo lalodia ai Iehova ena ura e atoa guna dainai, Iehova ese tauani bona lauma dalana ai e durudia. Una dainai mai moaledia ida Iehova e tomadiho henia.—Esr. 6:14-16, 22.
DIRAVA ENA URA BAVATO GUNA
8. Edena dala ai Hagai 2:4 ese e hagoadadamu Dirava ena ura baita atoa guna? (Futnout danu ba itaia.)
8 Hisihisi bada hereana na kahirakahira dainai, ta lalopararamu haroro ḡaukarana ena haheḡani baita badinaia na mai anina bada. (Mar. 13:10) To reana nega haida moni hekwakwanaina o daḡedaḡe dainai, ita edai na be aukamu haroro ḡaukara baita atoa guna. Dahaka ese ita baine duruda Dirava ena ura baita atoa guna? Namona na hanaihanai baita abia dae “Tuari oreadia edia Iehova”b na ita ida. Bema hanaihanai ena ura baita atoa gunamu Ia ese be durudamu. Una dainai basita gari.—Hagai 2:4, ba duahia.c
9-10. Edena dala ai Iesu ena hereva Mataio 6:33 ai, na tadikaka ta mai adavana ida ediai e ḡuḡuru?
9 Mani Oleg bona Irina,d edia haheitalai a laloa, idia na painia taudia. Idia na ma gabu ta ai kongrigeisin iduruna totona ela, to edia tano ai moni hekwakwanaina e bada dainai edia moni ḡaukara na e haboioa. Ena be laḡani ta lalonai moni ḡaukarana ta asie davaria, to Iehova ena heduru na e mamia loulou bona nega haida tadikaka taihu ese e durudia. Una hekwakwanai be ede e haheaukalaia toma? Matamanai Oleg na e lalometau, to ia na e gwa: “Haroro ḡaukara ai a bisiva dainai emai mauri ai mai anina bada ḡauna atoa guna.” Oleg na adavana ida moni ḡaukara e tahuva lalonai, haroro ḡaukara na e goadalaiava.
10 Dina ta idia na haroro ḡaukara amo e lou ruma neganai, turadia namona ta na idia dekedia ela bona aniani baegedia rua e laohai, ena laolao na kilomita 160 heḡereḡerena. Oleg na e gwa: “Una dina ai, Iehova bona kongrigeisin edia lalokau na a mamia. Ena be nega haida ta laloamu hekwakwanai haida na basie oremu, to ai na abia daemu Iehova ese ena hesiai taudia na basine lalodia boiomu.”—Mat. 6:33.
11. Dahaka be varamu bema ita ese Dirava ena ura baita atoa gunamu?
11 Iehova na e uramu hahediba ḡaukara na baita laloa bada. Paragraf 7 ai tame herevalaia heḡereḡerena, Hagai ese Iehova ena taunimanima e hagoadadia dubu helaḡa bae haginia lou. Unu bae kara toma neganai, Iehova na e gwauhamata eto: “Lau ese baina hanamomui.” (Hag. 2:18, 19) Una ese ita danu e hagoadadamu bema Iehova ena ḡaukara baita atoa gunamu ia ese be hanamodamu.
EDE ABIDADAMA IEHOVA ENAI BAITA HAGOADAIA
12. Dahaka dainai Esera bona Iuda taudia edia abidadama baine goada na namo?
12 Laḡani 468 B.C.E. ai, Esera na Iuda taudia edia orea iharuana ida Babulono amo e lou lao Ierusalem. To una laolao ai edia abidadama baine goada na namo. Badina King ese dubu ḡaukarana dainai e heni golo bona siliva na idia ese e abi kau, bona henaohenao taudia ese idia edia amo bae dadi oho diba. (Esr. 7:12-16; 8:31) Danu, Ierusalem ai e ginidae neganai e laloparara una gabu na dia seif. Danu unuseniai e nohova taudia na dia momo, bona hanua maguna bona geiti na do se hanamodia. Esera ena haheitalai amo Iehova iabidadama henina karana ai dahaka ta dibamu?
13. Edena dala ai Esera ese ena abidadama Iehova enai e hagoadaia? (Futnout danu ba itaia.)
13 Esera na e diba hekwakwanai negadiai Iehova ese ena taunimanima na e durudia. Guna laḡani 484 B.C.E. ai, Esera na Babulono ai e nohova lalonai, King Ahasuero ese oda herevana ta e halasia Parasa Basileia lalonai e nohova Iuda taudia ibounai bae hamasedia. (Eset. 3:7, 13-15) Esera danu ena mauri na bema haboioa diba! Una oda herevana e kau ‘basileia iboudiai’ lalodiai neganai, Iuda taudia na e taitai, e anivaga, bona Iehova e ḡuriḡuri henia idia baine durudia. (Eset. 4:3) Esera bona Iuda taudia na e moale badina idia ihamasedia taudia na asie kwalimu! (Eset. 9:1, 2) Una ese Esera na e hagoadaia vaira nega ai bae vara hahetohodia baine haheaukalai, badina e diba Iehova ese ena taunimanima na baine gimadia diba.e
14. Taihu ta na hekwakwanai ta e davaria neganai dahaka e lalopararalaia?
14 Hekwakwanai negadiai Iehova ena lalokau baita mamiamu neganai, eda abidadama na be goadamu. Mani Europe ena ist kahana ai e nohova taihu ta ladana Anastasia, ena sivarai aita laloa. Ia na politikol karadia lalonai basine vareai totona ena moni ḡaukara amo e doko. Ia na e gwa: “Una na nega ginigunana lau na asie egu moni.” Bena ma eto: “Una hekwakwanai na Iehova imana ai na rakatania bona Iehova ena heduru na mamia. Bema gabeai egu ḡaukara baina haboioa, lau na basina garimu. Bema hari Tamagu guba ai ese lau na be narigumu, kerukeru danu be narigumu.”
15. Dahaka ese Esera ena abidadama Iehova enai e hagoadaia? (Esr. 7:27, 28)
15 Esera ese ena mauri lalonai Iehova imana e itaia. Esera na Iehova ese ia e durua negadia e lalodia neganai, una ese ia e hagoadaia Iehova baine abidadama henia. Mani ina hereva “Iehova, egu Dirava, imana na latagu ai” aita laloa. (Esera 7:27, 28 ba duahidia.) Esera ese hereva unu bamodia na nega 5 Esera bukana ai e torea.—Esr. 7:6, 9; 8:18, 22, 31.
Nega ede bamodia ai Iehova imana baita itaiamu? (Paragraf 16 ba itaia)f
16. Nega ede bamodia ai Dirava imana na eda mauri lalonai baita itaia diba? (Laulau danu ba itaia.)
16 Nega aukadia ai Iehova ese ita na baina duruda diba. Heḡereḡere, eda bosi baita noia nega baine henida hebouhebou ta baitala eiava eda ḡaukara negadia baine haidau unu amo Kongrigeisen heboudia iboudiai baitala. Nega unu bamodia ai Iehova imana baita itaia diba. Ia ese dala idauidau ai be durudamu. Una ese eda abidadama Iehova enai na be hagoadaiamu.
Esera na dubu helaḡana ai e tai bona e ḡuriḡuri, ia na taunimanima edia kara dika dainai e lalohisihisi. Israel taudia danu e tai. Sekania ese Esera e hagoadaia eto: “Israel na doini mai ena helaro. . . . ai na oi ida.”—Esr. 10:2, 4 (Paragraf 17 ba itaia)
17. Edena dala ai Esera na nega aukadia lalodiai e lalomanau? (Rau 1 laulauna ba itaia.)
17 Esera na mai manauna ida Iehova ena heduru e tahua. Esera na ena maduna e lalohekwarahilaidiava negadiai mai manauna ida Iehova e ḡuriḡuri heniava. (Esr. 8:21-23; 9:3-5) Una ese ma haida e hagoadaidia ia bae durua bona iena abidadama bae tohotohoa. (Esr. 10:1-4) Bema tauani dalanai eda dabu ḡaudia eiava eda ruma bese ena seifti ta lalohekwarahilaimu, namona na mai eda abidadama ida Iehova baita ḡuriḡuri henia.
18. Dahaka ese ita baine duruda eda abidadama Iehova enai na baita hagoadaia?
18 Bema mai manauda ida Iehova ena heduru baita tahuamu bona tadikaka edia heduru baita abi daemu, eda abidadama Iehova enai na be goadamu. Mani taihu Erika a laloa, ia natuna na tatoi. Ia na e abia daeva ena hekwakwanai negadiai Iehova ese ia na be duruamu. Nega ta ena beibi na bogana lalonai e mase bona se daudau adavana danu e mase. To ena abidadama Iehova enai na dounu goada. E vara ḡauna e laloa lou neganai, e gwa: “Oi na basio dibamu Iehova be edena dala ai oi be durumu. To ia ese dala idauidau ai be durumumu. Iehova ese egu ḡuriḡuri momo na turagu edia hereva bona kara amo e haerelaidia. Na lalohekwarahilaimu ḡaudia na turagu ediai ba gwaurai hedinaraimu neganai, idia ese lau na be durugumu.”
IEHOVA BAVABIDADAMA HENIA ELA BONA DOKONA
19-20. Ierusalem asie lou lao Iuda taudia amo dahaka ta dibamu?
19 Ierusalem asie lou lao Iuda taudia edia amo mai anina bada ḡauna ta baita dibaiamu. Idia haida na asie lou lao badina reana buruka bona gorere dainai edia goada na mai hetoana, eiava mai edia ruma bese madunadia. To, idia ese Ierusalem e lou lao taudia na mai moaledia ida harihari ḡaudia e henidia. (Esr. 1:5, 6) Toana na Iuda taudia edia grup ginigunana na Ierusalem ai e kau bona laḡani 19 muridiai, Babulono ai e nohova Iuda taudia ese edia harihari ḡaudia na dounu Ierusalem e siai laova.—Sek. 6:10.
20 Ena be ita na ta mamiamu Iehova ena hesiai ḡaukara lalonai ḡau haida na basita kara diba, to baita abia dae Iehova na ia ihamoalena totona ta karamu ḡaudia na e lalobadamu. Ede ta diba tomamu? Sekaraia ena nega ai, Iehova ese ena peroveta tauna e hamaoroa Babulono ai e nohomu Iuda taudia ese e siai silva bona golo amo kwara havava ḡauna ta baine karaia. (Sek. 6:11) Una “havava ḡauna” bae itaia neganai edia harihari ḡaudia bae lalodia. (Sek. 6:14.) Una dainai ta diba momokani Iehova ese nega aukadia ai ia ta hesiai henia karana na basine laloaboio diba.—Heb. 6:10.
21. Ena be vaira nega ai hekwakwanai be varamu to dahaka ese baine duruda Iehova baita abidadama henia?
21 Ini dina gabediai hekwakwanai na dounu baita davariamu, bona vaira nega ai dika na be badamu. (2 Tim. 3:1, 13) To una na basita lalohekwarahilaia. Hagai ena nega ai Iehova ese ena taunimanima e hamaorodia herevana ba laloa, eto: “Lau na umui ida . . . Basio gari.” (Hag. 2:4, 5) Ita danu bema mai laloda ibounai ida Iehova ena ura baita karaiamu, ia ese ita na basine rakatanidamu. Hagai bona Sekaraia edia peroveta herevadia bona Esera ena haheitalaia amo tame diba ḡaudia baita badinamu neganai, hekwakwanai negadiai Iehova na dounu baita abidadama heniamu.
ANE 122 Ba Gini Tutuka-Tutuka, Basio Marere!
a Ina atikol ese be durudamu eda abidadama Iehova enai baita hagoadaia, ena be moni hekwakwanai ta davarimu, politikol ai heriheri karadia e varamu bona haroro ḡaukara ai daḡedaḡe ta davariamu.
b Heberu gado ai Hagai 2:4 ese ina hereva “tuari oreadia edia Iehova” e ḡaukaralaia bona Hagai bukana ai nega 14 e hedinarai. Una ese Iuda taudia bona ita e hahelalodataomu Iehova ena siahu na asi hetoana bona guba ai aneru iboudiai na ia ese e biagudiamu.—Sal. 103:20, 21.
c Hagai 2:4 (NWT): “Iehova na e tomu, ‘Serubabele e, a boga-auka. Bona hahelaga tauna badana Iosua, Iehosadak natuna e, a boga-auka.’ Iehova ma e tomu: ‘Taunimanima iboumuiai e, ba boga-auka bona ba ḡaukara.’ Tuari oreadia edia Iehova na e tomu: ‘Lau na umui ida.’”
d Lada haida na a haidau.
e Esera na taravatu itorena tauna namona dainai, Iehova ena peroveta herevadia na e abidadama henidiava ena be Ierusalem na do sela.—2 Sis. 36:22, 23; Esr. 7:6, 9, 10; Ier. 29:14.
f LAULAU : Tadikaka ta na ena bosi e noiamu nega baine henia hebou badana bainela, to bosi ese ena noinoi na se abia dae. Iehova e ḡuriḡuri henia baine durua bosi baine noia lou. Ia ese bosi enai rijinol hebou ena invateisin ta e hahedinaraia, bona Baibul ena namo e herevalaia. Bosi na e moale bona lalona na e haidaua.