Старателство на деца — религијата и законот

ВО СЛУЧАИТЕ на развод и старателство на деца, религијата може да биде важен фактор — и тоа заплеткан. На пример, можат да се појават прашања како што се следниве.

Треба ли судијата да земе предвид сведочење кое тврди дека едниот родител е неподобен да има старателство над детето бидејќи тој родител е член на одредена религија, посебно ако религијата е во малцинство? Треба ли судијата да земе предвид сведочење за религиозните верувања и практиките на родителите за да може да утврди која религија, според негово мислење, би била најдобра за детето? Треба ли потоа да нареди детето да биде одгледувано во таа религија и да забрани да биде изложено на други религии?

Денес, сѐ повеќе луѓе се венчаваат надвор од сопствената религиозна и етничка заднина. Затоа, кога тие двојки се разведуваат, децата можеби веќе имаат врски со две религиозни заедници. Понекогаш, родител кој е вклучен во разводна парница можеби неодамна присвоил одредена религија која е поинаква од онаа која родителот ја имал пред тоа. Новото религиозно друштво може да биде стабилизирачки фактор во животот на тој родител и да биде нешто многу важно за него, но непознато за децата. Затоа се појавува едно друго прашање: Дали може судот да забрани родителот да ги носи децата на религиозните служби на таа религија само затоа што е поинаква од религијата која родителите претходно ја практикувале?

Тоа се тешки прашања. Тие изискуваат судијата да ги земе предвид не само потребите на детето туку и интересите и правата на родителите.

Основни права на родителите и на децата

Вистина е дека судиите можат да бидат под влијание на своите лични религиозни гледишта. Но, во многу земји религиозните права на родителите и на децата веројатно нема да бидат игнорирани. Тие земји можеби имаат устав кој забранува судијата да го ограничува основното право на родителите да раководат со одгледувањето на детето, вклучувајќи го неговото образовно и религиозно поучување.

Од своја страна, пак, детето има право да добие такво обучување од своите родители. Пред да може судијата законски да се вмеша во религиозното обучување на детето, судот мора да сослуша уверлив доказ дека „особени религиозни практики создаваат непосредна и значителна закана за физичката благосостојба на детето“ (курзивот е наш). Чистите разлики во врска со религијата или дури и непријателството помеѓу родителите околу религијата не се доволни за да се оправда интервенцијата од страна на државата.

Во Небраска (САД), разумниот став кој го зазела една мајка Јеховин сведок во еден спор за старателство, илустрира како тие правни подготовки ги штитат како родителите така и децата. Таткото кој не е Сведок не сакал нивната ќерка да ги посетува религиозните служби на Јеховините сведоци во Салата на Царството. Еден нижи суд се согласил со таткото.

Мајката потоа поднела жалба до Врховниот суд на Небраска. Мајката тврдела дека немало никаков доказ за непосредна или значителна закана за благосостојбата на детето во која и да било од активностите на Јеховините сведоци. Мајката сведочела дека „присуствувањето и учествувањето во религиозните активности на обата родитела ќе . . . обезбеди основа детето да утврди која религија ќе ја претпочита кога ќе стигне на достаточна возраст за разбирање“.

Вишиот суд ја сменил одлуката на нижиот суд и пресудил дека „[нижиот] суд ја злоупотребил својата разборитост поставувајќи ограничувања на старателските права на мајката да го контролира религиозното одгледување на своето малолетно дете“. Немало апсолутно никаков доказ дека на детето му била нанесена штета со тоа што присуствувало на религиозните служби во Салата на Царството на Јеховините сведоци.

Права на родители кои немаат старателство

Понекогаш, разведените родители се обидуваат да ги користат споровите во врска со религиозното обучување како средство за стекнување контрола над децата. На пример, во Калза против Калза, еден случај во државата Њу Мексико (САД), обата родитела ја практикувале сики религијата во текот на нивниот брак. Но, кратко откако се развеле, мајката се преобратила во католицизмот и почнала да ги обесхрабрува децата да го практикуваат сикизмот.

Таткото бил вознемирен и го однел случајот на суд во обид да стекне повеќе авторитет за да го насочи религиозното обучување на децата кон својата сики религија. Како првостепениот суд реагирал на молбата на таткото? Ја одбил неговата молба. Првостепениот суд наредил „децата кога се со [него], да не можат доброволно или недоброволно да учествуваат во никакви сики активности, вклучувајќи секакви црковни активности, сики кампувања или сики градинка“.

Таткото поднел жалба до Апелациониот суд на Њу Мексико. Овој виши суд се согласил со таткото и ја променил одлуката на првостепениот суд. Апелациониот суд навел: „Судовите треба да се придржуваат за политиката на непристрасност помеѓу религиите и треба да интервенираат во таа осетлива и уставно заштитена област само кога постои јасно и потврдно укажување на штета на децата. Ограничувањата во таа област ја воведуваат опасноста дека судски наметнатите ограничувања противуставно ќе ја згазат слободата на обожавање на родителот или ќе се согледа дека го имаат тој ефект“.

Таквата одлука следи една долга низа начела кои се добро воспоставени во многу земји. Еден разумен родител ќе ги земе предвид тие начела. Освен тоа, христијанскиот родител внимателно ќе размисли за потребата на детето од взаемно делување со обата родитела, како и обврската на детето да искажува чест како на мајката така и на таткото (Ефесјаните 6:1—3).

Вонсудско посредување

Иако вонсудското посредување може да биде помалку формално отколку сослушувањето пред судија, родителот не треба да има ноншалантен пристап кон него. Какви и да било меѓусебни договори или услови кои се постигнати во овој старателски процес можат да станат обврзувачки со натамошни судски наредби. Според тоа, би било препорачливо родителот да се консултира со искусен семеен правен адвокат за да се осигура дека со сите работи кои се однесуваат на старателството се постапува исправно и на фер начин.

Секој родител треба да одвои време за да се подготви за постапката на посредување. Држењето на родителот и неговото однесување за време на постапката на посредување можат во голема мера да влијаат врз исходот. Премногу често, родителите кои се разведуваат толку емоционално се вклучени во разводната постапка што ги губат од вид важните прашања: Што е од најдобар интерес за детето? Што му е потребно на детето за да може да се развие умствено, емоционално и физички?

Запомнете дека од правна гледна точка, првенственото прашање во посредувањето не се религиозните или другите лични разлики, туку како родителите можат да најдат заеднички темел и да направат договор за доброто на децата. Родителот можеби ќе се соочи со религиозни или други предрасуди, неочекувани прашања или манипулации наменети да вознемират и збунат. Недостатоците на секој родител може да бидат разоткриени или дури и преувеличени. Меѓутоа, кога оние кои се вклучени остануваат разумни, може да се постигне решение.

Понекогаш, постапката на посредување може да се чини долготрајна и фрустрирачка. Алтернатива за тоа е продолжена судска постапка со својот непријатен публицитет, финансиски товар и штетен ефект врз детето. Секако дека тоа е понепожелно. Како и со сите сериозни проблеми во животот, христијанскиот родител ќе сака молитвено да ѝ пристапи на постапката на посредување, сеќавајќи се на инспирираната покана да ‚го открие патот свој пред Господа и на Него да се надева и Он ќе изврши сѐ‘ (Псалм 36:5).

Но, што ако не може да се постигне решение и судијата му доделува старателство на детето на другиот родител? Или, што ако еден од родителите кој се разведува е исклучен од христијанското собрание? Исто така, како треба да се гледа на заедничкото старателство и на единечното старателство? Овие прашања и сродни библиски начела ќе бидат дискутирани во следната статија.

[Рамка на страница 6]

Три важни особини

Еден судија при суд за семејни работи кој бил интервјуиран од Разбудете се! рекол дека меѓу важните особини кои тој ги бара во еден родител се следниве три:

Разумност — спремност на другиот родител да му се допушти максимален пристап до детето (каде што нема никаква физичка или морална закана за детето)

Осетливост — свесност за емоционалните потреби на детето

Самосовладување — еден урамнотежен домашен живот кој би придонел за една мирна атмосфера во која детето би можело да цвета

[Рамка на страница 6]

Судски упатства

Поставувајќи упатства, некои судии се обиделе да спречат непотребни расправии околу религиозните вредности на родителот. На пример:

1. Треба да се охрабрува на еден смисловен однос помеѓу детето и обата родитела. Џон Сопинка, еден судија на Канадскиот врховен суд, забележал дека на секој родител треба да му се дозволи „да учествува во оние активности кои придонесуваат за идентифукувањето на родителот за она што тој или таа навистина е [вклучувајќи го практикувањето на неговата или нејзината религија]. Не се очекува родителот кој има пристап да се преправа или да води лажен начин на живот за време на пристапот“.

2. Забранувањето родителот кој има пристап да го поучува детето за неговите/нејзините религиозни верувања е прекршок на слободата на религија на родителот, освен кога постои јасен и потврден доказ за непосредна и значителна штета за детето.

[Слика на страница 7]

Судиите сносат тешка одговорност во случаите на старателство

[Слика на страница 8]

Посредникот може да им помогне на родителите да ги решаваат разликите без долги судски постапки