Fijerena An’izao Tontolo Izao
Ny Hépatite C sy ny Ra
Manatsoaka hevitra ny tatitra iray nataon’ny Fikambanam-pirenena Frantsay Momba ny Fahasalamam-bahoaka fa “olona eo anelanelan’ny 500 000 sy 600 000 eto Frantsa no voan’ny virosin’ny hépatite C”. Araka ilay gazety Le Monde any Paris, dia 60 isan-jaton’ireo aretina nentin’ny virosin’ny hépatite C no vokatry ny fampidiran-dra na ny fampiasana zava-mahadomelina ampidirina amin’ny lalan-dra. Fanampin’izany, ny olona sasany dia voa nandritra ny fitsaboana tamin’ny alalan’ny fitaovana tsy nodiovina araka ny mety mba tsy hisy mikraoby. Afaka mitarika ho amin’ny cirrhose na ny kanseran’ny aty ny hépatite C.
Rehefa Miala Amin’ny Fifohana Sigara Ianao
Ao anatin’ny 20 minitra aorian’ny nialan’ny olona iray tamin’ny fifohana sigara, dia manomboka miova ho tsara kokoa ny vatany. Namoaka izao lisitra manaraka izao, misy ireo fiovana mahasoa izay mitranga amin’ny fotoana voafaritra tsara aorian’ny nialan’ny mpifoka iray, ny Reader’s Digest. Roapolo minitra: Midina ho ara-dalàna ny tosidra sy ny tepon-dra (pouls); miakatra ho ara-dalàna ny maripanan’ny tanana sy ny tongotra. Adiny valo: Midina ho ara-dalàna ny tahan’ny tokanoksida-na karibonina ao amin’ny ra; miakatra ho ara-dalàna ny tahan’ny oksizena ao amin’ny ra. Adiny efatra amby roapolo: Mihena ny mety hisian’ny fihetsehan’ny aretim-po. Adiny valo amby efapolo: Manomboka mitombo indray ireo tendron’ny fitatitra; mihatsara ny fahafahana mandre tsiron-javatra sy manambolo; manjary mora kokoa ny fandehanana an-tongotra. Tapa-bolana ka hatramin’ny telo volana: Mihatsara ny fikorianan-dra; mitombo hatramin’ny 30 isan-jato ny fiasan’ny havokavoka. Iray ka hatramin’ny sivy volana: Mihena ny kohaka, ny fahatsentsin’ny sinus (lavaka ao amin’ny karandoha mifandray amin’ny atiorona), ny havizanana, sy ny fisefosefoana; mitombo indray ny tsibolo amin’ny selan’ny havokavoka. Herintaona: Latsaka antsasany amin’ny an’ny mpifoka ny mety hahavoan’ny aretin’ny fanely ran’ny fo.
Fanarahana ny Dian’ny Tantely
Naraikitra tamin’ny dity teo amin’ny lamosin’ny tantely britanika sasany ny antenina radara bitika indrindra eo amin’izao tontolo izao, 16 milimetatra monja ny haavony. Fitaovana mamela ny hanarahana ny dian’ireo tantely ireo antenina ireo. Antenaina fa ilay andrana dia hitarika ho amin’ny fanaovana antenina mbola kely kokoa aza, izay hapetaka eo amin’ireo lalitra tsetse afrikana any aoriana, mba hanaraha-maso ny fanidin’ireo bibikely ireo. Ho afaka hanatsara ny fifehezana ny aretin-torimaso entin’ireo lalitra ireo izany. Tsy mila pila ny fampandehanana ireo antenina, satria afaka mahazo ny angôvo rehetra ilainy avy amin’ireo hery fizika mpampita famantarana tonga manaraka ny dian’ireo tantely, izy ireny. Ho tombony fanampiny, dia antenain’ireo mpahay siansa ny hampitombo ny fahalalany ny fahazaran’ireo tantely, amin’ny fikendrena ny hahita amin’ny fomba mandaitra kokoa ny toerana misy ireo toho-tantely.
Fanapahan-drantsana Amin’ny Vehivavy
Nisarika ny saina indray ho amin’ny fanapahana ny eo amin’ny fivaviana, ny tovovavy afrikana iray nahazo fialofana tany Etazonia, hoy ny tatitra nataon’ny The New York Times. Nanambara ilay vehivavy fa nandositra ilay fanapahana ny eo amin’ny fivaviana izy satria fepetra iray notakina tamin’ny fanambadiana an-tery izy io. Any amin’ny tany afrikana maro, dia tapahina ny ampahany amin’ny fivavian’ny zazavavy iray, na mandritra ny fahazazany, na ho fombafomba fampidirana azy ho amin’ny maha-vehivavy lehibe. Matetika izany no atao tsy misy fanoranana na fitandremana mialoha ara-pahadiovana. Ankoatra ny vokany manimba ara-pihetseham-po, ireo vokany dia mety ho aretina, lotsi-dra, fahamombana, sy fahafatesana. (Jereo ny Mifohaza! [frantsay] tamin’ny 8 Aprily 1993, pejy 20-24.) Araka ilay gazety, dia tombanana fa vehivavy eo amin’ny 80 ka hatramin’ny 115 tapitrisa no nampiharana io fanao io. Nisy fepetra noraisina mba hahatonga azy io ho tsy ara-dalàna any Etazonia.
Fantatra Ilay Mpamono
Na dia vehivavy meksikana vitsy monja aza no mifoka sigara, dia vehivavy maro maherin’ny 40 taona no mijaly noho ny aretin’ny havokavoka izay mazàna no ampifandraisina amin’ny fifohana sigara, hoy ny tatitra nataon’ilay gazety kely hoe Health InterAmerica. Ny antony? “Fandrahoan-tsakafo amin’ny fatana kitay”, hoy ny nolazain’ireo mpikaroka vao haingana. Araka ny voalazan’i Peter Paré, profesora momba ny fitsaboana, dia tsy nahasarika firy ny saina ilay olana, satria “matetika no tsy fantatra ho antony lehibe iray mety hampidi-doza ny fahasalamana ny setroky ny kitay. Mazàna no lazaina fa fijanonan’ny fo no nahatonga ilay fahafatesana, na dia ny fifohana setro-kitay tafahoatra aza no tena loharanon’ilay olana”. Tombanan’ny Fikambanana Iraisam-pirenena Momba ny Fahasalamana fa olona 400 tapitrisa maneran-tany no mety hotandindomin-doza, ka ny ankamaroany dia vehivavy tambanivohitra izay mampiasa fatana kitay ao amin’ny trano kely tsy ampy rivotra firy. Hanampy ny fanorenana fivoahan-tsetroka, kanefa, araka ny voalazan’ny Dr. Paré, “ny zava-tsarotra lehibe indrindra dia ny fampiekena ny olona hanova ny fomba niainany nandritra ny taonjato maro”.