Mwasambilizya Ana Ukufuma Uku Unya

1, 2. A weni angaazwa avyazi ukukuzya ana?

UMUVYAZI umwi uwaliko mpiti apipi ni myaka 3,000 iyapitapo, walanzile ukuti, “ana aonsi i caupyanyi ukufuma kuli [Yeova].” (Masamu 127:3) Mu cumi ukuya umuvyazi cikaleta insansa, nupya u wila usuma sana ukufuma kuli Leza. Nomba avyazi akwata ana yakazana ukuti asi nsansa zitupu zino yakakwata, lelo yakakwata nu mulimo wa kuyasakamala.

² Ukukuzya ana ndakai, kwatala sana kucila vino cali mpiti. Lelo, avyazi aingi yakwanisya ukukuzya ningo ana, pano yakauvwila vino kalemba wa masamu walanzile ukuti: “[Yeova] ndi cakuti aliwe asikukuula ing’anda, ala ya kakuula yakwalangana sile. [Yeova] ndi cakuti asikulinda umusumba, ala ya kalinda yakuicuzya sile.” (Masamu 127:1) Ndi cakuti mukulondela sana masunde yano Yeova walanda pa kukuzya ana, mulatunguluka. Baibo ikalanda ukuti: “Uwataila muli [Yeova] nu mwenzo wako onsi, utaezya ukutaila amano yako foo.” (Mapinda 3:5) Uzye mulauvwila vino Yeova walanda lino mwatandika umulimo wa kukuzya umwana winu, uulasenda imyaka 20?

MWAUVWILA VINO BAIBO YALANDA

3. U mulimo ci uno avyazi aonsi yakwata?

³ Mu ndupwa izingi, avyazi aingi aonsi yakalola kwati umulimo wa kusambilizya ana, u wakwe nyina. Kwene Baibo ikalanda ukuti umonsi u wapeelwa umulimo wa kupekanyizizya ulupwa ivyakulya pa ng’anda. Lelo ikalanda nu kuti wakwata ni milimo na yuze pa ng’anda. Baibo ikati: “Utale upekanye imilimo yako iya panzi, nupya uipekanyizizye we mwineco icalo. Lyene nga alino ukomye na amu ng’anda yako.” (Mapinda 24:27, NWT) Leza akalonda ukuti avyazi yonsi yoili yaombela pamwi ukusambilizya ana.—Mapinda 1:8, 9.

4. U mulandu ci uno tutalinzile ukulolela ana onsi ngati yacindama kuluta ana anaci?

⁴ Uzye mukalola uli ana inu? Ku Asia “antu aingi yasiya nu luzango sana ndi cakuti yakwata umwana umukazyana.” Vikwene avino caya nu ku Latin America, nako kwene ana anaci yasulwa sana, kumwi sile nu mu “ndupwa umwaya asambilile sana.” Lelo cisinka icakuti ana anaci nayo kwene yacindama wa ana aonsi. Yakobo umuvyazi wa mpiti uwalumbuka sana, walondolwile ana yakwe yonsi yano wakweti kumwi sile na anaci ukuti: “Yaa, ana yane yano Leza wampa mu usuma wakwe.” (Utandiko 33:1-5; 37:35) Nanti sile a Yesu, nawe kwene wapolelile “ana anono” (aonsi na anaci) yano antu yamuletiile. (Mateo 19:13-15) Fwandi tungasininkizya ukuti walolanga ana akazyana wakwe vino Yeova akayalola.—Malango 16:14.

5. I vyani ivingaazwa atwalana lino yakwelenganya pa mpendwa ya ana yano yalavyala?

⁵ Uzye kuno mwikala antu yakaelenganya ukuti mama afwile avyale ana aingi? Atwalana yakwata insambu zya kuipingwila ana yano yakulonda ukukwata. Cingaya uli ngi cakuti avyazi yatange yakwanisye ukulisya ana aingi, ukuyakalila ivyakuzwala, nanti sile ukuyatwala uku sukulu? Atwalana yalinzile ukwelenganyapo pali cii lino yakulanzyanya pa mpendwa ya ana yano yakulonda ukukwata. Avyazi yamwi atange yakwanisye ukusakamala ana yao yonsi, yakaseekezya yamwi kuli yalupwa yao kuti yayazweko ukuyasakamala. Uzye ukucita vii kwaya sile ningo? Awe, kutazipa sana. Nupya asi kuti ale lyene avyazi yakululwa ku mulimo uno yakwata uwa kusakamala ana. Baibo ikalanda ukuti: “Ndi cakuti umwi asyasakamala akazi kakwe, maka maka amu ng’anda yakwe, ala wene wakana utailo.” (1 Timoti 5:8) Avyazi aika mano ku mulimo uwa kusakamala ana, yakavyala ana yano yangakwanisya ukusakamala. Uzye ale yafwile ukuomvya inzila zimwi izyakulesya ukukwata ana? Cila wino afwile ukuipingwila pa milandu ya musango uu, lelo ngi cakuti atwalana yapingula ukuomvya inzila zimwi zya kucilikila uvyazi, kusi angayapeela umulandu. Pano Baibo ikati: “Umuntu wensi alinzile kuisendela cisendo cakwe umwisikulu.” (Galatiya 6:5) Lelo kwene Baibo yakanya ukuomvya inzila ya kucilikila uvyazi ingonona akamwana akakupangika umunda. Yeova ali “ntendekelo ya umi.” (Masamu 36:9) Fwandi ndi cakuti umwi onona mwana ali umunda, ale ataacindika Yeova, napya i cilicimwi nu ukomi.—Kufuma 21:22, 23; Masamu 139:16; Yelemiya 1:5.

MWAPEELA ANA VINO YAKALONDEKWA

6. A lilaci lino cingazipa ukutandika ukusambilizya umwana?

⁶ Pa Mapinda 22:6 pakalanda ukuti: “Sambilizya umwana inzila yakupitamo.” Ukusambilizya umwana, u mulimo na uze ucindame uno avyazi yakwata. Nomba, alilaci lino avyazi yafwile ukutandika ukusambilizya ana? Yafwile ukutandika zuwa sana. Umutumwa Paulo waweni ukuti Timoti wasambiliziwe ukufuma “uku unya.” (2 Timoti 3:15 The New Testament In Mambwe-Lungu) Izwi lya Cigliki lino yaomvya paa, likalozya uku mwana aacili akanya nanti sile aatatala wavyalwa. (Luka 1:41, 44; Milimo 7:18-20) Fwandi, avyazi yakwe Timoti yatandike ukumusambilizya ale acili akanya. Lino umwana acili akanya, ali nsita isuma iyakutandika ukumusambilizya. Pano nanti sile akanya, kakalonda ukusambilila ivintu.

7. (a) U mulandu ci uno avyazi yonsi yoili yafwile ukutemwisya akanya? (b) A ucuza wa musango ci uwali pali Yeova na Yesu?

⁷ Nyina umwi walanzile ukuti: “Lino mwanane wavilwe namutemilwe wakwe cimwi.” Vikwene avino cikaya na kuli ya nyina aingi. Ukutemwa ukukaya pali nyina nu mwana kukaya kukukulilako lino nyina akuzanwa pamwi nu mwana kufuma lino wavyalwa. Ukumonsya, nako kukalenga kuti nyina amutemwe sana. (Loliniko na 1 Tesalonika 2:7.) Umwana akatemwa sana ndi cakuti nyina akumucinya nu kumusekesya. (Loliniko na Ezaya 66:12.) Uzye umuvyazi monsi nawe afwile ukucita uli? Nawe kwene afwile ukulaya pamwi na kanya insita izingi. Avyazi yonsi yafwile ukulakolanya Yeova. Mwi buku lyako Mapinda tukasambilila pali ucuza uwali pali Yeova na Yesu, Yesu walanzile ukuti: “[Yeova] uwalenzile kuti nemo injeko . . . Anene namuzanzyanga cila wanda.” (Mapinda 8:22, 30; Yoane 1:14) Vikwene avino isi musuma waya, akalanga insansa napya akaya nu kutemwa uku mwana kufuma sile lino wavyalwa. Muvyazi umwi umonsi walanzile ukuti, “Mwaalanga sana citemwiko ku mwana. Kusi umwana aangafwa ndi cakuti mwamukumbatila nanti kumutonsola.”

8. I vyani vino avyazi yafwile ukulacitila umwana lino acili akanya?

⁸ Lelo ana yakakalondekwa ivintu na vyuze. Kufuma sile lino umwana wavyalwa, akakwata mano yakuvwa nu kusungila ivyeo, fwandi avyazi aafwile ukuombesya ukusambilizya umwana. Katulande pali vino umwana akasambilila ukuvwanga. Asambilila yamwi yakati pakuti umwana asambilile ukulanda ningo nu kuwelenga, “cikasintilila pali vino avyazi yamulelanga lino acili akanya.” Mufwile ukulalanda nu mwana winu, nu kulamuwelengela vimwi ukutandika sile lino acili akanya. Ukucita vi kulalenga kuti acita vino mukucita, napya cilalenga kuti mutandike ukumusambilizya ukuwelenga. Limwi umwana winu alasambilila ukuwelenga lino mutali mumutwale nu ku sukulu. Ukucita vii ukusuma sana ndi cakuti mwikala nu mu mpanga umutaya sana ya mwalimu nanti masukulu.

9. Uyo ci uno avyazi yafwile ukukwata lino yakusambilizya umwana?

⁹ Umulimo nauze ucindame sana uno avyazi yakwata u wakwazwa umwana ukumanya nu kutemwa Yeova. (Loliniko na Malango 8:3.) Lino avyazi yakusambilizya umwana, yafwile ukukwata uyo wa kumwazwa ukuya ni miyele wakwe ino Yesu waya nayo, cii cilalenga kuti azwale “untu upya.” (Efeso 4:24) Pakuti avyazi yaombe ningo, yafwile ukulaomvya inzila izisuma pa kusambilizya.

MWASAMBILIZYA UMWANA UKUMANYA ICUMI

10. I miyele ci ino ana yakalondekwa ukukwata?

¹⁰ Usuma wa cikulwa, ukasintilila pali vino imuomvya ukukuulila. Umutumwa Paulo walanzile pa vintu ivingazipa ukuomvya pa kukulila pakuti umuntu aye ni miyele ya wina Klistu. Watiile mufwile ukuomvya ivyakola “zaabu, siluva, nanti mawe amutengo ukulu cuze.” (1 Kolinto 3:10-12) Ci cikupiliula ukuti lino mukusambilizya umwana mufwile ukumwazwa ukuya nu utailo, mano, kwiluka, ucisinka, umucinzi alino nu kulataizya pali vino Yeova watulanga ukutemwa na pali vino watupeela masunde yakwe. (Masamu 19:7-11; Mapinda 2:1-6; 3:13, 14) Uzye avyazi yangacita uli pa kwazwa ana yao ukuya ni miyele ii lino yacili anono? Yafwile ukulalondela vino Yeova walanzile mpiti.

11. Uzye avyazi aina Izlaeli yacitanga uli pa kwazwilizya ana yao ukuya ni miyele ya ukapepa?

¹¹ Lino kwasile panono kuti aina Izlaeli ingile mu mpanga ya ulayo, Yeova wanenyile avyazi ukuti: “Mutezya ukwilila amasunde yaa yano nkumupeela ilelo; Mwayasambilizya ku yana yinu. Mwayataka lino mutenzi pa ng’anda, lino muli pa lwendo, lino mukupuza na lino mukuomba.” (Malango 6:6, 7) Cacindama ukuti avyazi yakwata imiyele ino ana yangakolanya, ukuya na ucuza, anguke ukulanzyanya nayo napya ya kasambilizya yasuma.

12. U mulandu ci uno avyazi yafwile ukuombesya pakuti ana yayakolanya?

¹² Mwacita ivingalenga umwana ukumukolanya. Cakutandikilako, Yeova watiile: “Mutezya ukwilila . . . amasunde yaa.” Nupya watiile: “Mwayasambilizya ku yana yinu.” Fwandi avyazi aliyo yafwile ukutandikilapo ukuya ni miyele ya ukapepa. Yafwile nu kutemwa icumi mu umi wao. Nga yacita vii alino yangasambilizya ningo ana yao. (Mapinda 20:7) U mulandu ci uno ukucita vii kwacindamila? Pano ana yakasambilila sana kuli vino yakalola kucila kuli vino yakauvwa.—Luka 6:40; 1 Kolinto 11:1.

13. Uzye lino avyazi Aina Klistu yakusakamala ana, yangakolanya uli Yesu?

¹³ Mwaya ya cuza nu mwana. Yeova wanenyile avyazi aina Izlaeli ukuti: ‘Mwalanzyanya na ana inu lino mutenzi pa mang’anda na lino muli pa lwendo.’ Pakuti avyazi yacite vii yafwile ukulakwata insita yakuya pamwi na ana yao nanti cakuti insita zimwi yakapamviwa. Yesu waweni ukuti ana yalondanga ukulaya pamwi nawe. Amanda yano Yesu wasyalikizye ukuya nu umi pano nsi, ‘antu yamwi yatandike ukuleta ana anono kuli aliwe kuti aiikepo makasa yakwe.’ Uzye Yesu wacisile uli? ‘Watoozile ana ayafukatila, aika makasa yakwe pano yali ayapolelela.’ (Mako 10:13, 16) Tale elenganyini, Yesu wali apipi nu kufwa, lelo nandi ciye vivyo, wasakamile ana. Ala cingazipa sana ukulamukolanya!

14. U mulandu ci uno cacindamila ukuti avyazi yaya pamwi na ana yao?

¹⁴ Mwalanzyanya nu mwana. Ndi cakuti mukukwata insita yakuya pamwi nu mwana cilalenga kuti mwalanzyanya nawe. Mulaamanya ndi cakuti mwana akulundulula imiyele ya ukapepa nga mukukwata insita yakulanzyanya nawe. Lelo kwene ukulanzyanya asi kuti mwemwe mufwile ukulalanda sile. Nyina umwi uwa ku Brazil walanzile ukuti, “Naombisye ukulakutika lino umwanane akulanda vimwi, napya nakutikisyanga sana.” Ukucita vii kwalenzile ukuti mwana alanda ivili uku mwenzo.

15. I vyani vino ulupwa lufwile ukwelenganyapo pa vyakulezezyamo icitendwe?

¹⁵ Ana yakalondekwa ukulakwata “ni nsita ya kusansamuka . . . ni nsita ya kucina.” (Kasambilizya 3:1, 4; Zakaliya 8:5) Cikaya ningo sana ndi cakuti ana yakucinila pamwi na avyazi yao. Caulanda icakuti indupwa izingi yatemwa sile ukutamba TV. Napya ivingi vino yakatambisya pa ma TV vitazipa alino vikalenga ni ndupwa ukukanakwata insita yakulanzyanya. Uzye citange cizipe ukulakwata insita iya kucita zyuze nu lupwa lwinu? Mungapekanya ukwimba inyimbo, ukucinila pamwi, ukuya pamwi ni vyuza, nandi sile ukutandalila incende imwi. Ukucita vivyo kungalenga kuti mwakwata insita ya kulanzyanya.

16. I vyani vino avyazi yafwile ukwazwa ana kuti yamanye pali Yeova, napya yangacita uli cico?

¹⁶ Mwasambilizya umwana. Yeova walanzile ukuti: ‘Mwasambilizya [amazwi yaa] ku yana yinu.’ Ivyeo ivili pi lembelo lii vikulanda amazwi yano mufwile ukulasambilizya ana na vino mufwile ukucita pa kusambilizya. Icakutandikilako, ‘mufwile ukutemwa Yeova umwene Leza winu nu mwenzo winu onsi, nu umi winu onsi, na maka inu yonsi.’ (Malango 6:5) Lyene, ‘mazwi yaa . . . mufwile ukulayasambilizya uku yana inu.’ Lino mukusambilizya umwana mufwile ukuombesya pakuti atemwe sana Yeova na masunde yakwe. (Loliniko na Ayebulai 8:10.) Izwi lyakuti “mwayasambilizya” likupiliula ukuti avino mufwile ukulacita lyonsi. Fwandi Yeova akumunena mwe yavyazi ukuti pakuti mwazwe sana umwana winu ukulunduluka muli ukapepa, mufwile mwalanda pali Yeova lyonsi. Cikupiliula nu kuti mufwile mwayasambilizya Baibo lyonsi.

17. Uzye avyazi yafwile ukwazwa umwana wao ukulalondesya ukucita cani, nupya umulandu ci?

¹⁷ Avyazi aingi yamanya ukuti ukusambilizya umwana kutangupala foo. Umutumwa Petulo wakomelizye Aina Klistu yauze ukuti: “Mukolane nu tunya twacivyalwa . . . Ndi mwakwata ulusala lwa mpomvu lyene imyenzo inu ilalisiwa.” (1 Petulo 2:2) Amazwi yakuti “ndi mwakwata ulusala,” yakulangilila ukuti antu aingi yatiika mano kuli ukapepa. Avyazi yafwile ukuombesya ukwazwa umwana ukulalondesya ukusambilila pali Yeova.

18. I misambilizizye ci imwi ino Yesu waomvyanga ino avyazi yangakolanya lino yakusambilizya umwana?

¹⁸ Yesu waomvyanga ivilangililo pa kwazwa antu kuvwikisya vino wayasambilizyanga. (Mako 13:34; Luka 10:29-37) Imisambilizizye ya musango uu yazipa sana uku yana. Mwasoolola malyasi asuma lino mukusambilizya ana inu pali Yeova, limwi mungaomvya yaya aya umwi buku lyakuti Ibuku Lyane Ilya Malyasi Amuli Baibo.a Mwaleka ana yaipakizya lino yakusambilila. Napya mwaleka ana yaomvya amano yao ukulemba vimwi ivyacitike nanti kupanga icangalo pali cimwi icacitike icalembwa muli Baibo. Yesu waomvyanga na mauzyo pa kusambilizya. (Mateo 17:24-27) Namwe kwene mungaakolanya Yesu lino muli pa kupepa kwa lupwa. Kucila ukulanda sile pi sunde limwi lino Yeova walanda, cingazipa ukuzya mauzyo wakwe, U mulandu ci uno Yeova watupelela isunde lii? Usuma ci uwaya mu kuvwila isunde lii? I cani icingacitika ndi twasula isunde lii? Amauzyo ya musango uu yangaazwa umwana ukulaelenganyapo nu kumanya ukuti masunde yako Yeova yacindama napya yakatwazwa.—Malango 10:13.

19. Ngi cakuti avyazi yakulondela masunde amuli Baibo lino yakwazwa ana yao, u usuma ci uno ana yalaipakizya?

¹⁹ Ngi cakuti mwe yavyazi mukucita ivingalenga umwana ukumukolanya, muli na ucuza, mukukwata insita yakulanzyanya nu mwana, napya mukumusambilizya, mungamulenga ukuya na ucuza ukome na Yeova kufuma sile uku unya. Ukukwata ucuza wa musango uu, kulalenga umwana winu ukuya ni nsansa lyonsi lino akuombela Yeova. Alaombesya ukutwalilila ukuya nu utailo lyonsi napya alacimvya amezyo. Lyonsi mwa-azwa umwana winu ukuti aika mano kuli ucuza wakwe na Yeova.—Mapinda 27:11.

UKUSALAPULA ANA KWACINDAMA SANA

20. Uzye ukusalapula kuli kutuli, napya imiyele ci ino avyazi yafwile ukuya nayo lino yakusalapula umwana?

²⁰ Izwi lyakuti ukusalapula, likapiliula ukulungika ningo vino umwi akwelenganya. Ana yakalondekwa ukuyasalapula lyonsi. Paulo walembile akwasi ukuti ‘mwakuzya [ana inu] mu kuyasunda nu kuyasambilizya kwa wina Klistu.’ (Efeso 6:4) Avyazi yafwile ukuya nu kutemwa lino yakusalapula umwana, kwati sile avino Yeova akacita. (Ayebulai 12:4-11) Avyazi yangalanga ukutemwa pa kusalapula umwana ndi yakulanzyanya nawe ningo. Baibo ikatunena ukuti: “Mwatezya ku mazwi yane autunguluzi.” (Mapinda 8:33) Uzye akwasi yafwile ukusalapula uli ana?

21. A masunde ci yano avyazi yafwile ukwiusya lino yakusalapula ana?

²¹ Avyazi yamwi yakaelenganya ukuti ukusalapula ana ukulanda sile mazwi yamwi akuyatiinya, kuyaneenola nanti kuyasaalula. Lelo Paulo wacelwile ukuti: “Mwe yakwasi namwe mutasosya ana inu.” (Efeso 6:4) Aina Klistu yonsi yayanena ukuti yafwile ukuya nu ‘luse kuli onsi . . . nu kuya aafuke lino yakulungika yao akuyalwisya.’ (2 Timoti 2:24, 25) Avyazi Aina Klistu yakauvwila mazwi yaa lino yakusalapula ana yao nanti cakuti cikalondekwa ukusipa pa kuomba mulimo uu. Lelo kwene insita zimwi ukulanda sile nu mwana cisikumanila, fwandi cingaya sile ningo ukumupaanika, nomba mufwile ukuya acikuku.—Mapinda 22:15.

22. Uzye avyazi yalinzile ukwazwa umwana ukumanya cani, ndi cakuti yakulonda ukumusalapula?

²² Ana yakalondekwa ukusalapula ukupusane-pusane. Yamwi yasiuvwa uku “mazwi sile.” Ana ya musango uwo mungayapaanika sile limwi limwi ndi yaluvyanya, pakuti muyazwe ukukula ningo. (Mapinda 17:10; 23:13, 14; 29:19) Lelo kwene umwana afwile ukumanya mulandu uno mukumusalapwila. Baibo ikalanda ukuti: “Umukota nu kukalipila vikapeela amano.” (Mapinda 29:15; Yobo 6:24) Lelo kwene, ukusalapula kwaya nu mwakupelela. Yeova wanenyile antu yakwe ukuti: “Ndakusunda sile ukulingana ni nsambu”. (Yelemiya 46:28b) Baibo yakanya ukusalapula umwana mu unkalwe, nanti kumuma icakuti acisika nu kucisika.—Mapinda 16:32.

23. I vyani vino umwana afwile ukumanya lino avyazi yakumusalapula?

²³ Lino Yeova wacelwile antu yakwe ukuti ali nu kuyasalapula, watandikilepo ukuyaneena ukuti: ‘Mutoopa. . . pano nemo indi namwe.’ (Yelemiya 46:28a) Nanti sile avyazi lino yakusalapula umwana, yatafwile ukulenga kuti auvwa kwati yatamutemwa. (Kolose 3:21) Lelo yafwile ukuleka umwana ukumanya ukuti cino yakumusalapwila, u mulandu wa kuti ‘yamusakamala’ nupya ‘yamusumbako mano’.

MWACINGILILA UMWANA WINU KULI VINO VINGAMONONA

24, 25. I cintu ci conga icipisye cino ana yafwile ukucingililwako sana ndakai?

²⁴ Aikolo aingi yakaiusya vino yali ni nsansa lino yali ance. Yakaiusya vino yayuvwanga acingililwe, pano yamanyanga ukuti avyazi yao yayacingililanga nanti cili consi cacitika. Vikwene avino avyazi yakalonda kuti ana yao yayuvwa, lelo ndakai kwaya imiyele iipisye mu nsi ii, fwandi catala sana ukucingilila ana wakwe vino cali mpiti.

²⁵ Ndakai icintu icikutinya sana, u kuulungana na ana anono. Ku Malaysia, ukuulungana na ana kwavulileko maila 4 pa myaka 10. Alino ku Germany antu yakaulungana na ana kufika kuli 300,000 cila mwaka, ku South America nako, cazanwa ukuti antu yakaulungana na ana kufika kuli 9 milyoni pa mwaka! Cakuzungusya icakuti ana aingi pali yaa yakayacita vii, pa mang’anda kwene pano yakaikala, nupya uku yantu yano yamanya napya atailwa. Lelo avyazi yafwile ukucingilila sana ana yao. Uzye avyazi yangacita uli pa kucingilila ana yao?

26. I vyani vimwi vino avyazi yangacita pa kucingilila ana yao, napya ukumanya kungacingilila uli ana?

²⁶ Ana atamanya ivingi pi lyasi lya kulalana kwa monsi nu mwanaci ayano yakacenda sana, fwandi cingazipa ukusambilizya umwana pi lyasi lii nanti cakuti acili umunono. Ukumanya kungacingilila ana “uku misango iipe, nu ku antu angaleta icimvulunganya mu mivwangile yao.” (Mapinda 2:10-12) I vyani vino ana yafwile ukumanya? Yafwile ukumanya vino Baibo yalanda pa cisuma ni ciipe. Napya yafwile nu kumanya ukuti nanti sile antu yamwi aikolo, yakacita ivintu vipe nu kuti umwana alinzile ukukana ndi cakuti yamwi yakulonda kuti acite iviipe. (Loliniko na Danieli 1:4, 8; 3:16-18.) Napya cingazipa ukulalanda pi lyasi lii insita izingi. Acance aingi yakalondekwa ukulayasambilizya imiku iingi pa cintu cimwi pakuti yatailila. Lino ana yakuya yakukula, ya isi yafwile ukumanya umwakupeleela muli vino yakalanda nanti ukucitila umwana wao umukazyana ivingalenga auvwe insonyi, na ya nyina nayo yafwile ukumanya vivyo kwene uku mwana umonsi. Ci cilalenga kuti umwana akule ningo nu mucinzi. Napya cuze cino avyazi yangacita pa kucingilila ana yao ku yantu akaulungana na ana anono, u kulaika sana amano kuli vino vikucitikila ana.

MWAPEPA KULI YEOVA

27, 28. A weni angaazwa sana avyazi ukukuzya umwana ningo?

²⁷ Kwene citangupala ukusambilizya umwana kufuma ku wance, lelo avyazi akapepa Yeova yatafwile ukuitaila ukuti yangaomba umulimo uu yonga. Mu nsita ya Ina Izlaeli, Baibo yalanda pali Manoa ukuti, lino wamanyile ukuti wali apipi nu kukwata umwana, wapefile kuli Yeova kuti amwazwe vino alinzile ukucita pakuti akamukuzye ningo. Yeova waswike ipepo lyako Manoa.—Yakapingula 13:8, 12, 24.

²⁸ Vikwene vino Manoa wacisile avino na avyazi yafwile ukucita. Pakuti mukuzye ana ningo citangupala, lelo mu kucita vivyo mwaya ivisuma ivingi. Aina Klistu yamwi atwalana aku Hawaii yalanzile ukuti: “Mufwile ukuombesya sana ukusambilizya umwana lino atali acile imyaka 12. Ndi cakuti mwaombesya ukumusambilizya masunde ya muli Baibo mulaya ni nsansa nu mutende ndi wasolola ukuombela Yeova nu mwenzo onsi.” (Mapinda 23:15, 16) Ngi cakuti umwana winu wasolola ukuombela Yeova, namwe kwene mulasininkizya ukuti mazwi yaa acumi akuti: “Ana onsi [kumwi na anaci] upyanyi kufuma kuli Yeova.”