Tõmak Eo An Christian Naj Melejoñe
“Tõmak ejjab juõn mweien armij otemjej.”—2 TESSALONIKA 3:2, New World Translation.
1. Ewi wãwen an bwebwenato ko kwalok bwe ejjab aolep ewõr air tõmak eo emol?
LALTAK ilo bwebwenato in armij, elõñ maan, kõrã, im ajiri ro ebed ibbeir tõmak eo emol. Nan in “mol” ekwon kinke million ro jet rej kwalok juõn tõmak eo einlok wõt eo ewõr kamolol ie, juõn bojak ñan tõmak ilo ejelok bedbed ak unin. Tõmak rot in ekkã an koba anij ko rewan ak wãwen kabuñ ko rejjab errã ibben eo Ekajur Bõtata, Jehovah, im Nan eo an emwij kalikare. Ri jilek Paul ear je: “Tõmak ejjab juõn mweien armij otemjej.”—2 Tessalonika 3:2, NW.
2. Etke elap tokjen bwe jen etale tõmak eo ad make?
2 Ak ennan eo an Paul ej kwalok bwe ilo ien eo jet ear wõr tõmak eo emol ibbeir im, eindein rainin. Elõñ wõt ro rej read i journal in rej kõnan bwe en wõr ibbeir im en laplok ilo kain tõmak rot in emol—tõmak ilo errã ibben jelãlokjen eo ejimwe in mol eo ekwojarjar. (John 18:37; Hebrew 11:6) Eindein ke ibbam? Inem elap tokjen bwe kwon kile im bojak ñan mol eo bwe tõmak eo am naj melejoñe. Etke jemaroñ ba menin?
3, 4. Etke jej aikwij reilok ñan Jesus ikijen melejoñ ko kin tõmak?
3 Jej aikwij kamol bwe Jesus Christ ej bedbed in tõmak eo ad. Emol, Bible eo ej konono kin e einwõt Ri Kowãppen tõmak eo ad. Menin ej kin men eo Jesus ear ba im kõmmane, elaptata kin wãwen an kar kajejjet kitien kanan eo. Ear kabinlok bedbed eo armij rej maroñ in ejaake tõmak eo emol ie. (Hebrew 12:2; Revelation 1:1, 2) Ak, jej konono bwe Jesus kar “kabo E kin men ko otemjej einwõt kij, ijoke ejelok jerawiwi iben.” (Hebrew 4:15) Aet, tõmak eo an Jesus kar melejoñe. Jen an kabwer kij ak kõmman menin ad mijak, men in ej aikwij kainemõn kij.
4 Ilo an kar etal ilo elõñ melejoñ ko relap meñe ñan mij ion alal eo, Jesus ear “katak im bokake.” (Hebrew 5:8) Ear kamol bwe armij remaroñ mour kin tõmak eo emol jekdon melejoñ ko jabdewõt remaroñ itok ioir. Menin elap tokjen ñe jej lemnak kin men eo Jesus ear ba kake kin ri kalor ro an: “Komin kememej nan eo I ar ba ñõn kom, Dri korijer e jab utiej jen iroij eo an.” (John 15:20) Ilo mol, ikijen ri kalor ro an ilo ien kein ad, Jesus ear kanan: “dri ailiñ otemjelok re naj kijirãte kom kin eta.”—Matthew 24:9.
5. Ewi wãwen an Jeje ko kalikar bwe jenaj jelmae melejoñ ko?
5 Ilo jinoin ebeben in, ekajet eo ear ijjino ibben mweo imõn Anij. Jeje ko rar kanan: “Bwe ien in ien jino ekajet ilo imõn Anij; im elañe ej jino iber mokta, re naj it, ro re jab bokake gospel an Anij? Im elañe e nañin bin an remõn bõk mour, dri jab wãnik im dri jerawiwi re naj ilok ialok?’”—1 Peter 4:17, 18.
Melejoñe Tõmak—Etke?
6. Etke melejoñe tõmak elap aorõkin?
6 Ilo juõn wãwen, tõmak eo ejjab bõk melejoñ ejelok kamol in an aorõk, im kadkad eo kadkadin ej bed wõt ilo jaje kake. Kwo maroñ kõkkar kake einwõt juõn check eo ejañin mwij ukõt ñan money. Kwo maroñ kar bõk juõn check kin jerbal eo kwar kõmmane, kin mweiuk ko kwar lilok, ak meñe juõn menin letok. Check eo emaroñ emõn ilo lale, ak emõn ke? Ej lukkun aorõkin wõt joñan eo ej walok ie ke? Eindeinlok, tõmak eo ad ej aikwij laplok jen an baj walok wõt ilo wãwen baotokin ak baj ba wõt. Ej aikwij melejoñe ñan kamole bwe ewõr kadkadin eo emol. Ñe melejoñe tõmak eo ad, jemaroñ lo bwe ebin im wõr aorõkin. Juõn melejoñ emaroñ bareinwõt kwalok jabdewõt ijoko tõmak eo ad ej aikwij kametaltõl ak kakajurlok.
7, 8. Ia eo unjen melejoñe in tõmak eo ad ej itok jene?
7 Anij ej kõtlok matõrtõr im melejoñ ko jet in tõmak eo ñan melejoñe kij. Jej konono: “Ejelok armij en ba ñe melejoñe: ‘Anij eo ej melejoñe iõ.’ Bwe men ko renana reban melejoñe Anij im e make ejjab melejoñe jabdewõt.” (James 1:13, NW) Wõn ak ta eo ej bõk eddo ñan kain melejoñ rot in? Ej Satan, lal, im jab wãppen in enbwin eo ad make.
8 Jemaroñ ba bwe Satan ej kõketak juõn kareelel eo ekajur ion lal, ilo lemnak im ial ko an. (1 John 5:19) Im bõlen jejelã bwe e eo ej kõmman an jarjar matõrtõr nae Christian ro. (Revelation 12:17) Ak jej bar tõmak bwe Satan ej kajeoñ tel biloik kij ilo an kareel enbwin eo ad ejjab wãppen, kabo kij kin menin kabo ko an lal in, im kejatdikdik bwe jenaj bo, jab bokake Anij, im ilo jemlokin jab bõk buñburu eo an Jehovah? Bwebõta, kilten ko an Satan rej aikwij jab kailbõk kij, bwe ej kajerbal ejja kilten ko wõt ke ear kajeoñ in kabo Jesus.—Matthew 4:1-11.
9. Ewi wãwen ad maroñ bõk tokjen jen joñok kin tõmak?
9 Ikijen Nan eo an im congregation eo an Christian, Jehovah ej likit iman mejed joñok ko remol in tõmak eo jemaroñ kajeoñe. Paul ear kõketak: “Ro jatiõ, komin jimor dri kajeoñe ña, im kili ro rej etetal ein drein, im einwõt kim ami joñok.” (Pilippai 3:17) Einwõt juõn ian ri kabit ro ri karejaran Anij ilo ebeben eo kein kajuõn, Paul ear tel ilo an kõmmane jerbal in tõmak ko meñe ear lap melejoñ ko ear ioni. Laltak ñan jemlokin ebeben eo kein ka 20, ejjab jabwe ibbed wanjoñok ko eierlok wõt kin tõmak. Nan ko ilo Hebrew 13:7 rej jerbal kiõ ibbed kin joñan kajuriir wõt ke Paul ear jei: “Komin kememej ro r’ar ami dri tel, im r’ar ba ñõn kom nan in Anij, im komin kajeoñwe air tõmak.”
10. Ta wanjoñok ko elaptata kin tõmak ewõr ibbed ilo ien ko kiõ?
10 Nan in kauwe in ewõr kajur in ñe jej lemnak kin wãwen mwilin bwen ri kabit ro. Jemaroñ kalmenlokjen kin joñok eo air im kajeoñe tõmak eo air. Ewõr ibbeir juõn tõmak eo emol emwij kametale kin melejoñ ko. Kin jet ijjino ko redik ilo yiõ ko 1870 ko, juõn dolul in jimjãn jimjatin Christian ibelakin lal ear ejaak. Ke leen tõmak im kijejeto eo an ri kabit ro jen ien eo manlok, elõñlok jen lalem im jimettan million Ri Kennan ro ro an Jehovah rej kiõ kwalok nan kin Ailiñ in Anij. Congregation eo kiõ ibelakin lal in ri kabuñ ro remol rej kijejeto ej juõn menin kamol kin tõmak eo emwij melejoñe.—Titus 2:14.
Tõmak eo Emwij Melejoñe Ikijen 1914
11. Ewi wãwen an kar yiõ eo 1914 wõr melelen eo ettino ñan C. T. Russell im armij ro rejetan?
11 Yiõ ko mokta jen an walok bata eo an lal moktata, bwen ri kabit ro rar keañ kin 1914 bwe enaj kar juõn ran eo elap tokjen ilo kanan eo ilo Bible. Bõtab, jet ian kõtmene ko air rar mõkaj im lemnak eo air kin ta eo enaj kar walok ear jab lukkun jimwe. Ñan wanjoñok, C. T. Russell, president eo jinoin an Watch Tower Society, im ro rejetan rar maroñ lo bwe juõn jerbal in kwalok nan eo elap ear menin aikwij. Rar konono: “Im naj kwalok gospel in an ailiñ in lañ iaolepen lal einwõt juõn menin kennan ñan ailiñ ko otemjelok; ilo ien en enaj itok jemlokin.” (Matthew 24:14, King James Version) Ak, ewi wãwen an kumi eo air edik maroñ kar kõmmane menin?
12. Ewi wãwen an kar juõn ian ro rejetan Russell uak ñan mol eo ilo Bible?
12 Lemnak kin wãwen an kar menin jelet Alexander H. Macmillan, juõn eo rejetan Russell. Lotak ilo Canada, Macmillan ejañin kar 20 an yiõ ke ear bõk book eo an Russell The Plan of the Ages (Karõk in Ebeben ko) (1886). (Book in, kar bar naetan The Divine Plan of the Ages [Karõk eo Ekwojarjar in Ebeben ko], ear oktak im Volume 1 in lajrak in Studies in the Scriptures (Katak ko ilo Jeje ko) ear lap kajidede. Volume 2, The Time Is at Hand (Ebaktok Ien Eo) [1889], ear jitõñlok ñan 1914 einwõt jemlokin “ien ko an Gentile,” Ri ailiñ ko. [Luke 21:24, KJ]) Joten eo wõt Macmillan ear jino konono book eo, ear lemnak: “Eokwe, einwõt emol menin!” Ilo ien rak eo ilo 1900, ear iione Russell ilo juõn convention an Ri School in Bible ro, ke kar etan Ri Kennan ro an Jehovah ilo ien eo. Ejjabto Macmillan ear baptais im jino jerbal ibben Brother Russell ilo headquarters eo an Society ilo New York.
13. Ta abañ eo Macmillan im ro jet rar loe ikijen jejjet in kitien Matthew 24:14?
13 Bedbed ion air konono Bible eo, Christian ri kabit ro rar jitõñlok ñan 1914 einwõt juõn ien oktak ilo karõk eo an Anij. Ak Macmillan im ro jet rar kajitõk kin ewi wãwen jerbal in kwalok nan eo kar kanan kake ilo Matthew 24:14 maroñ kar tõbrak ilo bwen ien eo ekadu. Tokelik ear ba: “Ij kememej an kin ekutkut kar konono kake menin ibben Brother Russell, im ekin ba, ‘Eokwe, brother, ilo New York elõñlok ri Jew ibbed jen ran ilo Jerusalem. Elõñlok armij in Irish ibbed jen ran ilo Dublin. Im elõñlok ri Italy ibbed jen ran ilo Rome. Kiõ elañe jej tõbar ir ijin ilo New York, enaj einwõt ñe jej tõbar lal in kin ennan eo.’ Ak kamelele in ear einwõt jab bwe ibbem. Inem ‘kim ar lemnak ñan am kwalok ‘Photo-Drama’ eo.”
14. Moktalok jen 1914, ta jerbal eo emõn rar kõmmane?
14 Kõmmane “Photo-Drama eo kin Kõmanmõn” kar juõn jerbal ej make wõt lap! Ear kobaik picture makitkit ko im slide ko ewõr unokair, koba ibben katak in Bible ko im kajañjañ kin phonograph. Ilo 1913, Watch Tower eo ear ba kin juõn convention ilo Arkansas, U.S.A.: “Kar juõn wõt ilo lemnak bwe emottok ien eo ñan kajerbal picture makitkit ko ñan katakin kin mol ko ilo Bible. . . . [Russell] ear kamelele bwe ear jerbale karõk in iumin jilu yiõ ko im kiõ enañin bojak elõñ buki picture ko raibujuij, ko ejelok bere renaj kaal jar eo elap im keañ kin Gospel eo, im jibañ armij ro ñan air jeblak ñan tõmak eo air ilo Anij.”
15. Ta tokjen ko ear wõr ilo “Photo-Drama” eo?
15 “Photo-Drama” eo ear kõmmane menin elikin kebbellok eo ñan kwaloke ilo January 1914. Ijin tok ilal rej report ko jen Watch Tower eo ilo 1914:
April 1: “Juõn minister, elikin an lo ruo mõttan ko, ear ba, ‘emwij aõ loe jimettan wõt in PHOTO-DRAMA EO KIN KÕMANMÕN, ak emwij aõ katak jene elõñlok men kin Bible eo jen yiõ ko jilu in aõ katak ilo school in Bible eo.’ Juõn ri Jew elikin an loe ear ba, ‘I ar ilok einwõt juõn ri Jew eo emõnlok jen ke iar itok.’ Elõñ priest in Catholic im nun ro rar lolok DRAMA eo im kwalok an lap air kamolol. . . . Joñoul ruo wõt lajrak ko in DRAMA in rejañin dedelok . . . Mekarta ededelok ad tõbar im jerbal ilo jilñul juõn bukwon . . . Elõñlok jen jilñul-lalem thousand kajjojo ran rej aluiji, roñjake, nebar e, lemnak kake im bõk jerammõn.”
June 15: “Pija makitkit ko rar kõmman an laplok aõ kijejeto ilo kajeded Mol eo, im kalaplok aõ yokwe Jemed Ilañ im jeid eo eritto Jesus. Ran otemjej ij jar ñan kajerammõn eo emõn an Anij ion PHOTO-DRAMA EO KIN KÕMANMÕN eo im ro otemjej rar bõk kunair ilo drama eo . . . Ij ri karejaram ilo E, F. W. KNOCHE.—Iowa.”
July 15: “Kimij mõnõnõ in lo tokjen eo emõn im kabwilõñlõñ picture makitkit ko kar likiti ilo bukwon in, im kimij liki bwe menin kennan in ñan lal in enaj bareinwõt jerbal ñan aintok elõñ ro rej kamol air einwõt menin aorõk eo Iroij eo kãlet in e make. Kim jelã kajjen elõñ ri katak Bible ro ewõr air itoklimo ro rej kiõ kobatok ibben Class eo ak kiõ rej kir etan congregation eo, ro ewõr air itoklimo jen wõt jerbal in Photo-Drama eo. . . . Kõrã eo jeimi im jatimi ilo Iroij, EMMA L. BRICKER.”
November 15: “Kimij tõmak bwe kom naj mõnõnõ in roñ kin menin kennan eo ekabwilõñ eo rej kwalok kake ikijen PHOTO-DRAMA EO KIN KÕMANMÕN eo ilo London Opera House, Kingsway, England. Tel eo an Iroij elap an aibujuij air kwaloke ilo tibdik ko otemjej in drama eo ro jeim im jatim ear lap air lañliñ kake . . . Ri aluij ro am rar jen ri utiej im rettã ro otemjej im kain armij otemjej; kim ar lo elõñ ian ri tel in kabuñ ro rar bed ijo. Juõn priest . . . ear kajitõk ticket bwe e im lio ibben ren maroñ itok in bar lale. Juõn ri tel in Kabuñ in England, eo ej bõk eddo ear aluiji DRAMA eo elõñ alen, im . . . ear bõktok elõñ ro jeran ñan air kamole. Ruo bishop rar bareinwõt bed ijo, im elõñ armij ro ewõr air title.”
December 1: “Lio ibba im ña kimij lukkun kamolol Jemem Ilañ kin jerammõn eo elap im ejelok wõnãn eo ear itok ñan kim ikijen nan in jiroñ ko ami. PHOTO-DRAMA aibujuij eo ami eo ear kõmman bwe kimin lo im bõk Mol eo . . . Ewõr ibbam jiljino ian volume ko ami in STUDIES IN THE SCRIPTURES, (KATAK KO ILO JEJE KO). Elap air jibañ.”
Uak ñan Melejoñ ko ilo Ien eo
16. Etke yiõ eo 1914 ear bõktok juõn melejoñ kin tõmak?
16 Ak ta, ñe Christian ro ettã burueir im tiljek rej lo bwe kar kõtmene eo air ñan kobalok ibben Iroij eo ilo 1914 ear jab walok? Ri kabit ro rar etal ilo juõn melejoñ. Imõniaroñroñ eo an November 1, 1914, ear keañ: “Jen kememej bwe jej bed ilo juõn tõrein melejoñ.” Ilo menin, Jehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom (Ri Kennan ro an Jehovah—Ri keañ ro an Ailiñ in Anij) (1993) ej kwalok: “Yiõ ko jen 1914 ñan 1918 rar, lukkun, kamol bwe ear ‘juõn tõrein melejoñ’ ñan Ri School in Bible ro.” Ren kar kõtlok ke tõmak eo air bwe ren kametale im lemnak eo air bwe en kõmman kajimwe bwe ren kar maroñ bõk jerbal eo elap ebed iman?
17. Ewi wãwen an kar ri kabit ro retiljek emmakit ñan air bed ion lal ellãlok jen yiõ eo 1914?
17 Imõniaroñroñ eo ilo September 1, 1916, ear ba: “Kim ar kalmenlokjen bwe jerbal in Jonikõn in aintok Kabuñ eo [ri kabit] enaj kar dedelok mokta jen jemlokin ien ko an Gentile, Ri ailiñ ko; ak ejelok jabdewõt ilo Bible ej ba kake . . . Jej buromõj ke bwe jerbal in Jonikõn eo ej wõnmanlok wõt? . . . Lemnak eo am kiõ, ro jeim im jatim jitenburu, ej aikwij juõn eo elap kamolol ie ñan Anij, kalaplok kamolol eo kin Mol eo eaibujuij eo Ear kõtlok ñan kij jerammõn eo ñan ad loe im kile kij kake, im kalaplok kijejeto eo ilo jibañ ñan bõktok Mol in ñan jelãlokjen eo an ro jet.” Tõmak eo air kar melejoñe, ak rar jelmae melejoñ in im iione im wõr tõbrakin. Ak kij Christian ro jej aikwij jelã bwe melejoñ in tõmak ko remaroñ lõñ im einjuõn jen don.
18, 19. Ta melejoñ ko jet kin tõmak rar itok ilokan armij ro an Anij elikin wõt an Brother Russell mij?
18 Ñan wanjoñok, bar juõn kain melejoñ ear itok ion bwen ri kabit ro elikin wõt an Brother Charles T. Russell mij. Menin kar juõn menin melejoñe tiljek im tõmak eo air. Kar wõn ‘ri karejar eo etiljek’ ilo Matthew 24:45? Jet rar lemnak bwe kar Brother Russell make, im rar bõjrak im jab karejar ibben karõk ko rekãl an dolul eo. Elañe e kar ri karejar, ta eo brother ro rar aikwij kõmmane kiõ ke emij? Rar aikwij ke lor bar juõn armij ekãl rar kãlet e, ak kar ien ke kiõ ñan kile bwe Jehovah ear kajerbal, ejjab juõn wõt armij, ak juõn jar in Christian ro einwõt juõn kein jerbal, ak class in ri karejar?
19 Bar juõn melejoñ ear itok ion Christian ro remol ilo 1918 ke ri tel ro an lal, kin an kar ri tel ro an Christendom kõketak ir, rar kõmman ‘menin kokkure im kaeñtan ikijen kien’ nae dolul eo an Jehovah. (Psalm 94:20, KJ) Juõn kaeñtan in jorrãn rar kõmmane nae Ri school in Bible ro jimor ilo North America im ilo Europe. Jumae eo ri tel in kabuñ rar kõmmane ear tõbar kajur in ilo May 7, 1918, ke paper in naruõn ko an U.S. federal rar kwaloki ñan air jibwe im kalbuji J. F. Rutherford im elõñ ro rejetan, ekoba A. H. Macmillan. Rar narueir einwõt ri jumae kien eo, im ri kien ro rar kajekdon eowor eo air bwe ejelok rueir.
20, 21. Einwõt kar kanan kake ilo Malachi 3:1-3, ta jerbal eo rar kõmmane ibwiljin ri kabit ro?
20 Meñe rar jab kile wãwen eo einwõt in ilo ien eo, juõn jerbal in karreo ear wõnmanlok, einwõt an walok ilo Malachi 3:1-3 (NW): “Wõn enaj kijenmij ilo ran in itok eo an, im wõn enaj jutak ñe ej waloktok? Bwe [ri keañ eo an kallimur eo] enaj einwõt kijeek an juõn ri kametaltõl im einwõt juõn den in karreo ekajur an ro ri kwalkol nuknuk. Im ej aikwij jijet einwõt juõn ri kametaltõl im ri karreo silver im ej aikwij karreoik ro nejin Levi; im ej aikwij kalikar ir einwõt gold im silver, im renaj lukkun oktak ñan Jehovah einwõt armij ro rej lelok juõn menin lelok ilo wãnik.”
21 Ke Bata eo an Lal Kein Ka I ear ebaklok ñan an jemlok, jet ian Ri school in Bible ro rar jelmae bar juõn melejoñ in tõmak—elañe rar maroñ debij wõt air jab bõk kunair ilo tarinae ko an lal. (John 17:16; 18:36) Jet rar jab. Inem ilo 1918, Jehovah ear jilkinlok “ri keañ eo an kallimur eo,” Christ Jesus, ñan temple eo An ilo jitõb ñan karreoik jar eo an edik in ri kabuñ ro An jen notan ko an lal in. Ro rar lelok ir ñan air kalikar tõmak eo emol rar katak jen men eo rar loe im emmakit manlok, im ilo kijejeto etal wõt im kwalok nan.
22. Ikijen melejoñ ko kin tõmak, ta eo ej bed wõt ñan etale?
22 Men eo jar etale ejjab baj ñan kennan wõt kin tokjen bwebwenato. Ej jitõñlok im ewõr kõtan ñan wãwen eo kiõ ilo jitõb in congregation eo an Jehovah ibelakin lal. Ak jen etale ilo katak in tok ilokan jet ian melejoñ ko in tõmak armij ro an Anij rej jelmaiki rainin in lale ewi wãwen ad maroñ lo tõbrak im ellã jen men kein.
Kwoj Kememej Ke?
◻ Etke armij ro an Anij rej aikwij kõtmene bwe tõmak eo air naj melejoñe?
◻ Ta jibadbad ko ñan kajededlok ennan eo an Anij rar kõmmani moktalok jen 1914 eo?
◻ Kar ta eo “Photo-Drama,” im ta tokjen ko ear kwaloki?
◻ Ewi wãwen an kar wãwen ko rar walok ilo tõre ko jen 1914-18 jerbale ñan melejoñe ri kabit ro?
[Pija eo ilo peij 12]
Lok ñan jemlokin ebeben eo kein ka 19 im ilo jinoin ebeben eo kein ka 20, armij ro ilo elõñ ailiñ ko rar katak Bible kin jibañ eo jen book ko “Millenial Dawn” (Tuloklok in Al in Thousand Yiõ Ko) tokelik kar naetan “Katak ko ilo Jeje ko”
[Pija eo ilo peij 13]
Juõn letter jen C. T. Russell kin nan in kamelele ko ñan juõn recording eo ear ba ie: “‘Photo-Drama eo in Kõmanmõn’ IBSA—Dolul in Ri school in Bible ro ibelakin lal rej kwaloke. Jibadbad eo an ej ñan katakin koba ibben religio-scientific line ko, im ilo jojomare Bible eo”
[Pija eo ilo peij 15]
Demetrius Papeijorge ear itoitak im kwalok picture makitkit eo “Photo-Drama of Creation.” Tokelik, rar kalbuji kin neutrality in mour in Christian eo an