Masada—Prova Li l-​Messija Kien Ġie?

TIXRID taʼ demm f’isem ir-​reliġjon kien pesta li tirrepeti ruħha fl-​istorja. Masada ma kienet ebda eċċezzjoni, għax id-​difensuri tagħha kellhom mottivi reliġjużi qawwijin. Jekk iżżur it-​tħaffir taʼ Masada, int se tara l-​fdalijiet taʼ sinagoga fejn l-​irġiel tal-​istallett kienu jiltaqgħu għall-​qima u l-​banjijiet ritwali li kienu jiġu wżati għat-​tindif reliġjuż.

Biċċiet żgħar mill-​Bibbja wkoll instabu f’Masada. Kif, forsi tiskanta u tgħid, jistaʼ I-messaġġ Bibliku li kellhom l-​irġiel tal-​istallett jitqabbel maʼ dak li aħna naqraw fil-​Bibbja llum? Dr. Yigael Yadin, fil-​ktieb tiegħu Masada, kiteb dwar l-​ewwel skoperta bħal din:

“Eżami taʼ malajr fuq il-​post uriena immedjatament li hawn kien hawn parti żgħira mill-​Ktieb taʼ Salmi, u li aħna stajna saħansitra nidentifikaw il-​kapitli: il-​parti kienet minn Salm 81 sa Salm 85. . . . Kien possibbli li tagħtiha d-​data mingħajr l-​iċken dubju. Ma setgħetx tkun iktar tard mis-​sena 73 AD, is-​sena li fiha Masada waqgħet. . . . Din il-​parti mill-​Ktieb tas-​Salmi, bħar-​rombli bibliċi l-​oħra li aħna sibna iktar tard, hija kważi identika eżatt . . . mat-​test tal-​kotba bibliċi li aħna nużaw illum.”

B’mod evidenti, l-​irġiel tal-​istallett emmnu li l-​Awtur Divin tal-​Iskrittura Ebrajka kien se jberikhom meta qamu kontra Ruma. Kif tispjega The Universal Jewish Encyclopedia: “Iż-​żelu fanatiku tal-​Lhud fil-​Gwerra Kbira kontra Ruma (66-73 E.K.) kien imsaħħaħ mit-​twemmin tagħhom li l-​era Messjanika kienet fil-​qrib. It-​telfien tat-​Tempju sempliċement żied l-​ispekulazzjonijiet dwar il-​miġja tal-​Messija.”

Il-​Miġja tal-​Messija

“Entużjasti Lhud messjaniċi,” tistqarr The Encyclopedia of Religion, “kienu taʼ spiss jibbażaw il-​kalkoli tagħhom fuq il-​Ktieb taʼ Danjel.” Veru, il-​profeta Ebrew Danjel bassar il-​miġja tal-​“Messija l-​Mexxej.” (Danjel 9:25) F’żewġ rakkonti oħra, Danjel qal li l-​Messija kellu jsir Ħakkiem tad-​dinja u li s-​Saltna Tiegħu kellha teqred il-​gvernijiet umani kollha li jopponu.—Danjel 2:44; 7:13, 14.

Revoluzzjonarji Lhud tal-​ewwel seklu ħassew li ż-​żmien kien wasal għat-​twettieq taʼ dawn il-​viżjonijiet profetiċi. “Dak li l-​iktar qanqalhom għall-​gwerra,” jistqarr Josefus, “kien [it-twemmin] li f’dak iż-​żmien wieħed minn pajjiżhom kien se jsir ħakkiem tad-​dinja.” Imma Danjel bassar li l-​Mexxej Messjaniku jrid l-​ewwel jiġi “maqtugħ” u li wara mewtu Ġerusalemm u t-​tempju tagħha kellhom jiġu miġjuba f’rovina mill-​‘poplu taʼ mexxej ieħor li kien ġej.’—Danjel 9:25, 26.

Opinjonijiet Lhud dwar il-​Ħakma mill-​Ġentili

Il-​Ġudea tal-​ewwel seklu kienet maqsuma fi ftit għonja u ħafna fqar. Xi Lhud għonja, speċjalment fost is-​Sadduċej u l-​Fariżej, kienu jgħożżu l-​awtorità li Ruma kienet tħallihom li jkollhom fil-​pajjiż, u stmerrew lin-​nies komuni. B’hekk, huma opponew kull ħsieb taʼ revoluzzjoni, u ħadmu minflok għal relazzjonijiet paċifiċi maʼ Ruma.—Luqa 16:14; 19:45, 46; Ġwann 2:14; 7:47-49; 11:47, 48.

Mill-banda l-​oħra, Ġudeani ordinarji sofrew taħt it-​tagħbija tat-​taxxi minn Ruma u taʼ kompatrijotti oppressivi tagħhom stess. Ma ħassew ebda faraġ f’li jkunu taħt il-​hekk imsejħa Pax Romana (Paċi Rumana) imma riedu bidla. Dan il-​konflitt taʼ interessi rriżulta fi ġlied ċivili terribbli. “Grupp wieħed kien moħħu f’li jiddomina,” kiteb Josefus “l-​ieħor fuq il-​vjolenza u fuq li jisraq lill-​għonja.”

L-irġiel tal-​istallett, per eżempju, serqu u qatlu lil Lhud sħabhom u ġġustifikaw dawn l-​atti terroristiċi bħala kastig kontra Lhud li huma ssoponew li kkollaboraw maʼ Ruma. Rabbi tat-​tieni seklu, Johanan ben Torta, ta din ir-​raġuni għall-​gwaj li ġie fuq il-​Lhud tal-​ewwel seklu: “Huma kienu jixxennqu għall-​flus u kienu jobogħdu lil xulxin.”

Mhux taʼ b’xejn li dawk il-​Lhud li kellhom verament il-​biżaʼ t’Alla kienu jixxennqu għad-​dehra tal-​Messija, li huma ttamaw li kien se jegħleb lill-​ħakma Rumana u jistabbilixxi Saltna ġusta t’Alla. Imma rġiel bla skruplu taʼ xejn kienu jipprofittaw erwieħhom minn dawn it-​tamiet.

Messijiet Foloz

Madwar is-​sena 33 E.K., mexxej Lhudi li kien jismu Gamaljel fakkar lill-​ħakkiema sħabu taʼ Ġerusalemm: “Qabel dawn il-​jiem . . . Ġuda l-​Galilew qam f’jiem ir-​reġistrazzjoni, u ġibed nies għal warajh. U madankollu r-​raġel għeb, u dawk kollha li kienu qed jobduh xterdu ’l barra mill-​pajjiż.”−Atti 5:36, 37.

“Ir-​reġistrazzjoni” li wasslet f’li Ġuda jirribella, kienet organizzata fis-​sena 6 E.K. bil-​għan li jinġabru iktar taxxi għal Ruma. Josefus igħidilna li Ġuda pproklama li l-​Lhud “kienu beżżiegħa jekk huma jbaxxu rashom biex iħallsu t-​taxxi lir-​Rumani.” L-​isem Ġuda jiġi mill-​isem Ġudah, li jissuġġerixxi li hu kien jappartjeni lit-​tribù li minnu kien mistenni l-​Messija. (Ġenesi 49:10) “Il-​mod li bih kien jaf kif ipoġġi l-​kliem jaħraq u l-​popolarità tad-​duttrini tiegħu ġibdu numri kbar lejn il-​livell tiegħu, u li għal ħafna minnhom kien meqjus bħala l-​Messija,” tistqarr is-​Cyclopaedia taʼ McClintock u Strong.

Innota li Atti 5:37 jirrapporta li s-​segwaċi taʼ dan Ġuda ma għebux miegħu. Il-​moviment tiegħu, skond l-​istudjuż Lhudi Gaalya Cornfeld, “ħalla għeruq fondi u tamiet messjaniċi.” Fil-​fatt, żewġ mexxejja tal-​irġiel tal-​istallett, Menahem u Eljażar, ġejjin minn Ġuda l-​Galilew. Fil-​bidu tar-​rewwixta Lhudija fis-​sena 66 E.K., Menahem arma lis-​segwaċi tiegħu b’armi li kienu maħżunin f’Masada. Imbagħad, “hu reġaʼ lura bħala sultan lejn Ġerusalemm” u “sar il-​mexxej tar-​revoluzzjoni.” “Huwa kważi ċert,” iżżid l-​Encyclopaedia Judaica, “li Menahem [bin] Ġuda kien ikkunsidrat bħala Messija.”

Madankollu, f’dik l-​istess sena, Menahem kien assassinat minn membri taʼ moviment revoluzzjonarju Lhudi ieħor li kien kontra. Is-​segwaċi tiegħu ħarbu lura lejn Masada, fejn Eljażar ha t-​tmexxija fuq l-​irġiel tal-​istallett sas-​sena 73 E.K. Id-​diskors taʼ suwiċidju taʼ Eljażar jidwi t-​tagħlim żballjat tal-​antenat tiegħu Ġuda: “Minn żmien ilu, ja sħabi qalbiena, aħna ddeterminajna li la naqdu lir-​Rumani u lanqas lil xi ħadd ieħor imma lil Alla biss.”

Newtralità taʼ Kristjani Ġudeani

Qabel ir-​rewwixta Lhudija fis-​sena 66 E.K., kongregazzjonijiet Kristjani kienu ġew stabbiliti fil-​Ġudea, inkluża, naturalment, il-​kongregazzjoni taʼ Ġerusalemm. (Atti 9:31) Dawn kienu ffurmati minn Lhud li kienu jemmnu li Ġesù taʼ Nazzaret kien il-​Messija li l-​mewt u l-​irxoxt tiegħu kienu mbassrin. (Atti 2:22-36) Il-​Kristjani Lhud biż-​żelu kollu ferrxu t-​twemmin tagħhom, waqt li b’mod paċifiku kienu jistennew it-​tieni miġja tal-​Messija, bħala ħakkiem tad-​dinja. Ġesù kien indika li kellu jirritorna “wara żmien twil.”—Mattew 25:19, 31; 28:19, 20; Atti 1:8-11.

Imma ladarba faqqgħet ir-​rewwixta Lhudija fis-​sena 66 E.K., x’ipproteġa lil dawk il-​Kristjani Ġudeani milli jiġu mkaxkrin mis-​suċċess inizzjali tagħha? Huma bla dubju ftakru fit-​twissija tas-​Sid tagħhom: “Dawk kollha li jieħdu s-​sejf se jgħibu bis-​sejf.” (Mattew 26:52) Ġesù wkoll kien tahom ħarsa bbilanċjata tal-​awtorità governattiva tal-​Ġentili. “Ħallsu lura l-​affarijiet taʼ Ċesri lil Ċesri,” hu qal, “imma l-​affarijiet t’Alla lil Alla.” (Mark 12:17) Barra minn hekk, Ġesù kien bassar li pretendenti messjaniċi kellhom jiġu, billi jgħidu: “‘Jien hu,’ u, ‘Iż-​żmien mistenni qorob,’” imma hu wissa: “Tmorrux warajhom.”−Luqa 21:8.

Ġesù saħansitra kien ħabbar ir-​riżultat taʼ din ir-​rewwixta Lhudija, meta qal: “Meta taraw lil Ġerusalemm imdawra b’armati kkampjati, allura kunu afu li l-​ħerba tagħha qorbot. Imbagħad ħalli dawk li jkunu fil-​Ġudea jibdew jaħarbu lejn il-​muntanji, u ħalli dawk li jkunu f’nofsha jirtiraw, u ħalli dawk li jkunu fil-​kampanja ma jidħlux ġo fiha; . . . għax se jkun hemm bżonn kbir fuq l-​art u għadab fuq dan il-​poplu; u se jaqgħu b’xifer is-​sejf u jittieħdu rsiera ġol-​ġnus kollha.”—Luqa 21:20-24.

Il-kinsa terribbli taʼ qerda li ġiet wara r-​rewwixta Lhudija kienet twettieq drammatiku tal-​profezija taʼ Ġesù! Madankollu, Kristjani Gudeani skansawha billi b’mod ubbidjenti ‘ħarbu lejn il-​muntanji.’ “Qabel l-​assedju taʼ Ġerusalemm minn Titus [fis-sena 70 E.K.],” tistqarr l-​Encyclopaedia Judaica, “il-​komunità Kristjana tagħha ċċaqalqet lejn Pella.” Interessanti li Pella kienet fit-​Tramuntana, f’tarf il-​għoljiet tal-​muntanji taʼ matul ix-​Xmara Ġordan u għalhekk kienet kompletament mifruda mill-​Ġudea permezz taʼ Wied il-​Ġordan. “Huwa diffiċli li temmen b’din il-​ħarba li kieku l-​profezija [taʼ Ġesù] kienet miktuba wara l-​ġrajja,” jistqarr G. A. Williamson fl-​introduzzjoni tiegħu taʼ Josephus—The Jewish War.

Tabilħaqq, is-​suċċess tal-​ħarba taʼ Kristjani Ġudeani hija evidenza qawwija li huma kienu segwaċi tal-​veru Messija. Dan iqajjem mistoqsijiet importanti. X’kien l-​iskop tal-​ewwel miġja tal-​Messija? U r-​rewwixta diżastruża xi twissija ssemmaʼ għalina llum, speċjalment għas-​settur tal-​umanità li għandu t-​tikketta taʼ “Kristjan”? Dawn il-​mistoqsijiet se jiġu mwieġba iktar ’il quddiem f’din ir-​rivista.