Mihamihanaka Hatrany ny SIDA

TANY amin’ny faritra andrefan’i Etazonia i Karen no nihalehibe.a Vavolombelon’i Jehovah izy, ka nihazona fari-pitsipika ara-pitondran-tena ambony nandritra ny fahatanorany manontolo. Tamin’ny 1984, fony izy 23 taona, dia nanambady an’i Bill, izay tonga Vavolombelona, roa taona monja talohan’izay. Voatahy izy ireo tamin’ny fahazoana zanaka mianadahy.

Tamin’ny 1991, dia efa lalim-paka ny fifankatiavany, ary afa-po sy sambatra izy ireo. Tany amin’ny faramparan’io taona io, dia nanjary nisy tasy fotsy, tsy nety afaka, teo amin’ny lelan’i Bill. Nankany amin’ny dokotera àry izy.

Fotoana fohy taorian’izay, dia nanangona ny ravinkazo nihintsana teo alatrano i Karen sy ny ankizy. Nipetraka teo amin’ny fidirana mitafo amin’ny tranony i Bill, ary niantso an’i Karen mba hipetraka teo akaikiny. Nosakambininy i Karen, ary nanganohano izy rehefa nilaza taminy ny fitiavany azy, sy ny faniriany hiara-miaina aminy mandrakizay. Raha izany no izy, nahoana izy no nanganohano? Nahin’ny dokotera ho tratran’ny VIH, ilay virosy miteraka ny SIDA, i Bill.

Nanaovana fitsirihana izy mianakavy kely, ka hita fa nitondra ilay otrikaretina i Bill sy i Karen. Talohan’ny nahatongavan’i Bill ho Vavolombelon’i Jehovah no nahazoany ilay otrikaretina; ary izy indray no namindra tamin’i Karen. Hita fa tsy nitondra ilay otrikaretina ireo ankizy. Tsy ampy telo taona tatỳ aoriana, dia maty i Bill. Hoy i Karen: “Tsy hitako izay hilazana ny hoe toy inona izany mijery ny vadinao tianao izay tsara tarehy taloha, ary nokasainao hiara-miaina aminao mandrakizay, nefa nihanihena tsikelikely ny heriny, ka taolana nifono hoditra sisa no niafarany. Nitomany nandritra ny alina maro aho. Telo volana sisa tsy nahatongavan’ny tsingerin-taona fahafolon’ny fampakaram-badinay, dia maty izy. Raim-pianakaviana tsara sady vady tsara izy.”

Nisy dokotera nilaza tamin’i Karen fa tsy ho ela koa izy dia hanaraka ny vadiny any am-pasana. Mbola velona ihany anefa izy. Nihombo ilay aretina ka tonga teo amin’ireo dingana voalohany amin’ny SIDA.

Iray monja amin’ireo olona tokotokony ho 30 tapitrisa mitondra VIH/SIDA ankehitriny, i Karen. Betsaka kokoa noho ny isan’ny mponin’i Aostralia sy i Irlandy ary i Paragoay mitambatra io tarehimarika io. Asehon’ny tombana fa atsy Afrika no misy ny 21 tapitrisa amin’ireo voa ireo. Araka ny tarehimarika navoakan’ny Firenena Mikambana, eo am-piandohan’ny taonjato manaraka, dia mety hiakatra ho 40 tapitrisa io isa io. Misy tatitra iray nataon’ny ONU milaza fa mila hitovy amin’ireo valanaretina lehibe indrindra teo amin’ny tantara mihitsy io aretina io. Amin’ireo olon-dehibe efa manao firaisana, 15 ka hatramin’ny 49 taona, maneran-tany, dia 1 ao anatin’ny 100 no efa tratran’ny VIH. Ny ampahafolon’ireo monja no mahalala fa voa izy. Any amin’ny faritra sasany atsy Afrika, dia ny 25 isan-jaton’ny olon-dehibe no voa.

Tombanana ho efa 11,7 tapitrisa no matin’ny SIDA, nanomboka tamin’ny taona 1981 nisehoan’io valanaretina io. Tombanana fa tamin’ny 1997 fotsiny, dia olona 2,3 tapitrisa teo ho eo no maty. Na izany aza, dia misy antony vaovao mahabe fanantenana, eo amin’ny ady atao amin’ny SIDA. Nandritra ireo taona vitsivitsy farany, dia nihena ny isan’ny olona vao voan’ny SIDA, tany amin’ireo tany manankarena. Fanampin’izany, dia misy fanafody antenaina fa hiteraka fahasalamana sy fahelana velona kokoa.

Ahoana no iarovanao tena amin’ny SIDA? Inona avy ireo fandrosoana farany indrindra vita teo amin’ny fitsaboana sy ny vaksiny? Ho resy ve ilay aretina indray andro any? Hovaliana ao amin’ireo lahatsoratra manaraka ireo fanontaniana ireo.

[Fanamarihana ambany pejy]