NISANA
(Nisàna).
Volana jiosy voalohany tamin’ny kalandrie ara-pivavahana, taorian’ny sesitany, ary mifanitsy amin’ny faramparan’ny Martsa sy voalohandohan’ny Aprily. (Ne 2:1; Es 3:7) Volana fahafito izy io taloha ary nantsoina hoe “Abiba.” Io koa ilay resahin’ny Genesisy 8:4. Nasain’i Jehovah natao “volana voalohany amin’ny taona” izy io, taorian’ny nanafahana ny Israelita avy tany Ejipta. (Ek 12:2; 13:4; No 33:3) Lasa tsy nitovy àry ny kalandrie ara-pivavahana nomen’i Jehovah sy ny kalandrie tsy ara-pivavahana efa nisy teo aloha.—Jereo ABIBA; KALANDRIE.
Nangatsiaka ny andro tamin’io volana io, ka nandrehitra afo ny tany Jerosalema rehefa alina mba hamindroana. (Jn 18:18) Mbola nisy lanezy aza tany ny 6 Aprily, toy ny tamin’ny 1949. Efa hifarana ny vanim-potoanan’ny orana tamin’ny Nisana, ary nandrasana ny oran-dohataona izay hahamasaka ny voa alohan’ny fijinjana. (De 11:14; Ho 6:3; Je 5:24) Tondraka ny Reniranon’i Jordana (Js 3:15; 1Ta 12:15), ary nanomboka nijinja vary orza ny teny amoron-tsiraka, raha efa matoy kosa ny varimbazaha tany amin’ny Lohasahan’i Jordana, izay mafana sady mando. (Rt 1:22; 2:23) Tamin’izay koa no nojinjaina ny rongony, ka nisy tahon-drongony azon’ny mpitsikilo israelita niafenana tao an-tampon-tranon’i Rahaba tao Jeriko.—Js 2:6; 4:19.
Nahitsy ny kalandrie manaraka ny fihodinan’ny Volana amin’ny Tany. Nasain’Andriamanitra nanolotra ny amboaran’ny voaloham-bokatry ny vary orza ny Israelita, ny 16 Nisana (Abiba), ary hanolotra fanatitra varimbazaha (avy nojinjaina), ny andro faha-50 taorian’izay. Nila nahitsy àry ilay kalandrie manaraka ny fihodinan’ny Volana nampiasain’izy ireo, izay vitsy andro kokoa noho ny kalandrie manaraka ny fihodinan’ny Tany amin’ny Masoandro. Misy 111⁄4 andro mantsy ny elanelan’ireo kalandrie ireo, ka ho lasa 33 andro alohan’ny tokony ho izy ny volana Nisana ary ho lasa alohan’ny fijinjana vary orza, ao anatin’ny telo taona. Tsy resahin’ny Baiboly hoe ahoana no nanitsian’ny Israelita an’ilay kalandrie, tany am-boalohany. Voaporofo anefa fa nanampy volana faha-13 izy ireo isaky ny roa na telo taona, mba hifanitsy amin’ny tokony ho izy ny fizaran-taona tao amin’ilay kalandrie. Toa nodinihin’izy ireo fotsiny hoe firy andro no elanelan’ny tsinam-bolana tamin’ny ekinôksa amin’ny lohataona (fitovian’ny halavan’ny andro sy ny alina, isaky ny 21 Martsa eo ho eo). Raha mbola lavitra be an’io ekinôksa io ny tsinam-bolana, izay tokony ho fiandohan’ny volana Nisana (Abiba), dia natao volana faha-13 ilay volana nodiavina. Natomboka ny tsinam-bolana nanaraka àry ny Nisana. Tamin’ny taonjato fahefatra vao nanana kalandrie ofisialy ny Jiosy.
Ny Paska no fety voalohany tamin’ny volana Nisana. Nankalazaina voalohany tany Ejipta izy io ny 14 Nisana, ary tamin’io no novonoina ny zanak’ondrin’ny Paska. (Ek 12:2-14; Le 23:5; De 16:1) Nanomboka ny ampitson’ny Paska ny Fetin’ny Mofo Tsy Misy Lalivay naharitra herinandro (15-21 Nisana). Ny 16 Nisana kosa no natolotra ny voaloham-bokatra tamin’ny vary orza.—Ek 12:15-20; 23:15; 34:18; Le 23:6-11.
Nosantarina ny Sakafo Harivan’ny Tompo. Nankalaza ny Paska farany niaraka tamin’ny apostoliny 12 i Jesosy ny 14 Nisana taona 33 tao Jerosalema, 1 500 taona mahery taorian’ny nanafahana ny Israelita avy tany Ejipta. Nisantatra ny Sakafo Harivan’ny Tompo izy ho fahatsiarovana ny nahafatesany, rehefa avy nandroaka an’i Jodasy mpamadika. (Mt 26:17-30; 1Ko 11:23-25) Izy no Zanak’ondrin’Andriamanitra ary maty talohan’ny nifaranan’ny 14 Nisana izy. Natsangana ho voaloham-bokatra amin’ireo atsangana amin’ny maty izy ny 16 Nisana. Tamin’io andro io ny mpisorona tao amin’ny tempoly no nanetsiketsika ny voaloham-bokatry ny vary orza.—Lk 23:54–24:7; 1Ko 15:20.
Mbola mankalaza ny fahatsiarovana ny nahafatesan’i Kristy ny mpianany isaky ny 14 Nisana, ho fankatoavana ny didiny hoe: “Ataovy hatrany izao ho fahatsiarovana ahy.”—Lk 22:19, 20; jereo SAKAFO HARIVAN’NY TOMPO.