Juni

Yeova wapaazile Aina Klistu aakutandikilako pa mulandu wakuti yasenwike ukulingana na vino ivintu vyali pa nsita iya. Yayacuzyanga insita izingi na lino yasikwenela. Elenganyini pali vino vyacitiikile Banaba nu mutumwa Paulo lino yasimikila uku Lisitila. Pa kutandika, yayapokelile ningo nupya yakutikanga kuli vino yalandanga. Lelo pa nsita yuze uwanda kwene uuwa, ya kakanya “yatunsile iumba” nupya antu yamwi yatamile Paulo na mawe nu kumusya pano yelenganyanga ukuti watafwa. (Mili. 14:19) Lelo Banaba na Paulo yatwalilile ukusimikila uku ncende zyuze. I vyani ivyacitiike? Yapanzile “asambi aingi” nupya amazwi yao asuma na vino yacitanga vyakomelizye ya kapepa yauze. (Mili. 14:​21, 22) Antu yasambilileko kuli Banaba na Paulo pa mulandu wakuti yatalesile ukusimikila kuli vino yayacuzyanga. Ndi cakuti tutatoovwike lino tukuombela Yeova, alatupaala. w23.04 16-17 ¶13-14

Devedi wakweti alwani aingi mu umi wakwe, nomba imiku iingi wapepanga kuli Yeova ukuti amwazwe. Devedi wasininkizye ukuti Yeova wakutikanga nu kwasuka mapepo yakwe. Namwe kwene mungataila wakwe Devedi. Baibo ikalanda ukuti Yeova angatupeela mano na maka yano tukulondekwa pakuti tuzizimizye intazi. Angaomvya aina na ya nkazi nanti sile antu aasimupepa pakuti yatwazwe. Nanti cakuti Yeova atanga aasuke mapepo itu umu nzila ino tukwenekela, twamanya ukuti akaasuka. Alatupeela vino tukulondekwa nupya pa nsita ino tukuvilonda. Fwandi lino mukupepa, mwataila ukuti Yeova alasuka mapepo inu nu kuti alatwalilila ukumusakamala nupya ‘alikusya consi ica umi vino cikulonda’ umu nsi ipya ili umupiipi.—Masa. 145:16. w23.05 8 ¶4; 13 ¶17-18

I visuma ci vino mulinzile ukwikisyako sana mano? Ndi cakuti uyo winu u kutandika ukubelenga Baibo nu kuzifya mapepo inu, mwaelenganya pali vino ukucita vivyo kulalenga ucuza winu na Yeova ukukomelako. (Masa. 145:​18, 19) Ndi cakuti uyo winu u kukwata imiyele iya wina Klistu, mwaelenganya pali vino imiyele iyo ilalenga mwauvwana sana na antu yauze. (Kolo. 3:14) Cingazipa nga mwalemvileko pamwi imilandu ilinzile ukumulenga ukufikilizya uyo uno mwimika. Mwapitulukamo cila nsita pali vino mwalemba. Nupya, mwakwata insita iya kuya pamwi na antu aangamukomelezya.. (Mapi. 13:20) Kulanda sile icisinka, swensi kwene insita zimwi tukatoovoka. Nomba, uzye ale cii cikupiliula ukuti tutanga tuombesye nu kufikilizya uyo witu? Awe foo. Tungezya apapezile ama itu pakuti tufikilizye uyo witu nanti cakuti twaleka ukulondesya. Nanti cakuti citanguka, nomba mungaya ni nsansa nga mwafikilizya uyo winu. w23.05 27-28 ¶5-8

Ukumanya ukuti tulinzile ukuipingwila pa vintu kungalenga tusokolole uluyembu luno twacisile nu kuombelapo nu kukanaswilizyapo uluyembu lulo. Ukucita vii kungalenga tutwalilile ukusimula ulwilo lwaku umi. Ndi cakuti mutaapingwilepo ningo pali vimwi, i vyani vino mungacita? Mutaaomvya insita inu uku kwezya ukulenga yauze yasininkizye ukuti mutaluvyanyizye nanti ukupeela yauze imilandu. Lelo, mwazumila ukuti mwaluvyanyizye nupya mwaombesya pakuti mutakaswilizyepo icili cimwi. Ndi cakuti mukuyuvwa sana amulandu pali vino mwaluvyanyizye, mwapepa kuli Yeova, mwazumila ukuti mwaluvyanyizye, nupya mwamulenga ukuti amwelele. (Masa. 25:11; 51:​3, 4) Mwalenga uwelelo kuli yano mwaluvyanyizye, nupya ndi cakuti calondekwa, mwalenga uwazwilizyo kuli ya eluda. (Yako. 5:​14, 15) Mwasambilila kuli vino mwaluvyanyizye, nupya mwaezya ukukanaswilizyapo vino mwacisile. Nga mwacita vivyo, mulasininkizya ukuti Yeova alamulanga uluse nupya alamwazwa.—Masa. 103:​8-13. w23.08 28-29 ¶8-9

Yeoyada wazwilizye Umwene Yoasyi ukuya umuntu musuma. Nupya cii calenzile ukuti umwene wii uwacance aalondesya ukuzanzya Yeova. Nomba lino Yeoyada wafwile, Yoasyi watandike ukuvwa kuli vino ya cisanguka yalandanga. (2 Mila. 24:​4, 17, 18) Yeova wasosile sana, nomba nanti ciye vivyo watwalilile ukutuma “yakasema pakasi kao kuti yawezezye antu kunoli . . . , yene yakanyile ukuvwa.” Yataakutike nanti sile a kuli Zakaliya umwana wakwe Yeoyada, uwali kasesema wakwe Yeova, simapepo, nupya umuvyala wakwe Yoasyi. Nupya Yoasyi wakomile Zakaliya. (2 Mila. 22:11; 24:​19-22) Pa mulandu uwakuti Yoasyi ataali na katiina kuli Yeova, Yeova walanzile ukuti: ‘Ndasuula yao akansuula.’ (1 Sam. 2:30) Iumba ilinono ilya asilika aina Asilya lizile ilicimvya iumba ilikalamba lyakwe Yoasyi nupya yamucisile sana. (2 Mila. 24:​24, 25) aomvi yakwe Yoasyi yamukomile pa mulandu wakuti wakomile Zakaliya. w23.06 18-19 ¶16-17

Mutumwa Paulo atatala wingila umu cifungo papisile umupipi ni myaka 10 ukufuma pano wafumile uku Efeso kuno waombanga umulimo wa kusimikila nu kusambilizya ilyasi ilisuma. (Mili. 19:​1, 8-10; 20:​20, 21) Watemilwe sana aina icakuti walondanga ukuyazwa ukutwalilila ukuya acisinka kuli Yeova. Lino aina Efeso yatatala yasambilila icumi nu kuya Aina Klistu yali umu mipepele ya ufi, ali mulandu uno Paulo wayaneniile ukuti yatesilwe uzya uku visambilizyo vya ufi alino nu kutaila imipasi. Aina Efeso yali sana ni miyeele iipe nupya yatasakamalanga na pa viipe vino yacitanga. Yatatiinanga ukulanda pa vya uzelele lino yali pa yantu nanti sile alino iyaya mukupepa. (Efes. 5:3) Aina Efeso aingi ‘yatiile kuvwa insonyi,’ amazwi yaa yakalozya nu mukuti “ukuta ukuvwa uyi apa viipe.” (Efes. 4:​17-19) Lino yatatala yasambilila ivya kusoolola icisuma ni ciipe ya kampingu yao yatayacuzyanga nga yacita iviipe. Ali mulandu uno paulo walandiile ukuti ‘Melenganyo yao yali umu mfinzi nupya yatalwike ku umi wakwe Leza.’ Aina Efeso yamwi izile iyafuma umu mfinzi. w24.03 20 ¶2, 4; 21 ¶5-6

Gidyoni walondekwanga ukuya umukome sana pakuti aombe umulimo wa ukapingula. Umu nsita ya usiku lino ulwi wakomile, Aina Midyani yutwike. Lelo Gidyoni wayazingiinye ukufuma uku Cifoloma ca Yezileele mpaka ukuyafika uku Luzi lwa Yodani. (Yakapi. 7:22) Uzye Gidyoni wafizilwe ukulamba uluzi ulwa Yodani? Awe foo! Nanti cakuti wene na aonsi 300 yano wali nayo walanga iyatoonta, yatwalilile ukuzinganya Aina Midyani. Nu mukusyalikizya, yayazanyile nu kuyacimvya yonsi pyu. (Yakapi. 8:4) Gidyoni wataile ukuti Yeova wali nu kumupeela amaka nu kuti ataali nu kumutazyela. (Yakapi. 6:​14, 34) Kwali nsita imwi, lino Gidyoni na aonsi yano wali nayo yali ulwa pansi ala yakuzinganya aene yaili Aina Midyani aakwezile pa ngamali. (Yakapi. 8:​12, 21) Lelo, Leza wazwilizye Aina Izlaeli ukuzana aene yaa nu kuyacimvya. Na ya eluda yangataila Yeova pano wene “asitonta foo na maka yakwe yasicepa awe!” Alayapeela amaka yano yakulondekwa.—Eza. 40:​28, 29. w23.06 6 ¶14, 16

Naswe kwene tungatwalilila ukuya nu mwenzo uyiteyanye asi mulandu ni ntazi zino tungakwata. Fwandi mwataila Yeova. Lolini vino Balaki watungulwike pa mulandu wa kulondela utunguluzi wakwe Yeova. Pa nsita iya, Aina Izlaeli yataipekinye ukuya uku ulwi nupya yatakweti ni vyanzo. Lelo Yeova wanenyile Balaki ukuyalwisya Sisela umwene wa Ina Kenani alino ni umba lya asilika akweti ivyanzo. (Yakapi. 5:8) Kasesema umwanaci Debola wanenyile Balaki ukuti aye uku nyika ukwali Sisela alino na maceleta yakwe 900 ayasilika. Nanti cakuti Balaki wamanyile ukuti citali icanguke ukuyalwisya Sisela na asilika akweti maceleta asimulisyanga, uvwilile vino yamunenyile. Lino asilika yatentemukanga umwamba wa Taboli, Yeova walenzile imvula ikalamba ukufuma ukwi yulu ukutoonya. Maceleta yakwe Sisela yafizilwe ukupita umu matipa nupya Yeova walenzile Balaki ukuyacimvya. (Yakapi. 4:​1-7, 10, 13-16) Vikwene ali vino Yeova alalenga ukuti naswe kwene tucimvye ndi cakuti twataila muli aliwe nu kutaila utunguluzi uno tukapokelela uku yantu yano akaomvya. w23.07 19 ¶17-18

Tulinzile ukuya ateekele pakuti tukapusuke. Wakwe vino aomvi acisinka yakwe Leza yacisile, tulinzile ukuteeka umwenzo lino tukuloleela ukuti akafikilizye vino watulaya. (Aeb. 6:​11, 12) Baibo ikatukolanya kuli siulimi. (Yako. 5:​7, 8)Wakwe vino siulimi akaombesya ukulima ivilimwa nu kuvikontelela nanti icakuti asimanya uwanda uno vilakula. Siulima akatekeela lino akulolela ivilimwa nu kutaila ukuti alazombola. Naswe kwene tukatwalilila ukuya apamviwe umu mulimo wakwe Leza, nanti icakuti tutaamanya “uwanda uno Umwene [witu] aliza.” (Mate. 24:42) Tukaya atekeele, lino tukulolela nupya twataila ukuti apa insita yakwe ilinge, Yeova alafikilizya vyonsi vino watulaya. Ndi cakuti tusi atekeele tungatonta ukulole nupya tungata ukuombela Yeova panono panono. Nupya tungatandika ukulondesya ivintu ivya mu nsi ii ivingalenga tuye ni nsansa zya pakasita. Nomba ndi cakuti twatwalilila ukuya atekeele tulazizimizya nupya tulapusuka.—Mika 7:7. w23.08 22 ¶7

Usesemo uwaya pali Danieli 2:​41-43 alino na masesemo yauze alembwa umwi ibuku lyakwe Danieli ni lya Kusokolola, yakatwazwa ukuvwikisya ukuti ingazo zya cela zikaimililako uteeko wa Anglo-America, uteeko wa maka sana umu nsi. Danieli walanzile ukuti uteeko uu uwa maka sana wali nu kuya ‘imbali imwi ikome nga ni mbali yuze nayo ilaya itonte.’ U mulandu ci? Apa mulandu wakuti Antu aakaimililako ivu yakalenga catalilako ama wene ukuya akome wa cela. Uku cilubi cino umwene Nebukadineza walosile, tukasambiliko amasambilo acindame sana. Ilya kutandikilapo i lya kuti uteeko uwa maka uwa Anglo-America walanga vino wakwata amaka. Wakwe, wacimvizye Inkondo Yakutandikilapo na yakwe Cili iya Nsi Yonsi. Nomba, uteeko uu uwa maka sana umu nsi watandika ukucepa amaka nupya ulatwalilila ukucepa amaka pa mulandu ni vimvulunganya vino aikazi yamupanga zii yakacita. Lyakwe cili i lyakuti, uteeko uu ali uteeko wa maka uwa kusyalikizyako ukuteeka lino Uteeko Wakwe Leza utali utandike ukuteeka nu kufumyapo amawene yonsi ayantu. w23.08 10-11 ¶12-13

Insita zimwi, Devedi wasakamikwanga sana pa mulandu ni intazi zino wakweti. (Masa. 18:​4-6) Nanti ciye vivyo, ukutemwa kwakwe Yeova na vino wamusakamalanga kwalenzile ateekeziwa. Yeova watungululanga cuza wakwe umutonte “uku mulemvwe” nu ku “vilambe vyamanzi asengame, azuke.” Na cii calenzile Devedi akomeleke nu kutwalilila ukuombela Yeova nu luzango. (Masa. 18:​28-32; 23:2) Naswe kwene ndakai ‘ukutemwa kwakwe Yeova ukusisila’ u kukalenga twakwata amaka akuzizimizya intazi zino tukakwata. (Ndosya 3:22; Kolo. 1:11) Insita izingi umi wakwe Devedi wayanga umu uzanzo, nupya wakweti alwani amaka aingi. Lelo ukutemwa kwakwe Yeova kwalenganga ayuvwa ukuti wacingililwe. Devedi wayuvwanga ukuti Yeova wayanga nawe insita zyonsi, nupya cii camuteekezyanga. Cii calenzile aimbe ukuti: “[Yeova] wampususya na kuli vyonsi ivya nsakamikanga.” (Masa. 34:4) Nanti cakuti Devedi insita zimwi uvwanga intete, kumanya ukuti Yeova wamutemilwe kwamwazwanga ukuya musipe. w24.01 30 ¶15-17

Mwasambilila kuli vino Yoasyi atapingwilepo ningo. Pa cisila ca mfwa yakwe Simapepo Mukalamba Yeoyada, Yoasyi wizile asoolola yacuza aipe. (2 Mila. 24:​17, 18) Wasoolwilepo ukuvwila ya cilolo aku Yuda aatatemilwe Yeova. Yoasyi walondekwanga ukutaluka antu yaa pano yacitanga iviipe. Lelo wene uvwiliile ukupanda mano ukwipe kuno yamupanzile. Lino Zakaliya umuvyala wakwe wezizye ukumulungika, Yoasyi wamukomile. (2 Mila. 24:​20, 21; Mate. 23:35) Vino wacisile vifile sana. Pa kutandika Yoasyi waombanga ningo sana, lelo ica ulanda icakuti wizile aya cisanguka nupya inkomi. Nu mu kusyalikizya, aomvi yakwe yamukomile. (2 Mila. 24:​22-25) Yoasyi atwalilila ukuvwila Yeova alino na antu atemwa Yeova, umi wakwe nga utasenwike. w23.09 9 ¶6

Yesu wamanyile ukuti Petulo wali nu kutwalilila ukuya uwa cisinka. Fwandi Yesu wanenyile Petulo umu cikuuku ukuti “utuvwa intete.” Vino Yesu wataile Petulo vyasenwile umi wakwe Petulo. Pa cisila, Petulo na kalume muze Andeleya izile iyata umulimo wakulema inswi nu kuya alondezi yakwe Mesiya, nupya vino yacisile vyalenzile yakwate amapaalo aingi. (Mako 1:​16-18) Kwali ivintu ivingi ivisuma ivyacitikiile Petulo pa mulandu wakuti wali umulondezi wakwe Klistu. Waweniko kuno Yesu wapozyanga alwale, ukufumya iviwa, alino nu kutuutulula afwe. (Mate. 8:​14-17; Mako 5:​37, 41, 42) Petulo waweni icilolwa icalangililanga ukuti Yesu wali umwene umu Wene Wakwe Leza. (Mako 9:​1-8; 2 Pet. 1:​16-18) Petulo akana ukuya umulondezi wakwe Yesu nga atakweti isyuko lyakulola ivintu vii. Ukwaula nu kutwisika, Petulo uvwile ningo sana pali vino atalesile icili consi cimulenge ukukanapokelela amapaalo yano wapokeliile. w23.09 21 ¶4-5

Muli kalata yakwe iya kutandikilako, umutumwa Petulo waomvizye amazwi yakuti “mwatemwana sana.” Ukutemwa kuu kusivimba sile apa membu izinono, lelo “kukavimba pa membu izingi.” (1 Pet. 4:8) Limwi Petulo wiwisye vino Yesu wamusambilizye apa kwelela, imyaka iingi uku cisila. Pa nsita iya Petulo wamanyile ukuti wali umuntu umusuma lino walanzile ukuti angelela umwina wakwe “i miku 7.” Nomba Yesu watusambilizye ukuti tulinzile ukwelela “i miku 77,” icikupiliula ukuti ukwelela kutalinzile ukukwata apa kupelela. (Mate. 18:21) Ndi cakuti cikumutalila ukulondela isunde lii, mutatoovoka. Aomvi yakwe Yeova yonsi aatamalilika insita zimwi cikayatalila ukwelela. Icintu icicindame cino mungacita ndakai u kuombesya nu kucitapo cimwi pakuti mwelela umwi nu kupanga umutende. w23.09 29 ¶12

Lino Yona wali umunda ya ciswi, wapefile kuli Yeova. Nanti icakuti ukuti atuvwilile Yeova wamanyile ukuti Yeova wali nu kwasuka ipepo lyakwe ilya kupapata. Yeova wapuswisye Yona nupya Yona waipekinye ukuomba umulimo uno Yeova wamupeezile. (Yona 2:10–3:4) Ndi cakuti mwakwata intazi, uzye mukasakamikwa sana icakuti imufilwa nu kulondolola vino mukuyuvwa kuli Yeova? Nanti uzye mukatoovoka sana icakuti imufilwa nu kuisambilizya? Mwaiusya ukuti Yeova akamanya intazi zino mukakwata. Fwandi nanti cakuti mwalanda amazwi sile anono umwipepo, mungasininkizya ukuti angamupeela vino mukulondekwa. (Efes. 3:20) Ndi cakuti cikumutalilila ukubelenga nu kuisambilizya pa mulandu wakuti imulwala, ukutoovoka, nanti imusakamikwa sana, mungakutika uku mazwi amuli Baibo ikopelwe limwi nanti uku mpapulo izikalanda pali Baibo. Na cuze icingamwazwa ukukutika uku nyimbo zitu nanti ukutamba amavidyo aya pa jw.org. Nga tukupepa kuli Yeova nu kulonda amasuko umu viombelo vino watupeela, ala tukulenga Yeova ukutukomya. w23.10 13 ¶6; 14 ¶9

Itenti lya kupepelapo alino na matempele yano yakuulanga umu Yelusalemu yali icili cimwi umukasi. Mukasi mwayanga imiputule iili, kuli kuti “Mwa Muzilo” nu “Mwa Muzilo Sana” nupya pakasi isilepo ketani iyapatukiinye imiputule ii. (Aeb. 9:​2-5; Kufu. 26:​31-33) Umwa Muzilo mwali icakutekapo lampi cakwe goldi, ulambo apa kocela ivinunkile, alino ni itebulo ni mikate ya muzilo. “Aasonsilwe kuti yaomba usimapepo” ali yano yingilanga sile Umwa Muzilo mukuomba imilimo yao iya muzilo. (Mpe. 3:​3, 7, 10) Mwa Muzilo Sana mwali mbokosi ya upangano yakwe goldi iimililangako ukuyapo kwakwe Yeova. (Kufu. 25:​21, 22) Simapepo mukalamba sile u wazumiliziwe ukwingila Umwa Muzilo Sana umuku onga umu mwaka pa Wanda uwa Kufuuta Imembu. (Levi 16:​2, 17) Wingilanga nu wazi wa nyama uku kufuuta imembu zyakwe alino ni membu izya Ina Izlaeli yonsi. Mu kuya kwa nsita, Yeova walangizye ucindami wa vintu ivyali mwi Itenti lya kupepelapo.—Aeb. 9:​6, 7. w23.10 27 ¶12

Isunde ilyakuti “mwatemwana” tukalizana imiku ingi muli Baibo. (Yoa. 15:​12, Loma 13:8; 1 Tesa. 4:9; 1 Pet. 1:22; 1 Yoa. 4:11) Lelo tutanga tulole ukutemwa na manso pano ukutemwa a vino tukayuvwa umukasi. Nomba tungaleka uli yauze ukumanya ukuti twayatemwa? Tungacita vivyo ukupitila muli vino tukalanda nu kucita. Kwaya ivingi vino tungacita pa kulanga ukuti twatemwa aina na ya nkazi. Wakwe: ‘Mwalanda ivyacumi.’ (Zaka. 8:16) “Mwaikala umu mutende na auzo.” (Mako 9:50) “Mwatandikilapo ukucindika auzo.” (Loma 12:10) “Mwapokelelana.” (Loma 15:7) “Twalililini . . . “ukwelelana.” (Kolo. 3:13) “Mwasendelana ivisendo ivinyome.” (Gala. 6:2) “Twalililini ukuteekezyanya.” (1 Tesa. 4:18) ‘Mwaazwana.’ (1 Tesa. 5:11) ‘Mwapepelana.’—Yako. 5:16. w23.11 9 ¶7-8

Cila wanda tukapingula pa vintu vimwi ivikalondekwa ukuya nu utailo ukome. Wakwe, tukapingula pali yano yangaya ivyuza vitu, ivya kuizanzya, masambililo, yano tungatwalana nayo, aana, ni ncito. Fwandi cingazipa ukuyuzya ukuti, ‘Uzye vino nkapingulapo ukucita, vikalangilila ukuti nazumila ukuti insi ii yasya iyononwe nu kupyanikiziwapo ni nsi ipya yakwe Leza? Nanti uzye nkansololapo ukucita ivintu ivili vimwi na vino antu aatazumila ukuti yalikala amanda pe yakacita?’ (Mate. 6:​19, 20; Luka 12:​16-21) Tulapingula ningo pa vintu nga tukwiusya ukuti insi ipya yasya iize. Naswe kwene tukakwata intazi izikalondekwa ukuya nu utailo ukome. Tungakwata intazi izili wa kucuziwa, kulwala indwala iipisye, nanti sile ivintu vyuze ivingalenga tutoovoke. Pa kutandika tungalola ukuti tungacimvya intazi zizyo. Nupya intazi zii limwi zingatwalilila pa nsita itali, fwandi cingalondekwa ukuya nu utailo ukome pakuti tuzizimizye nu kutwalilila ukuombela Yeova nu Luzango.—1 Pet. 1:​6, 7. w23.04 27 ¶4-5

Yeova akalonda twacita ivintu ukulingana na vino tukupepelapo. Wakwe, umwina angalenga Yeova kuti amwazwe ukupoka ulusa uku ncito pakuti akazanwe uku ukongano. Uzye Yeova angasuka uli ipepo lyakwe? Limwi angazwa umwina ukuya umusipe pakuti akalande na yano yamwingizya incito. Nomba umwina angalondekwa ukuya mukulenga ulusa kuli yano yamwingizya incito. Limwi angalondekwa ukucita vivyo imiku ingi. Angalenga ukuti umuomvi muze akamuombele uwanda uno atalayapo. Nanti ukukanapoka amalipilo ya pa wanda kwene uwo. Yeova akalonda ukuti twapepa lyonsi pali vino vikutusakamika. (1 Tesa. 5:17) Wakwe vino Yesu walanzile, asi lyonsi lino tungapeelwa vyonsi vino twalenga papo kwene sile. (Luka 11:9) Fwandi mutalinzile ukutoovoka. Mwapepa lyonsi ukufuma pansi ya mwenzo. (Luka 18:​1-7) Ndi cakuti tukucita vivyo, tulalanga Yeova ukuti cino tukupepelapo icicindama sana. Tulalanga nu kuti twataila ukuti angatwazwa. w23.11 22 ¶10-11

Yeova walavile cuza wakwe Abulahamu ukuti inko zyonsi umu nsi zilapaalilwa kupitila umu mwanakwe. (Utan. 15:5; 22:18) Pa mulandu wakuti Abulahamu wataile sana Leza, wasininkizye ukuti vino Leza wamulavile vyali nu kucitika. Nanti ciye vivyo, pa nsita ino Abulahamu wali ni myaka 100 nu muci nawe imyaka 90, ala yatatala yakwata umwana. (Utan. 21:​1-7) Lelo Baibo ikalanda ukuti: “Wali nu upaalilo nupya [Abulahamu] wataile ukuti angaya isi wa nko izingi nanti cakuti calolekanga kwati citanga cicitike. Wazumiile wakwe vino calanzilwe.” (Loma 4:18) Vino Abulahamu wapaalilanga vyacitiike. Abulahamu wizile akwata umwana umonsi Isaki, uno walolelanga pa nsita itali. I vyani vyalenzile Abulahamu ukutaila vino yamulavile? Pa mulandu wakuti Abulahamu wali na ucuza ukome na Yeova, calenzile ‘asininkizye ukuti Leza wali nu kucita vino walavile.’ (Loma 4:21) Yeova watemilwe Abulahamu nu kumwama ukuti wali umulungami pa mulandu wakuti Abulahamu wali nu utailo.—Yako. 2:23. w23.12 8 ¶1-2

Umwina uwatailwa akaomba ningo nga wapeelwa imilimo. Lolini vino Yesu wacitanga. Lyonsi wikanga amano uku mulimo uno wapeezilwe. Wacisile vyonsi vino Yeova wamunenyile, na lino citangupile ukucita vivyo. Watemilwe sana antu, sana sana asambi yakwe, nupya waitemiilwe ukupeela umi wakwe pa mulandu na aliyo. (Yoa. 13:1) Mwakolanya Yesu lino mukuombesya umu milimo ino mwapeelwa. Ndi cakuti mutamanyile umulimo umwi, mwauzya amanya ukuomba ningo umulimo uo. Mutaomba cikulu sile mukuomba. (Loma 12:11) Lelo mulinzile mwaomba “kwati mukuombela Yeova, asi kwati mukuombela antu.” (Kolo. 3:23) Pa mulandu wakuti mutamalilika, mwaicefya nupya mwazumila nga mwaluvyanya.—Mapi. 11:2. w23.12 26 ¶8

Tukaya sana ni nsansa nga twabatiziwa nu kuya umu lupwa lwakwe Yeova. Yayo akwata ucuza upalamisye na Yeova yangazumilizya kuli vino kalemba wa Masamu Devedi uwalanzile ukuti: “Alongo antu yano wemo wasolola, apakuti yangaikala umwi sano lyako. (Masa. 65:4) Yeova akalonda swensi ukuya ya cuza yakwe. Akalonda ukuya cuza na antu aakalonda ukuya ya cuza yakwe. (Yako. 4:8) Ndi cakuti mwaipeela kuli Yeova alino nu kubatiziwa, ukwaula nu kutwisika ala ‘mupongolwela upolelelo nyanya wakwe cimwi.’ (Mal 3:10; Yel 17: 8) Ulubatizyo icintu ca kutandikilako. Mulaezya namaka ukwikalilila uku mulapo uno mwalafile, na lino mwakwata intazi izingezya utailo winu. (Kasa. 5:​4, 5) Pa mulandu wakuti sweswe yasambi yakwe Yesu, tukalondela vino wacitanga alino na vino walanzile.—Mate. 28:​19, 20; 1 Pet. 2:21. w24.03 8 ¶1-3

Nomba, i vyani vino mungacita ndi cakuti mwemo na ya winu musiipakizya ukuya pamwi? Mungacita uli nga avino caya? Elenganyini pa cilangililo ca moto. Umoto usikula papo kwene sile lino mwapemba. Cikalondekwa ukwikapo inkwi pakuti utwalilile ukwaka. Uzye namwe kwene, musikulola ukuti cingamwazwa ndi cakuti mwatandikilapo ukulaya pamwi nanti sile apa kasita kanono cila wanda? Mwasininkizya ukuti mukucita ivintu vino mwensi mukuipakizya asi ivingalenga umwi ukusoka. (Yako. 3:18) Nga mwatandika ukulaya capamwi nanti sile a pa kasita akanono, mulaalola vino ukutemwa kwinu kulaya kukulilako. Kucindikana kwacindama sana umu cupo. Ukucindikana kwaya wa muza uukalenga umuto ukutwalilila ukwaka. Nga kusi umuza uukalenga umuto ukwaka, moto ukazima papo kwene sile. Fwandi, ndi cakuti atwalane yasikucindikana ukutemwa kungacepa. Nupya ndi cakuti iya nu muci yakwezya papezile maka yao ukucindikana, cikalenga ukuti yatemwana sana. Fwandi icicindama ukulaiusya ukuti mutalinzile sile ukulalola ukuti mwacindika ya winu, lelo ya winu nayo kwene yalinzile ukulalola ukuti mwayacindika. w23.05 22 ¶9; 24 ¶14-15

Muli Baibo, aomvi yakwe Leza acisinka yalanda pa nsita ino yuvwile intete pa mulandu na alwani yao nanti intazi zyuze. (Masa. 18:4; 55:​1, 5) Naswe kwene ndakai, limwi yangatucuzya pa sukulu, ku ncito, kuli ya lupwa, nanti amu uteeko. Limwi tungasakamala ukuti tumafwa pa mulandu nu kulwala. Ivya musango uu nga vyacitika, limwi tungayuvwa wa mwana umunono aakuyuvwa ukuti kusi uwakumwazwa. Uzye Yeova akatwazwa uli ndi cakuti ivya musango uu vikutucitikila? Akatuteekezya nu kutusansamusya. Fwandi lyonsi tulinzile ukulaya na Yeova pa nsita itali, kuli kuti ukulapepa kuli aliwe nu kubelenga Izwi lyakwe. (Masa. 77:​1, 12-14) Ndi cakuti mwelezya ukulacita vii, lyonsi lino mwakwata intazi mulalenga uwazwilizyo kuli Tata winu uwa kwi yulu. Mwanena Yeova vyonsi ivikulenga mwauvwa intete ni vikumisakamika. Mwaleka alanda namwe nu kumiteekezya ukuomvya Malembo.—Masa. 119:28. w24.01 24-25 ¶14-16

Cacindama sana ukuti mwalondesya ukufikizya uyo uno mwimika. Umuntu umwi aakalondesya ukufikilizya uyo, akacita vimwi ivingamwazwa ukuufikilizya. Ndi cakuti tukulonda ukufikilizya vino twapanga, ala tulafikilizya. Nomba, i vyani vino mungacita pakuti mwalondesya ukufikilizya uyo? Mwapepa pakuti mwalondesya ukufikilizya vino mwimika. Yeova akaomvya umupasi wakwe uwa muzilo pakuti alenge mwalondesya ukufikilizya vino mwimika. Insita zimwi tukaimika uyo pano ala itumanya ukuti avino tulinzile sile ukucita, nupya citaipa ukucita vivyo. Nomba nga caya vii tutanga twalondesya nu kufikilizya uyo uwo. Mwaelenganya pali vino Yeova wamucitila. (Masa. 143:5) Mutumwa Paulo welenganyanga pa cikuuku cikulu cino Yeova wamulangizye, na ci calenzile alondesya sana ukumuombela. (1 Kol. 15:​9, 10; 1 Tim. 1:​12-14) Namwe kwene ndi cakuti mukwelenganya pali vino Yeova wamucitila, mulalondesya ukufikilizya uyo uno mwimika.—Masa. 116:12. w23.05 27 ¶3-5

Tukazanzya Yeova nga tukumulumbanya. (Masa. 119:108) Uzye ci cikupiliula ukuti Leza wa maka yonsi waya wa antu aatamalilika akalonda yayalumbanya pakuti yateekeziwe? Awe foo. Nga tukulumbanya tata witu uwa kwi iyulu tukalanga ukuti Satana uwa ufi. Satana walanzile ukuti kusi alatwalilila ukucindika izina lyakwe Leza. Umuntu atanga atwalilila ukuya uwa cisinka nga weziwa. Nupya walanzile nu kuti antu yakaombela Yeova pa mulandu wakuti akayacingilila. (Yobo 1:​9-11; 2:4) Nomba Yobo walenzile cimanyikwe ukuti satana wabefile. Uzye mulatwalilila ukuya acisinka kuli Yeova? Swensi kwene twakwata isyuko ilya kulenga izina lyakwe tata witu uwa kwi iyulu ukucindikwa alino nu kumuombela na ucisinka. (Mapi. 27:11) Tukauvwa ningo sana nga tukucita vii. w24.02 8-9 ¶3-5

Pa cisila ca manda yakwe Mose na Yoswa Yeova wasonsile yakapingula aakutungulula antu wakwe. Lyene lino Aina Izlaeli yaatandike ukukwata Aene Yeova wasonsile ya kasesema aapeelanga amasunde uku antu yakwe. Aene ali ni cuvwila yuvwilanga ya kasesema. Wakwe, Umwene Devedi waicefizye nu kupokelela ukusunda ukufuma kuli kasesema Natani. (2 Sam. 12:​7, 13; 1 Mila. 17:​3, 4) Umwene Yeosafati uvwilanga utunguluzi uku fuma kuli kasesema Yaazieli nupya wakomelezyanga a Yuda ‘ukutaila ya kasesema yakwe’ Leza (2 Mila. 20:​14, 15, 20.) Lino Umwene Hezekiya wakweti intazi walenzile uwazwilizyo ukufuma kuli kasesema Ezaya. (Eza. 37:​1-6) Lyonsi lino Aene yalondela utunguluzi ukufuma kuli Yeova, wayapaalanga nupya antu yayanga acingililwe. (2 Mila. 20:​29, 30; 32:22) Camanyikwe ningo sana ukuti Yeova waomvyanga ya kasesema pa kupeela antu yakwe amasunde. w24.02 21 ¶8

Satana akalonda twazanwa na antu angalenga citutalile ukutwalilila ukuya acisinka kuli Yeova. Tulinzile ukuya acenjele sana ukucila na vino Aina Efeso yali pano swemo tusipanga sile ivyuza na antu yano tukazanwa nayo lelo na yano tukalanda nayo pa Intaneti. Tulinzile ukutaluka uku myelenganyizizye ya antu amu nsi ii akalola ukuti ukucita iviipe kwaya sile ningo. Tukacita ningo sana ukutaluka ukumyelenganyizye ya mu nsi ii. (Efes. 4:​19, 20) Cingazipa ukuyuzya amauzyo wakwe: ‘Uzye nkaezya na maka ukutaluka kuli yano nkaomba nayo, yano nkasambilila nayo, nanti antu yauze aatacindika amasunde yakwe Yeova? Uzye nkatwalilila ukulondela amasunde yakwe Yeova nanti icakuti antu yakulanda iviipe pali nene?’ Wakwe vino 2 Timoti 2:​20-22, ikalanda, tulinzile ukusoolola ningo ivyuza nu mu cilongano. Ukucita vii kulatwazwa pano asi yonsi angatwazwa ukutwalilila ukuya acisinka kuli Yeova. w24.03 22-23 ¶11-12

Uzye mwatala mwelenganyapo pali vino Yeova waya? Nanti cakuti Yeova asiloleka, Baibo ikamulondolola umu nzila izipusane pusane. Yeova akaamwa ukuti ali ‘mwakuzina’ nupya “u moto ukaonona.” (Masa. 84:11; Aeb. 12:29) Umu cilolwa cino Ezekelo waweni walondolwile Yeova ukuti walolekanga wi iwe liyengese ilya mutengo, icela ca mukuwa, nupya luswepo lwa mulalamfuti. (Ezek. 1:​26-28) Pa mulandu wakuti tusilola Yeova, limwi cingatutalila ukuzumila ukuti watutemwa. Yamwi yakaelenganya ukuti Yeova atanga ayatemwe pa mulandu ni viipe ivyayacitikiile mpiti. Yeova wamanya vino tukayuvwa nupya wamanya nu mulandu uukalenga catutalila ukupalama kuli aliwe. Pakuti atwazwe ukupalama kuli aliwe, watunena vino waya umwi Izwi lyakwe. Yeova u kutemwa. Baibo ikati, “Leza u kutemwa.” (1 Yoa. 4:8) Akacita ivintu vyonsi pa mulandu nu kutemwa. Leza wakwata sana ukutemwa icakuti akalanga ukutemwa na kuli yayo aatamutemwa.—Mate. 5:​44, 45. w24.01 26 ¶1-3

Yeova wasonsile Mose ukufumya aina izlaeli umu Ejipti. Nupya wayapeezile usininkizyo, wakwe wayatungululanga umusanya ukuomvya ikumbi, nupya usiku waomvya icimbilimbili ca moto. (Kufu. 13:21.) Yeova waomvyanga ivintu vii pa kutungulula Mose na aina izlaeli mpaka na lino yafisile kuli Yemba Muyenzu. Lino yazanyile Yemba Muyenzu yuvwile sana intete pano yalolanga kwati asilika aina Ejipti yamayakoma. Nomba ataluvyanyizye. Yeova uwatungulwile antu yakwe kuli Yemba muyenzu ukuomvya Mose. (Kufu. 14:2.) Lyene Yeova wayapuswisye umu cizungusyo. (Kufu. 14:​26-28) Pa myaka 40 Mose wataile ukuti Yeova wali nu kulaomvya ikumbi pa kutungulula antu yakwe umu lwanga. (Kufu. 33:​7, 9, 10) Yeova waomvyanga ikumbi pa kulanda na Mose, nupya Mose nawe wanenanga antu vino Yeova wamunenanga. Aina izlaeli yasininkizye ukuti Yeova wayatungululanga ukuomvya Mose. w24.02 21 ¶4-5