Referensiya dha Egumi ni Mabasa Mwana Livuru na Mutugumano
4-10 A MAYU
DHORELA DHA MADHU A MULUGU | GÉNESIS 36-37
“Juze ahitaabuwa mwaha wa ajhe yaaddibile”
Sentinela 01/08/14 epaddi 12 ddima 1-4
“Kamwerena, nvuruwane girohilimi”
Bibliya annaakula egihina: ‘Addibile yoniliwa wi baabiwa oomudhivela Juze opitha aliwa, wambela omukalela nrima vano kumuwogihaga nuupama.’ (Génesis 37:4) Nnowonelamo ajhe yanna addibile Juze, mbwenye mwaha aliwa okoya ntxiga enoniha wihina yahijhombeliwa thotho. (Provérbios 14:30; 27:4) Onookannaga ajhe, mwaha mukwawo orihiwa obe opwathiwa opitha we? Wawubuwele addibile Juze. Ajhe yahaathukulela werana dhithu dhabure, ofiyedha aliwa othwaruwa. Ela epadduwe naaddibile Juze enaahudhiha makiristawu atene wihina sapama ‘ohagalala naale enahagalala’. — Romanos 12:15.
Juze owoona ntxiga yanna addibile. Ela enatapulela wihina addibile yamwaddamela, Juze owakoya malayaye? Podi wera mmurimani mwaye yanaviramo ethu yeyo. Mbwenye Jako afuna mwanaye aawarege malaya ale, mwaha yoniha odhivela ni orumedhiwa vamentoni vaababe. Teto Juze aanafuna wahagalasa ababe. Bumwahaya Juze oowawaresa malabwene. Ela yotajhiha yapama. Naarive akala babihu oodhulu kanna nsakulo, malabo mamodha onowenya wihina adharaaye oororomeleya yawakele mabasa avayekiwa. Ethu emodha, Yehova onowaloba adharaaye okala ohiyana ni elabo ela enna yeddelo yabure. Ninga malaya avayekiwa avahiwe Juze, ekalelo ya makiristawu enowahiyaniha naathu yawaapele. Mwaha wa yeyo athu amodha enoonidda ni enoonikalela ajhe. (1 Pedro 4:4) Mukiristawu onohowela okuwa wihina gili mudhari a Mulugu? Naari. Emodhave ninga Juze, oliye kaakoyile malayaye. — Lucas 11:33.
Sentinela 01/08/14 epaddi 13 ddima 2-4
“Kamwerena, nvuruwane girohilimi”
Dhoroha ndha dhadhela wa Yehova Mulugu. Dhoroha ndha dhaali dhovuhulela, Mulugu afuna wihina Juze atapulele. Juze ere wapara mabasa mamodhave yaafunege opariwa nanamavuhulela osogolo yaawaddelaga muthenga ni otoriha wa Mulugu nlogo naye nohiwelela.
Juze wawogana addibile ninriho egi: ‘Kamwerena, nvuruwane girohilimi.’ Addibile yahonelamo yotapulela ya yoroha ele, mbwenye kiyadhiveliwe. Bumwahaya edhe emwaakulege: ‘Onafuna wivahe omwene, windo onithongege?’ Thalako enowoga yapadduwile: ‘Omwidda wawale yanniwana weraga othabwa, mwaha dhoroha dhaye ni awaddeliye.’ Juze nuwawaddela yoroha yanabili ababe vamodha naaddibile yowakulaya kiyahiyane ni yobajha. Thalako enawoga: ‘Babe omusumulula wera: “Eyoya orohiliwe ddi? Ononelamo wi miyo, mmawo ni addibilo nnodha nuukokorele vamentoni vawo?” ’ Mbwenye Jako okoya mmurimani dhawogiliye. Yehova dawoga ni muzombwe ole? — Génesis 37:6, 8, 10, 11.
Juze kaakale mudhari oobajha obe oogomihera olaleya muthenga wotaleleya, wadhena oharahariwa. Yesu aali muthu alaleye muthenga dhapama opitha anamavuhulela amodha, mbwenye ahiwoga ni anamaharaye: ‘Akala ehigiharahara, enere wuharaharani’. (João 15:20). Makiristawu atene podi ohudhera nroromelo ni oliba murima wa muzombwe Juze.
Dhoviteya dhomuzimuni
(Génesis 36:1) Ela thalako yEzawu, obe Edomu.
Perspicaz vol. 1 epaddi 752 ddima 1
Edomu
(Edomu) [Ofila], Meedomita
Edomu naari ndina nimodha nEzawu, yabaliwe anapata ddibileya ithaniwa Jako. (Gén 36:1) Ndina nna avahiwe mwaha oguliha epogwaye ni yojha yoofila. (Gén 25:30-34) Teto Ezawu aabaliwe oofilene (Gén 25:25), ohiya eyo elabo wakala, odhuulu waye yaka dhoharela yaali yoofila.
(Génesis 37:29-32) Nuuvira mudhidhi Rubeni agahogolowele otxelani, ahinfwanyamo Juze, otala dhowara dhaye. 30 Nuuhogolowela waali addibile, oliye wera: “Muzombwe ole kaamo! Ki miyo ginagomele waani?” 31 Nuwindo, aliwa opa mbuzi, othukula malaya a Juze osarigihedha nikame. 32 Nuumala, wavahedhela athwayo malaya a Juze, wihina yamwinkelele babe ni madhu ala: “Naafwanyile malaya ala. Kaapenddeni mwawoone akala bamwaninyu obe naari.”
Perspicaz vol. 1 epaddi 629 ddima 1
Omaga, okabelela
Namakukula obe muthu aakabelela anenyama a mwinnya alibela wihina ere wakoya, obajha vavale mutholo wakala waaye. Oliye oomuroromeliha mwinnya wihina erege wajhiha ni wabarela wihina eniyiwe mwaha yahiyiwe namakukula ole ere waaliva. Naari dhigarive ndo mutholo waaye wahikanna manddile, mwaha nlamulo nili odhulu nawoga wihina yapadduwa ethu muthu ahandiye obarela ninga, mambila yahiddiwa nanenyama amukokolani. Wi ahikanne nibili obe mutholo wosamalela mambila, yohoweleya omooniha ethu wihina mwinnya arumedhe ndhe awogiye, ninga nigurugudhu na mwanenyama atakuniwe. Vano mwinnya amala opendda, yohoweleya owoga wihina namakukula ole kanna nibili.
Nlamulo nimodhave noolabihedhiwa ni ethu-sithu. Muthu oothikeliwa osamalela emudhi, motajhiha mwaana apogoya ahikanna mutholo wowasamalela addibile naarogoliye ang’no. Bumwahaya Rubeni adhe akalege oothuwathuwene niigumi ya Juze, addibile amodha efunaga ompa, ninga anawogela Génesis 37:18-30. ‘Oliye wera: “Kanimpe.” . . . ‘Kamukuthule nikame. Kammwerele ethu yabure.’ Oliye afuniye fuumobola mmadani mwewa wihina ampeleke mmadani mwa ababe.’ Vano oniliye wihina Juze kali mutxelani mune Rubeni ahithabwa othuwathuwa ofiyedha ‘otala dhowara dhaye’ oliye wera: ‘Muzombwe ole kaamo! Ki miyo ginagomele wani?’ Rubeni ahinona pamadhene wihina othukula nibili mwaha orimela wa Juze. Wihina athawe mutholo anniyena, addibile waaja makalelo oogwalagwambi okalaga ninga Juze aatakuniwe ni mwanenyama owopiha amukokolani. Aliwa osarigihedha nikame na mbuzi malaya a Juze. Numala wawoniha ababe Jako aali namatoriha ni mpogo eemudhi, Jako ahiwoga wihina Rubeni kanna muladdu mwaha malaya a Juze yahikanna nikame, vano Jako wonaga wihina Juze enre otakuniwa. — Gén 37:31-33.
Wileriwa wa Bibliya
(Génesis 36:1-19) Ela thalako yEzawu, obe Edomu. 2 Ezawu ahaatela a mwaana Kanaa: Ada, mwaana Eloni, mu itita, Oolibama, mwaana Anaa mudhula a Zibeyawu, mu evewu, 3 ni ahimutela Bazemati mwaana Esmayeli, murogoliye Nebayoti. 4 Ada ombalela Ezawu mwaana ithaniwa Elifaji, Bazemati ombalela mwaana ithaniwa Rewuweli. 5 Vano Oolibama ombalela Ezawu mwaana ithaniwa Jewuji, Jalawu ni Kora. Ala baamwaana Ezawu, yabaliwe elabo yo Kanaa. 6 Numala Ezawu ahitamela elabo emodha omwalana nddibile Jako. Waathukula ahiyanaye atene, vamodha naanaye atene anaalobwana ni anahiyana, athu atene yakala vaade vaye, dhifuwo dhaye, anenyamaye atene, ni dhorela dhaye dhatedhene anniyena elabo yo Kanaa, 7 mwaha dhorela dhewa dhahithabwa winjhiva bumwahaya kiyandeya aliwa okalaga vamodhave, teto elabo yakaliwa yahiyeva wihina Jako ni Ezawu ekalege vamodha, mwaha dhifuwo dhewa dhahithabwa winjhiva. 8 Vano Ezawu okalaga murudda womwangoni elabo yo Seyiri. Ezawu di Edomu. 9 Ela thalako ya Ezawu, babi akudda Edomu, murudda womwangoni elabo yo Seyiri. 10 Ala mandina aamwaana Ezawu: Elifaji, mwaana Ada, mwadha Ezawu, Rewuweli mwaana a Bazemati mwadha Ezawu. 11 Amwaana Elifaji yaali: Tema, Omari, Zefo, Gatawu ni Kenaji. 12 Elifaji mwaana Ezawu omutela mwihiyana mmodhaya ithaniwa Timina. Nuvira mudhidhi Timina ombalela Elifaji mwaana, onvaha ndina na Amaleki. Ala baamwaana Ada, mwadha Ezawu. 13 Ala baamwaana Rewuweli: Nahati, Zera, Sama ni Miza. Ala yaali amwaana Bazemati, mwadha Ezawu. 14 Ala yaali amwaana Oolibama, mwadha Ezawu, mwaana Anaa mudhula a Zibeyawu, ambaleliye Ezawu: Jewuji, Jalawu ni Kora. 15 Ala apogo a nihimo, oodhuulu wEzawu: Amwaana Elifaji, mwaana oomusuza eEzawu: Mpogo Tema, Mpogo Omari, Mpogo Zefo, Mpogo Kenaji, 16 Mpogo Kora, Mpogo Gatawu, Mpogo Amaleki. Ala apogo eElifaji, elabo yo Edomu. Ala baamwaana Ada. 17 Ala baamwaana Rewuweli mwaana Ezawu: Mpogo Nahati, Mpogo Zera, Mpogo Sama ni Mpogo Miza. Ala apogo a nihimo, oodhuulu wa Rewuweli elabo yo Edomu. Ala baamwaana Bazemati, mwadha Ezawu. 18 Oogomiheraya baamwaana Oolibama, mwadha Ezawu: Mpogo Jewuji, Mpogo Jalawu ni Mpogo Kora. Ala apogo a nihimo, oodhuulu wOolibama mwaana Anaa, mwadha Ezawu. 19 Ala baamwaana Ezawu, ni ala baapogo a nihimo. Ola di Edomu.
11-17 A MAYU
DHORELA DHA MADHU A MULUGU | GÉNESIS 38-39
“Yehova kaamusukume Juze”
Sentinela 01/11/14 epaddi 12 ddima 4-5
“Ginande addi werana yothega enlubale?”
‘Juze odhowiwana Wigipitu, vano Potifare, aali mudhari ororomeleya ni munddimuwa anamasugwedha a Farawo omugula mmadani mwakudda esmayelita.’ (Génesis 39:1) Madhu ala enonikavihera wubuwela makalelo waali murima wa Juze, mwaha ogulihiwa dila bili. Juze akala ninga malondda! Nnomoona Juze agaathukule dila, athu yeraga viliya-viliya, adhowaga nyumba aakalegiyemo, amuharaga nabwiye muxa, munddimuwa a nyumba ya mwene.
Nyumba? Juze kaalemele mweddelo ole wokala munyumbani. Oliye aaleliwe ni murala wakalesa muddammwani, weddesa bure-bure, wakukulesa dhifuwo. Mbwenye elabo afwanyeya Juze Wijipitu, athu ooreela ninga Potifare, yakalesa nyumba dhojerimela dhopintariwa ni kore dhoriya. Aliba ovuhula dhego dhakale, enawoga wihina mejipisiyu akale yodhiveliwa jardi oonimbinela ni oomwekele txinga, aganna muthanko dhinddimuwa vamodha mwihinjhe dhing’ono dhunnuwamo papiru (waali muthanko wasasanyiwana papeli), lótus ni muthanko dhimodha dha mwiiko. Nyumba dhimodha dhakala vaari va jardi ni dhokanna majanela manddimuwa nnikodde wihina efwanyiwege nipevo nowi no-no-no-no, teto dhokanna kwartu ni sala enlubale ohiya eyo yokanna kwartu ya anamalaba.
Sentinela 01/11/14 epaddi 14 ddima 1-6 ni epaddi 15 ddima 1-4
“Ginande addi werana yothega enlubale?”
Kannonne dhego dhatedhene wodhela makalelo dhakala kambura Wijipitu. Aliba ovuhula dhego dhakale ehafwanya maddebe a nyumba dhinddimuwa dholiba dhakanna kambura dhamurivati. Juze osogolowa ahithana mburo ole aariye ninga “nliddi”. (Génesis 40:15 madhu a musiddo) Va livuru na Salmos nnowona wihina Juze ahonihiwa goyi enlubale, vinawoga: ‘Moddo dhaye dhahimagiwa ni kurenti, Yahimweka mujhila mukohi’. (Salmos 105:17, 18) Mejipisiyu malabo mamodha yoothukula moono dhanakambura oripitulela odduli, omaga mugugunoni ni kurenti, amodhaya yoweka mujhila mukohi. Podi wera Juze ahimagiwa ni dhego ndha. Teto yowukulihaya sowihina Juze kenrena ethu yabure yafwanelele okala mukambura!
Ethu yathabwile sowihina goyi ela ya Juze kiyaali ya mudhidhi vang’ono. Thalako enawoga wihina Juze ‘okala mwemune.’ Juze ahimala yaka dhowinjhiva mburo ole wa goyi! Juze newene kaanonne akala ere okumamo mukambura mune. Malabo, sumana, mweri dhiviraga Juze agaarive mwemune. Ki vano ethu baani yamukavihere ohuyelela ejhehedho yowi ere okumamo mukambura labo nimodha?
Thalako enonivaha yowakula yohagalasa, enawoga: ‘Mbwenye Yehova kamusukumile Juze, ahikannave odhivela waaye wahinamala.’ (Génesis 39:21) Kayiwo kambura, kurenti obe kambura yamurivati, enaamwerihe Yehova ohutonyihedha odhivela waaye wahinamala ni adharaaye. (Romanos 8:38, 39) Iyo podi omubuwela Juze alobelaga wa babe oodhulu Yehova amuthakelagamo makathamiho aye atene vano oonaga murenddele ni opwaaseya winadha wa ‘Mulugu a olibiha watene’. (2 Coríntios 1:3, 4; Filipenses 4:6, 7) Makalelo mamodha Yehova aamukaviheriye Juze baavi? Oliye aheriha wihina: ‘Munddimuwa aanyakambura adhiveliwege nuuliye.’
Sentinela 01/11/14 epaddi 15 ddima 2
“Ginande addi werana yothega enlubale?”
Thalako enonivaha yowakula yohagalasa, enawoga: ‘Mbwenye Yehova kamusukumile Juze, ahikannave odhivela waaye wahinamala.’ (Génesis 39:21) Kayiwo kambura, kurenti obe kambura yamurivati, enamwerihe Yehova ohutonyihedha odhivela waaye wahinamala ni adharaaye. (Romanos 8:38, 39) Iyo podi omubuwela Juze alobelaga wa babe oodhulu Yehova amuthakelagamo makathamiho aye atene vano oonaga murenddele ni opwaaseya winadha wa ‘Mulugu a olibiha watene’. (2 Coríntios 1:3, 4; Filipenses 4:6, 7) Makalelo mamodha Yehova aamukaviheriye Juze baavi? Oliye aheriha wihina: ‘Munddimuwa aanyakambura adhiveliwege nuuliye.’
Dhoviteya dhomuzimuni
(Génesis 38:9, 10) Mbwenye Ona ahinona wihina odhuulu waabaliwe kuwaakale waaye, vano mudhidhi wamutene aamugonihaga mwenevaaye, oliye ookuthulela vati elobwanaaye, mwaha kaafuna ombalela odhuulu ddibile. 10 Ethu ela erana Ona, yomutakalela vanlubale Yehova, bumwahaya adhe ampege.
Perspicaz vol. 3 epaddi 133 ddima 10
Ona
(Ona) [“nnatapulela kopolo dhobala, kopolo”].
Mwaana Juda ambaliye ni mwariye ‘mwaana mukananewu dhaala ithaniwa Suwa.’ (Gén 38:2-4; 1 Cr 2:3) Eri ddibile apogoya a Ona nuupiwa ni Yehova mwaha omuthegela, aakwile ahinna ahima, vano Juda omuloba Ona wihina amutele mwenevaaye Tamari, maamukwele a Eri. Aliwa yahambale mwaana, kaakale bewu ya Ona, ohiya eyo mwaana ole dafuna ohaba mpaddo ninga mwaana oomusuza vamburoni va Eri. Ahere ahikalawo mwaana oohalana dhoreela dheemudhi, Ona dahalena dhoreela ndhe. Mudhidhi wamutene aamugonihaga Tamari ohiya omurubaliha, Ona ‘ookuthulela vati elobwanaaye’. Ele enre Ona ehihiyana nuukeha, mwaha Bibliya anawoga: ‘mudhidhi wamutene aamugonihaga mwenevaaye’ oliye okuthulela vati elobwanaaye. Ogonihana wule were “ogwaddiwa”, mudhidhi wokuma elomwana, Ona ovenyihavo enanaaye okuthulela vati elobwanaaye. Mwaha wohawiwelela ababe, mwaha wanrima naaye, ni mwaha womuthegela Mulugu awitale matelo. Vano ohiya waathukulave manyazo, Ona ahanna mwaana, opiwa ni Yehova. — Gén 38:6-10; 46:12; Núm 26:19.
(Génesis 38:15-18) Juda numoona Tamari, ubuwela wihina mwihiyana a mararuwo, mwaha wikunela wintoni. 16 Vano Juda omususedha Tamari ni wera: “Kawerena ginaloba nigone vamodha.” Mwaha kaanona wihina aali nzaliyaye. Tamari omukoha: “Wagigoniha onagivaha ddi?” 17 Juda omwaakula: “Ginere wuvaha mbuzaaga modha.” Mbwenye Tamari omukohave: “Onaagivahe ddi wihina gihiddele ofiyedha ogivaha mbuziya.” 18 Juda omukoha: “Guuvahe ddi wihina ohiddele?” Tamari omwaakula: “Ogivahe anelaawo a sineti, kabalaawo ni mukogodho wawo, oli mmadani.” Juda onvaha dhego dhatedhene ndha alobiliye, nuwindale omugonana, vano Tamari okanna wari.
Sentinela 15/01/04 epaddi 30 ddima 4-5
Makoho aanamileri
Juda ahiviriganiha. Vobajha ahipaganya omuthukula mwanaye Sela omuteliha Tamari, mbwenye kenrena. Yanabili, Juda ahimugoniha mwihiyana amooniye ninga namararuwa a tempulu. Eyo kiyavahana ni efunelo ya Mulugu, enawoga wihina ogonihana wereyege naathu etelane, Juda kiwelele nlamulo nna. (Génesis 2:24) Ebaribariya sowihina mwihiyana aamogonihe Juda kaali namararuwa. Mwaha womugoniha Tamari, vavale, Juda ahihaba mburo wa mwanaye Sela ni ahawerana matelo oolamu, wula ahinonaga. Vano Juda okanna odhuulu waaye.
Tamari, kenrena ethu yabure. Anapata abili ale yabaliwe kiyaali ahima amararuwo. Mulobwana ooBele ithaniwa Bowaji, ahawerana matelo oolamu ni mwihiyana ithaniwa Ruti, nuwindale anamaholela ooBele ewogaga ni Bowaji yahimuthethela Pereji, mwaana Tamari. Aliwa wera: ‘Teto, murala wawo ni odhuulu Yehova anafuniye wuvaha wodhela namwali ola, oliganege ni murala wa Pereji, mwaana Tamari ambaleliye Juda.’ (Rute 4:12) Teto Pereji ohufiyedha olebiwa ninga nikolo na Yesu Kiristu. — Mateus 1:1-3; Lucas 3:23-33.
Wileriwa wa Bibliya
(Génesis 38:1-19) Mudhidhi yole Juda ahahiya addibile odhowa omaga musasaaye waddamana ni mulobwana dhaala mu adulamita ithaniwa Hira. 2 Agaali wowule Juda omoona mwihiyana mwaana mukananewu dhaala ithaniwa Suwa. Vano oliye omutela, ogona vamodha, 3 mwihiyana ole okanna wari. Nuvira mudhidhi ombala mwana-mulobwana, onvaha ndina na Eri. 4 Ahikannave wari dila yanabili, ni ombala mwana-mulobwana, onvaha ndina na Ona. 5 Oliye okannave wari ni ombala mwana-mulobwana, onvaha ndina na Sela. Mudhidhi abaliwaga mwaana ola, Juda aali wa Akizibe. 6 Nuvira mudhidhi Juda omuteliha Eri, mwanaye oomusuza, mwihiyanaya ithaniwa Tamari. 7 Mbwenye Eri, mwaana oomusuza a Juda kaamuhagalasa Yehova, bumwahaya, Yehova adhe ampege. 8 Nuwindale Juda omwerela mwanaye Ona: “Omutele mwadha ddibilo ni mwerena matelo oolamu, wihina odhuulu waaye onaakwele.” 9 Mbwenye Ona ahinona wihina odhuulu waabaliwe kuwaakale waaye, vano mudhidhi wamutene aamugonihaga mwenevaaye, oliye ookuthulela vati elobwanaaye, mwaha kaafuna ombalela odhuulu ddibile. 10 Ethu ela erana Ona yomutakalela vanlubale Yehova, bumwahaya adhe ampege. 11 Vano Juda omwerela Tamari nzaliyaye: “Ohogolowele vaade vaababo, wakale ndo ninga maamukwele ofiyedha mwanaga Sela wunnuwa.” Mwaha Juda ubuwela dhaala: “Sela podi okwa ninga addibile.” Nuwindale, Tamari odhowa okalaga vaade va ababe. 12 Nuvira mudhidhi mwadha Juda, mwaana Suwa okwa, malabo aye oomamukwele nuvira, Juda odhowa o Timina vamodha ni mukwaye Hira mu adulamita, wi awoone athu yaagwadda mambila aye mooya. 13 Vano Tamari waddeliwa wihina: “Nzaliyaawo anaya o Timina aagwadde mambila aye mooya.” 14 Tamari nuwiwa, okuguula guwo dhaye dhoomamukwele, wikunela wintoni waaye ni guwo, othukula lenso wikunelana mwiili watene, okirati mulago wEnayimi rampa o Timina, mwaha ahoona wi Sela ahimala wunnuwa mbwenye kaavahiwe ninga mamune. 15 Juda numoona Tamari, ubuwela wihina mwihiyana a mararuwo, mwaha wikunela wintoni. 16 Vano Juda omususedha Tamari ni wera: “Kawerena ginaloba nigone vamodha.” Mwaha kaanona wihina aali nzaliyaye. Tamari omukoha: “Wagigoniha onagivaha ddi?” 17 Juda omwaakula: “Ginere wuvaha mbuzaaga modha.” Mbwenye Tamari omukohave: “Onaagivahe ddi wihina gihiddele ofiyedha ogivaha mbuziya.” 18 Juda omukoha: “Guuvahe ddi wihina ohiddele?” Tamari omwaakula: “Ogivahe anelaawo a sineti, kabalaawo ni mukogodho wawo, oli mmadani.” Juda onvaha dhego dhatedhene ndha alobiliye, nuwindo omugonana, vano Tamari okanna wari. 19 Numala Tamari omaruwa othukula dilaaye odhowaga, okuguula lenso nne, owara guwo dhaye dhoomamukwele.
18-24 A MAYU
DHORELA DHA MADHU A MULUGU | GÉNESIS 40-41
“Yehova omoobola Juze mugoyini”
Sentinela 01/02/15 epaddi 14 ddima 4-5
“Anatapulela dhoroha kahi Mulugu?”
Moole ole omuddiwala Juze, mbwenye Yehova kaamuddiwale. Emahiyu modha Mulugu omurohiha Farawo dila bili. Yoroha yobajha, mwene ole woona ng’ombe tanu nabili dhowoma ni dhooruva dhikumaga mwihinjhe wo Nilu, voharela woona ng’ombe tanu nabili dhohadhuwa ni dhowondda dhitakunaga ng’ombe dhooruva. Vano yoroha yanabili, Farawo woona mutati wanna matadu tanu nabili oowarala ni owoma. Voharela, wawoona matadu tanu nabili owumma ni ooja yamiraga matadu oowarala. Mambesi Farawo ovenya owuukuwene mwaha dhoroha nde, vano wawithana akumbasa atene ni alobwana atene athotho. Mbwenye kiyanddile otapulela. (Génesis 41:1-8) Kannonne akala yere osimwela obe yawoga ethu bure-bure. Ebaribariya sowihina Farawo ahithabwa osegedheya ni kanna ejhehedho yotapuleliwa yoroha yaye.
Vano moole a Farawo, omubuwela Juze! Mubuwelo waaye obajha omunyemela, vano oliye omwaaddela Farawo wodhela muzombwe ole aali mukambura aatapulelege pamadhene yorohaaye ni yoroha ya namasogolela owoosa pawu. Logo-logo Farawo omwithaniha Juze. — Génesis 41:9-13.
Sentinela 01/02/15 epaddi 14 ddima 6-7 ni epaddi 15 ddima 1
“Anatapulela dhoroha kahi Mulugu?”
Yehova annadhivela athu ororomeleya ni owiyeviha. Bumwahaya kannatikina onona wihina Yehova ahimukavihera Juze wawaakula makoho yaarusile alobwana ale athotho ni akumbasa ale. Juze omwaddele wihina dhoroha dhaabilidhene yotapulelaya yaali modha. Farawo adhe arohege dila bili Yehova afuna amwaddele wihina ‘muladdu ola ohimesa’— were wakwanela. Ng’ombe dhooruva ni matadu oowarala yatapulela yaka tanu nabili dha dhoojha dhaahaddiwe elabo yo Wijipitu. Vano ng’ombe dhowondda ni matadu ooja yatapulela yaka tanu nabili dha dala. Dala ele yere odduwiha thaya yo Wijipitu.— Génesis 41:25-32.
Sentinela 01/02/15 epaddi 15 ddima 3
“Anatapulela dhoroha kahi Mulugu?”
Farawo aherana ele awogiliye. Logo-logo Juze owarihiwa guwo dhothepethepeya. Farawo onvaha kolare na oru, aneli a sineti, karo yathima ni omuthikela othonga watewene wihina abajhe weddiha muselu ole elabo yatene yo Wijipitu. (Génesis 41:42-44) Nduwa nimodhave, Juze okuma mukambura ogwela opalasiyu. Mambesi oliye aali munyakambura, mbwenye txiguwo oliye okala mwene anabili elabo yo Wijipitu. Ela enooniha wihina nroromelo na Juze nahireelihiwa! Yehova owoona dhithu dhatedhene dhabure dhapadduwa ni mudharaaye Juze, yaka dha mundduli. Yehova ahamariha makathamiho ale mudhidhi wofwanelela ni mwamakalelo apama. Yehova kaamarihe obureve wampadduwele Juze, mbwenye ahilogolela nlogo nEzarayeli. Muselu ola ni makalelo opadduwewa nnere owoga musolo onadhawo.
Dhoviteya dhomuzimuni
(Génesis 41:14) Vano Farawo omwithaniha Juze, mohilegela Juze okumihiwa mukambura. Ahinagumane ni Farawo oliye osatha ni owara guwo dhixa.
Sentinela 01/11/15 epaddi 9 ddima 1-3
We wahinona?
Ahinagumane ni Farawo, mwahaya bwaddi Juze adhe asathege?
Ninga munawogela thalako ya Génesis, Farawo omwithaniha Juze, munyakambura, mukudda eberewu wihina adhe mohilegela atapulele dhooroha dhaamusegedhe. Juze ahimala mudhidhi wowinjhivene agaali mukambura. Naari muselu ole ogaali wowaguveya, Juze orajhiha osatha. (Génesis 39:20-23; 41:1, 14) Namaleba ola adhe awogege muselu ola, onakala ninga kunna thima, onooniha wihina oliye ahinona mweddelo wakudda ejipisiyu.
Ofuwa ereru, waali mweddelo wa malogo owinjhiva akale, naakudda eberewuya. Mbwenye “mejipisiyu akale, naari nlogo niidda ofuwa ereru”, nnawoga thi livuru Enciclopédia de Literatura Bíblica, Teológica ni Eclesiástica (niwogelo yengeleji) na McClintock ni Strong.
Mejipisiyu ala yasatha ereruve baahi? Revista Biblical Archaeology Review nihifiyedha owoga wihina mejipisiyu yahikanna elemelelo mulobwana afunaga odhowa ogumana ni Farawo asathe ninga aafunaga odhowa otempulu. Mowindo, podi wera Juze ahasatha mathithi ni mooya amatene mmwiilini mwaye.
(Génesis 41:33) Mowindala, mwene Farawo, mmusakule muthu ooxaga ni athotho, mmuthikele elabo yatene yo Wijipitu.
Sentinela 15/11/09 epaddi 28 ddima 14
Nikanne dhowera dhapama ninga anamalaba a Mulugu
14 Mudhidhi Bibliya alebiwaga, ababi yamoova Mulugu yanahudhiha aniwa okanna dhowera dhapama. Kasugwa va Génesis 22:7 woone makalelo Abaraawu ni Izaki yathapanyiwa ninriho. Juze ahoniha wihina aali mwaana ooleleya. Mudhidhi Juze aariye mukambura owaweddiha pama aanyakambura akwaye. (Gén. 40:8, 14) Makalelo Juze awongeye ni Farawo, enooniha wihina ahinona waariha anddimuwa.— Gén. 41:16, 33, 34.
Wileriwa wa Bibliya
(Génesis 40:1-23) Dhithu ndha dhigavinre, moole a mwene o Wijipitu ni namasogolela owoosa pawu, aabilene omuthegela nabwiya ewa, mwene o Wijipitu. 2 Farawo wanyanyuwela anamalaba aabilene, moole ni namasogolela owoosa pawu. 3 Vano Farawo olamula wihina emagiwe ni yavokedhiwe mukambura, vaade va munddimuwa aanamasugwera, kambura, aafugeliwemo Juze. 4 Munddimuwa aanamasugwera ole, omuthoma Juze wihina aakabelelege, aliwa okala mukambura mune malabo owinjhiva. 5 Emahiyu modha, anamalaba a mwene Farawo, yaali mukambura, moole ni namasogolela owoosa pawu, aabilene oroha. Yoroha ya kadda muthu yahikanna yotapulela yeweene. 6 Vati nuusa, Juze nudhowa wawoona, aafwanye ekubanyaga. 7 Juze wakoha anamalaba ale a Farawo yaali kambura ya nabwiye vamodha nuliye, wera: “Kaginuwonani pama, munakubanya ddi?” 8 Vano aliwa omwaakula wera: “Nere oroha, mbwenye kannamoona muthu oontapulela.” Juze wawaakula: “Anatapulela dhoroha kahi Mulugu? Kamwerena kagaaddeleni dhoroha dhenyu.” 9 Moole a Farawo omwaaddela Juze dhoroha dhaye wera: “Miyo gironhe nvidera ogaali osogolo waaga. 10 Nvidera ole wanna murasi miraru, dhipuwaga ni dhivahaga todo. Vano mataduya ovaha dhowima dhowithwadhene. 11 Mmadani mwaaga mwaali kopo ya Farawo, vano miyo othukula dhowima dha nvidera ole ofwinyedha mukoponi mwa Farawo. Numala miyo othukula kopo ele onvaha Farawo.” 12 Juze wera: “Yorohaweyo yotapulelaya sila: murasi miraru enatapulela malabo mararu. 13 Yavira malabo mararu, Farawo anere wuthukula ni wuwelihedha mabasaawo, mwebaribarene onerege onvaha kopo Farawo, ninga weresiwe kale, walabesiwe ninga moole a Farawo. 14 Mbwenye dhithudha dhuweddelaga pama, onaagiddiwale. Kawerena, onahiye ogitonyihedha odhivela wawo ohunamala ni omulobe Farawo, wihina adhe agikumihemo mukambura muna. 15 Eneriha, githukuliwe elabo ya meberewu, teto nufiya wuno kagenrena ethu yabure ofiyedha oheliwa mukambura muna.” 16 Vano namasogolela owoosa pawu, onneye wihina Juze ohutapulela pama yoroha ya mukwe, oliye omwaaddela Juze wera: “Miyo yoroha yaaga sila: Gaapwathele muddanga miraru dha pawu dhowi mbuu, 17 muddanga wanatharu waali vamuruvaga, mwahikala dhoojha dhohiyana-hiyana dha Farawo, muliba woosa pawu anoosiye, vano balame odha ojhaga.” 18 Juze omwaakula wera: “Yorohaweyo yotapulelaya sila: muddanga miraru enatapulela malabo mararu. 19 Yavira malabo mararu, Farawo anere wugwadda musolo ni anere wukomela vantxikwani, vano balame dhinerege omorela ni ojha mwiili wawo.” 20 Nlabo nanatharu, oliganyedha mathanga oobaliwa a Farawo, oliye wavaha yojha adharaaye atene. Farawo omukumiha mukambura moole ni namasogolela owoosa pawu, wadhana vamentoni vadharaaye. 21 Farawo omuthukula moole omuwelihedha mabasaaye, onvahaga kopo Farawo. 22 Mbwenye Farawo omutomeya vantxikwani munddimuwa owoosa ekathe, ninga Juze aatapuleliye yorohele. 23 Mbwenye moole ole, kamubuwele, ahimuddiwala Juze.
25-31 A MAYU
DHORELA DHA MADHU A MULUGU | GÉNESIS 42-43
“Juze ahipwaseyiha murima waaye”
Sentinela 01/05/15 epaddi 13 ddima 5 ni epaddi 14 ddima 1
“Gili vamburoni va Mulugu?”
Juze wawubuwela addibile mohilegela. Teto nuwawona addibile emukokorelaga oliye wubuwela mudhidhi aariye muzombwe. Thalako ya Juze enawoga: ‘Mudhidhi yole Juze wubuwela dhoroha anniyena’ aarohiliye agaali muzombwe, dhoroha dhawoga wihina osogolo addibile yere omukokorela — siyele addibile yeriwana mudhidhi yole! (Génesis 37:2, 5-9; 42:7, 9) Ki Juze ere di? Ere wakubarela? Ere oweliha kunyawunya?
Sentinela 01/05/15 epaddi 14 ddima 1
“Gili vamburoni va Mulugu?”
Podi wera kidha yupadduwela ethu ninga yela. Naari dhigari ndo, ohiwanana ni widdana mwimudhini kunayima malabo ala a peeno. Makathamiho ninga yala yanifwanya, iyo podi ofunaga werana dhithu dhinavira mmurimani mwehu wohilogomana obe werana ethu bure-bure. Mudhidhi yoyo sapama otajhiha thotho dha Juze, nilibihere woona dhithudha ninga Mulugu anafuniye. (Provérbios 14:12) Kuddiwale, sapama werana murenddele muwari mwemudhi, teto okanna murenddele ni Yehova vamodha ni Mwanaye siri ethu enlubaleya. — Mateus 10:37.
Sentinela 01/05/15 epaddi 14 ddima 2
“Gili vamburoni va Mulugu?”
Vano Juze obajha waweha addibile wihina anone akala yahisaddula ekalelo yewa. Juze wanyanyuwela, wodhela namatapulela, wawinkedha wihina aliwa yaali anameddelela yadhela elabo emodha. Wihina yibarele aliwa owoga wodhela emudhi yewa, ofiyedha owoga ethu yathima, wihina yahikanna ddibiliwa eethogohiya aali vaade. Juze oxixa wilobwaniha. Ebaribarene ddibile kuma-nkume ahikalawo? Vano Juze ahinona afuniye werana. Oliye wawogana addibile: ‘Munere wehiwa’, numala Juze wera oofuna omoona ddibile kuma-nkume. Juze owoga wihina aliwa yere ohogolowela vaade ni emudhena ddibiliwa eethogohiya akala mmodha wa aliwa ere orumedha ohala Wijipitu oomagiwene ninga onamoona wi addibile yere omudhana ddibiliwa eethogohiya. — Génesis 42:9-20.
Perspicaz vol. 2 epaddi 598 ddima 4
Juze
Mwaha dhithu ndha dhaapadduwe, addibile Juze wubuwelaga wihina Mulugu ere watoriha mwaha omuguliha ddibiliwa ninga mudhari malabo akale. Aliwa owogaga nibili yanniwana ddibiliwa iwaga mwaha kiyanona wihina aali Juze. Nuwawiwa addibile yunlagana dhammurimani, Juze kandile ovilela, onne osusavo obajha wunla mwaha addibile yahithwaruwa. Nuhogolowa, ommaga Simiyawu ofiyedha addibile omudhana Benjami. — Gén 42:21-24.
Dhoviteya dhomuzimuni
(Génesis 42:22) Vano Rubeni wera: “Gahiwoga wi muzombwe oyo kammwerele yabure? Nyu kamwagipwathile. Noonelemo wi vano nnowogiwa muladdu mwaha wa nikame naye.”
(Génesis 42:37) Rubeni omwakula babe wera: “Nahimudhanawo mwaninyu mwaape anaga abili. Mmwihiye mmadani mwaga, miyo ginoomudhana guvahedheni.”
Perspicaz vol. 3 epaddi 466 ddima 6
Rubeni
Dhikalelo dhapama anna Rubeni dhibanjhe woneya aakoddiheye addibile ompa Juze, vano oliye waloba onvokedha mutxelani nifunelo yodha omukumihamo mutxelani mune ahooniwaga. (Gén 37:18-30) Dhigavinre yaka 20, eginkedhiwe wihina yadhonwe weddelela elabo yo Wijipitu, vano mudhidhi yubuweliwa wihina dhithu ndhe dhaapadduwela mwaha womuguliha Juze, Rubeni wawubusedha addibile: mmugulihaga vale miyo kagarivo kaginna nibili mwaha egumi ya Juze. (Gén 42:9-14, 21, 22) Teto Jako numukooddiha mwanaye Benjami othaanana naaddibile olenddo wanabili edhowaga Wijipitu, Rubeni ahaaleva anaye abili ninga onamoona, Rubeni wera: ‘Nahimudhanawo mwaninyu [Benjami] mwaape anaga abili.’ — Gén 42:37.
(Génesis 43:32) Juze ajhaga wayewene, addibile yajhaga wewawene, teto mejipisiyu yaaligi nuliye, yajhaga wewawene, mwaha mejipisiyu kiyajha vamodha ni meberewu. Ojha vamodha ni meberewu yaali ethu yabure vamentoni vewa.
Sentinela 15/01/04 epaddi 29 ddima 1
Otapuleliwa livuru na Génesis
43:32 — Mwahaya bwaddi mejipisiyu yanatakaleliwa ojha ni meberewu? Podi wera ela yapadduwela mwaha webedha wewa obe mwaha nsakulo yanniwana. Ohiya eyo mejipisiyu kiyaafuna anamakukula. (Génesis 46:34) Mwaha waddi? Podi wera anamakukula yoneliwamo ninga athu oothabwa ohawa. Obe mwaha kadhariwo mundda dhowinjhiva Wijipitu, mejipisiyu yowapwaza ale yaaja mburo wowajhiha anenyama.
Wileriwa wa Bibliya
(Génesis 42:1-20) Jako iwaliye wihina Wijipitu wahikala dhoojha wawogana anaye: “Mmaaleleddi mukulaga osugwana?” 2 Jako owogagave: “Gihiwa wihina Wijipitu wihikala dhoojha. Kafiyawoni mwagule dhoojha mudhena, mwahera ndo kannakalawo, nnokwa dala.” 3 Nuwindale addibile kumi a Juze odhowa Wijipitu wi yagule dhoojha. 4 Mbwenye Benjami ddibile Juze ohala, mwaha Jako kaafunne. Jako wera: “Ginoova ompadduwela mwanaga ngovi.” 5 Amwaana Ezarayeli othaananaga naathu amodha yadhowa ogula dhoojha. Mwaha dala ele yahifiya elabo yatene yo Kanaa. 6 Juze dathonga elabo ele, duliye aagulihedha athu atene dhoojha ndhe. Bumwahaya addibile Juze nufiya Wijipitu omukokorela. 7 Wawoonawene, Juze wawubuwela addibile, mbwenye oliye waakuwa addibile. Vano Juze wanyanyuwela wera: “Munadhela waani?” Addibile omwaakula: “Nnakuma elabo yo Kanaa, nadhela ogula dhoojha.” 8 Juze ahawubuwela addibile, mbwenye aliwa kiyandile omubuwela. 9 Mudhidhi yole Juze wubuwela dhoroha anniyena, addibile emukokorelaga. Juze wera: “Nyu muli anameddelela! Munafuna moone dhiri mwilaboni mwehu!” 10 Addibile omwaakula: “Naari nabwiyani, adharinyu yadhela ogula dhoojha. 11 Iyo atene babihu mmodhave. Nili athu ororomeleya. Nabwiyani, iyo kanili anameddelela.” 12 Juze wawaakula: “Munowoota! Nyu munafuna moone dhiri mwilaboni mwehu!” 13 Vano addibile omwaakula: “Iyo nnakala elabo yo Kanaa, babihu mmodhave, nibaliwe anapongwe 12. Ddibilihu eethogohiya ahanle naababa, mbwenye mmodha ohurimeela, kawo.” 14 Vano Juze wawaakula: “Siyele giwogilimi: ‘Nyu muli anameddelela!’ 15 Munere wehiwa: ginoolibela ni ndina na Farawo, mudha mudhowaga, arajhihe ofiya wuno ddibilinyu eethogohiya. 16 Muthu mmodha amudhowele ddibilinyu, vano nyu atene mukale mukambura. Ginafuna goone akala munowoga ebaribari. Mwahera ndo, ginoolibela ni ndina na Farawo, nyu muli anameddelela.” 17 Nuwindale, Juze waafugela addibile mukambura, malabo mararu. 18 Egavinre malabo mararu Juze wera: “Mwafunaga okalawo mwerena ginafunimi owoga, mwaha miyo ginomoova Mulugu. 19 Akala muli athu oororomeleya, ddibilinyu mmodha ahale mukambura. Vano nyu atene mmaruwe mudhowege, muthukule dhoojha mwaavahe aninyu naamudhinyu, enaadhe ekwe dala. 20 Mwafiya, mmudhena ddibilinyu eethogohiya, ginafuna ginone akala munowoga ebaribari ni kamunafuna okwa.” Vano addibile Juze orumedha.