Fanontanian’ny mpamaky
◼ Nahoana Ny Tilikambo Fiambenana tamin’ny 15 desambra 1988 no nilaza fa mbola nandoto tena kokoa noho ny Eglizy katolika ny fivavahana protestanta?
Navoaka izany hevitra izany satria mifanaraka amin’ny faminaniana sy ny zava-misy. Ny toko faha-23 amin’ny bokin’i Ezekiela dia milazalaza ny amin’ny vehivavy roa ara-panoharana, Ohola sy Oholiba, amin’ny endriky ny mpirahavavy ratsy fitondrantena. Ohola dia nampiseho ny fanjakan’ny foko folon’ny Isiraely ary Oholiba ny fanjakan’ny foko roan’ny Joda. Momba azy ireo dia izao no azo novakina tao amin’ny Ny Tilikambo Fiambenana tamin’ny 15 desambra 1988, ao amin’ny pejy faha-21:
“Noho izy nanaraka lalan-dratsy kokoa noho ny an’ny rahavaviny [Ohola na Isiraely], dia nahita lozam-pirenena Oholiba (Joda) noho ny famelezan’ny Babyloniana tamin’ny 607 alohan’ny fanisan-taona iraisana. Lavon-tsabatra ireo zanany na nentina ho babo, ka afa-boninahitra teo imason’ireo firenena izy. Sahala amin’i Ohola sy Oholiba, ny fivavahana lazaina fa kristiana dia mijangajanga ara-panahy, ka izany dia fahotana eo imason’Andriamanitra izay lazainy fa ivavahana. Ny fivavahana protestanta, misy antokony maro, dia vao mainka nandoto tena kokoa noho ny zokiny vavy, ny Eglizy katolika, niaraka tamin’ireo hery ara-barotra sy ara-politika eo amin’izao tontolo izao. Hataon’i Jehovah àry izay handravana ny fivavahana lazaina fa kristiana manontolo.
Niaraka tamin’ny konsily tao Nicée, tamin’ny 325 amin’izao fanisan-taona iraisana izao, dia nampikambana ny fivavahana mpanompo sampin’ny Fanjakana romana tamin’ny kristianisma nivadi-pinoana ny emperora Constantin, avy eo dia tonga filohan’ny Eglizy katolika vaovao izy. Noho izany dia afaka milaza ny fisiany ho nanomboka tamin’ny taonjato faha-4 izy. Ny fivavahana protestanta kosa dia teraka niaraka tamin’ny Fanavaozana tamin’ny taonjato faha-16. Araka ny nilazan’ny Ny Tilikambo Fiambenana azy tamin’ny fomba mety tokoa àry dia azo nantsoina hoe zoky vavin’ny fivavahana protestanta ny Eglizy katolika, dia tahaka ny naha-zokiny an’i Ohola (Isiraely) oharina amin’i Oholiba (Joda).
Nahoana anefa no azo lazaina fa “ny fivavahana protestanta (...) dia vao mainka nandoto tena kokoa noho zokiny vavy, ny Eglizy katolika, niaraka tamin’ireo hery ara-barotra sy ara-politika teo amin’izao tontolo izao”? Satria ny zava-niseho dia nifanitsy tamin’ny faminaniana, izay nanambara hoe: “Ary nony hitan’i Oholiba rahavaviny izany, dia vao mainka nataony manoatra noho ny azy indray ny fahamaimaizany, ary ny fijangajangany manoatra noho ny an’ny rahavaviny.” — Ezekiela 23:11.
Na ny fivavahana katolika na ny fivavahana protestanta, izay samy anisan’i Babylona Lehibe, empira maneran-tanin’ny fivavahan-diso, dia samy nampifamatotra fifandraisana akaiky dia akaiky hatrany tamin’ny fandehan-javatra ara-barotra sy ara-politika teo amin’izao tontolo izao (Apokalypsy 17:1-6; 18:1-19). Marina fa raha raisina tsirairay ny Fiangonana protestanta sasany dia mety tsy hanana hery mitaona tahaka ny an’ny Eglizy katolika mahery. Nefa raha raisina amin’ny fitambarany, ireo Fiangonana protestanta maro dia manan-kery sy fitaomana ambony noho ny an’ny Eglizy katolika irery. Ohatra, mampihatra hery lehibe izy ireny any amin’ireo firenena lehibe mandroso, izay itadiavan’ny sasany amin’ny mpitondra fivavahana ao aminy toerana ambony ara-politika. Tamin’izany fomba izany sahady no nandotoan’ny fivavahana protestanta tena, niaraka tamin’ireo Fiangonany maro, nihoatra noho ny fivavahana katolika.
Nefa, tamin’ny fomba hafa ihany koa ny fivavahana protestanta no ‘nanao mihoatra ny fahamaimaizany’ sy tamin’ny fomba azo tsinina kokoa noho ny fivavahana katolika. Ahoana izany? Ny Fanavaozana dia nanome, fara faharatsiny, fanantenana fa ny fivavahana protestanta dia handefa fahazavana ara-panahy mitombo. Nanao dingana lehibe tamin’izany lafiny izany ny mpitondra fanavaozana tso-po sasany. Tamin’ny farany anefa dia tsy nandà ireo fampianarana tsy araka ny Baiboly, tahaka ny Trinite sy ny tsy fetezan’ny fanahy olombelona ho faty ary ny afoben’ny helo, ny protestanta. Sahala amin’ny katolika dia nanaraka ny fanompoam-pivavahana tamin’ny zavaboary izy ireo ka naleony ny lovantsofin’olombelona toy izay ny fahamarinana ao amin’ny Baiboly. — Matio 15:1-9; 23:9, 10.
Amin’izay lafiny izay, dia homarihintsika amim-pahalianana izay efa nambaran’ny laharana voalohany tamin’ilay boky hoe Justification (fanontana efa lany), navoakan’ny Fikambanana Watch Tower tamin’ny teny frantsay tamin’ny 1931. Mikasika ny Ezekiela 23:11-13, dia izao no vakina ao amin’ny pejy faha-304 sy 305: “Ny ‘fivavahana voalamina’ protestanta dia nahatsapa ny fitsabahan’ny fivavahana katolika tamin’ny raharahan’ireo hery ara-barotra sy ara-politika ka noho izany antony izany dia nampitodika taminy ny famelezany; nefa tsy ela dia meloka tamin’ny fanaovan-javatra nitovy tamin’ny an’ny fivavahana katolika ny fivavahana protestanta, ary vao mainka aza ratsiratsy kokoa (...). Nanaraka lalana mitovy ihany ny fivavahana protestanta sy katolika, nefa mbola meloka kokoa noho ity faharoa ilay voalohany satria nandray fahazavana mihoatra izy.”
[Sary, pejy 30]
Constantin dia nampikambana ny kristianisma nivadi-pinoana tamin’ny fivavahana mpanompo sampin’ny Fanjakana romana. Tamin’izany no nahatongavany ho filohan’ny Eglizy katolika vaovao.
[Sary nahazoan-dalana]
The Metropolitan Museum of Art, legs de Mme F. Thompson, 1926 (26.229)