STADI ATIKOL 21
ANE 40 Basileia Ba Tahua Guna
Mia Hanaihanai Hanuana Baita Naria mai Haheaukada Ida
“Gabeai baine hedinarai [hanuana] ta tahuamu.”—HEB. 13:14.
POINT BADANA
Heberu karoa 13 amo baita dibamu ḡaudia ese hari bona vaira neganai be durudamu.
1. Iesu na e peroveta Ierusalem latanai be dahaka baine vara?
IESU KERISO ena mauri dinadia ginigabediai, ia ese ena aposetolo taudia ediai peroveta herevana ta e gwauraia. Una peroveta herevana e ḡuḡuru negana ginigunana na Ierusalem bona ena dubu helaḡa e hadikadia. Ia ese e hamaorodia nega ta be maimu “tuari oreadia ese Ierusalem bae koua heḡeḡe.” (Luk 21:20) Iesu ese ena hahediba na e hamaorodia bema idia ese una tuari oreana bae itaia, kara haraḡa Iudea bae rakatania.—Luk 21:21, 22.
2. Paulo ese Iudea bona Ierusalem ai e nohova Kristen taudia be dahaka hahekau herevana e henidia?
2 Laḡani haida do vairai Roma tuari oreana ese Ierusalem do se koua heḡeḡe neganai, Paulo ese revareva ta e torea, una revareva na hari e gwauraiamu Heberu bukana. Una revareva ai, Paulo ese Iudea ai bona Ierusalem ai e nohova Kristen taudia na hahekau herevana ta amo e durudia, unu amo vairai bae vara ḡaudia daidiai bae heḡaeḡae. Una be varamu ḡauna na, Ierusalem na be hadikaia oremu. Unu Kristen taudia ese edia kohu, ruma, bona bisnes be rakatanimu neganai, idia na be maurimu. Una dainai, Paulo na ini e gwau toma: “Iniseni ai ita na asi eda mia-hanaihanai hanuana.” Bona ma e gwa: “A mia-hanaihanai hanuana, gabeai baine hedinarai ḡauna, ta tahuamu.”—Heb. 13:14.
3. “Mia-hanaihanai hanuana” be dahaka, bona dahaka dainai mai eda ura ida baita naria?
3 Ierusalem bona Iudea e rakatania Kristen taudia na taunimanima momo ese e kirikirilaidiava bona kavadia e gwuaraiva, to una abia hidi dainai idia na e roho mauri. Baita noho namonamo totona, ita na taunimanima ediai na asi ta tabekaumu. Una dainai, momo ese e kirikirilaidamu bona e gwauraidamu ita na kakava. Hari ina nega gavamanidia ediai na asi ta tabekaumu, badina mai dibada idia na basie noho daudaumu. Ita na Dirava ena Basileia ta tahuamu, badina mai dibada una na “baine gini tutuka-tutuka hanuana.” (Heb. 11:10; Met. 6:33) Ina stadi ai baita herevalaimu ḡaudia na: (1) Paulo ese e torea hahekau herevana be edena dala ai Kristen ginigunadia e durudia gabeai ‘bainema hanuana bae naria,’ (2) edena dala ai Paulo ena hereva ese idia na e durudia, vairai bae vara ḡaudia daidiai bae heḡaeḡae, bona (3) edena dala ai una hahekau herevadia ese ita e durudamu.
IEHOVA BAVABIDADAMA HENIA BADINA IA ESE BASINE RAKATANIMUMU
4. Dahaka dainai Kristen taudia ediai, Ierusalem na mai anina bada?
4 Kristen taudia ese Ierusalem na e laloa badava. Laḡani 33 C.E., ai, Kristen kongrigeisin ginigunana unuseniai e hamatamaia bona Gavanin Bodi danu unuseniai e nohova. Unuseniai Kristen taudia momo na mai edia ruma bona mai edia kohu momo. To, Iesu ese ia murinai e rakava taudia na e hamaorodia, Ierusalem bona Iudea bae rakatania.—Met. 24:16.
5. Ierusalem ai baine vara ḡauna dainai, edena dala ai Paulo ese Kristen taudia e haheḡaeḡaedia?
5 Paulo ese Kristen taudia e durudia, bae heḡaeḡae namonamo totona, ia na Iehova ese Ierusalem e laloava dalana e herevalaia. Paulo ese idia na e hadibadia lou Iehova ese hahelaḡa taudia edia ḡaukara dubu helaḡa ai bona e heniva boubou gaudia danu basine abi daemu. (Heb. 8:13) Una hanua ai e nohova taudia momo ese Mesia na e dadaraia. Ierusalem ai taunimanima ese Iehova na da se tomadiho heniava. Bona dubu helaḡa na be hadikadia oremu.—Luk 13:34, 35.
6. Dahaka dainai Paulo ese Heberu 13:5, 6 ai e gwauraia hahekau herevana na mai anina bada Kristen taudia ediai?
6 Paulo ese Heberu taudia e tore henidia neganai, taunimanima momo na e urava Ierusalem ai bae noho bona bae vadivadia. Una negai e nohova Roma edia toretore tauna ta ese Ierusalem na e gwauraia “lada bada hanuana ta.” Tano idauidau ai e nohova Iuda taudia na laḡani ta ta ai aria negadia ai e laova, bona unuseniai moni momo e ḡaukaralaiva. Unu amo Kristen taudia haida na taḡa taudia ai ela. Unu ḡau daidiai Paulo ese idia na e hamaorodia: “Lalomui ai moni basio hekise-hekise henia, a dekemui ai mimia ḡaudia na bavabi, asi karikarimui.” Bena Iehova ese ena hesiai taudia ediai e gwauraia gwauhamatana ma e gwauraia lou, eto: “Lau na basina negemu bona basina rakatanimu, lasi ona lasi vaitani.” (Heberu 13:5, 6 ba duahidia; Deut. 31:6; Sal. 118:6) Ierusalem bona Iudea ai e nohova Kristen taudia ese una gwauhamata bae laloatao be namo. Dahaka dainai? Badina idia na una revareva e abia murinai, edia ruma, bisnesi bona kohu iboudiai be rakatanimu. Bena be laomu idia se manada gabuna ta ai mauri matamatana be noholaiamu.
7. Dahaka dainai hari Iehova enai eda abidadama karana baita hagoadaia?
7 Ta dibamu ḡauna: Kahirakahira dahaka be varamu? Ina nega oromana dikana na be oremu, “hisihisi badana” ai. (Met. 24:21, NWT.) Kristen ginigunadia heḡereḡeredia, namona na eda abidadama ai baita gini goada bona hisihisi badana dainai baita heḡaeḡae. (Luk 21:34-36) Hisihisi badana lalonai ita na eda kohu iboudiai baita rakatanimu. Una neganai baita abia dae momokani Iehova ese ita na basine rakatanidamu. Hari danu una hisihisi badana do se hematama ai, namona na baita hahedinaraia Iehova na ta abidadama henia momokanimu. Mani sibomu ba henanadai, ‘Egu kara bona na tahumu ḡaudia ese e hahedinaraiamu, lau ese dia taḡa maurina na tahuamu, to na abia daemu Dirava ese lau na be narigumu, a? (1 Ti. 6:17) Momokani Kristen ginigunadia edia haheitalai ese ita na be durudamu, “hisihisi badana” lalonai baita gini goadamu, to una hisihisi badana lalonai mauri na be auka hereamu. Una dainai, hisihisi badana be hematamamu neganai heduru be ede amo baita abimu?
HAHEKAU TAUDIA BA KAMONAI HENIDIA
8. Iesu ese ena hahediba taudia be edena hahekau herevadia e henidia?
8 Paulo ese Heberu taudia e tore henidia revarevana e abia murinai, se daudau Roma tuari taudia ese Ierusalem e koua heḡeḡe. Una toa ese Kristen taudia na e hadibadia Ierusalem na da bae rakatania, badina una hanua na be habuaia tarimu. (Met. 24:3; Luk 21:20, 24) To idia be ede bae heau lao? Iesu na e gwa: “Iudea ai bae noho taudia na ororo bae heau lao.” (Luk 21:21) Una gabu ai ororo na momo herea. Una dainai idia be edena ororo bae heau lao?
9. Dahaka dainai Kristen taudia na bema daradara, edena ororo bema heau henia? (Mapu ba itaia danu.)
9 Una tano ai ororo na momo herea heḡereḡere: Samaria ororodia, Galilea ororodia, Heremon Ororona, Lebanon ororodia bona Ioridane kahana ororodia. (Mapu ba itaia.) Taunimanima na e laloava unu ororo hanuadia haida na heau mauri gabudia namodia, heḡereḡere Gemla hanuana na ororo dorina ai e haginia bona atai herea dainai, taunimanima bae dara dae na auka. Iuda taudia haida na e laloava una na heau mauri gabuna namona. To, Roma tuari oreana ese una hanua na e hadikaia, bona unuseni ai e nohova taudia momo na e mase.a
Kristen taudia ese bema lao heni ororodia na momo, to dia iboudiai na heau mauri gabudia namodia (Paragraf 9 ba itaia)
10-11. (a) Edena dala ai Iehova ese Kristen taudia e hakaudia? (Heberu 13:7, 17) (b) Kristen taudia ese hahekau taudia e kamonai henidia karana amo dahaka namo e davari? (Laulau danu ba itaia.)
10 Ta dibamu Iehova ese kongrigeisin amo hahekau taudia e ḡaukaralaidiava, Kristen taudia e hakaudiava. Diba bada tauna ta ladana Eusebius, ese una nega ai e vara sivaraidia e tore, eto: “Dirava ese Ierusalem ai e nohova tadikakadia haida e hadibadia, Kristen taudia ese Ierusalem bae rakatania, bena Perea ai e nohomu hanuana Pela bae heau lao. Toana na Kristen taudia ediai Pela na heau mauri hanuana namona. Ierusalem amo una hanua na dia daudau dainai ilao henina na haraḡa. Danu unuseni ai e nohova taudia momo na Idau Bese taudia, una dainai idia ese Roma taudia bae tuari henidia lalohadaina na se abia.—Mapu ba itaia.
11 Pela ororona e heau lao Kristen taudia ese Paulo ena hahekau herevana na e badinaia kongrigeisin ai “ihakaumui taudia” ba kamonai henidia. (Heberu 13:7, 17 ba duahidia.) Idia na una hahekau herevana e badinaia dainai, e roho mauri. Oibe, idia ese “baine gini tutuka-tutuka hanuana,” una na Dirava ena Basileia, e abidadama heniava dainai Iehova ese idia na se rakatanidia.—Heb. 11:10.
Pela na kahirakahira bona heau mauri gabuna namona (Paragraf 10-11 ba itadia)
12-13. Edena dala ai Iehova ese nega aukadia ai, ena taunimanima e hakaudiamu?
12 Ta dibamu ḡauna: Iehova ese hahekau taudia e ḡaukaralaidiamu, ena taunimanima baine gunalaidia. Baibul sivaraidia amo ta dibamu, Iehova ese abidadama tataudia e ḡaukaralaidia nega aukadiai ena taunimanima bae gimadia. (Deut. 31:23; Sal. 77:20) Bona hari ina nega ai ta itaiamu Iehova ese hahekau taudia e ḡaukaralaidiamu ena taunimanima na doini e gunalaidiamu.
13 Heḡereḡere, COVID-19 pandemic e matama neganai, ‘hahekau taudia’ ese kongrigeisin lalonai hahekau hereva e heni. Elda taudia ese hahekau herevadia e abi unu amo tadikaka taihu bae durudia edia tomadiho karana bae goadalaia. Pandemic lalonai, hebou badana ta na gado 500 mai kahana ai e heabi, tadikaka taihu ese una program na Internet, TV bona radio ai e kamonaia. Una na nega ginigunana hebou na una dala amo e heabi. Una nega ai Iehova ese eda abidadama idurudia ḡaudia na dounu e heniva. Una dainai lalotamona ai ta nohova. Ta abia dae momokanimu ena be hahetoho idauidau baita davari, to Iehova ese hahekau taudia na dounu be ḡaukaralaidiamu, ita bae hakauda totona. Baita heḡaeḡae, hisihisi badana lalonai mai aonegada ida baita kara totona, namona na Iehova baita abidadama henia bona hahekau taudia baita kamonai henidia. Ededia kara namodia baita hahedinarai be namo?
TADIKAKA LALOKAUNA BONA HEABIDAE KARANA BA HAHEDINARAIA
14. Heberu 13:1-3 heḡereḡerena, Ierusalem do se hadikaia neganai Kristen taudia ese ededia kara bae hahedinarai be namo?
14 Hisihisi badana baine hematama neganai, ita ese helalokau heheni karana baita hahedinaraia badabada na namo. Una neganai ita ese Ierusalem bona Iudea ai e nohova taudia edia haheitalai baita tohotohoa na mai anina bada. Idia na nega iboudiai ta ta e helalokau heheniva. (Heb. 10:32-34) To, Ierusalem bae hadikaia ore negana e kahirakahirava neganai, Kristen taudia ese “heura-heheni” bona ‘heabidae’ karana na tadikaka bogaraḡidia ai bae hahedinaraia badabada na namo.b (Heberu 13:1-3 ba duahidia.) Ita danu ina nega oromana dokona ta lao heniamu lalonai, una kara baita hahedinaraia badabada be namo.
15. Kristen taudia ese Ierusalem e rakatania murinai, Dahaka dainai tadikaka lalokauna bona heabidae karana bae hahedinaraia be namo?
15 Roma tuari oreana ese Ierusalem e koua heḡeḡe, bena se daudau ma e rakatania una ese dala e kehoa Kristen taudia na unu amo bae raka-lasi, to bae abi diba kohudia mo bae abi kau. (Met. 24:17, 18) Unu amo dala ai bae raka neganai ta ta bae heduru heheni diba bona Pela ai bae kau neganai una kara na dounu bae hahedinaraia na namo. Tadikaka, taihu ese aniani, dabua bona noho gabuna ta bae abia be namo. Kristen taudia na bae heduru heheni karana amo tadikaka lalokauna bona heabidae karana bae hahedinaraia diba.—Tit. 3:14.
16. Edena dala ai heduru e uramu tadikakadia ediai lalokau baita hahedinaraia diba? (Laulau danu ba itaia.)
16 Ta dibamu ḡauna: Lalokau dainai heduru e uramu tadikakadia na baita durudiamu. Dirava ena taunimanima momo na mai edia ura ida disasta o tuari dainai edia gabu e rakatani tadikakadia na lauma dalanai bona tauanina dalanai e durudiamu. Ukraine taihuna ta na tuari dainai ena gabu e rakatania. Ia na e gwa: “Ai na a itaia Iehova ese tadikaka bona taihu na e ḡaukaralaidia, ai e hakaumai bona e narimai namonamo. Ukraine bona Hungary ai tadikaka bona taihu ese e abimai dae bona e durumai, hari Germany ai danu una na e varamu.” Tadikaka bona taihu ediai heabidae karana ta hahedinaraiamu bona edia dabu ḡaudia ta henimu neganai, ta hahedinaraiamu ita na Iehova ida ta ḡaukara heboumu.—Prov. 19:17; 2 Ko. 1:3, 4.
Refiuji tadikakadia baita durudia na namo (Paragraf 16 ba itaia)
17. Dahaka dainai hari ina nega ai ta ta baita helalokau heheni bona heabidae karadia baita hahedinarai?
17 Hari ta helalokau hehenimu karana na hisihisi badana lalonai baita habadaia na namo. (Hab. 3:16-18) Iehova ese ita na e treinidamu ta ta baita helalokau heheni bona heabidae karadia baita hahedinarai, badina hisihisi badana lalonai unu kara na mai anidia bada.
VAIRA NEGA AI BE VARAMU ḠAUNA
18. Edena dala ai Ierusalem amo e raka-lasi Kristen taudia baita tohotohodia?
18 Ierusalem e hadikaia ore neganai, ororo e heau lao Kristen taudia na e roho mauri badina hahekau herevadia e badina. Ena be edia kohu iboudiai e rakatani, to Iehova ese idia na e naridia. Edia haheitalai amo dahaka ta dibamu? Ita na asi dibada vaira neganai be dahaka be varamu. To, Iesu ese e hamaoroda, namona na baita heḡaeḡae hahekau herevadia baita badina. (Luk 12:40) Danu, Paulo ese Heberu taudia e tore henidia hahekau herevana baita laloa dobu bona baita badinaia. Bona Iehova na e gwauhamata ia ese ita na basine rakatanida lasi ona lasi vaitani. (Heb. 13:5, 6) Namona na ita ese mia hanaihanai hanuana—Dirava ena Basileia—baita abidadama henia bona una ese be havaramu hahenamodia baita moalelai ela bona hanaihanai.—Met. 25:34.
ANE 55 Mauri Hanaihanai!
a Laḡani 67 C.E. ai, Kristen taudia na Iudea bona Ierusalem amo e raka-lasi murinai, una e vara.
b Ina hereva “heura-heheni na bogaraḡimui ai baine hesiriu” anina na ruma bese lalonai baine hedinarai karana, to Paulo ese una na e ḡaukaralaia kongrigeisin lalonai tadikaka taihu ediai baine hedinarai.