ജീവിത-സേവന യോഗ​ത്തി​നുള്ള പഠനസ​ഹാ​യി​—പരാമർശ​ങ്ങൾ

ഏപ്രിൽ 13-19

ദൈവ​വ​ച​ന​ത്തി​ലെ നിധികൾ | ഉൽപത്തി 31

“യാക്കോ​ബും ലാബാ​നും ഒരു സമാധാ​ന​യു​ട​മ്പടി ഉണ്ടാക്കി”

it-1-E 883 ¶1

ഗലേദ്‌

യാക്കോ​ബും ലാബാ​നും തമ്മിൽ ചില കാര്യ​ങ്ങ​ളിൽ അഭി​പ്രാ​യ​വ്യ​ത്യാ​സ​മു​ണ്ടാ​യി. അവർ അതു സമാധാ​ന​പ​ര​മാ​യി പരിഹ​രി​ക്കു​ക​യും തമ്മിൽ ഒരു ഉടമ്പടി ചെയ്യു​ക​യും ചെയ്‌തു. അതിന്റെ ഭാഗമാ​യി യാക്കോബ്‌ ഒരു കല്ല്‌ എടുത്ത്‌ തൂണായി നാട്ടി. എന്നിട്ട്‌ “ബന്ധുക്ക​ളോട്‌,” കല്ലുകൾ എടുത്ത്‌ കൂമ്പാ​ര​മാ​യി കൂട്ടാൻ ആവശ്യ​പ്പെട്ടു. ഉടമ്പടി​യോ​ടു ബന്ധപ്പെട്ട്‌ ഭക്ഷണം കഴിക്കു​ന്ന​തിന്‌ ഒരു മേശയു​ടെ ആകൃതി​യി​ലാ​യി​രി​ക്കാം അവർ ആ കല്ലുകൾ കൂട്ടി​വെ​ച്ചത്‌. അതു​കൊണ്ട്‌, ലാബാൻ ആ സ്ഥലത്തിന്‌ അരമാ​യ​യിൽ (സിറിയൻ ഭാഷ) “യഗർ-സാഹദൂഥ” എന്ന്‌ പേരിട്ടു. എന്നാൽ യാക്കോബ്‌ അതിന്റെ എബ്രായ പദമായ “ഗലേദ്‌” എന്നാണ്‌ ആ സ്ഥലത്തിനു പേരി​ട്ടത്‌. അപ്പോൾ ലാബാൻ പറഞ്ഞു: “ഈ കൽക്കൂ​മ്പാ​രം (എബ്രാ​യ​യിൽ, ഗാൽ) ഇന്ന്‌ എനിക്കും നിനക്കും മധ്യേ സാക്ഷി​യാ​യി​രി​ക്കട്ടെ (എബ്രാ​യ​യിൽ, ഏദ്‌).” (ഉൽ 31:44-48) ആ കൽക്കൂ​മ്പാ​ര​വും (കല്ലു​കൊ​ണ്ടുള്ള തൂണും) വഴി​പോ​ക്കർക്ക്‌ ഒരു സാക്ഷ്യ​മാ​യി​രു​ന്നു. 49-ാം വാക്യം പറയു​ന്ന​തു​പോ​ലെ അത്‌ ഒരു “കാവൽഗോ​പു​രം (എബ്രാ​യ​യിൽ, മിസ്‌പാ)” ആയിരു​ന്നു. അതു യാക്കോ​ബും ലാബാ​നും തമ്മിലും അവരുടെ കുടും​ബങ്ങൾ തമ്മിലും സമാധാ​നം പാലി​ക്കും എന്നതി​നുള്ള ഒരു ഉറപ്പാ​യി​രു​ന്നു. (ഉൽ 31:50-53) പിന്നീട്‌ പലപ്പോ​ഴും ഇതു​പോ​ലെ, കല്ലുകൾ സാക്ഷ്യ​ത്തി​നാ​യി ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌.​—യോശ 4:4-7; 24:25-27.

it-2-E 1172

കാവൽഗോ​പു​രം

യാക്കോബ്‌ കല്ലുകൾ ഒരു കൂമ്പാ​ര​മാ​യി കൂട്ടി, അതിനെ “ഗലേദ്‌” (“സാക്ഷ്യ​ത്തി​ന്റെ കൂമ്പാരം” എന്ന്‌ അർഥം) എന്നും “കാവൽഗോ​പു​രം” എന്നും വിളിച്ചു. അപ്പോൾ ലാബാൻ പറഞ്ഞു: “ഞാനും നീയും പരസ്‌പരം അകന്നി​രി​ക്കു​മ്പോൾ യഹോവ നിനക്കും എനിക്കും മധ്യേ കാവൽ നിൽക്കട്ടെ.” (ഉൽ 31:45-49) യാക്കോ​ബും ലാബാ​നും അവർ തമ്മിൽ ചെയ്‌ത സമാധാ​ന​ത്തി​ന്റെ ഉടമ്പടി​ക്കു ചേർച്ച​യിൽ പ്രവർത്തി​ക്ക​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. യഹോവ അക്കാര്യം നിരീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നുണ്ട്‌ എന്നതി​നുള്ള ഒരു സാക്ഷ്യ​മാ​യി ആ കൽക്കൂ​മ്പാ​രം നിന്നു.

ആത്മീയ​ര​ത്‌ന​ങ്ങൾക്കാ​യി കുഴി​ക്കു​ക

it-2-E 1087-1088

കുല​ദൈ​വം

മെസൊ​പ്പൊ​ത്താ​മ്യ​യി​ലും അടുത്തുള്ള സ്ഥലങ്ങളി​ലും നിന്ന്‌ പുരാ​വ​സ്‌തു​ഗ​വേ​ഷകർ കണ്ടെത്തിയ വിവരങ്ങൾ സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌ കുല​ദൈ​വ​പ്ര​തി​മകൾ കൈവ​ശ​മുള്ള ആളിനാ​യി​രി​ക്കും കുടും​ബ​സ്വ​ത്തി​ന്റെ അവകാശം ലഭിക്കുക എന്നാണ്‌. ഒരു വീട്ടിലെ മകളുടെ ഭർത്താ​വി​ന്റെ കൈവശം ആ വീട്ടിലെ കുല​ദൈ​വ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ, അയാൾക്ക്‌ മരിച്ചു​പോയ അമ്മായി​യ​പ്പന്റെ സ്വത്തി​നു​വേണ്ടി കോട​തി​യിൽ പോയി അവകാശം ഉന്നയി​ക്കാൻ കഴിയു​മാ​യി​രു​ന്നു എന്നാണ്‌ നൂസി എന്ന സ്ഥലത്തു​നിന്ന്‌ കിട്ടിയ ഒരു കളിമൺഫ​ല​ക​ത്തിൽനിന്ന്‌ മനസ്സി​ലാ​ക്കാൻ കഴിയു​ന്നത്‌. [പുരാതന സമീപ​പൗ​ര​സ്‌ത്യ പാഠങ്ങൾ (ഇംഗ്ലീഷ്‌)] ഭർത്താ​വായ യാക്കോ​ബി​നോ​ടു വഞ്ചന​യോ​ടെ ഇടപെട്ട തന്റെ പിതാ​വി​ന്റെ കുല​ദൈ​വ​പ്ര​തി​മകൾ എടുക്കു​ന്ന​തിൽ തെറ്റൊ​ന്നു​മി​ല്ലെന്നു റാഹേൽ ന്യായ​വാ​ദം ചെയ്‌തത്‌ ഒരുപക്ഷേ ഇക്കാര്യം അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കാം. (ഉൽ 31:14-16 താരത​മ്യം ചെയ്യുക.) കുല​ദൈ​വങ്ങൾ നഷ്ടപ്പെ​ട്ട​പ്പോൾ അത്‌ എങ്ങനെ​യും വീണ്ടെ​ടു​ക്ക​ണ​മെന്നു ലാബാനു തോന്നി. അതിനു​വേണ്ടി യാക്കോ​ബി​നെ കണ്ടെത്താൻ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളെ​യും​കൂ​ട്ടി ഏഴു ദിവസം യാത്ര ചെയ്യു​ക​പോ​ലും ചെയ്‌തു. സ്വത്തവ​കാ​ശ​ത്തി​ന്റെ കാര്യ​ത്തിൽ കുല​ദൈ​വ​പ്ര​തി​മ​കൾക്കുള്ള പ്രാധാ​ന്യ​മാണ്‌ ഇതു കാണി​ക്കു​ന്നത്‌. (ഉൽ 31:19-30) റാഹേൽ അതു മോഷ്ടി​ച്ചതു യാക്കോബ്‌ അറിഞ്ഞതേ ഇല്ലായി​രു​ന്നു. (ഉൽ 31:32) ലാബാന്റെ മക്കളുടെ അവകാശം കൈ​യേ​റാൻ യാക്കോബ്‌ ആ പ്രതി​മകൾ ഉപയോ​ഗി​ച്ച​തി​ന്റെ ഒരു സൂചന​യു​മില്ല. വിഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ളു​മാ​യി യാക്കോ​ബി​നു യാതൊ​രു ബന്ധവു​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. ആ കുല​ദൈ​വ​പ്ര​തി​മ​കൾക്ക്‌ എന്തു സംഭവി​ച്ചു? പിന്നീട്‌ യാക്കോ​ബി​ന്റെ വീട്ടി​ലു​ള്ള​വ​രെ​ല്ലാം അവരുടെ കൈയി​ലു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന അന്യ​ദേ​വ​വി​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ളെ​ല്ലാം യാക്കോ​ബി​നെ ഏൽപ്പിച്ചു. യാക്കോബ്‌ അവയെ​ല്ലാം ശെഖേ​മിന്‌ അടുത്തുള്ള വലിയ മരത്തിന്റെ ചുവട്ടിൽ കുഴി​ച്ചി​ട്ടു. കുല​ദൈ​വ​പ്ര​തി​മകൾ അക്കാലം​വരെ അവരുടെ കൈയി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കിൽ കുഴി​ച്ചി​ട്ട​തി​ന്റെ കൂട്ടത്തിൽ അവയും കാണും.​—ഉൽ 35:1-4.

ഏപ്രിൽ 20-26

ദൈവ​വ​ച​ന​ത്തി​ലെ നിധികൾ | ഉൽപത്തി 32–33

“നിങ്ങൾ അനു​ഗ്ര​ഹ​ത്തി​നാ​യി മല്‌പി​ടി​ത്തം നടത്തു​ന്നു​ണ്ടോ?”

it-2-E 190

മുടന്തൻ, മുടന്ത്‌

യാക്കോ​ബി​ന്റെ മുടന്ത്‌. ഏകദേശം 97 വയസ്സാ​യ​പ്പോൾ, മനുഷ്യ​ശ​രീ​ര​മെ​ടുത്ത ഒരു ദൈവ​ദൂ​ത​നു​മാ​യി യാക്കോബ്‌ രാത്രി മുഴുവൻ മല്ലു പിടിച്ചു. ദൂതൻ ഒരു അനു​ഗ്രഹം കൊടു​ക്കു​ന്ന​തു​വരെ ദൂതനെ പിടി​ച്ചു​നി​റു​ത്താൻ യാക്കോ​ബി​നു കഴിഞ്ഞു. മല്‌പി​ടി​ത്ത​ത്തി​നി​ടെ ദൂതൻ യാക്കോ​ബി​ന്റെ ഇടു​പ്പെ​ല്ലിൽ തൊട്ടു, അങ്ങനെ ഇടുപ്പ്‌ ഉളുക്കി​പ്പോ​യി. അതിനു ശേഷം യാക്കോബ്‌ മുടന്തി​യാ​ണു നടന്നി​രു​ന്നത്‌. (ഉൽ 32:24-32; ഹോശ 12:2-4) യാക്കോബ്‌ ‘ദൈവ​ത്തോ​ടും (ദൈവ​ദൂ​ത​നോട്‌) മനുഷ്യ​രോ​ടും പൊരു​തി ജയി​ച്ചെന്ന്‌’ ദൂതൻ പറഞ്ഞു. പക്ഷേ താൻ ദൈവ​ത്തി​ന്റെ ശക്തനായ ദൂതനെ തോൽപ്പി​ച്ചി​ട്ടില്ല എന്ന കാര്യം ആ മുടന്ത്‌ യാക്കോ​ബി​നെ എപ്പോ​ഴും ഓർമി​പ്പി​ച്ചു. ദൈവ​ത്തി​ന്റെ ഉദ്ദേശ്യ​മാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടും ദൈവം അനുവ​ദി​ച്ച​തു​കൊ​ണ്ടും മാത്ര​മാ​ണു യാക്കോ​ബി​നു ദൂത​നോ​ടു മല്ലു പിടി​ക്കാൻ കഴിഞ്ഞത്‌. ദൈവ​ത്തി​ന്റെ അനു​ഗ്രഹം യാക്കോബ്‌ എത്രയ​ധി​കം വിലമ​തി​ച്ചി​രു​ന്നു എന്നു തെളി​യി​ക്കാൻ ഒരു അവസരം കൊടു​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ദൈവം.

it-1-E 1228

ഇസ്രാ​യേൽ

യാക്കോ​ബിന്‌ ഏതാണ്ട്‌ 97 വയസ്സു​ള്ള​പ്പോൾ ദൈവം യാക്കോ​ബി​നു കൊടുത്ത പേരാണ്‌ ഇത്‌. സഹോ​ദ​ര​നായ ഏശാവി​നെ കാണാ​നാ​യി യബ്ബോക്ക്‌ നീർച്ചാൽ കുറുകെ കടന്ന രാത്രി​യി​ലാണ്‌ യാക്കോ​ബിന്‌ ഈ പേര്‌ കിട്ടി​യത്‌. ആ രാത്രി​യിൽ യാക്കോബ്‌ ഒരാളു​മാ​യി മല്‌പി​ടി​ത്തം നടത്തി. അത്‌ ഒരു ദൂതനാ​യി​രു​ന്നു. മടുത്തു​പോ​കാ​തെ മല്‌പി​ടി​ത്തം നടത്തി​യ​തു​കൊണ്ട്‌ ദൈവാം​ഗീ​കാ​ര​ത്തി​ന്റെ സൂചന​യാ​യി ദൂതൻ യാക്കോ​ബി​ന്റെ പേര്‌ ഇസ്രാ​യേൽ എന്നു മാറ്റി. ഈ സംഭവ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഓർമ​യ്‌ക്ക്‌ യാക്കോബ്‌ ആ സ്ഥലത്തിനു പെനീ​യേൽ അല്ലെങ്കിൽ പെനു​വേൽ എന്നു പേരിട്ടു. (ഉൽ 32:22-31) പിന്നീട്‌ ബഥേൽ എന്ന സ്ഥലത്തു​വെച്ച്‌ ദൈവം ഇസ്രാ​യേൽ എന്ന ആ പേര്‌ ഉറപ്പിച്ചു. അന്നുമു​തൽ ജീവി​താ​വ​സാ​നം​വരെ ഈ പേരി​ലാണ്‌ യാക്കോബ്‌ കൂടു​ത​ലും അറിയ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നത്‌. (ഉൽ 35:10, 15; 50:2; 1ദിന 1:34) ഇസ്രാ​യേൽ എന്ന പേര്‌ ബൈബി​ളിൽ 2,500-ലേറെ പ്രാവ​ശ്യം ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. മിക്കതും ഒരു ജനതയെന്ന നിലയിൽ യാക്കോ​ബി​ന്റെ പിന്മു​റ​ക്കാ​രെ കുറി​ക്കാ​നാണ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌.​—പുറ 5:1, 2. 

ആത്മീയ​ര​ത്‌ന​ങ്ങൾക്കാ​യി കുഴി​ക്കു​ക

it-1-E 980

ദൈവം, ഇസ്രാ​യേ​ലി​ന്റെ ദൈവം

പെനീ​യേ​ലിൽ വെച്ച്‌ യഹോ​വ​യു​ടെ ദൂതനു​മാ​യി മല്‌പി​ടി​ത്തം നടത്തി​യ​തി​ന്റെ ഫലമായി യാക്കോ​ബി​നു ഇസ്രാ​യേൽ എന്ന പേര്‌ കിട്ടി. സഹോ​ദ​ര​നായ ഏശാവു​മാ​യി കണ്ട്‌ സമാധാ​ന​ത്തോ​ടെ പിരിഞ്ഞ യാക്കോബ്‌ ആദ്യം സുക്കോ​ത്തി​ലും പിന്നെ ശെഖേ​മി​ലും താമസി​ച്ചു. ശെഖേ​മിൽവെച്ച്‌ യാക്കോബ്‌ ഹാമോ​റി​ന്റെ മക്കളുടെ കൈയിൽനിന്ന്‌ കുറച്ച്‌ സ്ഥലം വാങ്ങി അവിടെ കൂടാരം അടിച്ചു. (ഉൽ 32:24-30; 33:1-4, 17-19) “യാക്കോബ്‌ അവിടെ ഒരു യാഗപീ​ഠം പണിത്‌ അതിനെ ദൈവം, ഇസ്രാ​യേ​ലി​ന്റെ ദൈവം എന്നു വിളിച്ചു.” (ഉൽ 33:20) ഈ പ്രയോ​ഗം ബൈബി​ളിൽ ഇവിടെ മാത്രമേ ഉള്ളൂ. തനിക്കു പുതു​താ​യി കിട്ടിയ പേര്‌ യാഗപീ​ഠ​ത്തി​നും ഇട്ടു​കൊണ്ട്‌ താൻ ആ പേര്‌ സ്വീക​രി​ച്ചെ​ന്നും വാഗ്‌ദ​ത്ത​നാ​ട്ടി​ലേക്ക്‌ സുരക്ഷി​ത​നാ​യി തന്നെ വഴിന​യി​ച്ച​തി​നെ വിലമ​തി​ക്കു​ന്നെ​ന്നും യാക്കോബ്‌ സൂചി​പ്പി​ച്ചു.

ഏപ്രിൽ 27–മെയ്‌ 3

ദൈവ​വ​ച​ന​ത്തി​ലെ നിധികൾ | ഉൽപത്തി 34–35

“ചീത്ത കൂട്ടു​കെ​ട്ടി​ന്റെ ദാരു​ണ​ഫ​ലങ്ങൾ”

w09-E 9/1 21 ¶1-2

നിങ്ങളെ ആരെങ്കി​ലും വിഷമി​പ്പി​ച്ചാൽ

പലപ്പോ​ഴും ആളുകൾ പകരം വീട്ടാൻ ശ്രമി​ക്കു​ന്നത്‌, തങ്ങളോ​ടു ചെയ്‌ത തെറ്റിന്റെ മാനസി​ക​ബു​ദ്ധി​മു​ട്ടു കുറയ്‌ക്കാ​നാണ്‌. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, പെങ്ങളായ ദീനയെ കനാന്യ​നായ ശെഖേം മാനഭം​ഗ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യെന്ന്‌ അറിഞ്ഞ​പ്പോൾ, യാക്കോ​ബി​ന്റെ പുത്ര​ന്മാർക്കു “ദേഷ്യ​വും അമർഷ​വും തോന്നി.” (ഉൽപത്തി 34:1-7) തങ്ങളുടെ പെങ്ങ​ളോ​ടു ചെയ്‌ത തെറ്റിനു പ്രതി​കാ​രം ചെയ്യാൻ യാക്കോ​ബി​ന്റെ രണ്ടു പുത്ര​ന്മാർ ശെഖേ​മി​നും വീട്ടു​കാർക്കും എതിരെ ഒരു പദ്ധതി ആസൂ​ത്രണം ചെയ്‌തു. ചതിയി​ലൂ​ടെ അവർ കനാന്യ​ന​ഗ​ര​ത്തിൽ പ്രവേ​ശിച്ച്‌ ശെഖേം ഉൾപ്പെടെ അവി​ടെ​യുള്ള എല്ലാ ആണുങ്ങ​ളെ​യും കൊന്നു.​—ഉൽപത്തി 34:13-27.

അത്രയും പേരെ കൊന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ പ്രശ്‌നം പരിഹ​രി​ച്ചോ? മക്കളുടെ പ്രവൃ​ത്തി​ക​ളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ അറിഞ്ഞ​പ്പോൾ അവരെ ശാസി​ച്ചു​കൊണ്ട്‌ യാക്കോബ്‌ ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു: “ഈ ദേശക്കാ​രായ കനാന്യ​രു​ടെ​യും പെരി​സ്യ​രു​ടെ​യും ഇടയിൽ നിങ്ങൾ എന്നെ നാറ്റിച്ച്‌ വലിയ കുഴപ്പ​ത്തി​ലാ​ക്കി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. . . . അവർ സംഘം ചേർന്ന്‌ എന്നെ ആക്രമിച്ച്‌ എന്നെയും എന്റെ കുടും​ബ​ത്തെ​യും പൂർണ​മാ​യി നശിപ്പി​ക്കു​മെന്ന്‌ ഉറപ്പാണ്‌.” (ഉൽപത്തി 34:30) അവരുടെ പ്രവൃ​ത്തി​കൾ പ്രശ്‌നം പരിഹ​രി​ച്ചില്ല. പകരം അതു കൂടുതൽ വഷളാ​ക്കു​ക​യാ​ണു ചെയ്‌തത്‌. കോപാ​കു​ല​രായ നാട്ടു​കാ​രിൽനി​ന്നുള്ള പ്രത്യാ​ക്ര​മണം ഏതു നിമി​ഷ​വും യാക്കോ​ബി​ന്റെ കുടും​ബം പ്രതീ​ക്ഷി​ക്കേ​ണ്ടി​വന്നു. അങ്ങനെ​യൊ​രു അപകടം ഉണ്ടാകാ​തി​രി​ക്കാ​നാ​യി​രി​ക്കണം, ദൈവം യാക്കോ​ബി​നോ​ടു ആ ദേശം വിട്ട്‌ കുടും​ബ​ത്തെ​യും കൂട്ടി ബഥേലി​ലേക്കു പോകാൻ പറഞ്ഞത്‌.​—ഉൽപത്തി 35:1, 5.

ആത്മീയ​ര​ത്‌ന​ങ്ങൾക്കാ​യി കുഴി​ക്കു​ക

it-1-E 600 ¶4

ദബോര

റിബെ​ക്ക​യു​ടെ പരിചാ​രിക. അപ്പനായ ബഥൂ​വേ​ലി​ന്റെ വീട്ടിൽനിന്ന്‌ യിസ്‌ഹാ​ക്കി​നെ കല്ല്യാണം കഴിക്കാൻ റിബെക്ക പലസ്‌തീ​നി​ലേക്കു പോന്ന​പ്പോൾ ദബോ​ര​യും റിബെ​ക്ക​യു​ടെ​കൂ​ടെ പോന്നു. (ഉൽ 24:59) വർഷങ്ങ​ളോ​ളം യിസ്‌ഹാ​ക്കി​ന്റെ ഭവനത്തിൽ സേവനം ചെയ്‌ത​ശേഷം, ദബോര യാക്കോ​ബി​ന്റെ കുടും​ബ​ത്തി​ന്റെ ഭാഗമാ​യി. ഒരുപക്ഷേ റിബെ​ക്ക​യു​ടെ മരണത്തി​നു ശേഷമാ​യി​രി​ക്കും അത്‌. തെളി​വ​നു​സ​രിച്ച്‌ റിബെക്ക യിസ്‌ഹാ​ക്കി​നെ വിവാഹം കഴിച്ച്‌ 125 വർഷത്തി​നു ശേഷം ദബോര മരിച്ചു. ദബോ​രയെ ബഥേലി​ലെ ഒരു വലിയ മരത്തിന്റെ ചുവട്ടിൽ അടക്കം ചെയ്‌തു. “വിലാ​പ​ത്തി​ന്റെ ഓക്ക്‌ മരം” എന്ന്‌ അർഥം വരുന്ന അല്ലോൻ ബാഖൂത്ത്‌ എന്നാണ്‌ ആ മരത്തിനു നൽകിയ പേര്‌. യാക്കോ​ബി​നും കുടും​ബ​ത്തി​നും ദബോര എത്ര പ്രിയ​പ്പെ​ട്ട​വ​ളാ​യി​രു​ന്നു എന്നാണ്‌ അതു കാണി​ക്കു​ന്നത്‌.​—ഉൽ 35:8.