LESON 03
Tala’ana Oko Mantangado Ana Baebol?
Baebol e to ana alanga’ia oro ki bia ka falea advaes le’a ki. Mada oko thathamia oko thaito’omana si do na Baebol e to’oa, sui ka a’i si kwai’akura uria oki mantangado ania. Ufita e tala’ana uria oko mantangado ana alanga’ia bia advaes na to la buka ne’e na kera kedaa tau na mai? Ufita e tala’ana uria oko fa’amamanea si do na Baebol e sorea sula’ania marukia le’a na kuki fulato’ona tara’ena bia la si manga na ni u mai? Imole oro kera fa’amamanea. Kamali’a thathamia oko rikia amu talani oe.
1. Si u’unua mamana ki mena na to la Baebol ne’e?
Si ba’ea ki sui bana na to la Baebol nia e “kokota bia ka mamana.” (Ecclesiastes 12:10) Baebol e u’unu sulia si do na imole mamana ki kera ilifania. (Te’emania Luke 1:3; 3:1, 2.) Imole oro ki na kera studyim history kera fa’amamanea date, imole, si kula, bia si do na Baebol e u’unu sulia ki na fuli, nia e kokota.
2. Uria ta ni bo’o a’i kusi sorea Baebol e a’i si tala’ana na’a la si manga kulu tara’ena?
Si manga oro si do na Baebol u’unu sulia imole ki a’i kesi fa’amamanea, buri na’a keka riki thaito’omana nia e mamana. Uria example, Baebol u’unu la’u bo’o sulia tei si do bali ana science. Si manga nia u’unu sulia si do eri ki imole oro a’i kesi fa’amamanea. Sui buri na’a scientist keka bi’i fa’amamanea si do na Baebol e u’unu sulia e kokota. Baebol e “kokota, mamana, bia ka toladoa.”—Psalm 111:8.
3. Uria ta na kuka mantangado ana si do na Baebol sorea sula’ania si manga na ni u mai?
Baebol to ana profesia ki na u’unu sulia “si do ki na toto kai fuli.” (Isaiah 46:10) Baebol u’unu sulia si do oro sui fete’i ka bi’i fuli. Baebol u’unu sui na mai sulia si do na fuli na’a la fa thato kulu tara’ena. La leson ne’e, kuki u’unu sulia tei Baebol profesi. Si manga na profesi tatae mai ka mamana adea imole keka kwele!
TO’OA LA’U TEI SI DO
Kuki to’oa si do na science u’unu sulia e kokota bia Baebol, bia kuki u’unu la’u bo’o sulia tei Baebol profesi.
4. Science e alafafia si do na Baebol e u’unu sulia
La si manga na sui na’a, imole oro kera fa’amamanea fanua ne iano e to fafona animal ki. Fatania VIDEO.
Rikia si do na Baebol buka Job e sorea, 3,500-fala fa ngali sui na’a. Te’emania Job 26:7, sui u’unu kalia soeto’ona la:
Baebol e u’unu sulia fanua ne iano e a’i si “ngado bo’o ana tesi do,” ta na adea kuka kwele?
Karangia 200-fala fa ngali sui bo kana, scientist keka bi’i thaito’omana water cycle ne’e fafona fanua ne iano. Rikia fesi si do na Baebol e sorea 3,500-fala fa ngali sui na’a. Te’emania Job 36:27, 28, sui u’unu kalia soeto’ona la ki:
Si manga na o rikia si do na Baebol e u’unu sulia neri, sula’ania water cycle mantamu ka ufita?
Scripture na kulu te’emania ki neri, e fa’asukwa’i ufita bo’o ana mantangado la oe ana Baebol?
5. Baebol profesi sulia si do gwaunga’i ki na fuli sui na’a
Te’emania Isaiah 44:27–45:2, sui u’unu kalia soeto’ona la:
Tu hundredfala fa ngali sui fete’i Babylon ka oge, si ta bo’o na Baebol e u’unu sulia?
To’a na kera studyim history kera fa’amamanea King Cyrus ne i Persia bia army nia ki kera fa’adanga taon ne’e i Babylon la 540-fala ngali sui fete’i Jesus ka futa.b Kera ilia kafo na to su’usia taon ba ka lae e’eta. Sui keka lae kau, sulia gete ifi sui na, kera kotho keka fa’adanga bona’a taon ba. Talua 2,500-fala fa ngali sui na lae ka fula tara’ena Babylon e gwa’u u bana. Rikia fesi profesi la Baebol sula’ania si do eri.
Te’emania Isaiah 13:19, 20, sui u’unu kalia soeto’ona la:
Si ta ni bo’o na fuli i Babylon ne adea profesi eri ka mamana?
To lana Babylon manga eri i Iraq
6. Baebol profesi sulia si do na kulu rikia e fuli na’a tara’ena
Baebol sorea kulu to na’a la fa “thato i’isi.” (2 Timothy 3:1) Rikia fesi si do na Baebol e u’unu sulia kai fuli la fa thato i’isi.
Te’emania Matthew 24:6, 7, sui u’unu kalia soeto’ona la:
Si ta na Baebol e u’unu sulia kai fuli la fa thato i’isi?
Te’emania 2 Timothy 3:1-5, sui u’unu kalia soeto’ona la ki:
Si biiranga ta ki bo’o na imole kera to ania na Baebol e u’unu sulia?
Si biiranga ta bo’o ana si biiranga eki na o rikia imole kera to na ania?
SI BA’EA TEI IMOLE KEKI SOREA: “Baebol buka e fungu bana ana kastom story.”
Si ta ni bo’o na adea oko fa’amamanea kulu tala’ana kuki mantangado ana Baebol?
SI DO NA KULU TO’OA
History, science, bia profesi e adea kuka fa’amamanea, e tala’ana kuki mantangado ana Baebol.
Reviu
U’unua mamana ki mena na to la Baebol ne’e?
Ta bo’o tei si do na Baebol e u’unu sulia na science e alafafia?
Ana mantaa oe, ufita Baebol tala’ana kai u’unu sulia si do na kai fuli la si manga na ni u mai? Uria ta oko manta una’eri?
TEI SI DO KI LA’U
Ufita tesi do na Baebol e u’unu sulia e a’i si kokota bia science?
“Waswe, Wanem Bible Storyim Hem Stret Witim Science?” (Article la jw.org)
Si ta na fatania kulu ni la fa “thato i’isi”?
“6 Bible Profesi wea Iu Lukim Hem Fullfill” (Wastaoa, July 1, 2011)
Rikia Baebol profesi sulia Greek Empire ne tata’e mai ka mamana.
Te’emai sulia te’e wane na Baebol profesi e taala mantana.
a Profesi si ba’ea na lae mai fasia tha God sula’ania si do na a’i si fuli u.
b B.C.E. to’olangania “sui fete’i Jesus ka futa.” Bia C.E. to’olangania “si manga Jesus futa sui na’a.”