Lil Liema Xorta taʼ Nies Tiffavorixxi Int?
“TINĦTIEĠ GĦARUSA. Trid tkun bajdanija u rqiqa, se tiggradwa jew preferibbilment diġà ggradwata. Trid tkun minn familja tajba bi propjetajiet. L-istess kulur tal-ġilda ppreferuta.”
HEKK igħid avviż tipiku matrimonjali li tistaʼ tara fuq xi gazzetta fl-Indja. X’aktarx li tara xi ħaġa simili fil-bqija tad-dinja. Fl-Indja l-avviż ġeneralment jiġi maħruġ mill-ġenituri taʼ għarus prospettiv. It-tweġibiet jistgħu jinkludu ritratt taʼ tfajla liebsa sari aħmar igħajjat u b’ħafna deheb fuqha. Jekk il-familja tal-ġuvni tapprova, jinbdew negozjati bil-ħsieb taʼ żwieġ.
Livelli taʼ Valur Komuni
Fl-Indja talbiet għal għarusa bajdanija huma komuni ħafna. Dan huwa dovut għat-twemmin b’għeruq sodi li dawk tal-klassi iktar baxxa fis-soċjetà tal-Indu huma somor. Riċentement, programm fuq it-televiżjoni Indjan qal storja dwar żewġ tfajliet, waħda bajdanija u waħda samra. It-tfajla bajdanija kienet kattiva u bla manjieri; it-tfajla samra kienet qalbha tajba u ġentili. Seħħ b’mod maġiku l-maqlub, u t-tfajla bajdanija saret samra bħala kastig, waqt li t-tfajla samra saret bajdanija. Il-morali tal-istorja ovvjament kien li waqt li t-tjubija eventwalment tittrijonfa, il-ġilda bajdanija hija rigal mixtieq.
Sentimenti razzjali bħal dawn taʼ spiss huma iktar fondi milli wieħed jistaʼ jirrealizza. Per eżempju, wieħed Asjatiku jistaʼ jżur pajjiż tal-Punent u jilmenta li hu ġie ttrattat ħażin minħabba l-kulur tal-ġilda tiegħu jew it-tiġbid taʼ għajnejh. Azzjonijiet bħal dawn jinkwetawh, u jħoss li jkunu mxew miegħu b’diskriminazzjoni. Imma meta jerġaʼ lura lejn art twelidu, hu jistaʼ jittratta maʼ persuni taʼ grupp etniku differenti bl-istess mod. Saħansitra llum il-kulur tal-ġilda u l-isfond etniku għandhom irwol kbir fil-mod kif ħafna nies jistmaw kemm tiswa persuna oħra.
“Il-flus huma li jagħtu tweġiba għall-affarijiet kollha,” kiteb is-Sultan Salamun tal-qedem. (Ekkleżjasti 10:19) Kemm hu veru dan! Il-għana jeffettwa wkoll kif jiġu meqjusin in-nies. Is-sors tal-għana rari jiddubitawh. Raġel sar għani minħabba xogħol iebes jew għax imexxi bil-għaqal jew għax diżonest? Dak ma tantx jimporta. Ir-rikkezzi, miksubin bis-sewwa jew bid-dnewwa, iwasslu għal li ħafna nies jinħabbu maʼ dak li huwa tat-tajjeb.
Edukazzjoni iktar għolja wkoll ġiet impoġġija fuq pedestal f’din id-dinja kompetittiva. Hekk kif titwieled tarbija, il-ġenituri huma mħeġġin biex jibdew iwarrbu somom kbar taʼ flus għall-edukazzjoni. Sa ma jkollu sentejn jew tliet snin, huma jinkwetaw dwar kif se jdaħħluh fl-iskola tan-nuna jew kindergarten bħala l-ewwel pass fil-vjaġġ twil lejn li jiggradwa fl-università. Xi nies jidhrilhom li diploma prestiġjuża ġġib magħha d-dritt taʼ favur u rispett minn oħrajn.
Iva, il-kulur tal-ġilda, l-edukazzjoni, il-flus, l-isfond etniku—dawn saru l-livelli li bihom ħafna nies jiġġudikaw jew, x’aktarx, jippreġudikaw lil xi persuna oħra. Dawn huma l-fatturi li jiddeterminaw lil min jiffavorixxu u lil min ma jiffavorux. Xi ngħidu dwarek? Lil min tiffavorixxi int? Tikkunsidra lil xi ħadd bil-flus, taʼ ġilda bajdanija, jew taʼ iktar edukazzjoni bħala li jixraqlu iktar il-favur u r-rispett? Jekk inhu hekk, għandek bżonn tikkunsidra bis-serjetà l-bażi għas-sentimenti tiegħek.
Huma Dawn Livelli Sodi?
Il-ktieb Hindu World josserva: “Kwalunkwe wieħed mill-klassi iktar baxxa li joqtol wieħed brāhmin jistaʼ jiġi ttorturat sal-mewt u l-propjetà tiegħu kkonfiskata, u ruħu tkun indannata għall-eternità. Wieħed brāhmin li joqtol lil xi ħadd jistaʼ jiġi biss imwaħħal multa u qatt ma jiġi kkastigat bil-mewt.” Għalkemm il-ktieb qed jitħaddet dwar iż-żminijiet antiki, xi ngħidu għal-lum? Preġudizzju razzjali u tensjoni komunali kkaġunaw xmajjar taʼ demm igelglu saħansitra fis-seklu 20. U dan ma ġiex ristrett għall-Indja. Il-mibgħeda u l-vjolenza li tkomplew mill-apartheid fl-Afrika t’Isfel, mill-preġudizzju razzjali fl-Istati Uniti, mill-preġudizzju nazzjonalistiku fil-Baltiċi—il-lista tkompli sejra—kollha huma kkaġunati minn sentimenti taʼ superjorità ġewwinija. Ċertament, li wieħed jiffavorixxi persuna minn oħra minħabba r-razza jew in-nazzjonalità ma pproduċiex frott tajjeb u taʼ paċi.
Xi ngħidu dwar il-għana? Bla dubju, ħafna jsiru sinjuri minħabba xogħol iebes u onest. Madankollu, għana enormi ġie maħżun minn nies kriminali, dawk involuti fil-black market, dawk li jittraffikaw id-drogi, dawk li jbigħu armamenti illegalment, u oħrajn. Veru, xi wħud minn dawn jagħtu donazzjonijiet għall-karità jew jappoġġjaw skemi biex igħinu lill-fqar. Minkejja dan, l-atti kriminali tagħhom ġabu tbatija u miżerja liema bħalha fuq il-vittmi tagħhom. Saħansitra dawk l-operaturi li huma komparattivament inqas kriminali, bħalma huma dawk li jixxaħħmu jew li jieħdu sehem fi prattiċi tan-negozju li m’humiex nodfa, ikkaġunaw frustrazzjoni, ħsara, u mewt meta l-prodotti jew is-servizzi tagħhom fallew u ħadmu ħażin. Tabilħaqq, li wieħed jippossjedi l-għana fih innifsu m’huwiex bażi għal ġudizzju favorevoli.
Xi ngħidu, allura, dwar l-edukazzjoni? Lista twila taʼ titli u ittri wara l-isem taʼ xi persuna tiggarantixxi li hija onesta u retta? Ifisser dan li għandek tħares lejha b’favur? Veru, l-edukazzjoni tistaʼ twessaʼ l-orizzonti taʼ dak li jkun, u ħafna li għamlu użu mill-edukazzjoni tagħhom biex jibbenefikaw lil oħrajn jixirqilhom unur u rispett. Imma l-istorja hija mimlija b’eżempji tal-klassi edukata li ħadu vantaġġ minn u għakksu lill-masses. U kkunsidra x’qiegħed jiġri fil-kulleġġi jew fl-universitajiet illum. Dawk il-postijiet huma mimlijin bi problemi taʼ abbuż tad-drogi u mard trażmess sesswalment, u ħafna studenti jissieħbu fihom biss għall-flus, poter, u fama. L-edukazzjoni waħedha taʼ dak li jkun ma tindikax b’mod li tistaʼ toqgħod fuqu l-karattru veru tiegħu.
Le, il-kulur tal-ġilda, l-edukazzjoni, il-flus, l-isfond etniku, jew xi fatturi oħrajn bħal dawn m’humiex bażijiet sodi li fuqhom tistaʼ tiġġudika x’tiswa persuna oħra. Il-Kristjani m’għandhomx ikunu preokkupati b’dawn il-kwistjonijiet fi sforz biex jiksbu l-favur taʼ oħrajn. Dwar liema ħaġa, allura, għandha persuna tkun ikkonċernata? Liema livelli għandu wieħed isegwi?