Сексуално шиканирање — како да се заштитите

„НИЕДНА жена не би требало да биде изложена на секојдневниот притисок на сексуална инсинуација“, вели уредничката на едно списание, Гречен Моргенсон, „но не е ни разумно жените да очекуваат нерасипана работна средина, ослободена од грубо однесување.“ Пофално е тоа што напорите на работодавците и судовите да го направат побезбедно работното место дало некои добри резултати. Ризикот за судска парница, на пример, ги поттикнало работодавците и вработените по светот да се потрудат да ја подобрат работната околина. Многу компании развиле куќни процедури во справувањето со малтретирањето на работното место. Се одржуваат состаноци и семинари за да се поучат вработените за исправно однесување на работното место.

Се разбира, сосема е логично да се знаат и да се следат смерниците на компаниите и локалните закони (Римјаните 13:1; Тит 2:9). Христијаните, исто така, увиделе дека е корисно да ги применуваат библиските начела. Следењето на овие инспирирани упатства во Вашите постапки со колегите може многу да стори — да Ви помогне да избегнете да станете жртва на сексуално шиканирање — или извршител на тоа.

Исправно однесување на мажите

Размислете за тоа како мажите треба да ги третираат жените. Многу стручњаци предупредуваат да не се допираат оние од спротивниот пол. Тие опоменуваат дека едно пријателско тапкање на грбот лесно би можело погрешно да се толкува. „Поротата го сфаќа допирањето многу сериозно“, забележува адвокатот на трудот Френк Харти. Неговиот предлог? „Ако вклучува повеќе од ракување, немојте да го правите тоа.“ Вистина, самата Библија не дава општо правило за таа работа.a Но со оглед на моменталната правна и морална клима, претпазливоста е на место — особено за оние кои имаат несвесна тенденција да допираат додека разговараат.

Како што е познато, не е секогаш лесно да се следи таквиот совет. Глен, на пример, доаѓа од шпанската култура. „Таму од каде што сум јас“, вели тој, „луѓето едноставно се посклони да Ве прегрнат отколку овде во Соединетите Држави. Во моето семејство честопати со бакнеж ги поздравуваме пријателите, а овде бевме предупредени да не избрзуваме да го правиме тоа.“ Но библиските начела се покажуваат корисни во овој поглед. Апостол Павле му кажал на младиот човек Тимотеј: „Постапувај со помладите мажи како со браќа, со постарите жени како со мајки, и со помладите жени како со сестри, со потполна чистота“ (1. Тимотеј 5:1, 2, New International Version). Зарем тоа не би исклучувало промискуитетно, заводливо или непожелно допирање?

Истото тоа начело може да се примени на говорот. Соодветно на тоа, Библијата вели: „А блудство и секаква нечистота или, пак, користољубивост дури да не се спомнуваат меѓу вас, како што им прилега на светии, ниту, пак, срамни и празни зборови или смешки, што се неприлични“ (Ефесјаните 5:3, 4). Адвокатката за сексуално шиканирање, Кети Чиној, предлага — пред да зборувате, размислите за едно прашање: „Дали би сакале Вашата мајка, сестра или ќерка да бидат изложени на тоа?“ Безобразниот, сугестивен говор го деградира и говорникот и слушателот.

Спречување на шиканирањето

Како може некој да се обиде да избегне да стане жртва на шиканирање? Советот што Исус им го дал на своите ученици кога ги испратил на нивната прва проповедничка задача можеби би можел да се примени во овој контекст: „Ете, Јас ве праќам како овци меѓу волци: бидете мудри како змии и незлобни како гулаби“ (Матеј 10:16). Во секој случај, христијанинот не е беспомошен. Библијата нѐ уверува: „Кога мудроста ќе влезе во срцето твое . . . тогаш расудувањето ќе те брани, разумот ќе те чува“ (Изреки 2:10, 11). Затоа, да погледнеме некои библиски начела кои можат да Ви помогнат да се заштитите.

1. Внимавајте како се однесувате со колегите на работа. Тоа не значи да се биде ладен или непријателски настроен затоа што Библијата нѐ поттикнува ‚да се грижиме да имаме мир со сите‘ (Евреите 12:14; Римјаните 12:18). Но, бидејќи Библијата ги предупредува христијаните да ‚се однесуваат благоразумно спрема надворешните‘, разумно е да се одржува работно однесување, особено во постапките со спротивниот пол (Колосјаните 4:5). Книгата Talking Back to Sexual Pressure (Одвраќање на сексуалниот притисок) од Елизабет Пауел, ги поттикнува работниците „да ја научат прецизната граница помеѓу пријатен став кој е соодветен на нивната улога и оној вид пријателска настроеност која би можела да подразбира сексуална отвореност“.

2. Облекувајте се скромно. Она што го носите испраќа порака до другите. Уште во библиски времиња, носењето одредени стилови на облека жигосувале некого како неморален или промискуитетен (Изреки 7:10). Честопати истото важи и денес; тесна, нападна или облека која разголува може да го привлече погрешниот вид внимание. Точно, некои можеби мислат дека имаат право да носат сѐ што сакаат. Но, како што писателката Елизабет Пауел го изразува тоа, „кога би работеле меѓу луѓе кои мислат дека е во ред да се крадат пари, би Ви рекла да не го носите својот новчаник на појасот . . . Морате да ги препознаете нездравите . . . ставови на општеството и да се обидете да се заштитите себеси за да не бидете нивна жртва“. Значи, советот на Библијата е современ. Таа ги советува жените да ‚се облекуваат пристојно, со срамежливост и чесност да се украсуваат‘ (1. Тимотеј 2:9). Скромно облекувајте се и ќе имате помала веројатност да бидете цел на навредлив говор или постапки.

3. Внимавајте на Вашето друштво! Библијата ни кажува за една млада жена по име Дина која станала жртва на сексуален напад. Очигледно го привлекла вниманието на нејзиниот напаѓач затоа што редовно ‚имала обичај да излезе и да ги види ќерките на земјата‘ Канан — жени кои биле познати по тоа што биле промискуитетни! (1. Мојсеева 34:1, 2, НС). Слично и денес, ако редовно муабетите со — или ги слушате — колегите на работа кои се познати по тоа што дискутираат за блудни теми, некои би можеле да заклучат дека Вие би биле приемливи на сексуално приоѓање.

Тоа не значи дека морате да ги презирате Вашите колеги на работа. Но ако разговорот стане неприличен, зошто едноставно не се извините и заминете? Интересно е тоа што многу Јеховини сведоци откриле дека да се има репутација на високи морални начела служи за заштита од шиканирање (1. Петрово 2:12).

4. Избегнувајте компромисни ситуации. Библијата кажува како еден млад човек по име Амнон скроил план да биде насамо со една млада жена по име Тамар за да може сексуално да ја искористи (2. Царства 13:1—14). Напаѓачите денес можат да се однесуваат на сличен начин, можеби поканувајќи некој кој е подреден на алкохолен пијалок или да остане на работа по работното време без видлива причина. Пазете се од ваквите покани! Библијата вели: „Умниот го гледа злото и се клони“ (Изреки 22:3).

Ако сте шиканирани

Се разбира, некои мажи непристојно се додворуваат дури и кога жената беспрекорно се однесува. Како треба да реагирате на таквото додворување ако Вие сте метата? Некои препорачале едноставно да се прифати целата работа! ‚Канцеларискиот секс е зачин во животот!‘ вели една жена. Меѓутоа, далеку од тоа да гледаат на таквото несоодветно внимание како шеговито или ласкаво, вистинските христијани се гадат на тоа. Тие ‚се отстрануваат од злото‘ и сфаќаат дека намерата на таквото додворување обично е да се намами некој на сексуален неморал (Римјаните 12:9; спореди 2. Тимотеј 3:6). Во најмала рака, грубото однесување е навреда на нивното христијанско достоинство. (Спореди 1. Солунјаните 4:7, 8.) Како да постапите во таквите ситуации?

1. Заземете став! Библијата ни кажува како еден богобојазлив човек по име Јосиф одговорил на неморалните понуди: „И се случи, по некое време, жената на господарот негов, да се загледа во Јосифа, и му рече: ‚Легни со мене!‘ “ Дали Јосиф едноставно ги игнорирал нејзините обиди, надевајќи се дека проблемот сам по себе ќе исчезне? Напротив! Библијата вели дека тој храбро го одбил нејзиното додворување, велејќи: „Како јас да направам толку големо зло и да грешам пред Бога?“ (1. Мојсеева 39:7—9).

Јосифовите постапки дале добар пример како за мажите така и за жените. Да се игнорира — или уште полошо, да се биде заплашен од — сугестивен говор или агресивно однесување, ретко ги отстранува; ако ништо друго, стравот или несигурноста можат да предизвикаат тие да се зголемат! Една советничка за спречување на силувањето, Марта Лангелан, предупредува дека силувачите често пати го користат сексуалното шиканирање како „начин да се процени веројатноста дека жената ќе дава отпор во напад; ако е пасивна и плашлива кога е шиканирана, тие претпоставуваат дека ќе биде пасивна и преплашена кога ќе биде нападната“. Затоа, пресудно е да заземете став при првиот знак на шиканирање. Според еден писател, „ако веднаш и јасно се каже не, честопати тоа ќе е доволно напаѓачот да престане со одвратното однесување“.

2. Вашето не нека значи не! Исус го рекол тоа во неговата Проповед на гората (Матеј 5:37). Неговата изјава е погодна за вакви околности затоа што напаѓачите често пати се доста упорни. Всушност, колку цврсти треба да бидете? Тоа зависи од околностите и од реакцијата на напаѓачот. Употребете каков и да е степен на цврстина што е неопходен за да ја изразите Вашата намера. Во некои случаи доволно ќе биде едноставна и директна изјава со мирен тон на гласот. Гледајте в очи. Стручњаците го препорачуваат следново: а) Наведете ги Вашите чувства. („Воопшто не ми се допаѓа кога . . . “) б) Конкретно наведете го одвратното однесување. („ . . . кога користите суров и вулгарен јазик . . . “) в) Јасно наведете што сакате лицето да направи. („Сакам да престанете така да ми зборувате!“)

„Меѓутоа, во никој случај“, предупредува Лангелан, „конфронтацијата не ја преминува границата во агресија. Противагресијата (користејќи навреди, закани и вербални навреди, удирање со тупаница, плукање во напаѓачот) создава спротивен ефект. Вербалното насилство е опасно и нема потреба да се користи физичко насилство освен ако постои вистински физички напад кој изискува самоодбрана.“ Таквиот практичен совет е во согласност со зборовите од Библијата во Римјаните 12:17: „И никому не враќајте зло за зло“.

Што ако шиканирањето продолжи и покрај Вашите најдобри напори да го спречите? Некои компании поставиле процедури за справување со сексуалното шиканирање. Честопати самото заканување дека ќе покренете процедура за жалба во компанијата ќе го натера Вашиот напаѓач да Ве остави на мира. Но, може и нема. За жал, да се најде сочувствителен надзорник не е секогаш лесна задача нити за жените нити за мажите. Глен, кој вели дека го шиканирала една вработена, се обидел да се жали. Тој се сеќава: „Кога му кажав на шефот за тоа, не добив никаква помош. Всушност, тој мислеше дека тоа е комично. Морав само да се пазам од жената и да се трудам да ја избегнувам“.

Некои се обиделе со законска постапка. Но високите пресуди во судските парници за кои читате во медиумите воопшто не се типични. Освен тоа, книгата Одвраќање на сексуалниот притисок предупредува: „Законскиот лек против шиканирањето бара огромна емоционална енергија и време; тоа доведува до физички и до ментален стрес“. Со добра причина, Библијата предупредува: „Немој да се брзаш да спроведеш судски случај“ (Изреки 25:8, НС). Откако ги пресметале емоционалните и духовните трошоци на правната постапка, некои претпочитале да бараат друго вработување.

Крај на шиканирањето

Сексуалното шиканирање не е ништо ново. Тоа е исто толку универзално колку и несовршеното, лукаво и алчно човечко срце. Комисиските и судските случаи никогаш нема да го ослободат општеството од сексуално шиканирање. Ослободувањето од сексуалното шиканирање изискува фундаментална промена на срцето кај луѓето.

Денес, Божјата Реч и неговиот дух предизвикуваат таква промена кај луѓето по целиот свет. Тоа е исто како волци и лавови да се поучуваат да се однесуваат како јагниња и телиња, токму како што претскажал пророкот Исаија (Исаија 11:6—9). Проучувајќи ја Библијата со луѓето, Јеховините сведоци секоја година им помагаат на илјадници поранешни ‚волци‘ да направат длабоко всадени и трајни промени во личноста. Овие луѓе внимаваат на заповедта од Писмото ‚да го отфрлат од себе стариот човек според поранешното живеење‘ и да го заменат со „новиот човек, создаден според Бога во правда и светост во вистината“ (Ефесјаните 4:22—24).

Еден ден Земјата ќе биде исполнета со мажи и жени кои се држат за библиските начела. Богобојазливите луѓе желно го очекуваат тој ден кога ќе се стави крај на сите облици на малтретирање. Дотогаш, тие се борат најдобро што можат со денешните грди реалности.

[Фуснота]

[Истакната мисла на страница 7]

„Дали би сакале Вашата мајка, сестра или ќерка да бидат изложени на тоа?“

[Слика на страница 8]

Работното однесување и скромната облека можат многу да сторат за заштита од шиканирање

[Слика на страница 10]

Вистинските христијани денес се учат да постапуваат еден со друг на начин полн со почитување