യഹോവ വിശ്വ​സ്‌ത​ത​യോ​ടെ പ്രവർത്തി​ക്കു​ന്നു

പീറ്റർ പാളിസർ പറഞ്ഞ​പ്ര​കാ​രം

അത്‌ 1985 ഡിസം​ബ​റാ​യി​രു​ന്നു. കെനി​യ​യി​ലെ നയ്‌റോ​ബി​യി​ലുള്ള രാജ്യാ​ന്തര വിമാ​ന​ത്താ​വ​ള​ത്തി​ലേക്കു ഞങ്ങൾ ഇറങ്ങാൻ തുടങ്ങവെ വികാ​രാ​വേശം തിരതല്ലി. നഗരത്തി​ലേ​ക്കുള്ള യാത്ര​യിൽ, പരിചി​ത​മായ കാഴ്‌ച​ക​ളും ശബ്ദങ്ങളും ഓർമകൾ ഇരമ്പി​യെ​ത്താ​നി​ട​യാ​ക്കി.

യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ “നിർമ​ല​താ​പാ​ലകർ” ഡിസ്‌ട്രി​ക്‌ററ്‌ കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽ സംബന്ധി​ക്കാ​നാണ്‌ ഞങ്ങൾ കെനി​യ​യിൽ എത്തിയത്‌. പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യി​ന്മേ​ലുള്ള നിരോ​ധനം നിമിത്തം പന്ത്രണ്ടു വർഷം മുമ്പ്‌ ഞാനും ഭാര്യ​യും കെനിയ വിട്ടു​പോ​കാൻ നിർബ​ന്ധി​ത​രാ​യി. ഞങ്ങൾ അവിടെ ബെഥേ​ലി​ലാണ്‌ താമസി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ ബ്രാഞ്ച്‌ സൗകര്യ​ങ്ങൾക്കു നൽകി​യി​രി​ക്കുന്ന പേരാ​ണത്‌. അവിടം സന്ദർശി​ക്കാൻ തിരി​ച്ചെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ എന്തൊരു ഹൃദ്യ​മായ ആശ്ചര്യ​മാണ്‌ ഞങ്ങളെ കാത്തി​രു​ന്നത്‌!

ബെഥേ​ലിൽ ഉച്ചഭക്ഷണം തയ്യാറാ​ക്കാൻ സഹായി​ച്ചി​രുന്ന ഒരു യുവ സാക്ഷിയെ അവൾക്കു രണ്ടു വയസ്സു​ള്ള​പ്പോൾ മുതൽ ഞങ്ങൾക്ക​റി​യാ​മാ​യി​രു​ന്നു. ബെഥേൽ കുടും​ബ​ത്തി​ലെ ആറ്‌ അംഗങ്ങ​ളെ​യെ​ങ്കി​ലും അവർ കുട്ടി​ക​ളാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോൾത്തന്നെ ഞങ്ങൾക്ക്‌ അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നു. പ്രായ​പൂർത്തി​യായ ചെറു​പ്പ​ക്കാ​രെ​ന്ന​നി​ല​യിൽ തങ്ങളുടെ കുടും​ബ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം അവരെ​ല്ലാം ഇപ്പോ​ഴും ശുശ്രൂ​ഷ​യിൽ ഊർജ​സ്വ​ല​രാ​യി​രി​ക്കു​ന്നതു കാണു​ന്നത്‌ എന്തൊ​രാ​ന​ന്ദ​മാ​യി​രു​ന്നു! “വിശ്വ​സ്‌ത​നോട്‌ നീ വിശ്വ​സ്‌ത​ത​യോ​ടെ പ്രവർത്തി​ക്കും” എന്ന ബൈബിൾ വാഗ്‌ദാ​ന​ത്തോ​ടുള്ള ചേർച്ച​യിൽ നമ്മുടെ ദൈവ​മായ യഹോവ അവർക്കാ​യി കരുതി. (2 ശമൂവേൽ 22:26, NW) എന്റെ യൗവന​കാ​ല​വും ഈ ചെറു​പ്പ​ക്കാർ നയിച്ചി​രുന്ന പ്രതി​ഫ​ല​ദാ​യ​ക​മായ ജീവി​ത​വും തമ്മിൽ എന്തൊരു വൈപ​രീ​ത്യ​മാ​ണു ഞാൻ കണ്ടെത്തി​യത്‌!

ഉദ്ദേശ്യ​ര​ഹി​ത​മായ യൗവന​കാ​ലം

1918 ആഗസ്റ്റ്‌ 14-ന്‌ ഇംഗ്ലണ്ടി​ലെ സ്‌കാർബ​റ​യിൽ ഞാൻ ജനിച്ചു. രണ്ടു വർഷം കഴിഞ്ഞ്‌ എന്റെ അമ്മയും അർധസ​ഹോ​ദ​രി​യും കാനഡ​യി​ലേക്കു താമസം​മാ​റി. അതു​കൊണ്ട്‌, തുടർന്നു​വന്ന മൂന്നു വർഷം ഞാൻ പിതാ​വി​നോ​ടും അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ അമ്മയോ​ടും സഹോ​ദ​രി​യോ​ടു​മൊ​പ്പം താമസി​ച്ചു. എനിക്ക അഞ്ചു വയസ്സാ​യ​പ്പോൾ അമ്മ എന്നെ കാനഡ​യി​ലെ മോൺട്രി​യ​ലി​ലേക്കു തട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. നാലു വർഷം കഴിഞ്ഞ്‌, പിതാ​വി​നോ​ടൊ​പ്പം താമസിച്ച്‌ സ്‌കൂ​ളിൽ പോകാ​നാ​യി അമ്മ എന്നെ ഇംഗ്ലണ്ടി​ലേക്കു തിരി​ച്ച​യച്ചു.

അമ്മയും അർധസ​ഹോ​ദ​രി​യും ഏതാണ്ട്‌ ആറുമാ​സ​ത്തി​ലൊ​രി​ക്കൽ വീതം എനിക്കു കത്തെഴു​തു​മാ​യി​രു​ന്നു. അവരുടെ എഴുത്തു​ക​ളു​ടെ അവസാനം, ഞാൻ രാജാ​വി​നോ​ടും രാജ്യ​ത്തോ​ടും വിശ്വ​സ്‌ത​നായ ഒരു നല്ല പൗരനാ​യി​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നുള്ള ആഗ്രഹം അവർ പ്രകടി​പ്പി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. എന്റെ മറുപ​ടി​കൾ സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ അവരെ നിരാ​ശ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കണം. കാരണം ദേശീ​യ​ത​യും യുദ്ധവും നീതി​യു​ക്ത​മ​ല്ലെന്നു വിശ്വ​സി​ക്കു​ന്ന​താ​യി ഞാൻ എഴുതി. എന്നാൽ, വ്യക്തമായ യാതൊ​രു മാർഗ​നിർദേ​ശ​വും ലഭിക്കാ​തെ കൗമാ​ര​പ്രാ​യ​ത്തിൽ ഞാൻ ഉദ്ദേശ്യ​ര​ഹി​ത​മായ ഒരു ജീവിതം നയിച്ചു.

രണ്ടാം ലോക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധം തുടങ്ങു​ന്ന​തിന്‌ ആറാഴ്‌ച മുമ്പ്‌ 1939 ജൂ​ലൈ​യിൽ എന്നെ നിർബ​ന്ധിച്ച്‌ ബ്രിട്ടീഷ്‌ സൈന്യ​ത്തിൽ ചേർത്തു. എനിക്ക്‌ 20 വയസ്സേ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. ഞാനുൾപ്പെട്ട സേനാ​വ്യൂ​ഹത്തെ പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ ഉത്തര ഫ്രാൻസി​ലേക്ക്‌ അയച്ചു. ജർമൻ വിമാ​നങ്ങൾ ഞങ്ങളെ ആക്രമി​ച്ച​പ്പോൾ ചെറു​പ്പ​ക്കാ​രായ ഞങ്ങൾ തോക്കു​കൾ അവയ്‌ക്കു​നേരേ ഉന്നംപി​ടിച്ച്‌ നിറ​യൊ​ഴി​ച്ചു. ഞങ്ങളുടെ ജീവിതം ഭയാന​ക​മാ​യി​രു​ന്നു. മുന്നേ​റി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കുന്ന ജർമൻ സൈന്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ മുന്നിൽനി​ന്നു ഞങ്ങൾ പിൻവാ​ങ്ങി. 1940 ജൂൺ ആദ്യവാ​രം ഡൺകർക്കിൽനിന്ന്‌ ഒഴിപ്പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​പോ​ന്ന​വ​രിൽ ഞാനും ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. ഒരു സേനാ​വ്യൂ​ഹ​ത്തി​ലെ എല്ലാവ​രു​ടെ​യും മൃത​ദേ​ഹങ്ങൾ കടൽത്തീ​ര​ത്തി​നു​ചു​റ്റും ചിതറി​ക്കി​ട​ക്കുന്ന ഭീതി​ദ​മായ കാഴ്‌ച ഞാനി​പ്പോ​ഴും ഓർമി​ക്കു​ന്നു. ആ അതിഭീ​കര അനുഭ​വത്തെ അതിജീ​വിച്ച്‌ ഞാൻ ഒരു ചെറിയ ചരക്കു​ക​പ്പ​ലിൽ പൂർവ​ഇം​ഗ്ല​ണ്ടി​ലെ ഹാർവി​ച്ചിൽ എത്തി.

പിറ്റേ വർഷം, അതായത്‌ 1941 മാർച്ചിൽ എന്നെ ഇന്ത്യയി​ലേക്ക്‌ അയച്ചു. അവിടെ എനിക്ക്‌ വിമാ​നോ​പ​കരണ മെക്കാ​നി​ക്കാ​യി പരിശീ​ലനം ലഭിച്ചു. രോഗ​ബാധ നിമിത്തം കുറെ​നാൾ ആശുപ​ത്രി​യി​ലാ​യ​തി​നെ തുടർന്ന്‌, ഇന്ത്യയു​ടെ തലസ്ഥാ​ന​മായ ഡൽഹി​യി​ലുള്ള ഒരു സൈനിക യൂണി​റ്റി​ലേക്ക്‌ എന്നെ മാറ്റി. വീട്ടിൽനിന്ന്‌ വളരെ അകലെ, അപ്പോ​ഴും സുഖം​പ്രാ​പി​ക്കാ​തി​രുന്ന ഞാൻ ഭാവി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചു ചിന്തി​ക്കാൻ തുടങ്ങി. വിശേ​ഷി​ച്ചും, മരിക്കു​മ്പോൾ നമുക്ക്‌ എന്താണു സംഭവി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു ഞാൻ അമ്പരന്നു.

ഒരു പുതി​യ​തരം വിശ്വ​സ്‌തത

എന്നോ​ടൊ​പ്പം താമസി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌ ഒരു സഹഇം​ഗ്ലീ​ഷു​കാ​ര​നാ​യി​രുന്ന ബെർട്ട്‌ ഗെയ്‌ൽ ആയിരു​ന്നു. “മതം പിശാ​ചി​ന്റേ​താണ്‌” എന്ന്‌ ഒരു ദിവസം അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. ആ അഭി​പ്രാ​യ​പ്ര​ക​ടനം എന്നിൽ താത്‌പ​ര്യ​മു​ണർത്തി. അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ഭാര്യ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളി​ലൊ​രാ​ളാ​യി തീർന്നി​രു​ന്നു. അവർ അദ്ദേഹ​ത്തിന്‌ ഇടയ്‌ക്കി​ടെ ബൈബിൾ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ അയച്ചു​കൊ​ടു​ത്തു. അവയിൽ ഒന്ന്‌, പ്രത്യാശ (ഇംഗ്ലീഷ്‌) എന്ന ചെറു​പു​സ്‌തകം, എന്നിൽ താത്‌പ​ര്യ​മു​ണർത്തി. പുനരു​ത്ഥാന പ്രത്യാശ സംബന്ധിച്ച അതിലെ ചർച്ച എനിക്ക്‌ മനസ്സമാ​ധാ​നം നൽകി.

1943-ന്റെ തുടക്ക​ത്തി​ലൊ​രു​നാൾ, ഞങ്ങളോ​ടൊ​പ്പം സൈനി​ക​താ​വ​ള​ത്തിൽ ജോലി​ചെ​യ്‌തി​രുന്ന സൈനി​ക​ന​ല്ലാ​യി​രുന്ന, ആംഗ്ലോ-ഇന്ത്യനായ റ്റെഡി ഗ്രൂ​ബെർട്ടി​നോട്‌ ബെർട്ട്‌ സംസാ​രി​ച്ചു. റ്റെഡി ഒരു സാക്ഷി​യാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്ന​റി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ഞങ്ങൾ അത്ഭുതം​കൂ​റി. യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ​മേൽ 1941-ൽ നിരോ​ധനം ഏർപ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും അദ്ദേഹം ഞങ്ങളെ ഡൽഹി​യി​ലുള്ള സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ യോഗ​ത്തി​നു കൊണ്ടു​പോ​യി. ആ കൊച്ചു സഭയിൽ, ജീവി​ത​ത്തിൽ ആദ്യമാ​യി ഞാൻ യഥാർഥ, ഊഷ്‌മള സഹവർത്തി​ത്വം കണ്ടെത്തി. ഗ്രീസിൽനി​ന്നുള്ള പ്രായം​ചെന്ന ഒരു ക്രിസ്‌തീയ സഹോ​ദ​ര​നായ ബേസിൽ റ്റ്‌സെ​യ്‌റ്റോസ്‌ എന്നിൽ വ്യക്തി​പ​ര​മായ താത്‌പ​ര്യ​മെ​ടുത്ത്‌ എന്റെ ചോദ്യ​ങ്ങൾക്കു മറുപടി നൽകി. നാം വാർധ​ക്യം പ്രാപി​ക്കു​ക​യും മരിക്കു​ക​യും ചെയ്യു​ന്ന​തി​ന്റെ കാരണം, പുനരു​ത്ഥാ​നം, ദൈവം വാഗ്‌ദാ​നം ചെയ്‌തി​രി​ക്കുന്ന നീതി​നി​ഷ്‌ഠ​മായ പുതിയ ലോകം എന്നിവ​യെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള ചോദ്യ​ങ്ങൾക്ക്‌ അദ്ദേഹം ബൈബി​ളിൽനി​ന്നു വ്യക്തമായ ഉത്തരങ്ങൾ നൽകി.—പ്രവൃ​ത്തി​കൾ 24:15; റോമർ 5:12; 2 പത്രൊസ്‌ 3:13; വെളി​പ്പാ​ടു 21:3, 4.

1942-ൽ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രിച്ച സമാധാ​നം—അതിനു നിലനിൽക്കാ​നാ​കു​മോ? (ഇംഗ്ലീഷ്‌) എന്ന ചെറു​പു​സ്‌തകം വിശേ​ഷാൽ എന്നിൽ താത്‌പ​ര്യ​മു​ണർത്തി. അത്‌ സർവരാ​ജ്യ​സ​ഖ്യ​ത്തെ “കടുഞ്ചു​വപ്പു നിറമുള്ള കാട്ടു​മൃഗ”മായി തിരി​ച്ച​റി​യി​ച്ചു. (വെളി​പ്പാ​ടു 17:3, NW) വെളി​പ്പാ​ടു 17-ാം അധ്യായം 11-ാം വാക്യം ഉദ്ധരി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ ആ ചെറു​പു​സ്‌തകം ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു: “സഖ്യം ‘ഉണ്ടായി​രു​ന്ന​തും ഇല്ലാത്ത​തു​മാ’ണെന്ന്‌ ഇപ്പോൾ പറയാൻ കഴിയും.” അത്‌ തുടർന്നു പറഞ്ഞു: “ലോക രാഷ്‌ട്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ സഖ്യം വീണ്ടും പ്രത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടും.” മൂന്നി​ല​ധി​കം വർഷം കഴിഞ്ഞ്‌ 1945-ൽ ഐക്യ​രാ​ഷ്‌ട്ര സംഘടന രൂപീ​കൃ​ത​മാ​യ​പ്പോൾ സംഭവി​ച്ചത്‌ കൃത്യ​മാ​യും അതാണ്‌!

സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ​മേ​ലുള്ള നിരോ​ധന കാലത്ത്‌, പുതു​താ​യി കണ്ടെത്തിയ എന്റെ സുഹൃ​ത്തു​ക്കളെ എനിക്കു സഹായി​ക്കാൻ കഴിഞ്ഞു. സമാധാ​നം—അതിനു നിലനിൽക്കാ​നാ​കു​മോ? എന്ന ചെറു​പു​സ്‌തകം ഒരു പെട്ടി​നി​റയെ വന്നെത്തി​യ​പ്പോൾ സുരക്ഷി​ത​മാ​യി സൂക്ഷി​ക്കാൻ വേണ്ടി സഭ അത്‌ എന്നെ ഏൽപ്പിച്ചു. നിരോ​ധി​ക്ക​പ്പെട്ട സാഹി​ത്യ​ത്തി​നാ​യി പട്ടാള ക്യാമ്പിൽ തിരയു​ന്ന​തി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ആരാണ്‌ ചിന്തി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നത്‌? ഓരോ പ്രാവ​ശ്യ​വും ഞാൻ യോഗ​ങ്ങൾക്കു ഹാജരാ​യ​പ്പോൾ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കു വിതരണം ചെയ്യാ​നാ​യി ഏതാനും ചെറു​പു​സ്‌ത​കങ്ങൾ എടുത്തി​രു​ന്നു. തങ്ങളുടെ വീടുകൾ പരി​ശോ​ധി​ക്കു​മെന്ന്‌ അവർ ഭയന്ന​പ്പോൾ ഞാൻ അവരുടെ വ്യക്തി​പ​ര​മായ ബൈബിൾ സാഹി​ത്യ​ങ്ങൾ പോലും ഒളിച്ചു​വെച്ചു. ഒടുവിൽ, 1944 ഡിസംബർ 11-ന്‌ നിരോ​ധനം നീക്കം​ചെ​യ്‌തു.

ഞങ്ങളുടെ സേനാ​വി​ഭാ​ഗ​ത്തി​നു​വേണ്ടി സംഘടി​പ്പിച്ച 1943-ലെ ക്രിസ്‌മസ്‌ ആഘോ​ഷ​ങ്ങ​ളു​ടെ സമയത്ത്‌ ക്രിസ്‌തീയ പിഠി​പ്പി​ക്ക​ലു​ക​ളോ​ടുള്ള എന്റെ വിശ്വ​സ്‌തത പരി​ശോ​ധി​ക്ക​പ്പെട്ടു. ഡിസം​ബ​റി​ലെ തണുപ്പു​കാ​ലത്തല്ല യേശു ജനിച്ച​തെ​ന്നും ആദിമ ക്രിസ്‌ത്യാ​നി​കൾ ക്രിസ്‌മസ്‌ ആഘോ​ഷി​ച്ചി​രു​ന്നി​ല്ലെ​ന്നും ഞാൻ മനസ്സി​ലാ​ക്കി​യി​രു​ന്ന​തി​നാൽ പങ്കെടു​ക്കാൻ ഞാൻ വിസമ്മ​തി​ച്ചു.—ലൂക്കൊസ്‌ 2:8-12 താരത​മ്യം ചെയ്യുക.

“ഏകീകൃത പ്രഘോ​ഷകർ” കൺ​വെൻ​ഷൻ 1944 ഡിസംബർ 27 മുതൽ 31 വരെ ജബൽപ്പൂ​രിൽ നടന്ന​പ്പോൾ ഹാജരായ ഏകദേശം 150 പേരിൽ ഞാനു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഒട്ടേറെ കൺ​വെൻ​ഷൻ പ്രതി​നി​ധി​കൾ ഡൽഹി​യിൽനി​ന്നും ട്രെയി​നിൽ യാത്ര​ചെ​യ്‌തു. 600-ലധികം കിലോ​മീ​റ്റർ വരുന്ന ഒരു യാത്ര. ആ തുറന്ന പശ്ചാത്ത​ല​ത്തി​ലെ വിസ്‌മ​യാ​വ​ഹ​മായ അന്തരീക്ഷം ഞാൻ ഒരിക്ക​ലും മറക്കു​ക​യില്ല. അവിടെ യഹോ​വ​യു​ടെ സ്ഥാപനം പ്രവർത്ത​ന​ത്തി​ലാ​യി​രി​ക്കു​ന്നതു ഞാൻ കണ്ടു.

കൺ​വെൻ​ഷൻ പ്രതി​നി​ധി​കളെ സ്‌കൂൾ ഡോർമി​റ്റ​റി​ക​ളിൽ താമസി​പ്പി​ച്ചു. അവിടെ ഞങ്ങൾ രാജ്യ​ഗീ​തങ്ങൾ ആലപി​ക്കു​ക​യും സന്തോ​ഷ​ക​ര​മായ ക്രിസ്‌തീയ സഹവർത്തി​ത്വം ആസ്വദി​ക്കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ആ കൺ​വെൻ​ഷന്റെ സമയത്ത്‌ ഞാൻ പരസ്യ​മായ പ്രസം​ഗ​വേ​ല​യിൽ പങ്കുപ​റ്റാൻ തുടങ്ങി. അന്നുമു​തൽ എന്നും ആ വേല എനിക്കു പ്രിയ​പ്പെ​ട്ട​താ​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

ഇംഗ്ലണ്ടി​ലെ മുഴു​സമയ ശുശ്രൂഷ

1946-ൽ ഞാൻ ഇംഗ്ലണ്ടി​ലേക്കു മടങ്ങു​ക​യും പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ വൂൾവെർട്ടൺ സഭയു​മാ​യി സഹവസി​ക്കാൻ തുടങ്ങു​ക​യും ചെയ്‌തു. ഞങ്ങൾ ഏകദേശം പത്തു രാജ്യ​പ്ര​സാ​ധകർ മാത്രമേ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു​ള്ളു​വെ​ങ്കി​ലും, വീട്ടി​ലാ​യി​രി​ക്കുന്ന പ്രതീതി അവർ എന്നിലു​ള​വാ​ക്കി. ഇന്ത്യയി​ലെ എന്റെ സഹോ​ദ​ര​ന്മാ​രു​ടെ ഇടയിൽ അനുഭ​വ​പ്പെട്ട അതേ സംതൃ​പ്‌തി എനിക്കു തോന്നി. ആത്മാർഥ​ത​യും ഊഷ്‌മള ഹൃദയ​വു​മുള്ള വ്യക്തി​യെ​ന്ന​നി​ല​യിൽ വിറാ ക്ലിഫ്‌റ്റൻ സഭയിൽ ശ്രദ്ധേ​യ​യാ​യി​രു​ന്നു. ഒരു പയനിയർ—മുഴു​സമയ ശുശ്രൂ​ഷകർ അങ്ങനെ വിളി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു—ആയിരി​ക്കുക എന്നുള്ള എന്റെ ആഗ്രഹം​ത​ന്നെ​യാണ്‌ അവൾക്കു​മു​ള്ള​തെന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കി​യ​പ്പോൾ, 1947 മേയ്‌ 24-ന്‌ ഞങ്ങൾ വിവാ​ഹി​ത​രാ​യി. ഞാൻ ഒരു വാഹന​ഭ​വനം അഥവാ സഞ്ചരി​ക്കുന്ന ഭവനം പുതു​ക്കി​യെ​ടു​ത്തു. പിറ്റേ വർഷം, ഹൺഡി​ങ്‌ടൺ എന്ന ഗ്രാമീണ പട്ടണത്തിൽ ഞങ്ങൾക്ക്‌ ആദ്യത്തെ പയനിയർ നിയമനം ലഭിച്ചു.

ആ നാളു​ക​ളിൽ, ഗ്രാമ​പ്ര​ദേ​ശ​ത്തേക്ക്‌ ഞങ്ങൾ അതിരാ​വി​ലെ സൈക്കി​ളിൽ പോകു​മാ​യി​രു​ന്നു. മുഴു​ദി​വ​സ​വും നീളുന്ന ഞങ്ങളുടെ പ്രസം​ഗത്തെ തടസ്സ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യത്‌ അൽപ്പ​നേ​രത്തെ ഉച്ചഭക്ഷണം മാത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു. വീടു​ക​ളി​ലേക്ക്‌ സൈക്കിൾ ചവിട്ടവെ കാറ്റ്‌ എത്ര ശക്തമാ​യി​രു​ന്നാ​ലും, അല്ലെങ്കിൽ മഴ എത്ര കഠിന​മാ​യി​രു​ന്നാ​ലും കർത്താ​വി​ന്റെ വേലയിൽ ഞങ്ങൾ സന്തുഷ്ട​രും സംതൃ​പ്‌ത​രു​മാ​യി​രു​ന്നു.

ശുശ്രൂഷ വികസി​പ്പി​ക്കാ​നും മറ്റു രാജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലുള്ള ആളുക​ളു​മാ​യി “സുവാർത്ത” പങ്കു​വെ​ക്കാ​നും ഞങ്ങൾ അതിയാ​യി ആഗ്രഹി​ച്ചു. (മത്തായി 24:14) അതു​കൊണ്ട്‌, യു.എസ്‌.എ-യിലെ ന്യൂ​യോർക്കി​ലുള്ള ദക്ഷിണ ലാൻസി​ങ്ങി​ലെ ഗിലെ​യാദ്‌ മിഷനറി സ്‌കൂ​ളിൽ പങ്കെടു​ക്കാൻ ഞങ്ങൾ അപേക്ഷി​ച്ചു. ഒടുവിൽ, 26-ാമത്തെ ഗിലെ​യാദ്‌ ക്ലാസ്സിൽ ഞങ്ങളെ സ്വീക​രി​ച്ചു, 1956 ഫെബ്രു​വ​രി​യിൽ ബിരു​ദം​നേ​ടു​ക​യും ചെയ്‌തു.

ആഫ്രി​ക്ക​യി​ലെ വികസിത ശുശ്രൂഷ

ആഫ്രി​ക്ക​യി​ലെ ഉത്തര റൊ​ഡേ​ഷ്യ​യിൽ (ഇപ്പോ​ഴത്തെ സാംബിയ) ആയിരു​ന്നു ഞങ്ങളുടെ മിഷനറി നിയമനം. അവിടെ എത്തി​ച്ചേർന്ന ഉടൻതന്നെ ആ രാജ്യത്തെ ബെഥേ​ലിൽ സേവി​ക്കാൻ ഞങ്ങളെ വിളിച്ചു. എന്റെ ബെഥേൽ ജോലി​യു​ടെ ഭാഗമാ​യി പൂർവ ആഫ്രി​ക്ക​യു​മാ​യുള്ള എഴുത്തു​കു​ത്തു​കൾക്കു ഞാൻ മേൽനോ​ട്ടം വഹിച്ചു. 1956-ൽ, ഉത്തര റൊ​ഡേ​ഷ്യ​യിൽ 24,000-ത്തിലധി​കം സാക്ഷികൾ ഉണ്ടായി​രു​ന്ന​പ്പോൾ, ആ പൂർവ ആഫ്രിക്കൻ രാജ്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഒന്നായ കെനി​യ​യിൽ നാലു സാക്ഷികൾ മാത്രമേ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. ആവശ്യം അധിക​മു​ള്ളി​ടത്തു സേവി​ക്കു​ന്നത്‌ എത്ര നന്നായി​രി​ക്കു​മെന്നു വിറാ​യും ഞാനും ചിന്തിച്ചു തുടങ്ങി.

അപ്പോൾ അവിചാ​രി​ത​മാ​യി, എനിക്കു ഗിലെ​യാദ്‌ സ്‌കൂ​ളി​ലേക്കു മറ്റൊരു ക്ഷണം ലഭിച്ചു. ഇത്തവണ​ത്തേത്‌ മേൽവി​ചാ​ര​കൻമാർക്കാ​യുള്ള പത്തുമാ​സത്തെ കോഴ്‌സാ​യി​രു​ന്നു. വിറായെ ഉത്തര റൊ​ഡേ​ഷ്യ​യിൽ വിട്ടിട്ട്‌ അന്ന്‌ ഗിലെ​യാദ്‌ സ്‌കൂൾ സ്ഥിതി​ചെ​യ്‌തി​രുന്ന ന്യൂ​യോർക്ക്‌ നഗരത്തി​ലേക്കു ഞാൻ പോയി. 1962 നവംബ​റിൽ കോഴ്‌സ്‌ പൂർത്തി​യാ​ക്കിയ ശേഷം കെനി​യ​യിൽ ഒരു ബ്രാഞ്ച്‌ ഓഫീസ്‌ സ്ഥാപി​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​യി എന്നെ അവി​ടേക്കു നിയമി​ച്ചു. അതി​നോ​ടകം കെനി​യ​യിൽ നൂറി​ല​ധി​കം സാക്ഷികൾ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു.

വിറായെ കണ്ടുമു​ട്ടു​ന്ന​തി​നാ​യി ഉത്തര റൊ​ഡേ​ഷ്യ​യി​ലേ​ക്കുള്ള എന്റെ മടക്കയാ​ത്ര​യിൽ കെനി​യ​യി​ലെ നയ്‌റോ​ബി​യിൽ ഹ്രസ്വ​നേരം തങ്ങാൻ എനിക്ക്‌ അനുവാ​ദ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ ഞാൻ അവിടെ എത്തിയ​പ്പോൾ, കെനി​യ​യിൽ പ്രവേ​ശി​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ അപ്പോൾത്തന്നെ ഔദ്യോ​ഗിക അനുവാ​ദം ലഭിക്കാൻ സാധ്യ​ത​യു​ണ്ടെ​ന്നുള്ള വാർത്ത​യു​മാ​യി 25-ാമത്തെ ഗിലെ​യാദ്‌ ക്ലാസ്സിൽനി​ന്നു ബിരുദം നേടിയ ബിൽ നിസ്‌ബറ്റ്‌ എന്നെ സന്ദർശി​ച്ചു. ഞങ്ങൾ ഇമി​ഗ്രേഷൻ അധികാ​രി​കളെ സമീപി​ച്ചു. ഏതാനും മിനി​റ്റു​കൾക്കു​ള്ളിൽ, അവിടെ അഞ്ചു വർഷം പ്രവർത്തി​ക്കു​ന്ന​തി​നുള്ള അനുവാ​ദം എനിക്കു ലഭിച്ചു. അതു​കൊണ്ട്‌ ഞാൻ ഒരിക്ക​ലും ഉത്തര റൊ​ഡേ​ഷ്യ​യി​ലേക്കു മടങ്ങി​പ്പോ​യില്ല; പകരം വിറാ നയ്‌റോ​ബി​യിൽവെച്ച്‌ എന്നോ​ടൊ​പ്പം ചേർന്നു.

ഞങ്ങൾക്കു​വേ​ണ്ടി ഒരുക്കി​യി​രുന്ന സ്വാഹി​ലി ഭാഷാ കോഴ്‌സിൽ പങ്കെടുത്ത ശേഷം ഞങ്ങൾ നയ്‌റോ​ബി​യി​ലെ ചെറിയ സഭയോ​ടൊ​ത്തു ശുശ്രൂഷ ചെയ്‌തു. സ്വാഹി​ലി​യി​ലുള്ള പ്രസംഗം ഞങ്ങൾ വായി​ച്ചു​ക​ഴി​യു​മ്പോൾ ചില​പ്പോൾ, “എനിക്ക്‌ ഇംഗ്ലീഷ്‌ അറിയില്ല!” എന്നു വീട്ടു​കാ​രൻ പറയു​മാ​യി​രു​ന്നു. അതു ഗണ്യമാ​ക്കാ​തെ ഞങ്ങൾ സ്ഥിരോ​ത്സാ​ഹം കാണിച്ചു ക്രമേണ ഭാഷാ തടസ്സം തരണം​ചെ​യ്‌തു.

യെരൂ​ശ​ലേം, യെരീ​ഹോ തുടങ്ങിയ ബൈബിൾ പേരു​ക​ളുള്ള വിശാ​ല​മായ ഭവന സഞ്ചയങ്ങൾ ഞങ്ങളുടെ പ്രദേ​ശ​ത്തു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. താത്‌പ​ര്യം പെട്ടെന്നു വളരു​ക​യും ഈ പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽനിന്ന്‌ അനേകർ രാജ്യ​പ്ര​സാ​ധ​ക​രാ​കു​ക​യും ചെയ്‌തു. ബൈബിൾ സത്യത്തിന്‌ അവരു​ടെ​മേൽ എന്തൊരു ശ്രദ്ധേ​യ​മായ ഫലമാ​ണു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നത്‌! രാജ്യ​ത്തോ​ടുള്ള വിശ്വ​സ്‌തത യഹോ​വ​യു​ടെ ജനത്തി​നി​ട​യിൽ ഐക്യം കൈവ​രു​ത്തി​യ​പ്പോൾ ഗോ​ത്ര​മ​ഹി​മ​യു​ടെ വികാ​രങ്ങൾ പൊയ്‌പോ​യി. സാക്ഷി​ക​ളു​ടെ ഇടയിൽ ഗോ​ത്രാ​ന്തര വിവാ​ഹങ്ങൾ പോലും നടന്നു. സാക്ഷി​ക​ള​ല്ലാ​ത്ത​വരെ സംബന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം അതു തികച്ചും അസാധാ​ര​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു.

പുതിയ രാജ്യ​പ്ര​ഘോ​ഷകർ സത്യത്തെ ഉത്സാഹ​പൂർവം ആശ്ലേഷി​ച്ചു. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, തന്റെ ഭവന​പ്ര​ദേ​ശത്ത്‌ ബൈബിൾ സത്യം തുളച്ചു​ക​ട​ക്ക​ണ​മെന്ന്‌ സാംസൺ അതിയാ​യി ആഗ്രഹി​ച്ച​തി​നാൽ അവി​ടേക്ക്‌ പയനി​യർമാ​രെ അയയ്‌ക്ക​ണ​മെന്ന്‌ അദ്ദേഹം അഭ്യർഥി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടേ​യി​രു​ന്നു. അവർക്കു താമസ​സൗ​ക​ര്യം നൽകു​ന്ന​തിന്‌ അദ്ദേഹം യുക്കം​ബാ​നി പ്രദേ​ശ​ത്തുള്ള തന്റെ വീട്‌ കുറെ​ക്കൂ​ടെ വലുതാ​ക്കി. രാജ്യ​പ്ര​ഘോ​ഷ​ക​രു​ടെ ഒരു പുതിയ സഭ പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ അവിടെ സ്ഥാപി​ത​മാ​യി.

പൂർവ ആഫ്രിക്കൻ രാജ്യ​മായ എത്യോ​പ്യ​യി​ലെ നമ്മുടെ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ ഞാൻ നിരവധി തവണ സന്ദർശി​ച്ചു. ജയിൽവാ​സ​വും മർദന​വും രഹസ്യാ​ന്വേ​ഷണ വിഭാ​ഗ​ത്തി​ന്റെ തുടർച്ച​യായ നിരീ​ക്ഷ​ണ​വും ഗണ്യമാ​ക്കാ​തെ അവർ ശുശ്രൂ​ഷ​യിൽ മാസം​തോ​റും ശരാശരി 20-ലധികം മണിക്കൂർ ചെലവ​ഴി​ച്ചി​രു​ന്നു. കെനി​യ​യി​ലെ ഒരു ഡിസ്‌ട്രി​ക്‌ററ്‌ കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽ പങ്കെടു​ക്കാൻ ഒരിക്കൽ രണ്ടു ബസ്സുനി​റയെ എത്യോ​പ്യൻ സഹോ​ദ​രീ​സ​ഹോ​ദ​രൻമാർ അപകടം നിറഞ്ഞ മലമ്പാ​തകൾ കടന്ന്‌ ഒരാഴ്‌ച യാത്ര​ചെ​യ്‌തു. അവരുടെ നാട്ടിൽ രാജ്യ​സാ​ഹി​ത്യം ലഭ്യമാ​ക്കാൻ ക്രമീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​തി​ലെ അവരുടെ മിടുക്ക്‌ അനിത​ര​സാ​ധാ​ര​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. അവർക്കു തുടർച്ച​യാ​യി അതു വിതരണം ചെയ്യാൻ സഹായി​ക്കു​ന്ന​തിൽ കെനി​യ​യി​ലുള്ള ഞങ്ങൾക്ക്‌ സന്തോ​ഷ​മാ​യി​രു​ന്നു.

1973-ൽ കെനി​യ​യിൽ നമ്മുടെ വേല ഔദ്യോ​ഗി​ക​മാ​യി നിരോ​ധി​ച്ചു. മിഷന​റി​മാർ രാജ്യം വിട്ടു​പോ​കാൻ നിർബ​ന്ധി​ത​രാ​യി. അപ്പോ​ഴേ​ക്കും കെനി​യ​യിൽ 1,200-ലധികം സാക്ഷി​ക​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഒരു അവിസ്‌മ​ര​ണീയ യാത്ര​യ​യപ്പു നൽകാ​നാ​യി ഇവരിൽ മിക്കവ​രും വിമാ​ന​ത്താ​വ​ള​ത്തി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾ ഏതെങ്കി​ലും പ്രശസ്‌ത വ്യക്തി​ക​ളാ​ണോ​യെന്നു ചോദി​ക്കാൻ അവരുടെ സാന്നി​ധ്യം ഒരു സഹയാ​ത്രി​കനെ പ്രേരി​പ്പി​ച്ചു. വിറാ​യും ഞാനും ഇംഗ്ലണ്ടി​ലേക്കു മടങ്ങി. ഞങ്ങൾക്ക്‌ അവിടെ ഒരു നിയമനം വാഗ്‌ദാ​നം ചെയ്‌തു. എന്നാൽ ആഫ്രി​ക്ക​യി​ലേക്കു മടങ്ങി​പ്പോ​കാൻ ഞങ്ങൾ അതിയാ​യി ആഗ്രഹി​ച്ചു.

തിരിച്ച്‌ ആഫ്രി​ക്ക​യി​ലേക്ക്‌

അങ്ങനെ, ഏതാനും മാസങ്ങൾക്കു ശേഷം, പശ്ചിമാ​ഫ്രി​ക്കൻ രാജ്യ​മായ ഘാനയു​ടെ തലസ്ഥാ​ന​മായ അക്രയി​ലുള്ള ബെഥേ​ലി​ലേക്കു ഞങ്ങൾക്ക്‌ പുതിയ നിയമനം ലഭിച്ചു. അവിടു​ത്തെ എന്റെ നിയമ​ന​ങ്ങ​ളി​ലൊന്ന്‌ സഹോ​ദ​രൻമാർ അവിടെ അനുഭ​വിച്ച യാതനകൾ നേരിട്ടു കാണാ​നി​ട​യാ​ക്കി. ബെഥേൽ കുടും​ബ​ത്തി​നു​വേണ്ട ഭക്ഷണവും മറ്റു സാധന​ങ്ങ​ളും വാങ്ങു​ന്ന​തി​ന്റെ ചുമതല വഹിക്കവെ, ഭക്ഷണസാ​ധ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ തീപി​ടിച്ച വില എന്നെ അത്ഭുത​സ്‌ത​ബ്ധ​നാ​ക്കി. മിക്ക​പ്പോ​ഴും ഒരുവന്‌ ആവശ്യ​മു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന സാധനങ്ങൾ വാങ്ങാൻ കഴിയു​മാ​യി​രു​ന്നില്ല. പെ​ട്രോ​ളി​ന്റെ​യും സ്‌പെയർ പാർട്‌സി​ന്റെ​യും ദൗർല​ഭ്യം പ്രശ്‌നങ്ങൾ വർധി​പ്പി​ച്ചു.

ഘാനയി​ലെ സഹോ​ദ​ര​ന്മാർ വളർത്തി​യെ​ടു​ത്തി​രുന്ന ക്ഷമാശീ​ല​ത്തി​ന്റെ പ്രാധാ​ന്യം ഞാൻ മനസ്സി​ലാ​ക്കി. കൈക്കൂ​ലി​കൊ​ടുത്ത്‌ ജീവി​താ​വ​ശ്യ​ങ്ങൾ നേടാ​നുള്ള പ്രലോ​ഭനം നിരസി​ക്കു​മ്പോൾത്തന്നെ അവർ നിലനിർത്തി​യി​രുന്ന സന്തുഷ്ട മനോ​ഭാ​വം കാണു​ന്നതു തികച്ചും പ്രോ​ത്സാ​ഹ​ജ​ന​ക​മാ​യി​രു​ന്നു. തത്‌ഫ​ല​മാ​യി, ഘാനയി​ലെ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷികൾ സത്യസ​ന്ധ​ത​യ്‌ക്കു പ്രസി​ദ്ധ​രാ​യി​ത്തീർന്നു. അനേകം ഉദ്യോ​ഗ​സ്ഥൻമാ​രു​ടെ മുമ്പാകെ അവർക്കു നല്ലൊരു പേരു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

ഭൗതിക ഭൗർല​ഭ്യ​ങ്ങൾക്കു മധ്യേ​യും അവിടെ ആത്മീയ സുഭിക്ഷത വർധി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. രാജ്യ​ത്തു​ട​നീ​ളം മിക്കവാ​റും എല്ലാ ഭവനങ്ങ​ളി​ലും നമ്മുടെ ബൈബിൾ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണങ്ങൾ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. 1973-ൽ ഞങ്ങൾ എത്തി​ച്ചേർന്ന​പ്പോൾ 17,156 ആയിരുന്ന ഘാനയി​ലെ രാജ്യ​പ്ര​ഘോ​ഷ​ക​രു​ടെ എണ്ണം 1981-ൽ 23,000 ആയി വർധി​ക്കു​ന്നതു ഞങ്ങൾ കണ്ടു. നിസ്സം​ശ​യ​മാ​യും, ഇന്ത്യയി​ലും ആഫ്രി​ക്ക​യി​ലും​വെച്ച്‌ വർഷങ്ങ​ളോ​ളം വെയി​ലേ​റ്റ​തി​ന്റെ ഫലമായി രൂക്ഷമാ​യി​ത്തീർന്ന തൊലി​പ്പു​റത്തെ കാൻസർ ആ വർഷം പെട്ടെന്നു കൂടി​യ​തു​നി​മി​ത്തം ക്രമമായ ചികി​ത്സ​യ്‌ക്കു​വേണ്ടി ഘാന വിട്ട്‌ ഇംഗ്ലണ്ടി​ലേക്കു മടങ്ങി​പ്പോ​കാൻ ഞങ്ങൾ നിർബ​ന്ധി​ത​രാ​യി.

ഇംഗ്ലണ്ടി​ലെ പുതിയ സാഹച​ര്യ​ങ്ങൾ

ഞങ്ങളുടെ തിരി​ച്ചു​വ​രവ്‌ എന്നെ സംബന്ധി​ച്ചി​ട​ത്തോ​ളം ശുശ്രൂ​ഷ​യി​ലെ ഗണ്യമാ​യൊ​രു ക്രമ​പ്പെ​ടു​ത്ത​ലി​നെ അർഥമാ​ക്കി. ദൈവ​ത്തെ​യും ബൈബി​ളി​നെ​യും ആദരി​ച്ചി​രുന്ന ആളുക​ളോ​ടു സ്വത​ന്ത്ര​മാ​യി സംസാ​രി​ക്കു​ന്നത്‌ എന്റെ സ്ഥിരം പതിവാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ ലണ്ടനിൽ അത്തര​മൊ​രു മനോ​ഭാ​വം അപൂർവ​മാ​യേ എനിക്കു കണ്ടെത്താ​നാ​യു​ള്ളൂ. ബ്രിട്ട​നി​ലെ സഹോ​ദ​രൻമാ​രു​ടെ സ്ഥിരോ​ത്സാ​ഹം എന്നെ അതിശ​യി​പ്പി​ച്ചു. ആത്മീയ​മാ​യി “കുഴഞ്ഞ​വ​രും ചിന്നി​യ​വ​രു​മായ”വരുമായ ആളുക​ളോ​ടു കൂടുതൽ സമാനു​ഭാ​വം വളർത്തി​യെ​ടു​ക്കേ​ണ്ട​തി​ന്റെ ആവശ്യം മനസ്സി​ലാ​ക്കാൻ ഇത്‌ എന്നെ സഹായി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.—മത്തായി 9:36.

ആഫ്രി​ക്ക​യിൽനി​ന്നുള്ള ഞങ്ങളുടെ മടക്കയാ​ത്ര​യ്‌ക്കു​ശേഷം, 1991 സെപ്‌റ്റം​ബ​റിൽ, 73-ാം വയസ്സിൽ വിറാ മരിക്കും​വരെ ഞങ്ങൾ ഒരുമിച്ച്‌ ലണ്ടൻ ബെഥേ​ലിൽ സേവിച്ചു. വളരെ​യേറെ വർഷങ്ങൾ എന്നോ​ടൊ​പ്പം ഒരുമി​ച്ചു പ്രവർത്തിച്ച അത്തര​മൊ​രു വിശ്വസ്‌ത സഹകാ​രി​യു​ടെ നഷ്ടം സഹിക്കു​ന്നത്‌ അത്ര എളുപ്പ​മ​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. എനിക്ക്‌ അവളുടെ അസാന്നി​ധ്യം വളരെ​യേറെ അനുഭ​വ​പ്പെ​ടു​ന്നുണ്ട്‌. എന്നാൽ, ഏകദേശം 250 അംഗങ്ങ​ളുള്ള ഞങ്ങളുടെ ബെഥേൽ കുടും​ബ​ത്തിൽനിന്ന്‌ എനിക്കു ലഭിക്കുന്ന ഉത്തമ പ്രോ​ത്സാ​ഹ​ന​ത്തിൽ ഞാൻ സന്തുഷ്ട​നാണ്‌.

മുന്നോ​ട്ടു ഗമിക്കുന്ന യഹോ​വ​യു​ടെ സ്ഥാപനത്തെ അനുഭ​വി​ച്ച​റി​യു​ന്ന​തും അനേകർ മുഴു​സമയ ശുശ്രൂ​ഷയെ തങ്ങളുടെ ജീവി​ത​രീ​തി​യാ​ക്കു​ന്നത്‌ കാണു​ന്ന​തും ഞാൻ ഒരു യഥാർഥ പദവി​യാ​യി കരുതു​ന്നു. ഇതി​നെ​ക്കാൾ മെച്ചമായ ഒരു ജീവി​ത​രീ​തി​യി​ല്ലെന്നു നിങ്ങൾക്കു​റ​പ്പേ​കാൻ എനിക്കു കഴിയും. കാരണം “യഹോവ . . . തന്റെ വിശ്വ​സ്‌തരെ ഉപേക്ഷി​ക്കു​ക​യില്ല.”—സങ്കീർത്തനം 37:28, NW.

[23-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

1947 മുതൽ 1955 വരെ ഞങ്ങൾ ഇംഗ്ലണ്ടിൽ പയനി​യ​റിങ്‌ ചെയ്‌തു

[23-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ഇന്ത്യയിലെ ഒരു കൺ​വെൻ​ഷന്റെ സമയത്ത്‌ ആദ്യമാ​യി വയൽ ശുശ്രൂ​ഷ​യിൽ

[23-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

ഞങ്ങൾ ഉത്തര റൊ​ഡേ​ഷ്യ​യിൽ മിഷന​റി​മാ​രാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോൾ

[23-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

1985-ൽ, 12 വർഷമാ​യി ഞാൻ കാണാ​തി​രുന്ന സുഹൃ​ത്തു​ക്ക​ളോ​ടൊ​പ്പം