“സ്‌നേഹം ഒരുനാ​ളും ഉതിർന്നു​പോ​ക​യില്ല”

സാമുവൽ ഡി. ലഡെസൂ​യി പറഞ്ഞ​പ്ര​കാ​രം

വർഷങ്ങളിലുടനീളം ചെയ്‌തു​തീർത്ത കാര്യ​ങ്ങ​ളി​ലേക്കു പിന്തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കു​മ്പോൾ എനിക്കു വിസ്‌മയം തോന്നു​ക​യാണ്‌. യഹോവ ഭൂവ്യാ​പ​ക​മാ​യി അത്ഭുത കൃത്യങ്ങൾ ചെയ്‌തു​കൊ​ണ്ടാ​ണി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. 1931-ൽ ഞങ്ങളിൽ ഏതാനും​പേർ ചേർന്നു പ്രസം​ഗ​വേല തുടങ്ങിയ നൈജീ​രി​യ​യി​ലെ ഇലെഷ​യിൽ ഇപ്പോൾ 36 സഭകളുണ്ട്‌. വാച്ച്‌ടവർ ഗിലെ​യാദ്‌ ബൈബിൾ സ്‌കൂ​ളി​ലെ ബിരു​ദ​ധാ​രി​കൾ 1947-ൽ ആദ്യമാ​യി എത്തി​ച്ചേർന്ന​പ്പോൾ ഉണ്ടായി​രുന്ന ഏതാണ്ടു 4,000 പ്രസാ​ധകർ ഇപ്പോൾ 1,80,000-മായി വർധി​ച്ചി​രി​ക്കു​ക​യാണ്‌. സംഭവി​ക്കാ​നി​രുന്ന വികസ​ന​ത്തെ​പ്പറ്റി ആദ്യകാ​ല​ങ്ങ​ളിൽ ഞങ്ങൾ പ്രതീ​ക്ഷി​ക്കു​ക​പോ​യി​ട്ടു സ്വപ്‌നം കാണു​ക​പോ​ലും ചെയ്‌തി​രു​ന്നില്ല. മഹത്തായ ഈ വേലയിൽ എനിക്ക്‌ ഒരു പങ്കുണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തിൽ ഞാൻ എത്ര നന്ദിയു​ള്ള​വ​നാണ്‌! ഞാൻ അതേപ്പറ്റി നിങ്ങ​ളോ​ടു പറയട്ടെ.

എന്റെ പിതാ​വി​ന്റെ തൊഴിൽ പട്ടണം​തോ​റും സഞ്ചരിച്ചു തോക്കു​ക​ളും വെടി​മ​രു​ന്നും വിൽക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു; അദ്ദേഹം വീട്ടി​ലു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന സമയം വളരെ വിരള​മാണ്‌. അദ്ദേഹ​ത്തിന്‌ എന്റെ അറിവിൽ ഏഴു ഭാര്യ​മാർ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു, എന്നാൽ എല്ലാവ​രും അദ്ദേഹ​ത്തോ​ടൊ​പ്പ​മാ​യി​രു​ന്നില്ല താമസി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. എന്റെ മാതാ​വി​നെ പിതാവ്‌ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ മരിച്ചു​പോയ സഹോ​ദ​ര​നിൽനിന്ന്‌ അവകാ​ശ​മാ​യി സ്വീക​രി​ച്ച​താണ്‌. അമ്മ അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ രണ്ടാമത്തെ ഭാര്യ​യാ​യി​ത്തീർന്നു, ഞാൻ അമ്മയോ​ടൊ​പ്പ​മാ​ണു താമസി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌.

ഒരു ദിവസം പിതാവ്‌ അടുത്തുള്ള ഒരു ഗ്രാമ​ത്തിൽ താമസി​ക്കുന്ന ആദ്യ ഭാര്യയെ സന്ദർശി​ച്ച​ശേഷം വീട്ടിൽ വന്നു. എന്റെ അർധസ​ഹോ​ദരൻ സ്‌കൂ​ളിൽ പോകുന്ന കാര്യം അദ്ദേഹം അവി​ടെ​വെച്ചു മനസ്സി​ലാ​ക്കി. എന്റെ അർധസ​ഹോ​ദ​രന്‌ പത്തു വയസ്സു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു, എന്റെ അതേ പ്രായം. അതു​കൊ​ണ്ടു ഞാനും സ്‌കൂ​ളിൽ പോക​ണ​മെന്നു പിതാവ്‌ തീരു​മാ​നി​ച്ചു. അദ്ദേഹം എനിക്ക്‌ ഒൻപതു പെൻസ്‌ തന്നു—ഒരു പാഠപു​സ്‌ത​ക​ത്തിന്‌ മൂന്നു പെൻസും ഒരു സ്ലേറ്റിന്‌ ആറു പെൻസും. അത്‌ 1924-ലായി​രു​ന്നു.

ഒരു ബൈബി​ള​ധ്യ​യ​ന​ക്കൂ​ട്ടം രൂപീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു

ചെറു​പ്പം​മു​തലേ എനിക്കു ദൈവ​വ​ച​ന​മായ ബൈബി​ളി​നോ​ടു പ്രതി​പ​ത്തി​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. സ്‌കൂ​ളി​ലെ ബൈബിൾ ക്ലാസ്സുകൾ ഞാൻ ആസ്വദി​ച്ചി​രു​ന്നു, തന്നെയു​മല്ല സൺഡേ സ്‌കൂൾ അധ്യാ​പകർ എല്ലായ്‌പോ​ഴും എന്നെ അഭിന​ന്ദി​ക്കാ​റു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌, 1930-ൽ ഒരു സന്ദർശക ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി നൽകിയ ഒരു പ്രസം​ഗ​ത്തി​നു ഹാജരാ​കു​ന്ന​തി​നുള്ള അവസരം ഞാൻ മുത​ലെ​ടു​ത്തു. ഇലെഷ​യിൽ ആദ്യമാ​യി പ്രസംഗം നടത്തി​യ​വ​രിൽ ഒരാളാ​യി​രു​ന്നു അദ്ദേഹം. പ്രസം​ഗ​ത്തി​നു​ശേഷം അദ്ദേഹം ദൈവ​ത്തി​ന്റെ കിന്നരം (ഇംഗ്ലീഷ്‌) എന്ന പുസ്‌ത​ക​ത്തി​ന്റെ യൊറൂബ ഭാഷയി​ലുള്ള ഒരു പ്രതി എനിക്കു തന്നു.

ഞാൻ സൺഡേ സ്‌കൂ​ളിൽ ക്രമമാ​യി ഹാജരാ​യി. അവിടെ പഠിപ്പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രുന്ന ചില തത്ത്വങ്ങളെ ഖണ്ഡിക്കു​ന്ന​തിന്‌ ദൈവ​ത്തി​ന്റെ കിന്നരം ഇപ്പോൾ ഞാൻ കൂടെ​കൊ​ണ്ടു​പോ​കാൻ തുടങ്ങി. വാഗ്വാ​ദ​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു ഫലം. തന്നെയു​മല്ല ഈ ‘പുതിയ പഠിപ്പി​ക്കൽ’ പിൻപ​റ്റു​ന്ന​തി​നെ​തി​രെ പള്ളിയി​ലെ നേതാക്കൾ മിക്ക​പ്പോ​ഴും എനിക്കു മുന്നറി​യി​പ്പും നൽകി.

പിറ്റേ​വർഷം, ഞാൻ തെരു​വി​ലൂ​ടെ നടക്കവേ ഒരാളു​ടെ പ്രസംഗം കേട്ടു​നിൽക്കുന്ന ഒരു കൂട്ടം ആളുക​ളു​ടെ സമീപ​മെത്തി. ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​യാ​യി​രുന്ന ജെ. ഐ. ഓവനപ്പാ ആയിരു​ന്നു പ്രസം​ഗകൻ. ലേഗോ​സിൽനി​ന്നു പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യു​ടെ മേൽനോ​ട്ടം വഹിച്ചി​രുന്ന (മിക്ക​പ്പോ​ഴും ബൈബിൾ ബ്രൗൺ എന്നു വിളി​ച്ചി​രുന്ന) വില്യം ആർ. ബ്രൗൺ ആയിരു​ന്നു അദ്ദേഹത്തെ അങ്ങോ​ട്ട​യ​ച്ചത്‌.a ദൈവ​ത്തി​ന്റെ കിന്നരം പഠിക്കു​ന്ന​തിന്‌ ഇലെഷ​യിൽ ഒരു ചെറിയ ബൈബി​ള​ധ്യ​യ​ന​ക്കൂ​ട്ടം രൂപീ​ക​രി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു​വെന്ന്‌ എനിക്ക്‌ അറിയാൻ കഴിഞ്ഞു, തന്മൂലം ഞാനും അവരോ​ടു​കൂ​ടെ ചേർന്നു.

കൂട്ടത്തിൽ ഏറ്റവും പ്രായ​ക്കു​റവ്‌ എനിക്കായിരുന്നു—ഏതാണ്ടു 16 വയസ്സുള്ള കേവലം ഒരു സ്‌കൂൾ കുട്ടി. 30-നും അതിനു​മു​ക​ളി​ലും പ്രായ​മുള്ള പുരു​ഷ​ന്മാ​രു​മാ​യി സഹവസി​ക്കു​ന്ന​തിൽ സാധാ​ര​ണ​ഗ​തി​യിൽ എനിക്കു ജാള്യ​ത​യും ഭീതി​യു​മൊ​ക്കെ തോ​ന്നേ​ണ്ട​താ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ ഞാൻ അവരോ​ടൊ​പ്പ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തിൽ അവർക്കു വളരെ സന്തോ​ഷ​മാ​യി​രു​ന്നു, അവർ എന്നെ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. അവർ എനിക്കു പിതാ​ക്ക​ന്മാ​രെ​പ്പോ​ലെ​യാ​യി​രു​ന്നു.

വൈദി​ക​രു​ടെ എതിർപ്പ്‌

പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ ഞങ്ങൾക്കു വൈദി​ക​രിൽനിന്ന്‌ എതിർപ്പു​ണ്ടാ​കാൻ തുടങ്ങി. മുമ്പ്‌ തമ്മിൽത്ത​ല്ലി​ക്കൊ​ണ്ടി​രുന്ന കത്തോ​ലി​ക്ക​രും ആംഗ്ലി​ക്ക​രും മറ്റുള്ള​വ​രും ഇപ്പോൾ ഞങ്ങൾക്കെ​തി​രെ ഒറ്റക്കെ​ട്ടാ​യി. ഞങ്ങളെ നിരു​ത്സാ​ഹ​പ്പെ​ടു​ത്താ​നുള്ള നടപടി​യെ​ടു​ക്കാൻവേണ്ടി അവർ പ്രദേ​ശത്തെ മുഖ്യ​ന്മാ​രു​മാ​യി ഗൂഢാ​ലോ​ചന നടത്തി. ഞങ്ങളുടെ പുസ്‌ത​കങ്ങൾ ജനത്തിനു ദ്രോഹം ചെയ്യു​ന്ന​വ​യാ​ണെന്ന്‌ അവകാ​ശ​പ്പെ​ട്ടു​കൊണ്ട്‌ അവ കണ്ടു​കെ​ട്ടാൻ അവർ പൊലീ​സി​നെ അയച്ചു. എന്നിരു​ന്നാ​ലും, അവർക്കു പുസ്‌ത​കങ്ങൾ എടുത്തു​കൊ​ണ്ടു​പോ​കാൻ യാതൊ​രു അവകാ​ശ​വു​മി​ല്ലെന്നു ജില്ലാ ഓഫീസർ മുന്നറി​യി​പ്പു നൽകി​യ​തു​കൊ​ണ്ടു രണ്ടാഴ്‌ച​ക്കു​ശേഷം പുസ്‌ത​കങ്ങൾ തിരികെ കിട്ടി.

അതിനു​ശേ​ഷം ഞങ്ങളെ ഒരു യോഗ​ത്തി​നു വിളി​പ്പി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. അവിടെ ഞങ്ങൾ ഓബാ അഥവാ സർവാ​ധി​കാ​രി​യായ മുഖ്യ​നെ​യും ഒപ്പം പട്ടണത്തി​ലെ മറ്റു പ്രധാ​നി​ക​ളെ​യും സന്ധിച്ചു. അന്നു ഞങ്ങൾ 30 പേരു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. “അപകട​ക​ര​ങ്ങ​ളായ” പുസ്‌ത​കങ്ങൾ വായി​ക്കു​ന്ന​തിൽനി​ന്നു ഞങ്ങളെ തടയു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ഉദ്ദേശ്യം. ഞങ്ങൾ അപരി​ചി​ത​രാ​ണോ എന്ന്‌ അവർ ആരാഞ്ഞു. എന്നാൽ അവർ ഞങ്ങളുടെ മുഖത്തു സൂക്ഷിച്ചു നോക്കി​യി​ട്ടു പറഞ്ഞു, “ഇതു നമ്മുടെ പിള്ളേ​രല്ലേ, അവരുടെ കൂട്ടത്തിൽ ചില അപരി​ചി​ത​രു​ണ്ടെ​ന്നേ​യു​ള്ളൂ.” ഞങ്ങളെ ഉപദ്ര​വി​ക്കാ​നു​ദ്ദേ​ശി​ച്ചുള്ള ഒരു മതത്തിന്റെ പുസ്‌ത​കങ്ങൾ ഞങ്ങൾ തുടർന്നു വായി​ക്കാൻ അവർ ആഗ്രഹി​ക്കു​ന്നി​ല്ലെന്നു ഞങ്ങളോ​ടു പറഞ്ഞു.

ഒന്നും മിണ്ടാതെ ഞങ്ങൾ വീട്ടി​ലേക്കു പോയി, കാരണം ആ പ്രമു​ഖ​രിൽ യാതൊ​രു ശ്രദ്ധയും ചെലു​ത്താ​തി​രി​ക്കാൻ ഞങ്ങൾ തീരു​മാ​നി​ച്ചു​റ​ച്ചി​രു​ന്നു. പഠിച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രുന്ന കാര്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഞങ്ങളിൽ മിക്കവ​രും വളരെ സന്തുഷ്ട​രാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ പഠനം തുടരാൻതന്നെ ഞങ്ങൾ ദൃഢനി​ശ്ചയം ചെയ്‌തു. തന്മൂലം, ഞങ്ങളിൽ മിക്കവ​രും ഒരു ആശാരി​യു​ടെ പണിപ്പു​ര​യിൽവെച്ചു പഠനം തുടർന്നു, ചിലർ പേടിച്ച്‌ ഞങ്ങളുടെ കൂട്ടത്തിൽനി​ന്നു പോ​യെ​ങ്കിൽത്ത​ന്നെ​യും. ഞങ്ങൾക്കു നിർവാ​ഹകൻ ഇല്ലായി​രു​ന്നു. പ്രാർഥ​ന​യോ​ടെ തുടങ്ങും, പുസ്‌ത​ക​ത്തി​ന്റെ ഖണ്ഡികകൾ ഞങ്ങൾ ഊഴമ​നു​സ​രി​ച്ചു വായി​ക്കും, ഏതാണ്ട്‌ ഒരു മണിക്കൂ​റി​നു​ശേഷം ഞങ്ങൾ വീണ്ടും പ്രാർഥി​ച്ച​ശേഷം വീട്ടിൽ പോകും. എന്നാൽ ഞങ്ങൾ നിരീ​ക്ഷ​ണ​വി​ധേ​യ​രാ​യി​രു​ന്നു. മുഖ്യ​ന്മാ​രും മതനേ​താ​ക്ക​ന്മാ​രും രണ്ടാഴ്‌ച കൂടു​മ്പോൾ ഞങ്ങളെ വിളി​പ്പി​ച്ചിട്ട്‌ ബൈബിൾ വിദ്യാർഥി​ക​ളു​ടെ സാഹി​ത്യം വായി​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​തി​രെ മുന്നറി​യി​പ്പു നൽകു​മാ​യി​രു​ന്നു.

ഇതിനി​ടെ, ഞങ്ങൾക്കു ലഭിച്ച തുച്ഛമായ അറിവു​പ​യോ​ഗി​ച്ചു ഞങ്ങൾ മറ്റുള്ള​വരെ സഹായി​ക്കാൻ ശ്രമി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അനേക​രും ഞങ്ങൾ പറയു​ന്നത്‌ അംഗീ​ക​രി​ച്ചു. ആളുകൾ ഒന്നൊ​ന്നാ​യി ഞങ്ങളു​ടെ​കൂ​ടെ ചേർന്നു. ഞങ്ങൾക്ക്‌ അതീവ സന്തോഷം തോന്നി, എങ്കിലും ഞങ്ങൾ സഹവസി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രുന്ന മതത്തെ​പ്പറ്റി ഞങ്ങൾക്ക്‌ അധിക​മൊ​ന്നും അറിഞ്ഞു​കൂ​ടാ​യി​രു​ന്നു.

ഞങ്ങളെ സംഘടി​ത​രാ​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ 1932-ന്റെ ആരംഭ​ത്തിൽ ലേഗോ​സിൽനിന്ന്‌ ഒരു സഹോ​ദരൻ എത്തി​ച്ചേർന്നു, ഏപ്രി​ലിൽ “ബൈബിൾ” ബ്രൗണും. 30 പേരുള്ള ഒരു കൂട്ടം ഉണ്ടെന്നു കണ്ട്‌ ബ്രൗൺ സഹോ​ദരൻ ഞങ്ങളുടെ വായന​യി​ലു​ണ്ടായ പുരോ​ഗ​തി​യെ​പ്പറ്റി ചോദി​ച്ചു. ഞങ്ങൾക്ക​റി​യാ​വു​ന്ന​തെ​ല്ലാം ഞങ്ങൾ അദ്ദേഹ​ത്തോ​ടു പറഞ്ഞു. ഞങ്ങൾ സ്‌നാ​പ​ന​മേൽക്കാൻ യോഗ്യ​രാ​ണെന്ന്‌ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

വേനൽക്കാ​ല​മാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു സ്‌നാ​പ​ന​മേൽക്കാൻ ഇലെഷ​യിൽനി​ന്നു 14 കിലോ​മീ​റ്റർ യാത്ര​ചെ​യ്യേ​ണ്ടി​വന്നു, ഞങ്ങൾ 30 പേരോ​ളം സ്‌നാ​പ​ന​മേറ്റു. അന്നുമു​തൽ, രാജ്യ പ്രസം​ഗ​ക​രാ​യി​രി​ക്കാൻ യോഗ്യ​ത​യു​ള്ള​വ​രാ​ണെന്നു ഞങ്ങൾക്കു സ്വയം തോന്നി, വീടു​തോ​റും പോകാ​നും തുടങ്ങി. ഇതു ഞങ്ങൾ പ്രതീ​ക്ഷി​ച്ചി​രു​ന്നില്ല. എങ്കിലും അറിയാ​വുന്ന കാര്യങ്ങൾ മറ്റുള്ള​വ​രു​മാ​യി പങ്കുവ​യ്‌ക്കു​ന്ന​തിൽ ഞങ്ങൾ ഉത്സുക​രാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾ അഭിമു​ഖീ​ക​രിച്ച വ്യാജ ഉപദേ​ശ​ങ്ങളെ ബൈബി​ളി​ന്റെ പിൻബ​ല​ത്തിൽ ഖണ്ഡിക്കു​ന്ന​തി​നു നന്നായി തയ്യാറാ​കേ​ണ്ട​തു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌, യോഗ​ങ്ങ​ളിൽവെച്ചു ഞങ്ങൾ ആ ഉപദേ​ശ​ങ്ങ​ളെ​പ്പറ്റി ചർച്ച​ചെ​യ്യു​ക​യും അറിയാ​വുന്ന കാര്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ അടിസ്ഥാ​ന​ത്തിൽ പരസ്‌പരം സഹായി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു.

ഞങ്ങളുടെ പ്രസം​ഗ​പ്ര​വർത്തനം

ഞങ്ങൾ പട്ടണത്തിൽ മുഴുവൻ പ്രസം​ഗി​ച്ചു. ആളുകൾ ഞങ്ങളെ പരിഹ​സി​ക്കു​ക​യും കൂക്കു​വി​ളി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു, എങ്കിലും ഞങ്ങൾ അതു കാര്യ​മാ​ക്കി​യില്ല. വളരെ​യേറെ കാര്യങ്ങൾ പഠിക്കാ​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ങ്കി​ലും ഞങ്ങളുടെ പക്കൽ സത്യം ഉണ്ടായി​രു​ന്ന​തി​നാൽ ഞങ്ങൾക്ക്‌ അതിയായ സന്തോ​ഷ​മ​നു​ഭ​വ​പ്പെട്ടു.

ഞായറാ​ഴ്‌ച​തോ​റും ഞങ്ങൾ വീടു​വീ​ടാ​ന്തരം പോയി. ആളുകൾ ചോദ്യ​ങ്ങൾ ഉന്നയി​ക്കു​മ്പോൾ ഞങ്ങൾ ഉത്തരം പറയാൻ ശ്രമി​ക്കും. ഞായറാഴ്‌ച ദിവസ​ങ്ങ​ളിൽ വൈകു​ന്നേരം ഞങ്ങൾ പരസ്യ​പ്ര​സം​ഗം നടത്തു​മാ​യി​രു​ന്നു. രാജ്യ​ഹാ​ളി​ല്ലാ​തി​രു​ന്ന​തി​നാൽ തുറസ്സായ സ്ഥലത്താ​യി​രു​ന്നു യോഗങ്ങൾ നടത്തി​യി​രു​ന്നത്‌. ആളുകളെ വിളി​ച്ചു​കൂ​ട്ടി പ്രസംഗം നടത്തി​യ​ശേഷം ചോദ്യ​ങ്ങൾ ചോദി​ക്കാൻ ഞങ്ങൾ അവരോട്‌ അഭ്യർഥി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ ഞങ്ങൾ പള്ളിയി​ലും പ്രസം​ഗി​ച്ചു.

യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളെ​പ്പറ്റി ആളുകൾ ഒരിക്ക​ലും കേട്ടി​ട്ടി​ല്ലാത്ത ഇടങ്ങളി​ലേ​ക്കും ഞങ്ങൾ യാത്ര​ചെ​യ്‌തു. മിക്ക​പ്പോ​ഴും ഞങ്ങൾ സൈക്കി​ളിൽ സഞ്ചരി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു, എന്നാൽ ചില​പ്പോൾ ഞങ്ങൾ ബസും വാടക​യ്‌ക്കെ​ടു​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഒരു ഗ്രാമ​ത്തിൽ പ്രവേ​ശി​ച്ച​ശേഷം ഉച്ചത്തിൽ ഹോൺ അടിക്കും. മുഴു ഗ്രാമ​വും അതു കേൾക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു! സംഭവി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്താ​ണെന്ന്‌ അറിയാൻ ജനങ്ങൾ ഓടി​ക്കൂ​ടു​മാ​യി​രു​ന്നു. അപ്പോൾ ഞങ്ങൾ സന്ദേശ​മ​റി​യി​ക്കും. ഞങ്ങൾ പറഞ്ഞു നിർത്തു​മ്പോൾ ഞങ്ങളുടെ സാഹി​ത്യ​ത്തി​ന്റെ പ്രതികൾ കൈപ്പ​റ്റു​ന്ന​തി​നു​വേണ്ടി ആളുകൾ തിക്കും​തി​ര​ക്കും കൂട്ടു​ക​യാ​യി. ഞങ്ങൾ വളരെ​യേറെ സാഹി​ത്യം സമർപ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു.

ദൈവ​രാ​ജ്യം വരുന്നത്‌ അതിവാ​ഞ്‌ഛ​യോ​ടെ ഞങ്ങൾ കാത്തി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. 1935-ലെ വാർഷിക പുസ്‌തകം കിട്ടി​യ​പ്പോൾ അതിൽ മുഴു വർഷ​ത്തേ​ക്കു​മുള്ള ദിനവാ​ക്യ ചർച്ചകൾ കൊടു​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന​തു​കണ്ട്‌ ഒരു സഹോ​ദരൻ ഇങ്ങനെ ചോദി​ച്ച​താ​യി ഞാൻ ഓർക്കു​ന്നു: “അർമ​ഗെ​ദോൻ വരുന്ന​തി​നു​മുമ്പ്‌ ഒരു മുഴു​വർഷം കൂടെ നമ്മൾ പൂർത്തി​യാ​ക്കാൻ പോവു​ക​യാ​ണെ​ന്നാ​ണോ ഇത്‌ അർഥമാ​ക്കു​ന്നത്‌?”

മറുപ​ടി​യാ​യി നിർവാ​ഹകൻ ചോദി​ച്ചു: “അർമ​ഗെ​ദോൻ നാളെ വരുന്നു​വെ​ന്നി​രി​ക്കട്ടെ, നാം വാർഷിക പുസ്‌ത​ക​ത്തി​ന്റെ വായന അതോടെ നിർത്തു​മെ​ന്നാ​ണോ സഹോ​ദരാ താങ്കൾ കരുതു​ന്നത്‌?” അല്ല എന്ന്‌ ആ സഹോ​ദരൻ ഉത്തരം നൽകി​യ​പ്പോൾ നിർവാ​ഹകൻ ചോദി​ച്ചു: “എങ്കിൽപ്പി​ന്നെ താങ്ക​ളെ​ന്തി​നാ വിഷമി​ക്കു​ന്നത്‌?” ഞങ്ങൾ അന്നു കാത്തി​രു​ന്ന​പോ​ലെ ഇന്നും യഹോ​വ​യു​ടെ ദിനം വരാൻ അത്യാ​കാം​ക്ഷ​യോ​ടെ കാത്തി​രി​ക്കു​ന്നു.

യുദ്ധവർഷ​ങ്ങൾ

രണ്ടാം ലോക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധ​കാ​ലത്തു നമ്മുടെ പുസ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളു​ടെ ഇറക്കു​മതി നിരോ​ധി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഇലെഷയിലുള്ള ഒരു സഹോ​ദരൻ അറിയാ​തെ ഒരു പൊലീ​സു​കാ​രന്‌ ധനം എന്ന പുസ്‌തകം സമർപ്പി​ച്ചു. പൊലീ​സു​കാ​രൻ ചോദി​ച്ചു: “ഈ പുസ്‌തകം ആരു​ടേ​താണ്‌?” അതു തന്റെ സ്വന്തമാ​ണെന്നു സഹോ​ദരൻ പറഞ്ഞു. നിരോ​ധി​ക്ക​പ്പെട്ട പുസ്‌ത​ക​മാണ്‌ അതെന്നു പറഞ്ഞു പൊലീ​സു​കാ​രൻ സഹോ​ദ​രനെ പൊലീസ്‌ സ്റ്റേഷനി​ലേക്കു കൊണ്ടു​പോ​യി ജയിലി​ല​ടച്ചു.

ഞാൻ പൊലീസ്‌ സ്റ്റേഷനിൽചെന്ന്‌ അന്വേ​ഷ​ണ​ങ്ങൾക്കു​ശേഷം സഹോ​ദ​രനെ ജാമ്യ​ത്തി​ലി​റക്കി. എന്നിട്ടു ലേഗോ​സി​ലുള്ള ബ്രൗൺ സഹോ​ദ​രനെ ഫോണിൽവി​ളി​ച്ചു സംഭവി​ച്ച​തൊ​ക്കെ അറിയി​ച്ചു. നമ്മുടെ പുസ്‌ത​ക​ത്തി​ന്റെ വിതര​ണത്തെ നിരോ​ധി​ക്കുന്ന എന്തെങ്കി​ലും നിയമം നടപ്പി​ലു​ണ്ടോ എന്നും ഞാൻ ചോദി​ച്ചു. നിരോ​ധി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നതു നമ്മുടെ പുസ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളു​ടെ ഇറക്കു​മ​തി​യാണ്‌, വിതര​ണമല്ല എന്ന്‌ ബ്രൗൺ സഹോ​ദരൻ പറഞ്ഞു. സംഭവ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ അറിയാൻ മൂന്നു ദിവസ​ത്തി​നു ശേഷം ബ്രൗൺ സഹോ​ദരൻ ലേഗോ​സിൽനിന്ന്‌ ഒരു സഹോ​ദ​രനെ അയച്ചു. മാസി​ക​ക​ളും പുസ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളു​മാ​യി എല്ലാവ​രും പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യ്‌ക്കു പോക​ണ​മെന്ന്‌ ആ സഹോ​ദരൻ തീരു​മാ​നി​ച്ചു.

ഞങ്ങൾ വ്യത്യസ്‌ത ദിശക​ളി​ലേക്കു പിരിഞ്ഞു. ഏതാണ്ട്‌ ഒരു മണിക്കൂ​റി​നു​ശേഷം, സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളിൽ അധികം​പേ​രെ​യും അറസ്റ്റു ചെയ്‌ത​താ​യി എനിക്ക്‌ അറിവു​കി​ട്ടി. തന്മൂലം, സന്ദർശക സഹോ​ദ​ര​നും ഞാനും പൊലീസ്‌ സ്റ്റേഷനിൽ ചെന്നു. പുസ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളു​ടെ​മേൽ നിരോ​ധനം ഏർപ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടില്ല എന്നുള്ള ഞങ്ങളുടെ വിശദീ​ക​രണം പൊലീസ്‌ ചെവി​ക്കൊ​ണ്ടില്ല.

അറസ്റ്റു​ചെ​യ്യ​പ്പെട്ട 33 സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രെ ഈഫേ​യി​ലുള്ള ചീഫ്‌ മജിസ്‌​ട്രേ​ട്ടി​ന്റെ കോട​തി​യി​ലേക്ക്‌ അയയ്‌ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി, ഞാൻ അവരെ അനുഗ​മി​ച്ചു. ഞങ്ങളെ കൊണ്ടു​പോ​കു​ന്നതു കണ്ടു പട്ടണത്തി​ലുള്ള ആളുകൾ കൂക്കി​വി​ളി​ച്ചു, “ഇതോടെ അവരുടെ കാര്യം കഴിഞ്ഞു. അവർ വീണ്ടും ഇങ്ങോട്ടു വരാൻ പോകു​ന്നില്ല.”

നൈജീ​രി​യ​യിൽ ചീഫ്‌ മജിസ്‌​ട്രേ​ട്ടി​ന്റെ മുമ്പിൽ കുറ്റം അവതരി​പ്പി​ച്ചു. സകല പുസ്‌ത​ക​ങ്ങ​ളും മാസി​ക​ക​ളും പ്രദർശി​പ്പി​ക്കു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. ഈ ആളുകളെ അറസ്റ്റു​ചെ​യ്യാൻ ചീഫ്‌ പൊലീ​സിന്‌ അധികാ​രം നൽകി​യത്‌ ആരാ​ണെന്ന്‌ അദ്ദേഹം ചോദി​ച്ചു. ജില്ലാ ഓഫീ​സ​റി​ന്റെ നിർദേ​ശ​പ്ര​കാ​ര​മാ​ണു താൻ അങ്ങനെ ചെയ്‌ത​തെന്നു ചീഫ്‌ പൊലീസ്‌ മറുപടി നൽകി. ചീഫ്‌ പൊലീ​സി​നെ​യും ഞങ്ങളുടെ പ്രതി​നി​ധി​ക​ളിൽ ഞാനുൾപ്പെടെ നാലു​പേ​രെ​യും ചീഫ്‌ മജിസ്‌​ട്രേട്ട്‌ തന്റെ മുറി​യി​ലേക്കു വിളി​പ്പി​ച്ചു.

മിസ്റ്റർ ബ്രൗൺ ആരാ​ണെന്ന്‌ അദ്ദേഹം ചോദി​ച്ചു. അദ്ദേഹം വാച്ച്‌ ടവർ സൊ​സൈ​റ്റി​യു​ടെ ലേഗോ​സി​ലെ പ്രതി​നി​ധി​യാ​ണെന്നു ഞങ്ങൾ പറഞ്ഞു. ഞങ്ങളുടെ കാര്യം പറഞ്ഞു​കൊണ്ട്‌ മിസ്റ്റർ ബ്രൗണി​ന്റെ ഒരു ടെല​ഗ്രാം തനിക്കു കിട്ടി​യെന്ന്‌ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. അദ്ദേഹം കേസ്‌ അന്നത്തെ ദിവസം നിർത്തി​വ​യ്‌ക്കു​ക​യും സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കു ജാമ്യം നൽകു​ക​യും ചെയ്‌തു. പിറ്റേന്ന്‌ അദ്ദേഹം സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ വെറു​തെ​വി​ടു​ക​യും പുസ്‌തകം തിരി​ച്ചേൽപ്പി​ക്കാൻ പൊലീ​സി​നോട്‌ ആജ്ഞാപി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു.

ഞങ്ങൾ ഗാനമാ​ല​പി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ ഇലെഷ​യി​ലേക്കു മടങ്ങി. വീണ്ടും ജനങ്ങൾ ഒച്ചയി​ടാൻ തുടങ്ങി, എന്നാൽ ഇത്തവണ അവർ പറഞ്ഞതി​ങ്ങ​നെ​യാണ്‌, “അവർ വീണ്ടും വന്നല്ലോ!”

വിവാഹം സംബന്ധി​ച്ചു യഹോ​വ​യു​ടെ പ്രമാണം വ്യക്തമാ​ക്കി

1947-ലാണ്‌ ആദ്യത്തെ മൂന്നു ഗിലെ​യാദ്‌ ബിരു​ദ​ധാ​രി​കൾ നൈജീ​രി​യ​യിൽ എത്തി​ച്ചേർന്നത്‌. ആ സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രിൽ ഒരാളായ ടോണീ ആറ്റ്‌വുഡ്‌ ഇപ്പോ​ഴും ഇവിടെ നൈജീ​രിയ ബെഥേ​ലിൽ സേവന​മ​നു​ഷ്‌ഠി​ക്കു​ന്നു. അവർ വന്നതിൽപ്പി​ന്നെ നൈജീ​രി​യ​യിൽ യഹോ​വ​യു​ടെ സ്ഥാപന​ത്തിൽ വലിയ മാറ്റങ്ങൾ ഞങ്ങൾ കണ്ടു. ഒരു വലിയ മാറ്റം സംഭവി​ച്ചതു ബഹുഭാ​ര്യ​ത്വ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള ഞങ്ങളുടെ വീക്ഷണ​ഗ​തി​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു.

1941 ഫെബ്രു​വ​രി​യിൽ ഞാൻ ഓലാ​ബി​സി ഫാസൂ​ബാ​യെ വിവാ​ഹം​ചെ​യ്‌തു. കൂടു​ത​ലാ​യി ഭാര്യ​മാ​രെ എടുക്ക​രു​തെന്നു തിരി​ച്ച​റി​യാൻപോന്ന വിവരം അന്നെനി​ക്കു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ 1947-ൽ മിഷന​റി​മാർ വരുന്ന​തു​വരെ ബഹുഭാ​ര്യ​ത്വം സഭകളിൽ സർവസാ​ധാ​ര​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഒന്നിൽ കൂടുതൽ ഭാര്യ​മാ​രെ വിവാ​ഹം​ചെ​യ്‌തത്‌ അറിവി​ല്ലായ്‌മ നിമി​ത്ത​മാ​ണെന്നു ബഹുഭാ​ര്യ​രായ സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രോ​ടു പറയ​പ്പെ​ടു​ക​യു​ണ്ടാ​യി. തന്മൂലം, അവർക്കു രണ്ടോ മൂന്നോ നാലോ അഞ്ചോ ഭാര്യ​മാ​രു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ കൂടെ​ക്ക​ഴി​യാൻ അവരെ അനുവ​ദി​ക്കാം, എന്നാൽ അവർ വീണ്ടും വിവാഹം ചെയ്‌തു​കൂ​ടാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾക്കു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന നയം അതായി​രു​ന്നു.

ഞങ്ങളോ​ടൊ​ത്തു സഹവസി​ക്കാൻ അനേകർക്കും താത്‌പ​ര്യ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു, പ്രത്യേ​കി​ച്ചും ഇലെഷ​യി​ലുള്ള ചെരബിം, സെരാ​ഫിം സമുദാ​യ​ത്തിൽപെ​ട്ട​വർക്ക്‌. സത്യം പഠിപ്പിച്ച ഏക ജനം യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളാ​ണെന്ന്‌ അവർ പറഞ്ഞു. അവർ ഞങ്ങളുടെ പഠിപ്പി​ക്ക​ലു​കളെ അംഗീ​ക​രി​ക്കു​ക​യും തങ്ങളുടെ പള്ളികൾ രാജ്യ​ഹാ​ളാ​യി മാറ്റു​ന്ന​തിന്‌ ആഗ്രഹി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഇതിനാ​യി ഞങ്ങൾ അശ്രാന്ത പരി​ശ്രമം നടത്തു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അവരുടെ മുഖ്യ​ന്മാ​രെ പരിശീ​ലി​പ്പി​ക്കുന്ന കേന്ദ്ര​ങ്ങൾപോ​ലും ഞങ്ങൾക്കു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

അപ്പോ​ഴാ​ണു ബഹുഭാ​ര്യ​ത്വം സംബന്ധി​ച്ചുള്ള പുതിയ മാർഗ​നിർദേശം ലഭിച്ചത്‌. 1947-ൽ മിഷന​റി​മാ​രിൽ ഒരാൾ ഒരു സർക്കിട്ട്‌ സമ്മേള​ന​ത്തിൽ ഒരു പ്രസംഗം നടത്തി. നല്ല നടത്ത​യെ​യും ശീലങ്ങ​ളെ​യും​പറ്റി അദ്ദേഹം സംസാ​രി​ച്ചു. അടുത്ത​താ​യി അദ്ദേഹം, അന്യായം ചെയ്യു​ന്നവർ ദൈവ​രാ​ജ്യം അവകാ​ശ​മാ​ക്കു​ക​യി​ല്ലെന്നു പറയുന്ന 1 കൊരി​ന്ത്യർ 6:9, 10 ഉദ്ധരിച്ചു. എന്നിട്ട്‌ ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു: “ബഹുഭാ​ര്യർ ദൈവ​രാ​ജ്യം അവകാ​ശ​മാ​ക്കു​ക​യില്ല!” സദസ്യർ ബഹളം​വ​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു പറഞ്ഞു: “ഓ, ബഹുഭാ​ര്യർ ദൈവ​രാ​ജ്യം അവകാ​ശ​മാ​ക്കു​ക​യി​ല്ല​പോ​ലും!” കക്ഷിപി​രി​വു​ണ്ടാ​യി. അത്‌ ഒരു യുദ്ധം​പോ​ലെ ആയിരു​ന്നു. പുതു​താ​യി സഹവസി​ക്കാൻ തുടങ്ങിയ അനേകർ, “ദൈവ​ത്തി​നു നന്ദി, ഈ സ്ഥാപന​വു​മാ​യി നമ്മൾ ആഴമായ ബന്ധം സ്ഥാപി​ക്കാ​ത്തതു നന്നായി” എന്നു പറഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടു സഹവാസം നിർത്തി.

എന്നിരു​ന്നാ​ലും, ഭൂരി​പക്ഷം സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രും കൂടു​ത​ലാ​യു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന ഭാര്യ​മാ​രെ പറഞ്ഞു​വി​ട്ടു​കൊ​ണ്ടു തങ്ങളുടെ സ്ഥിതി​ഗ​തി​കൾ നേരെ​യാ​ക്കാൻ തുടങ്ങി. ഭാര്യ​മാർക്കു പണം നൽകി​ക്കൊ​ണ്ടു പറഞ്ഞു: ‘നിങ്ങൾ ചെറു​പ്പ​മാ​ണെ​ങ്കിൽ വേറൊ​രു ഭർത്താ​വി​നെ തിരയുക. നിങ്ങളെ വിവാഹം ചെയ്‌ത​തിൽ ഞാൻ തെറ്റു​കാ​ര​നാണ്‌. ഇപ്പോൾ ഞാൻ ഒരു ഭാര്യ​യു​ടെ ഭർത്താ​വാ​യേ മതിയാ​കൂ.’

പെട്ടെ​ന്നു​ത​ന്നെ മറ്റൊരു പ്രശ്‌നം തലപൊ​ക്കി. ചിലർ ഒരു ഭാര്യയെ തങ്ങളോ​ടൊ​പ്പം നിർത്തു​ക​യും മറ്റുള്ള​വരെ പറഞ്ഞു​വി​ടു​ക​യും ചെയ്യാൻ തീരു​മാ​ന​മെ​ടു​ത്ത​ശേഷം ആ തീരു​മാ​ന​ത്തി​നു മാറ്റം വരുത്തി​ക്കൊണ്ട്‌ തങ്ങളോ​ടൊ​പ്പം നിർത്തിയ ഭാര്യയെ പറഞ്ഞു​വി​ട്ടിട്ട്‌ നേരത്തെ പറഞ്ഞു​വിട്ട ഭാര്യ​മാ​രി​ലൊ​രാ​ളെ തിരി​ച്ചെ​ടു​ക്കാൻ ആഗ്രഹി​ച്ചു! അതു​കൊ​ണ്ടു വീണ്ടും കുഴപ്പ​മാ​രം​ഭി​ച്ചു.

“യൌവ​ന​ത്തി​ലെ ഭാര്യ”യെപ്പറ്റി പരാമർശി​ക്കുന്ന മലാഖി 2:14-നെ ആസ്‌പ​ദ​മാ​ക്കി ബ്രുക്ലിൻ ഹെഡ്‌ക്വാർട്ടേ​ഴ്‌സിൽനി​ന്നു കൂടു​ത​ലായ മാർഗ​നിർദേശം ലഭിച്ചു. ഭർത്താ​ക്ക​ന്മാർ ആദ്യം വിവാ​ഹം​ചെയ്‌ത ഭാര്യയെ തങ്ങളോ​ടൊ​പ്പം നിർത്ത​ണ​മെ​ന്നാ​യി​രുന്ന മാർഗ​നിർദേശം. അങ്ങനെ​യാണ്‌ ആ പ്രശ്‌നം ഒടുവിൽ പരിഹ​രി​ച്ചത്‌.

സേവന പദവികൾ

1947-ൽ സൊ​സൈറ്റി സഭകളെ ബലപ്പെ​ടു​ത്താ​നും അവയെ സർക്കി​ട്ടു​ക​ളാ​യി സംഘടി​പ്പി​ക്കാ​നും തുടങ്ങി. അറിവിൽ പുരോ​ഗ​തി​പ്രാ​പി​ച്ച​വ​രും പക്വമ​തി​ക​ളു​മായ സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രെ ഇപ്പോൾ സർക്കിട്ട്‌ ദാസന്മാർ എന്നുവി​ളി​ക്കുന്ന, ‘സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കു സേവകരാ’യി നിയമി​ക്കാൻ അവർ ആഗ്രഹി​ച്ചു. അത്തര​മൊ​രു നിയമനം ഞാൻ സ്വീക​രി​ക്കു​മോ എന്നു ബ്രൗൺ സഹോ​ദരൻ എന്നോടു ചോദി​ച്ചു. യഹോ​വ​യു​ടെ ഹിതം ചെയ്യാ​നാ​ണു ഞാൻ സ്‌നാ​പ​ന​മേ​റ്റത്‌ എന്നു പറഞ്ഞു​കൊണ്ട്‌ ഞാൻ ഇങ്ങനെ കൂട്ടി​ച്ചേർത്തു. “താങ്കൾ എന്നെ സ്‌നാ​ന​പ്പെ​ടു​ത്തുക പോലും ചെയ്‌തു. ഇപ്പോൾ യഹോ​വയെ സേവി​ക്കു​ന്ന​തി​നു കൂടു​ത​ലായ ഒരവസരം ലഭിക്കു​മ്പോൾ ഞാനതു നിരസി​ക്കു​മെന്നു താങ്കൾക്കു തോന്നു​ന്നു​ണ്ടോ?”

ആ വർഷം ഒക്ടോ​ബ​റിൽ ഞങ്ങളിൽ ഏഴു പേരെ ലേഗോ​സി​ലേക്കു വിളി​പ്പി​ക്കു​ക​യും സർക്കിട്ട്‌ വേലയ്‌ക്കു പുറ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തി​നു​മു​മ്പു ഞങ്ങൾക്കു പരിശീ​ലനം നൽകു​ക​യും ചെയ്‌തു. അന്നൊക്കെ സർക്കി​ട്ടു​കൾ വളരെ വലുതാ​യി​രു​ന്നു. മുഴു രാജ്യ​വും വെറും ഏഴു സർക്കി​ട്ടു​ക​ളാ​യി​ട്ടാ​ണു തിരി​ച്ചത്‌. സഭകൾ കുറവാ​യി​രു​ന്നു.

സഹോ​ദ​ര​ന്മാർക്കു സേവകർ എന്നനി​ല​യി​ലുള്ള ഞങ്ങളുടെ വേല കഠിനാ​ധ്വാ​ന​മാ​യി​രു​ന്നു. ഉഷ്‌ണ​മേ​ഖലാ പ്രദേ​ശത്തെ പൊള്ളുന്ന ചൂടിൽ ദിവസേന ഞങ്ങൾ അനേകം കിലോ​മീ​റ്റ​റു​കൾ നടക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. വാരം​തോ​റും ഞങ്ങൾക്കു ഗ്രാമം​തോ​റും സഞ്ചരി​ക്ക​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ കാല്‌ ഒടിഞ്ഞു പോകു​മെന്ന്‌ എനിക്കു​തോ​ന്നി. ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ തോന്നി എന്റെ കഥ കഴിഞ്ഞു​വെന്ന്‌! എന്നാൽ അത്യന്തം സന്തോ​ഷ​ത്തി​നും വകയു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു, അധിക​മ​ധി​കം ആളുകൾ സത്യം സ്വീക​രി​ക്കു​ന്നതു കാണു​മ്പോൾ പ്രത്യേ​കി​ച്ചും. എന്തിന്‌, വെറും ഏഴു വർഷത്തി​നു​ള്ളിൽ പ്രസാ​ധ​ക​രു​ടെ സംഖ്യ നാലി​ര​ട്ടി​യാ​യി!

1955 വരെ ഞാൻ സർക്കിട്ട്‌ വേലയിൽ പങ്കുപറ്റി. മോശ​മായ ആരോ​ഗ്യ​നില ഇലെഷ​യി​ലേക്കു തിരികെ പോരാൻ എന്നെ നിർബ​ന്ധി​ത​നാ​ക്കി. അവിടെ ഞാൻ നഗര​മേൽവി​ചാ​ര​ക​നാ​യി നിയമി​ക്ക​പ്പെട്ടു. വീട്ടി​ലാ​യി​രു​ന്നത്‌ എന്റെ കുടും​ബത്തെ ആത്മീയ​മാ​യി സഹായി​ക്കു​ന്ന​തി​നു കൂടുതൽ സമയം മാറ്റി​വ​യ്‌ക്കാൻ എന്നെ പ്രാപ്‌ത​നാ​ക്കി. ഇന്ന്‌ എന്റെ ആറു മക്കളും യഹോ​വയെ വിശ്വ​സ്‌ത​ത​യോ​ടെ സേവി​ക്കു​ന്നു.

യഥാർഥ​സ്‌നേഹം ഒരുനാ​ളും ഉതിർന്നു​പോ​ക​യില്ല

പിന്നിട്ട വർഷങ്ങ​ളി​ലേക്കു തിരി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കു​മ്പോൾ നന്ദിയു​ള്ള​വ​നാ​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ എനിക്ക്‌ അനേകം കാരണ​ങ്ങ​ളുണ്ട്‌. നിരാ​ശ​ക​ളും ദുഃഖ​ങ്ങ​ളും രോഗ​ങ്ങ​ളും ഉണ്ടായി​ട്ടുണ്ട്‌, എന്നാൽ അനേകം സന്തോ​ഷ​ങ്ങ​ളും ഉണ്ടായി​രു​ന്നി​ട്ടുണ്ട്‌. ഞങ്ങളുടെ അറിവും ഗ്രാഹ്യ​വും വർഷങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ വർധി​ച്ചു​വെ​ങ്കി​ലും “സ്‌നേഹം ഒരുനാ​ളും ഉതിർന്നു​പോ​ക​യില്ല” എന്ന 1 കൊരി​ന്ത്യർ 13:8-ന്റെ അർഥം അനുഭ​വ​ത്തി​ലൂ​ടെ ഞാൻ മനസ്സി​ലാ​ക്കി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. യഹോ​വയെ സ്‌നേ​ഹി​ക്കു​ക​യും അവന്റെ സേവന​ത്തിൽ ദൃഢചി​ത്ത​രാ​യി​രി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യു​ന്ന​പക്ഷം അവൻ പ്രയാ​സ​ങ്ങ​ളിൽ സഹായ​മേ​കു​ക​യും സമൃദ്ധ​മാ​യി അനു​ഗ്ര​ഹി​ക്കു​ക​യും ചെയ്യും.

സത്യത്തി​ന്റെ പ്രകാശം കൂടി​ക്കൂ​ടി​വ​രു​ക​യാണ്‌. ഞങ്ങൾ ആദ്യം തുടക്ക​മിട്ട കാലങ്ങ​ളിൽ വിചാ​രി​ച്ചത്‌ അർമ​ഗെ​ദോൻ പെട്ടെന്നു വരു​മെ​ന്നാണ്‌; അതു​കൊ​ണ്ടാ​ണു ഞങ്ങളാൽ കഴിയു​ന്ന​തെ​ല്ലാം ചെയ്‌തു​തീർക്കാൻ തിടു​ക്കം​കൂ​ട്ടി​യത്‌. എങ്കിലും അതെല്ലാം ഞങ്ങളുടെ പ്രയോ​ജ​ന​ത്തിൽ കലാശി​ച്ചു. അതു​കൊ​ണ്ടാ​ണു ഞാൻ സങ്കീർത്ത​ന​ക്കാ​രന്റെ പിൻവ​രുന്ന വാക്കു​ക​ളോ​ടു യോജി​ക്കു​ന്നത്‌: “ജീവനു​ള്ള​ന്നും ഞാൻ യഹോ​വയെ സ്‌തു​തി​ക്കും; ഞാൻ ഉള്ള കാല​ത്തോ​ളം എന്റെ ദൈവ​ത്തി​ന്നു കീർത്തനം ചെയ്യും.”—സങ്കീർത്തനം 146:2.

[അടിക്കു​റിപ്പ]

[23-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

സാമുവൽ 1955-ൽ മിൽട്ടൻ ഹെൻഷ​ലി​നോ​ടൊ​പ്പം

[24-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

സാമുവൽ ഭാര്യ ഓലാ​ബി​സി​യോ​ടൊ​പ്പം