Слобода на говорот дома — дали е тоа темпирана бомба која е активирана?

КОГА некој лажно ќе извика „Пожар!“ во преполн театар, и некои се прегазени до смрт во дивото стампедо за да избегаат, зарем не треба оној што викнал да ја носи одговорноста за смртните и несреќни случаи кои се последица од тоа? Кога некој вели: „Јас не се сложувам со она што го велиш, но јас ќе го бранам твоето право да го кажеш тоа“, дали ти е дадено неограничено право, неограничена слобода јавно да кажеш што и да сакаш, без оглед на последиците? Има такви кои размислуваат така.

На пример, кога раперите во Франција се залагале за убивање полицајци и биле убиени полицајци од страна на некои кои ја слушале музиката, дали раперите требало да бидат сметани за одговорни за подбуцнување насилство? Или, треба ли тие да бидат заштитени со некаква повелба за правата? Кога радиото, телевизијата и компјутерските мрежи прават графички сцени на насилство и порнографија да им бидат достапни на децата, од кои некои сцени тие ги прават на дело, на штета на самите себе и на другите, треба ли снабдувачите на таквиот материјал да ја споделат одговорноста?

Една студија од страна на Американското психолошко здружение „пресметува дека просечното дете, гледајќи седмично 27 часа ТВ, ќе види 8.000 убиства и 100.000 постапки на насилство, на возраст од 3 до 12 години“, известило списанието U.S.News & World Report. Можат ли родителите со право да преминат преку ова како тоа да има мало влијание на нивните деца? Или можеби тоа вклучува „јасна и постоечка опасност“? Дали е ова место каде што треба да се повлече линија или да се стави граница на слободниот говор?

Една студија која ја воделе универзитетски психолози открила дека кога на една група деца од четири годишна возраст ѝ биле редовно прикажувани цртани филмови со „суперхерои кои се секогаш спремни да се тепаат“, а на друга група „со кротка природа“, оние кои ги гледале акционите херои после тоа биле посклони да се тепаат и да ги фрлаат работите. Ниту, пак, ефектите од ТВ насилството исчезнуваат после детството. Друга универзитетска студија, откако следела 650 деца од 1960 до 1995 година и ги посматрала нивните навики за гледање и однесување, открила дека оние кои гледале најнасилна телевизија како деца, пораснале во такви кои се впуштиле во најагресивно однесување како возрасни, вклучувајќи злоупотреба на брачниот другар и возење во пијана состојба.

Додека некои деца можеби не ги признаваат ефектите што ги имаат врз нив телевизијата и филмовите, други ги признаваат. Во 1995, Децата сега — една калифорниска група за поддршка на децата, анкетирала 750 деца на возраст од 10 до 16 години. Шест од секои десет, покажала студијата, рекле дека сексот на ТВ влијае на децата да имаат секс на премлада возраст.

Некои можеби аргументираат дека насилството на телевизијата и филмовите можеби децата не го земаат буквално и дека сите тие страшни филмови немаат ефект врз нив. „Во тој случај“, коментирал еден британски весник, „зошто тогаш властите од едно училиште на американскиот среден запад морале да им кажат на илјадници деца дека не постојат Нинџа желки во локалната одводна канализација? Тоа е затоа што малите обожаватели на желките лазеле во канализацијата, барајќи ги.“

Денес беснее една жешка дебата на многу места во Соединетите Држави поради она што некои го сметаат за фина линија помеѓу слободниот говор и насилството, предизвикано од говорот против абортусот. Оние што се против абортусот, приговараат дека лекарите и клиничкиот персонал кои вршат абортуси се убијци и дека самите немаат право да живеат. Неколку такви ревни лица барале да бидат убиени овие лекари и нивните помошници. Се криеле шпиони за да ги дознаат автомобилските регистарски таблички на таквите, а потоа ги издавале нивните имиња и адреси. Како последица на тоа, биле застрелани и убиени лекари и членови на клиничкиот персонал.

„Тука не се работи за слободен говор“, извикала претседателката на Федерацијата за планирано родителство во Америка. „Тоа е еднакво на викање ‚Пожар!‘ во преполнет театар. Ние имаме преполнет театар; само погледнете ја поплавата од убијци во клиниките во последниве неколку години.“ Оние кои го застапуваат ова насилство аргументираат дека тие само го применуваат своето право кое е гарантирано со американскиот Прв амандман — слобода на говорот. И така продолжува. Битките околу ова право ќе продолжат да се водат во јавниот форум, а судовите ќе мораат да го решат прашањето, но не на задоволство на сите, за жал.

Што можат да сторат родителите

Домовите треба да бидат засолниште за децата, а не место каде што тие можат да станат лесен плен на оние кои би ги експлоатирале и злоупотребувале или, пак, каде што мирните личности можат да бидат наведени да покажуваат променливи насилнички расположенија. „Можеби се чувствувате сигурни дека вашето дете никогаш нема да стане насилно и покрај постојаното хранење со ТВ сакатење“, рекол еден универзитетски професор од САД, обраќајќи се до родителите. „Но, вие не можете да бидете сигурни дека вашето дете нема да биде убиено или осакатено од нечие друго дете, кое е пораснато со слично хранење.“ Потоа, тој потенцирал: „Ограничувањето да се изложуваат децата на ТВ насилство, треба да стане дел од програмата на јавното здравство, заедно со сигурносните седишта, шлемовите за велосипеди, вакцините и добрата исхрана“.

Ако не би дозволил во твојот дом да влезе некој странец и да користи навредлив јазик и на твоето дете да му зборува непристојно за сексот и насилството, тогаш немој да дозволуваш радиото и телевизорот да бидат тој странец. Знај кога да го исклучиш или да го промениш каналот. Знај што гледа твоето дете, како на телевизија така и во компјутерот, дури и приватно во неговата соба. Ако тој знае да ги користи компјутерот и мрежите кои му се достапни, можеби ќе бидеш шокиран кога ќе дознаеш што содржи ноќното хранење. Ако не го одобруваш она што го гледа твоето дете, само кажи „не“ и објасни зошто. Тоа нема да умре ако има ограничувања.

На крај, научи ги твоите деца да живеат според божествените начела, а не според навиките на овој расипан систем на ствари — со неговиот непристоен, насилнички говор и постапки (Изреки 22:6; Ефесјаните 6:4). Апостол Павле им дал на христијаните навремен совет по кој треба сите да живееме. „Блуд и секаков вид нечистота или алчност дури ни да се спомнува меѓу вас, како што им доликува на свети луѓе; Not yet finalizedниту срамно однесување ниту глупаво зборување ниту, пак, непристојно шегување, работи кои не прилегаат, туку наместо тоа, изразување благодарности“ (Ефесјаните 5:3, 4, НС).

[Слики на страница 10]

Некои ТВ програми можат да водат до криминал и неморал