ബൈബിൾ കാലങ്ങ​ളി​ലെ യെരൂ​ശ​ലേം—പുരാ​വ​സ്‌തു​ശാ​സ്‌ത്രം എന്തു വെളി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നു?

രസാവ​ഹ​മായ പ്രമുഖ പുരാ​വ​സ്‌തു​ഗ​വേഷണ പ്രവർത്ത​നങ്ങൾ യെരൂ​ശ​ലേ​മിൽ നടന്നി​ട്ടുണ്ട്‌, വിശേ​ഷി​ച്ചും 1967 മുതൽ. ഖനനം നടന്ന ഒട്ടുമിക്ക സ്ഥലങ്ങളി​ലും ഇപ്പോൾ പൊതു​ജ​ന​ങ്ങൾക്കു പ്രവേ​ശ​ന​മുണ്ട്‌. അതു​കൊണ്ട്‌, നമുക്ക്‌ അവയിൽ ചിലതു സന്ദർശിച്ച്‌, പുരാ​വ​സ്‌തു​ശാ​സ്‌ത്രം ബൈബിൾ ചരി​ത്ര​വു​മാ​യി യോജി​പ്പി​ലാ​യി​രി​ക്കു​ന്ന​തെ​ങ്ങനെ​യെന്നു കാണാം.

ദാവീദ്‌ രാജാ​വി​ന്റെ യെരൂ​ശ​ലേം

പുരാ​ത​ന​കാ​ലത്തെ ദാവീ​ദി​ന്റെ നഗരം പണിയ​പ്പെട്ട, സീയോൻ പർവതം എന്നു ബൈബിൾ പരാമർശി​ക്കുന്ന പ്രദേശം ആധുനിക യെരൂ​ശ​ലേം മഹാന​ഗ​ര​ത്തിൽ തികച്ചും അപ്രധാ​ന​മാ​യി കാണ​പ്പെ​ടു​ന്നു. പരേത​നായ പ്രൊ​ഫസർ യീഗൽ ഷൈ​ലോ​യു​ടെ നേതൃ​ത്വ​ത്തിൽ 1978-85-ൽ ദാവീ​ദി​ന്റെ നഗരത്തിൽ നടത്തിയ ഖനനങ്ങ​ളിൽ, കൽപ്പട​വു​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ ഒരു കൂറ്റൻ താങ്ങു​ചു​വർ മലയുടെ കിഴക്കു​വ​ശത്തു കണ്ടെത്തി.

യെബൂ​സ്യർ (ദാവീദ്‌ കീഴട​ക്കു​ന്ന​തി​നു മുമ്പ്‌ അവി​ടെ​യു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന നിവാ​സി​കൾ) പണിത കൊത്ത​ള​ത്തി​ന്റെ മട്ടുപ്പാ​വു​ചു​വ​രു​ക​ളു​ടെ കൂറ്റൻ അസ്‌തി​വാ​ര​ത്തി​ന്റെ അവശി​ഷ്ട​ങ്ങ​ളാണ്‌ അവയെന്നു പ്രൊ​ഫസർ ഷൈലോ അവകാ​ശ​പ്പെ​ടു​ന്നു. ഈ മട്ടുപ്പാ​വു​ചു​വ​രു​ക​ളു​ടെ മുകളിൽ താൻ കണ്ട കൽപ്പട​വു​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടിയ ആ താങ്ങു​ചു​വർ, യെബൂ​സ്യ​രു​ടെ കൊത്ത​ള​സ്ഥ​ലത്തു ദാവീദ്‌ പണിത പുതിയ കോട്ട​യു​ടേ​താ​ണെന്ന്‌ അദ്ദേഹം വിശദീ​ക​രി​ച്ചു. 2 ശമൂവേൽ 5:9-ൽ നാം വായി​ക്കു​ന്നു: “ദാവീദ്‌ കോട്ട​യിൽ വസിച്ചു, അതിന്നു ദാവീ​ദി​ന്റെ നഗര​മെന്നു പേരിട്ടു. ദാവീദ്‌ അതിനെ മില്ലോ​തു​ടങ്ങി ചുററി​ലും ഉള്ളി​ലോ​ട്ടും പണിതു​റ​പ്പി​ച്ചു.”

ഈ കോട്ട​യ്‌ക്കു സമീപ​മാണ്‌ നഗരത്തി​ലെ പുരാതന ജല സംവി​ധാ​നങ്ങൾ. അതിന്റെ ചില ഭാഗങ്ങൾ ദാവീ​ദി​ന്റെ കാലം​മു​തൽ ഉള്ളതായി തോന്നു​ന്നു. യെരൂ​ശ​ലേ​മി​ലെ ജലതു​ര​ങ്ക​സം​വി​ധാ​നം സംബന്ധി​ച്ചുള്ള ബൈബി​ളി​ലെ ചില പ്രസ്‌താ​വ​നകൾ ചോദ്യ​ങ്ങൾ ഉയർത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ദൃഷ്ടാ​ന്ത​ത്തിന്‌, “ആരെങ്കി​ലും യെബൂ​സ്യ​രെ തോല്‌പി​ച്ചാൽ അവൻ നീർപ്പാ​ത്തി​യിൽകൂ​ടി [“ജലതു​ര​ങ്ക​ത്തിൽക്കൂ​ടി,” NW] കയറി” ശത്രു​ക്കളെ “പിടി​ക്കട്ടെ”യെന്നു ദാവീദ്‌ തന്റെ ആൾക്കാ​രോ​ടു പറഞ്ഞു. (2 ശമൂവേൽ 5:8) ദാവീ​ദി​ന്റെ സേനാ​ധി​പ​നായ യോവാബ്‌ അപ്രകാ​രം ചെയ്‌തു. “ജലതു​രങ്കം” എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗ​ത്താൽ വാസ്‌ത​വ​ത്തിൽ എന്താണ്‌ അർഥമാ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നത്‌?

2 രാജാ​ക്ക​ന്മാർ 20:20-ലും 2 ദിനവൃ​ത്താ​ന്തം 32:30-ലും പരാമർശി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന, പൊ.യു.മു. എട്ടാം നൂറ്റാ​ണ്ടിൽ സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ ഹിസ്‌കീ​യാ​വി​ന്റെ എൻജി​നീ​യർമാർ കുഴിച്ച സുപ്ര​സിദ്ധ ശീലോ​ഹാം തുരങ്ക​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ മറ്റു ചോദ്യ​ങ്ങൾ ഉയർന്നി​രി​ക്കു​ന്നു. വിപരീത അറ്റങ്ങളിൽനി​ന്നു കുഴി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങിയ രണ്ടു സംഘങ്ങൾക്ക്‌ ഒന്നിച്ചു​ക​ണ്ടു​മു​ട്ടാൻ കഴിയു​മാ​യി​രു​ന്ന​തെ​ങ്ങനെ? നേരേ​പോ​കു​ന്ന​തി​നു​പ​കരം തുരങ്ക​ദൈർഘ്യം ഗണ്യമാ​യി വർധി​പ്പി​ക്കുന്ന വളഞ്ഞു​പു​ള​ഞ്ഞു​പോ​കുന്ന ഒരു പാത അവർ തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്ത​തെ​ന്തു​കൊണ്ട്‌? ശ്വസി​ക്കു​ന്ന​തിന്‌ വേണ്ടത്ര വായു അവർക്കു ലഭിച്ച​തെ​ങ്ങനെ, പ്രത്യേ​കി​ച്ചും അവർ എണ്ണവി​ള​ക്കു​കൾ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നി​രി​ക്കാ​വുന്ന സ്ഥിതിക്ക്‌?

ബൈബിൾപ​ര​മാ​യ പുരാ​വ​സ്‌തു​ശാ​സ്‌ത്ര പുനര​വ​ലോ​കനം (ഇംഗ്ലീഷ്‌) എന്ന മാസിക അത്തരം ചോദ്യ​ങ്ങൾക്കു സംഭാ​വ്യ​മായ ഉത്തരങ്ങൾ നൽകുന്നു. ഈ ഖനന പ്രവർത്ത​ന​ത്തി​ന്റെ ഒരു ഭൂഗർഭ​ശാ​സ്‌ത്ര പര്യാ​ലോ​ച​ക​നാ​യി​രുന്ന ഡാൻ ഗിൽ ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞതാ​യി ഉദ്ധരി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു: “ദാവീ​ദി​ന്റെ നഗരത്തി​ന്റെ അടിയിൽ സുവി​ക​സി​ത​മായ ഒരു പ്രകൃ​തി​ദത്ത കാർസ്റ്റ്‌ സംവി​ധാ​ന​മുണ്ട്‌. ഭൂഗർഭ​ജലം ഭൂഗർഭ​പാ​റ​യി​ലൂ​ടെ മന്ദമായി ഒഴുകു​ന്ന​തി​ന്റെ ഫലമാ​യു​ണ്ടാ​കുന്ന ചുണ്ണാ​മ്പു​ക​ല്ലി​ലെ വിള്ളലു​കൾ, ഗുഹകൾ, ചാലുകൾ തുടങ്ങി​യ​വ​യുള്ള ഒരു ക്രമര​ഹിത പ്രദേ​ശത്തെ വിവരി​ക്കുന്ന ഒരു ഭൂഗർഭ​ശാ​സ്‌ത്ര പദപ്ര​യോ​ഗ​മാണ്‌ കാർസ്റ്റ്‌. . . . ദാവീ​ദി​ന്റെ നഗരത്തി​ന്റെ അടിയി​ലെ ഭൂഗർഭ ജലപ്ര​വർത്ത​ന​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള ഞങ്ങളുടെ ഭൂഗർഭ​ശാ​സ്‌ത്ര ഗവേഷണം, അവ അനിവാ​ര്യ​മാ​യും ജലം ഒഴുകി​യു​ണ്ടായ പ്രകൃ​തി​ദത്ത (കാർസ്റ്റിക്‌) ചാലു​ക​ളും തുരങ്ക​മാർഗ​ങ്ങ​ളും മനുഷ്യർ വിദഗ്‌ധ​മാ​യി വികസി​പ്പിച്ച്‌ രൂപ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യെ​ടു​ത്ത​വ​യാ​യി​രു​ന്നു​വെന്നു സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു, അവയെ പ്രവർത്ത​ന​ക്ഷ​മ​മായ ജലവി​തരണ സംവി​ധാ​ന​ങ്ങ​ളു​മാ​യി യോജി​പ്പി​ച്ചു.”

ശീലോ​ഹാം തുരങ്കം കുഴി​ച്ച​തെ​ങ്ങ​നെ​യെന്നു വിശദീ​ക​രി​ക്കാൻ ഇതു സഹായി​ച്ചേ​ക്കാം. മലയുടെ അടിയി​ലൂ​ടെ വളഞ്ഞു​പു​ളഞ്ഞു പോകുന്ന പ്രകൃ​തി​ദത്ത ചാലു​കളെ പിന്തു​ടർന്നാ​വാം അതു നിർമി​ച്ചത്‌. ഓരോ അറ്റത്തു​നി​ന്നും ജോലി​ചെയ്‌ത സംഘങ്ങൾ നിലവി​ലുള്ള ഗുഹകളെ വികസി​പ്പി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ താത്‌കാ​ലിക തുരങ്കം കുഴി​ച്ചി​രി​ക്കാം. എന്നിട്ട്‌ ഗീഹോൻ നീരു​റ​വ​യിൽനിന്ന്‌, സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ നഗരഭി​ത്തി​കൾക്കു​ള്ളിൽ സ്ഥിതി​ചെ​യ്‌തി​രുന്ന, ശീലോ​ഹാം ജലാശ​യ​ത്തി​ലേക്ക്‌ ജലം ഒഴുകാ​നാ​യി ഒരു ചെരിഞ്ഞ തുരങ്കം കുഴിച്ചു. ഇത്‌ ഒരു യഥാർഥ എൻജി​നീ​യ​റിങ്‌ പ്രവർത്ത​ന​മാ​യി​രു​ന്നു. കാരണം 533 മീറ്റർ നീളമു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും രണ്ട്‌ അറ്റങ്ങൾക്കു​മി​ട​യി​ലുള്ള ഉയരവ്യ​ത്യാ​സം വെറും 32 സെൻറി​മീ​റ്റ​റാ​യി​രു​ന്നു.

പുരാതന നഗരത്തി​ലെ പ്രധാന ജല ഉറവിടം ഗീഹോൻ നീരു​റ​വ​യാ​യി​രു​ന്നു​വെന്നു പണ്ഡിത​ന്മാർ ദീർഘ​കാ​ലം മുമ്പേ മനസ്സി​ലാ​ക്കി​യി​ട്ടുണ്ട്‌. നഗരഭി​ത്തി​ക്കു വെളി​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു അതു സ്ഥിതി​ചെ​യ്‌തി​രു​ന്നത്‌. എന്നാൽ ഒരു തുരങ്ക​വും 11 മീറ്റർ ആഴമുള്ള തുരങ്ക​മാർഗ​വും കുഴി​ക്കാൻമാ​ത്രം അടുത്താ​യി​രു​ന്നു അത്‌. സംരക്ഷണ മതിലു​കൾക്കു വെളി​യിൽപോ​കാ​തെ വെള്ളം ശേഖരി​ക്കാൻ അതു നിവാ​സി​കളെ പ്രാപ്‌ത​രാ​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. 1867-ൽ ഈ സംവി​ധാ​നം കണ്ടുപി​ടിച്ച ചാൾസ്‌ വാറെന്റെ പേരിൽ, വാറൻസ്‌ തുരങ്ക​മാർഗം എന്ന്‌ ഇത്‌ അറിയ​പ്പെ​ടു​ന്നു. എന്നാൽ എന്നായി​രു​ന്നു തുരങ്ക​വും തുരങ്ക​മാർഗ​വും നിർമി​ച്ചത്‌? ദാവീ​ദി​ന്റെ കാലത്ത്‌ അത്‌ സ്ഥിതി​ചെ​യ്‌തി​രു​ന്നോ? യോവാബ്‌ ഉപയോ​ഗിച്ച ജലതു​രങ്കം ഇതായി​രു​ന്നോ? ഡാൻ ഗ്വിൽ ഉത്തരം നൽകുന്നു: “വാറെൻസ്‌ തുരങ്ക​മാർഗം വാസ്‌ത​വ​ത്തിൽ ഒരു പ്രകൃ​തി​ദത്ത ചുണ്ണാ​മ്പു​കല്ല്‌ വിള്ളൽ ആയിരു​ന്നോ​യെന്നു പരി​ശോ​ധി​ക്കാ​നാ​യി കാർബൺ-14 കണ്ടെത്താൻ അതിന്റെ ക്രമര​ഹിത ഭിത്തി​ക​ളിൽനി​ന്നുള്ള ചുണ്ണാ​മ്പു​പ​ട​ല​ത്തി​ന്റെ ഒരു കഷണം ഞങ്ങൾ സൂക്ഷ്‌മ പരി​ശോ​ധന നടത്തി. അതിൽ അതൊ​ന്നു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നില്ല. ആ ചുണ്ണാ​മ്പു​പ​ടലം 40,000 വർഷത്തി​ല​ധി​കം പഴക്കമു​ള്ള​താ​ണെന്ന്‌ ഇതു സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. പ്രസ്‌തുത തുരങ്ക​മാർഗം മനുഷ്യൻ കുഴി​ച്ച​താ​യി​രി​ക്കാൻ ഇടയി​ല്ലെ​ന്ന​തി​ന്റെ നിസ്സം​ശ​യ​മായ തെളിവ്‌ ഇതു പ്രദാനം ചെയ്യുന്നു.”

ഹിസ്‌കീ​യാ​വി​ന്റെ കാലത്തു​നി​ന്നുള്ള ദൃശ്യ​ത്തെ​ളി​വു​കൾ

അസീറിയ സകലതും വെട്ടി​പ്പി​ടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രുന്ന കാലത്താണ്‌ ഹിസ്‌കീ​യാ രാജാവ്‌ ജീവി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. അവന്റെ ഭരണത്തി​ന്റെ ആറാം വർഷം, അസീറി​യ​ക്കാർ പത്തു​ഗോ​ത്ര രാജ്യ​ത്തി​ന്റെ തലസ്ഥാ​ന​മായ ശമര്യ കീഴടക്കി. എട്ടു വർഷം കഴിഞ്ഞ്‌ (പൊ.യു.മു. 732) യഹൂദ​യെ​യും യെരൂ​ശ​ലേ​മി​നെ​യും ഭീഷണി​പ്പെ​ടു​ത്തി​ക്കൊണ്ട്‌ അസീറി​യ​ക്കാർ തിരി​ച്ചു​വന്നു. 2 ദിനവൃ​ത്താ​ന്തം 32:1-8 ഹിസ്‌കീ​യാ​വി​ന്റെ പ്രതി​രോ​ധ​ത​ന്ത്രം വിവരി​ക്കു​ന്നു. ഈ കാലഘ​ട്ട​ത്തിൽനി​ന്നുള്ള എന്തെങ്കി​ലും ദൃശ്യ​ത്തെ​ളി​വു​ക​ളു​ണ്ടോ?

ഉണ്ട്‌, 1969-ൽ പ്രൊ​ഫസർ നമാൻ അവിഗാഡ്‌ ഈ കാലഘ​ട്ട​ത്തിൽനി​ന്നുള്ള ദൃശ്യ​ത്തെ​ളി​വു​കൾ കണ്ടെത്തി. ഒരു കൂറ്റൻ മതിലി​ന്റെ ഒരു ഭാഗം ഖനനം ചെയ്‌തെ​ടു​ത്തു. 40 മീറ്റർ നീളവും ഏഴു മീറ്റർ വീതി​യും, കണക്കാ​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത​നു​സ​രിച്ച്‌ എട്ടു മീറ്റർ ഉയരവു​മു​ള്ള​താ​യി​രു​ന്നു ആദ്യ ഭാഗം. പാറ​മേ​ലും പൊളി​ച്ചു​മാ​റ്റിയ പുതിയ വീടു​ക​ളു​ടെ സ്ഥലത്തു​മാ​യി​ട്ടാണ്‌ ആ മതിൽ സ്ഥിതി​ചെ​യ്‌തി​രു​ന്നത്‌. ആര്‌, എപ്പോ​ഴാണ്‌ ആ മതിൽ പണിക​ഴി​പ്പി​ച്ചത്‌? “ബൈബി​ളി​ലെ രണ്ടു ഭാഗങ്ങൾ മതിലി​ന്റെ നിർമാ​ണ​കാ​ല​വും ഉദ്ദേശ്യ​വും നിശ്ചയി​ക്കാൻ അവിഗാ​ഡി​നെ സഹായി​ച്ചു”വെന്നു പുരാ​വ​സ്‌തു​ശാ​സ്‌ത്ര മാസിക റിപ്പോർട്ടു ചെയ്യുന്നു. ആ ഭാഗങ്ങൾ ഇങ്ങനെ വായി​ക്കു​ന്നു: “അവൻ ധൈര്യ​പ്പെട്ടു, ഇടിഞ്ഞു​പോയ മതി​ലൊ​ക്കെ​യും പണിതു, ഗോപു​ര​ങ്ങ​ളും പുറത്തു വേറൊ​രു മതിലും കെട്ടി​പ്പൊ​ക്കി.” (2 ദിനവൃ​ത്താ​ന്തം 32:5) “മതിൽ ഉറപ്പി​പ്പാൻ വീടു​കളെ പൊളി​ച്ചു​ക​ളഞ്ഞു.” (യെശയ്യാ​വു 22:10) പഴയ നഗരത്തി​ലുള്ള യഹൂദ നഗരാം​ശ​ത്തി​ലെ വീതി​യുള്ള മതിൽ എന്നു വിളി​ക്ക​പ്പെ​ടുന്ന ഇതിന്റെ ഭാഗം സന്ദർശ​കർക്ക്‌ ഇന്നു കാണാ​വു​ന്ന​താണ്‌.

ആ കാലത്ത്‌ യെരൂ​ശ​ലേം, ഒരുപക്ഷേ അസീറി​യ​ക്കാർ വടക്കേ രാജ്യത്തെ കീഴട​ക്കി​യ​തി​നു​ശേഷം അവി​ടെ​നി​ന്നു​വന്ന അഭയാർഥി​കൾ നിമിത്തം, ഇന്നുവരെ കരുത​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ള്ള​തി​നെ​ക്കാൾ ഏറെ വിശാ​ല​മാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്നും അനേകം ഖനനങ്ങൾ വെളി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നു. യെബൂസ്യ നഗരം ഏതാണ്ട്‌ 15 ഏക്കറാ​യി​രു​ന്നു​വെന്നു പ്രൊ​ഫസർ ഷൈലോ കണക്കാ​ക്കു​ന്നു. ശലോ​മോ​ന്റെ കാലത്ത്‌ അത്‌ ഏകദേശം 40 ഏക്കറാ​യി​രു​ന്നു. 300 വർഷത്തി​നു ശേഷം, ഹിസ്‌കീ​യാ രാജാ​വി​ന്റെ കാലത്ത്‌ നഗരത്തി​ന്റെ കോട്ട​കെ​ട്ടിയ പ്രദേശം ഏതാണ്ട്‌ 150 ഏക്കറായി വർധി​ച്ചി​രു​ന്നു.

ഒന്നാം ആലയകാ​ലത്തെ സെമി​ത്തേ​രി​കൾ

പൊ.യു.മു. 607-ൽ ബാബി​ലോ​ന്യർ യെരൂ​ശ​ലേ​മി​നെ നശിപ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നു മുമ്പുള്ള, ഒന്നാം ആലയകാ​ലത്തെ സെമി​ത്തേ​രി​ക​ളാണ്‌ വിവര​ങ്ങ​ളു​ടെ മറ്റൊരു ഉറവാ​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. 1979/80-ൽ ഹിന്നോം താഴ്‌വ​ര​യി​ലെ ചെരി​വു​ക​ളി​ലുള്ള ഒരുകൂ​ട്ടം ശവസം​സ്‌കാര ഗുഹകൾ ഖനനം ചെയ്‌ത​പ്പോൾ ശ്രദ്ധേ​യ​മായ കണ്ടെത്ത​ലു​കൾ നടന്നു. “യെരൂ​ശ​ലേ​മി​ലെ സമസ്‌ത പുരാ​വ​സ്‌തു​ഗ​വേഷണ ചരി​ത്ര​ത്തി​ലും​വെച്ച്‌, മുഴു ഉള്ളടക്ക​വും സഹിതം കണ്ടെത്തുന്ന ഒന്നാം ആലയ നിലവ​റ​ക​ളിൽ വളരെ ചുരുക്കം ചിലതിൽ ഒന്നാണിത്‌. അതിൽ ആയിര​ത്തി​ല​ധി​കം വസ്‌തു​ക്കൾ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു” എന്ന്‌ പുരാ​വ​സ്‌തു ശാസ്‌ത്ര​ജ്ഞ​നായ ഗബ്രി​യേൽ ബാർക്കെ പറയുന്നു. അദ്ദേഹം തുടരു​ന്നു: “ഇസ്രാ​യേ​ലിൽ, വിശേ​ഷി​ച്ചും യെരൂ​ശ​ലേ​മിൽ പ്രവർത്തി​ക്കുന്ന ഓരോ പുരാ​വ​സ്‌തു ശാസ്‌ത്ര​ജ്ഞ​ന്റെ​യും ഏറ്റവും വലിയ സ്വപ്‌നം ലിഖിത വസ്‌തു​ക്കൾ കണ്ടുപി​ടി​ക്കു​ക​യെ​ന്ന​താണ്‌.” രണ്ട്‌ ചെറിയ വെള്ളി​ച്ചു​രു​ളു​കൾ കണ്ടെത്തി. എന്താണ്‌ അവയി​ല​ട​ങ്ങി​യി​രു​ന്നത്‌?

ബാർക്കെ വിശദീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു: “ചുരു​ട്ടാത്ത ഒരു വെള്ളി​ത്ത​കിട്‌ കണ്ടപ്പോൾ ഞാൻ അത്‌ ഭൂതക്ക​ണ്ണാ​ടി​യി​ലൂ​ടെ വീക്ഷിച്ചു. വളരെ കട്ടികു​റ​ഞ്ഞ​തും ദുർബ​ല​വു​മായ പാളി​യിൽ കൂർത്ത ഉപകര​ണം​കൊണ്ട്‌ സസൂക്ഷ്‌മം എഴുതിയ അക്ഷരങ്ങ​ളാൽ ഉപരി​തലം നിറഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്ന​താ​യി എനിക്കു കാണാൻ കഴിഞ്ഞു. . . . പുരാതന എബ്രായ ലിപി​യിൽ എഴുതിയ പ്രസ്‌തുത ലിഖി​ത​ത്തിൽ വ്യക്തമാ​യി കാണുന്ന ദിവ്യ​നാ​മം യോദ്‌-ഹെ-വൗ-ഹെ എന്നീ നാല്‌ എബ്രായ അക്ഷരങ്ങൾക്കൊ​ണ്ടാണ്‌ എഴുതി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌.” പിൽക്കാ​ലത്തെ ഒരു പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ത്തിൽ ബാർക്കെ കൂട്ടി​ച്ചേർക്കു​ന്നു: “ഇരു വെള്ളി​ത്ത​കി​ടു​ക​ളി​ലും ബൈബി​ളി​ലെ പൗരോ​ഹി​ത്യ അനു​ഗ്ര​ഹ​ത്തോ​ടു മിക്കവാ​റും സമാന​മായ അനുഗ്രഹ വചനങ്ങൾ എഴുതി​യി​രു​ന്നത്‌ ഞങ്ങളെ അത്ഭുത​പ്പെ​ടു​ത്തി.” (സംഖ്യാ​പു​സ്‌തകം 6:24-26) യെരൂ​ശ​ലേ​മിൽ കണ്ടെടുത്ത ഒരു ലിഖി​ത​ത്തിൽ യഹോ​വ​യു​ടെ പേര്‌ കാണ​പ്പെ​ട്ടത്‌ ഇത്‌ ആദ്യമാ​യി​ട്ടാ​യി​രു​ന്നു.

പണ്ഡിത​ന്മാർ ഈ വെള്ളി​ച്ചു​രു​ളു​ക​ളു​ടെ കാലപ്പ​ഴക്കം എങ്ങനെ നിർണ​യി​ച്ചു? പ്രധാ​ന​മാ​യും, അവ കണ്ടെത്തിയ സ്ഥലത്തെ പുരാ​വ​സ്‌തു​ശാ​സ്‌ത്ര പശ്ചാത്ത​ല​ത്തിൽനിന്ന്‌. പൊ.യു.മു. ആറും ഏഴും നൂറ്റാ​ണ്ടു​ക​ളി​ലേക്ക്‌ വിരൽചൂ​ണ്ടുന്ന വിവര​ങ്ങ​ള​ട​ങ്ങിയ 300-ലധികം കളിമൺപാ​ത്ര കഷണങ്ങൾ നിലവ​റ​യിൽ കണ്ടെത്തി. വെള്ളി​ച്ചു​രു​ളു​ക​ളി​ലെ രചനാ​ശൈ​ലി​യെ കാലപ്പ​ഴക്കം നിർണ​യിച്ച മറ്റ്‌ എഴുത്തു​ക​ളു​മാ​യി താരത​മ്യം ചെയ്‌ത​പ്പോൾ, അവ അതേ കാലഘ​ട്ട​ത്തി​ലേക്കു വിരൽചൂ​ണ്ടി. യെരൂ​ശ​ലേ​മി​ലെ ഇസ്രാ​യേൽ കാഴ്‌ച​ബം​ഗ്ലാ​വിൽ ആ ചുരു​ളു​കൾ പ്രദർശി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌.

പൊ.യു.മു. 607-ലെ യെരൂ​ശ​ലേ​മി​ന്റെ നാശം

നെബൂ​ഖ​ദ്‌നേ​സ​റു​ടെ സൈന്യം യെരൂ​ശ​ലേം നഗരത്തെ ചുട്ടെ​രി​ച്ചെന്നു റിപ്പോർട്ടു ചെയ്‌തു​കൊണ്ട്‌ ബൈബിൾ പൊ.യു.മു. 607-ലെ യെരൂ​ശ​ലേ​മി​ന്റെ നാശ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു പറയുന്നു. 2 രാജാ​ക്കൻമാർ 25, 2 ദിനവൃ​ത്താ​ന്തം 36, യിരെ​മ്യാ​വു 39 എന്നീ അധ്യാ​യ​ങ്ങ​ളിൽ അതു കാണാ​വു​ന്ന​താണ്‌. സമീപ​കാല ഖനനങ്ങൾ ഈ ചരിത്ര വിവര​ണത്തെ സ്ഥിരീ​ക​രി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടോ? പ്രൊ​ഫസർ യീഗൽ ഷൈലോ പറയു​ന്ന​പ്ര​കാ​രം, “[ബാബി​ലോ​ന്യ​രാ​ലുള്ള യെരൂ​ശ​ലേ​മി​ന്റെ നാശം സംബന്ധിച്ച] ബൈബി​ളി​ലെ തെളി​വി​നെ . . . സുവ്യ​ക്ത​മായ പുരാ​വ​സ്‌തു​ശാ​സ്‌ത്ര തെളി​വു​കൾ പൂർത്തീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു; അനേകം കെട്ടി​ട​ങ്ങ​ളു​ടെ സമ്പൂർണ നാശവും ഭവനങ്ങ​ളു​ടെ തടി​കൊ​ണ്ടുള്ള വ്യത്യസ്‌ത ഭാഗങ്ങളെ ചാമ്പലാ​ക്കിയ അഗ്നിബാ​ധ​യും തന്നെ.” അദ്ദേഹം കൂടു​ത​ലാ​യി ഇങ്ങനെ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെട്ടു: “യെരൂ​ശ​ലേ​മിൽ നടത്തിയ ഓരോ ഖനനത്തി​ലും ഈ നാശത്തി​ന്റെ ലക്ഷണങ്ങൾ കണ്ടെത്തി​യി​ട്ടുണ്ട്‌.”

2,500 വർഷം മുമ്പു നടന്ന ഈ നാശത്തി​ന്റെ അവശി​ഷ്ടങ്ങൾ സന്ദർശ​കർക്കു കാണാ​വു​ന്ന​താണ്‌. സംരക്ഷി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്ന​തും പൊതു​ജ​ന​ങ്ങൾക്കു പ്രവേ​ശ​ന​മു​ള്ള​തു​മായ പ്രസി​ദ്ധി​യാർജിച്ച പുരാ​വ​സ്‌തു​ശാ​സ്‌ത്ര സ്ഥലങ്ങളു​ടെ പേരു​ക​ളാണ്‌ ഇസ്രാ​യേല്യ ഗോപു​രം, അഗ്നിബാ​ധിത മുറി, മുദ്ര​ഭ​വനം എന്നിവ. വെളി​ച്ച​ത്തായ പുരാതന യെരൂ​ശ​ലേം (ഇംഗ്ലീഷ്‌) എന്ന പുസ്‌ത​ക​ത്തിൽ പുരാ​വ​സ്‌തു ശാസ്‌ത്ര​ജ്ഞൻമാ​രായ ജേൻ എം. കാഹി​ലും ഡേവിഡ്‌ റ്റാർല​റും ഇങ്ങനെ സംക്ഷേ​പി​ക്കു​ന്നു: “അഗ്നിബാ​ധിത മുറി, മുദ്ര​ഭ​വനം എന്നിവി​ട​ങ്ങ​ളിൽനി​ന്നു ഖനനം​ചെ​യ്‌തെ​ടുത്ത കത്തി​യെ​രിഞ്ഞ അവശി​ഷ്ട​ങ്ങ​ളു​ടെ കനമേ​റിയ പാളി​ക​ളിൽ മാത്രമല്ല, കിഴക്കൻ ചെരി​വി​നെ പൊതി​ഞ്ഞു കാണപ്പെട്ട, തകർന്ന കെട്ടി​ട​ങ്ങ​ളു​ടെ വലിയ ശിലാ​വ​ശി​ഷ്ട​ങ്ങ​ളി​ലും ബാബി​ലോ​ന്യ​രാ​ലുള്ള യെരൂ​ശ​ലേ​മി​ന്റെ കനത്ത നാശം പ്രകട​മാണ്‌. നഗരത്തി​ന്റെ നാശം സംബന്ധിച്ച ബൈബിൾ വിവരണം . . . പുരാ​വ​സ്‌തു​ശാ​സ്‌ത്ര തെളി​വി​നെ പൂർത്തീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു.”

അങ്ങനെ, കഴിഞ്ഞ 25 വർഷമാ​യി നടത്തിയ പുരാ​വ​സ്‌തു​ശാ​സ്‌ത്ര ഖനനങ്ങൾ ദാവീ​ദി​ന്റെ കാലം​മു​തൽ പൊ.യു.മു. 607-ലെ നാശം​വ​രെ​യുള്ള യെരൂ​ശ​ലേ​മി​നെ സംബന്ധിച്ച ബൈബിൾ വിവര​ണത്തെ അനേകം വിധങ്ങ​ളിൽ സ്ഥിരീ​ക​രി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. എന്നാൽ പൊ.യു. ഒന്നാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ലെ യെരൂ​ശ​ലേ​മി​ന്റെ കാര്യ​മോ?

യേശു​വി​ന്റെ നാളിലെ യെരൂ​ശ​ലേം

പൊ.യു. 70-ൽ റോമാ​ക്കാർ നശിപ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​നു മുമ്പുള്ള, യേശു​വി​ന്റെ നാളിലെ യെരൂ​ശ​ലേ​മി​നെ വിഭാ​വനം ചെയ്യാൻ ഖനനങ്ങ​ളും ബൈബി​ളും ഒന്നാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ലെ യഹൂദ ചരി​ത്ര​കാ​ര​നായ ജോസീ​ഫ​സും മറ്റ്‌ ഉറവി​ട​ങ്ങ​ളും പണ്ഡിതൻമാ​രെ സഹായി​ക്കു​ന്നു. യെരൂ​ശ​ലേ​മി​ലെ ഒരു വലിയ ഹോട്ട​ലി​ന്റെ പിന്നിൽ പ്രദർശി​പ്പി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന ഒരു മാതൃ​കാ​രൂ​പം, പുതിയ ഖനനങ്ങൾ വെളി​പ്പെ​ടു​ത്തുന്ന വിവര​ങ്ങൾക്ക്‌ അനുസൃ​ത​മാ​യി പതിവാ​യി പുതു​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. നഗരത്തി​ന്റെ പ്രധാന സവി​ശേഷത ആലയമ​ണ്ഡ​പ​മാ​യി​രു​ന്നു, ഹെരോ​ദാവ്‌, അതിന്റെ വലുപ്പം ശലോ​മോ​ന്റെ കാല​ത്തേ​തി​ന്റെ ഇരട്ടി​യാ​ക്കി. ഏതാണ്ട്‌ 480 മീറ്റർ നീളവും 280 മീറ്റർ വീതി​യു​മുള്ള അത്‌ പുരാതന ലോക​ത്തി​ലെ ഏറ്റവും വലിയ മനുഷ്യ നിർമിത പ്ലാറ്റ്‌ഫാ​റം ആയിരു​ന്നു. അതു പണിതി​രുന്ന ചില ശിലകൾക്ക്‌ 50 ടൺ ഭാരമു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു, ഒരെണ്ണ​മാ​ണെ​ങ്കിൽ ഏകദേശം 400 ടൺ വരുമാ​യി​രു​ന്നു. ഒരു പണ്ഡിതൻ പറയു​ന്ന​ത​നു​സ​രിച്ച്‌ “വലുപ്പ​ത്തി​ന്റെ കാര്യ​ത്തിൽ പുരാതന ലോക​ത്തെ​വി​ടെ​യും അത്‌ അതുല്യ​മാണ്‌.”

“ഈ മന്ദിരം പൊളി​പ്പിൻ; ഞാൻ മൂന്നു ദിവസ​ത്തി​ന്നകം അതിനെ പണിയും” എന്ന്‌ യേശു പറയു​ന്നതു കേട്ട ചിലർ ഞെട്ടി​യ​തിൽ അതിശ​യി​ക്കാ​നില്ല. “തന്റെ ശരീരം എന്ന മന്ദിരത്തെ”യാണ്‌ അവൻ അർഥമാ​ക്കി​യ​തെ​ങ്കി​ലും ബൃഹത്തായ ആലയമ​ന്ദി​ര​ത്തെ​യാണ്‌ അവൻ അർഥമാ​ക്കി​യ​തെന്ന്‌ അവർ വിചാ​രി​ച്ചു. അതു​കൊണ്ട്‌ അവർ പറഞ്ഞു: “ഈ മന്ദിരം നാല്‌പ​ത്താ​റു സംവത്സ​രം​കൊ​ണ്ടു പണിതി​രി​ക്കു​ന്നു; നീ മൂന്നു ദിവസ​ത്തി​നകം അതിനെ പണിയു​മോ.” (യോഹ​ന്നാൻ 2:19-21) ആലയമ​ണ്ഡ​പ​ത്തി​ന്റെ ചുറ്റു​മുള്ള പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽ ഖനനങ്ങൾ നടത്തി​യ​തി​ന്റെ ഫലമായി യേശു​വി​ന്റെ കാലം​മു​ത​ലുള്ള മതിലു​ക​ളു​ടെ​യും മറ്റു വാസ്‌തു​വി​ദ്യാ സവി​ശേ​ഷ​ത​ക​ളു​ടെ​യും ഭാഗങ്ങ​ളും വടക്കേ ആലയ വാതി​ലി​ലേക്ക്‌ അവൻ സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ കയറി​പ്പോയ നടകളും സന്ദർശ​കർക്കു കാണാ​വു​ന്ന​താണ്‌.

പഴയ നഗരത്തി​ലുള്ള യഹൂദ നഗരാം​ശ​ത്തി​ലെ ആലയമ​ണ്ഡ​പ​ത്തി​ന്റെ പടിഞ്ഞാ​റെ മതിലിൽനിന്ന്‌ അകലെ​യ​ല്ലാ​തെ അഗ്നിബാ​ധിത ഭവനം എന്നും ഹെരോ​ദ്യൻ നഗരാം​ശം എന്നും അറിയ​പ്പെ​ടുന്ന ഒന്നാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ലെ നന്നായി പുനരു​ദ്ധ​രി​ക്ക​പ്പെട്ട രണ്ട്‌ ഖനന സ്ഥലങ്ങൾ ഉണ്ട്‌. അഗ്നിബാ​ധിത ഭവനത്തി​ന്റെ കണ്ടുപി​ടി​ത്ത​ത്തി​നു​ശേഷം പുരാ​വ​സ്‌തു ശാസ്‌ത്ര​ജ്ഞ​നായ നമാൻ അവിഗാഡ്‌ എഴുതി: “ഈ കെട്ടിടം പൊ.യു. 70-ൽ യെരൂ​ശ​ലേ​മി​ന്റെ നാശത്തി​ന്റെ സമയത്ത്‌ റോമാ​ക്കാർ കത്തിച്ച​താ​ണെന്ന്‌ ഇപ്പോൾ തികച്ചും വ്യക്തമാണ്‌. നഗരത്തി​ലെ ഖനനങ്ങ​ളു​ടെ ചരി​ത്ര​ത്തിൽ ഇതാദ്യ​മാ​യി​ട്ടാണ്‌ നഗരത്തി​ന്റെ കത്തിക്കൽ സംബന്ധിച്ച്‌ ശക്തവും വ്യക്തവു​മായ പുരാ​വ​സ്‌തു​ശാ​സ്‌ത്ര തെളിവ്‌ വെളി​ച്ച​ത്തു​വ​രു​ന്നത്‌.”—12-ാം പേജിലെ ഫോ​ട്ടോ​കൾ കാണുക.

ഈ കണ്ടുപി​ടി​ത്ത​ങ്ങ​ളിൽ ചിലത്‌ യേശു​വി​ന്റെ ജീവി​ത​ത്തി​ലെ ചില സംഭവ​ങ്ങ​ളി​ലേക്കു വെളിച്ചം വീശുന്നു. പ്രസ്‌തുത കെട്ടി​ടങ്ങൾ സ്ഥിതി​ചെ​യ്‌തി​രു​ന്നത്‌ മഹാപു​രോ​ഹി​തൻമാർ ഉൾപ്പെ​ടെ​യുള്ള യെരൂ​ശ​ലേ​മി​ലെ സമ്പന്നരായ ആളുകൾ താമസി​ച്ചി​രുന്ന വടക്കൻ നഗരത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു. ആ വീടു​ക​ളിൽ ആചാര​പ​ര​മായ അനേകം സ്‌നാ​ന​ക്കു​ളങ്ങൾ കണ്ടെത്തി. ഒരു പണ്ഡിത അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു: “ആചാര​പ​ര​മായ സ്‌നാ​ന​ക്കു​ളങ്ങൾ അനേക​മെണ്ണം ഉണ്ടായി​രു​ന്നത്‌, രണ്ടാം ആലയ കാലത്ത്‌ വടക്കൻ നഗരത്തി​ലെ നിവാ​സി​കൾ ആചാര​ശു​ദ്ധി സംബന്ധിച്ച നിയമങ്ങൾ കർശന​മാ​യി പാലി​ച്ചി​രു​ന്നു​വെന്നു സാക്ഷ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നു. (മിക്‌വേയെ സംബന്ധി​ച്ചു വിവരി​ക്കാൻ പത്ത്‌ അധ്യാ​യങ്ങൾ മാറ്റി​വെ​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന മിഷ്‌നാ​യിൽ ഈ നിയമങ്ങൾ രേഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടുണ്ട്‌.)” ഈ ആചാര​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ യേശു പരീശൻമാ​രോ​ടും ശാസ്‌ത്രി​മാ​രോ​ടും പറഞ്ഞത്‌ ഗ്രഹി​ക്കാൻ പ്രസ്‌തുത വിവരം നമ്മെ സഹായി​ക്കു​ന്നു.—മത്തായി 15:1-20; മർക്കൊസ്‌ 7:1-15.

രസാവ​ഹ​മാ​യി, ഒട്ടനവധി കൽപ്പാ​ത്ര​ങ്ങ​ളും യെരൂ​ശ​ലേ​മിൽനി​ന്നു കണ്ടെടു​ത്തി​ട്ടുണ്ട്‌. നമാൻ അവിഗാഡ്‌ പറയുന്നു: “യെരൂ​ശ​ലേ​മി​ലെ ഭവനങ്ങ​ളിൽ വളരെ പെട്ടെ​ന്നും വർധിച്ച അളവി​ലും അവ പ്രത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ടത്‌ എന്തു​കൊ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു? കലാഹാ​ഫിൽ, അതായത്‌ ആചാര​ശു​ദ്ധി സംബന്ധി​ച്ചുള്ള യഹൂദ നിയമ​ങ്ങ​ളി​ലാണ്‌ ഉത്തരമ​ട​ങ്ങി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. കൽപ്പാ​ത്രങ്ങൾ അശുദ്ധി​ക്കു വിധേ​യ​മാ​കാൻ സാധ്യ​ത​യി​ല്ലാത്ത വസ്‌തു​ക്ക​ളിൽപ്പെ​ടു​ന്ന​വ​യാ​ണെന്ന്‌ മിഷ്‌നാ നമ്മോടു പറയുന്നു. . . . ആചാര​പ​ര​മായ മാലി​ന്യ​ത്തി​നു വിധേ​യ​മാ​കാൻ തീരെ സാധ്യ​ത​യി​ല്ലാ​ത്ത​താ​യി​രു​ന്നു കല്ല്‌.” യേശു വീഞ്ഞാക്കി മാറ്റിയ വെള്ളം മൺപാ​ത്ര​ങ്ങൾക്കു പകരം കൽപ്പാ​ത്ര​ങ്ങ​ളിൽ ശേഖരി​ച്ചു​വെ​ച്ചി​രു​ന്ന​തി​ന്റെ കാരണം ഇതു വിശദീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​താ​യി തോന്നു​ന്നു.—ലേവ്യ​പു​സ്‌തകം 11:33; യോഹ​ന്നാൻ 2:6.

ഇസ്രയേൽ കാഴ്‌ച​ബം​ഗ്ലാ​വു സന്ദർശി​ച്ചാൽ രണ്ട്‌ അസാധാ​രണ അസ്ഥിക​ല​ശങ്ങൾ കാണാ​വു​ന്ന​താണ്‌. ബൈബിൾപ​ര​മായ പുരാ​വ​സ്‌തു​ശാ​സ്‌ത്ര പുനര​വ​ലോ​കനം വിശദീ​ക​രി​ക്കു​ന്നു: “പൊ.യു. 70-ലെ, റോമി​നാ​ലുള്ള യെരൂ​ശ​ലേ​മി​ന്റെ നാശത്തിന്‌ ഏതാണ്ട്‌ നൂറു വർഷം മുമ്പാണ്‌ അസ്ഥിക​ല​ശങ്ങൾ പ്രധാ​ന​മാ​യും ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. . . . ശവസം​സ്‌കാര ഗുഹയു​ടെ ഭിത്തി​യിൽ കൊത്തി​യെ​ടുത്ത ദ്വാര​ത്തിൽ ശവം വെച്ചി​രു​ന്നു; മാംസം അഴുകി​യ​ശേഷം അസ്ഥികൾ ശേഖരിച്ച്‌ അസ്ഥിക​ല​ശ​ത്തിൽ—സാധാ​ര​ണ​മാ​യി, അലങ്കരിച്ച ചുണ്ണാ​മ്പു​ക​ല്ലു​കൊ​ണ്ടുള്ള ഒരു പാത്ര​ത്തിൽ—നിക്ഷേ​പി​ച്ചി​രു​ന്നു.” പ്രദർശ​ന​ത്തി​നു വെച്ചി​രി​ക്കുന്ന ആ രണ്ടു കലശങ്ങ​ളും 1990 നവംബ​റിൽ ഒരു ശവസം​സ്‌കാര ഗുഹയി​ലാണ്‌ കണ്ടെത്തി​യത്‌. പുരാ​വ​സ്‌തു ശാസ്‌ത്ര​ജ്ഞ​നായ സിവി ഗ്രീൻഹട്ട്‌ റിപ്പോർട്ടു​ചെ​യ്യു​ന്നു: “ശവകു​ടീ​ര​ത്തി​ലെ രണ്ട്‌ അസ്ഥിക​ല​ശ​ങ്ങ​ളി​ലു​മുള്ള ‘കയ്യഫാ’ . . . എന്ന പദം ഒരു പുരാ​വ​സ്‌തു​ശാ​സ്‌ത്ര പശ്ചാത്ത​ല​ത്തിൽ ആദ്യമാ​യി​ട്ടാണ്‌ പ്രത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടു​ന്നത്‌. സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌, പുതിയ നിയമ​ത്തിൽ . . . പരാമർശി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന . . . മഹാപു​രോ​ഹി​ത​നായ കയ്യഫാ​വി​ന്റെ കുടും​ബ​നാ​മം ആയിരി​ക്കാം അത്‌. അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ യെരൂ​ശ​ലേ​മി​ലുള്ള വീട്ടിൽനി​ന്നാ​യി​രു​ന്നു യേശു​വി​നെ റോമൻ നാടു​വാ​ഴി​യായ പീലാ​ത്തൊ​സി​ന്റെ അടുക്ക​ലേക്കു കൊണ്ടു​പോ​യത്‌.” ഒരു അസ്ഥിക​ല​ശ​ത്തിൽ ഏകദേശം 60 വയസ്സുള്ള ഒരു മമനു​ഷ്യ​ന്റെ അസ്ഥികൾ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു. ഇവ യഥാർഥ​ത്തിൽ കയ്യഫാ​വി​ന്റെ അസ്ഥിക​ളാ​ണെന്നു പണ്ഡിതൻമാർ അനുമാ​നി​ക്കു​ന്നു. ഈ കണ്ടെത്ത​ലു​കളെ ഒരു പണ്ഡിതൻ യേശു​വി​ന്റെ കാലവു​മാ​യി ബന്ധപ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നു: “മറ്റ്‌ അസ്ഥിക​ല​ശ​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നിൽ കണ്ടെത്തിയ ഒരു നാണയം അഗ്രിപ്പാ രാജാവ്‌ (പൊ.യു. 37-44) നിർമി​ച്ച​താ​യി​രു​ന്നു. കയ്യഫാ-അസ്ഥിക​ല​ശങ്ങൾ രണ്ടും ആ നൂറ്റാ​ണ്ടി​ന്റെ തുടക്ക​ത്തിൽ ഉള്ളവയാ​യി​രി​ക്കാം.”

അരി​സോ​ണാ സർവക​ലാ​ശാ​ല​യി​ലെ സമീപ പൗരസ്‌ത്യ​ദേശ പുരാ​വ​സ്‌തു​ഗ​വേഷണ പ്രൊ​ഫ​സ​റായ വില്യം ജി. ഡെവർ യെരൂ​ശ​ലേ​മി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ഇങ്ങനെ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെട്ടു: “ഈ സുപ്ര​ധാന സ്ഥലത്തിന്റെ പുരാ​വ​സ്‌തു​ശാ​സ്‌ത്ര ചരിത്രം സംബന്ധിച്ച്‌ കഴിഞ്ഞ 15 വർഷം​കൊണ്ട്‌ മനസ്സി​ലാ​ക്കി​യി​ട്ടുള്ള വിവരങ്ങൾ അതിനു​മു​മ്പുള്ള 150 വർഷം​കൊ​ണ്ടു മനസ്സി​ലാ​ക്കി​യി​ട്ടു​ള്ള​തി​നെ​ക്കാൾ കൂടു​ത​ലാ​ണെന്നു പറയു​ന്നത്‌ അതിശ​യോ​ക്തി​യല്ല.” കഴിഞ്ഞ ദശകങ്ങ​ളിൽ യെരൂ​ശ​ലേ​മിൽ നടത്തിയ ഒട്ടുമിക്ക പ്രമുഖ പുരാ​വ​സ്‌തു​ശാ​സ്‌ത്ര പ്രവർത്ത​ന​ങ്ങ​ളും ബൈബിൾ ചരി​ത്രത്തെ സുസ്‌പ​ഷ്ട​മാ​ക്കുന്ന കണ്ടെത്ത​ലു​ക​ളാണ്‌ നിശ്ചയ​മാ​യും അവതരി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ളത്‌.

[9-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

രണ്ടാം ആലയ കാലത്തെ യെരൂ​ശ​ലേം നഗരത്തി​ന്റെ പകർപ്പ്‌ - യെരൂ​ശ​ലേ​മി​ലെ ഹോളി​ലാൻഡ്‌ ഹോട്ട​ലി​ന്റെ മുറ്റത്ത്‌ സ്ഥാപി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു

[10-ാം പേജിലെ ചിത്രം]

മുകളിൽ: യെരൂ​ശ​ലേ​മി​ലെ ആലയമ​ണ്ഡ​പ​ത്തി​ന്റെ തെക്കു​പ​ടി​ഞ്ഞാ​റൻ മൂല

വലത്ത്‌: വാറെൻസ്‌ തുരങ്ക​മാർഗ​ത്തി​ലേക്ക്‌ ഇറങ്ങുന്നു