Il-​Ħsad tal-​Kristianeżmu fl-​Afrika

IL-​ĦOLMA taʼ Charles Lavigerie li jikkonverti lill-​Alġerija f’“ġens Kristjan” uriet li kienet biss hekk—ħolma. Illum, 99 fil-​mija tal-​popolazzjoni tal-​Alġerija huma Musulmani, u l-​Kristjaneżmu tilef mis-​saħħa tiegħu f’partijiet kbar tal-​Afrika taʼ Fuq. Imma xi ngħidu għall-​bqija tal-​kontinent?

“II-Kristjanità,” isostni Dr. J. H. Kane, f’A Concise History of the Christian World Mission, “irnexxielha tikkonverti lil iktar nies fl-​Afrika s-​Sewda milli fil-​bqija tat-​Tielet Dinja kollha f’daqqa.” Madankollu, huma dawn il-​persuni kkonvertiti tabilħaqq Kristjani? “Periklu kbir wieħed fil-​knisja Afrikana,” jammetti Dr. Kane, “hu l-​paganiżmu Kristjan.” Ukoll, l-​espressjoni tiegħu “l-​knisja Afrikana” huwa isem żballjat. Hemm litteralment eluf taʼ knejjes Afrikani, kull waħda minnhom bil-​mod tagħha taʼ qima. Għala?

Jinżergħu Żrieragħ taʼ Nuqqas taʼ Unità

Iż-​żrieragħ taʼ nuqqas taʼ unità ġew miżrugħin saħansitra qabel ma l-​missjunarji erħewlha lejn l-​Arfika. Is-​Soċjetà Missjunarja taʼ Londra għażlet membri minn knejjes differenti, u tħaqqiq sħun duttrinali seħħ bejn il-​missjunarji matul il-​vjaġġ lejn il-​ħatriet tagħhom. Il-​konflitt kien se jiħrax wara li huma ssetiljaw fl-​istazzjonijiet missjunarji tagħhom.

“Il-​missjunarji,” jikteb il-​Professur Robert Rotberg fil-​ktieb tiegħu Christian Missionaries and the Creation of Northern Rhodesia 1880-1924, “iġġieldu bl-​aħrax maʼ xulxin u mad-​diretturi tagħhom barra l-​pajjiż, ġeneralment għad-​detriment tal-​oġġettivi evanġeliċi tagħhom.... Il-​missjunarji milli jidher kienu qed iqattgħu ħin u enerġija jiktbu dwar dan il-​ħafna litigar tagħhom daqs kemm kienu qed iqattgħu ħin biex iwettqu konverżjonijiet.”

Xi drabi, il-​ħafna litigar tal-​missjunarji rriżulta fl-​ifformar taʼ missjonijiet rivali. Missjonijiet Kattoliċi u Protestanti kkompetew bl-​aħrax għal persuni biex jikkonvertuhom. Nuqqas taʼ unità bħal din bil-​fors li kienet se tiġi riflessa fost il-​persuni kkonvertiti tagħhom. Maż-​żmien miljuni taʼ Afrikani telqu l-​knejjes tal-​missjoni u fformaw knejjes għalihom.

“Il-​Knejjes Indipendenti Afrikani,” jikteb il-​kittieb missjunarju tal-​istorja Dr. Kane, “jistgħu jinstabu mal-​Afrika kollha . . . B’kollox hemm sebat elef gruppi separati f’dan il-​moviment.” Il-​kompetizzjoni fost il-​missjunarji bi twemmin konfliġġenti ma kienx l-​uniku kaġun taʼ dan. Fil-​ktieb tiegħu The Missionaries, Geoffrey Moorhouse jispjega li kaġun ieħor għar-​“riforma s-​sewda” kien “il-​korla tagħhom kontra s-​superjorità bajda.”

Kristjani jew Razzisti Ewropej?

“II-missjunarji,” jammetti Dr. Kane, “kellhom kumpless taʼ superjorità.” Huma “kienu jemmnu li reliġjon Kristjana trid taqbel maʼ kultura Ewropea u tmexxija Ewropea,” igħid Adrian Hastings fil-​ktieb tiegħu African Christianity.

Il-Franċiż Charles Lavigerie kien wieħed mill-​mexxejja missjunarji li kien jaħsibha hekk. Ieħor kien John Philip, is-​supretendent tal-​missjonijiet tas-​Soċjetà Missjunarja taʼ Londra fin-​Nofs in-​Nhar tal-​Afrika. “Il-​missjunarji tagħna,” huwa ftaħar fl-​1828, “qed . . . jestendu l-​interessi Britanniċi, l-​influwenza Britannika, u l-​imperu Britanniku. Hu fejn hu li l-​missjunarju jħalli l-​livell tiegħu fost tribù selvaġġ, jinbtu l-​preġudizzji tagħhom kontra l-​gvern kolonjali; id-​dipendenza tagħhom fuq il-​kolonja toktor mill-​ħolqien taʼ iktar bżonnijiet artifiċjali; . . . l-​industrija, in-​negozju, u l-​agrikoltura jqumu; u kull wieħed ikkonvertit ġenwinament fosthom . . . isir l-​alleat u l-​ħabib tal-​gvern kolonjali.”

Tiskanta int li l-​gvernijiet Ewropej raw lil missjunarji bħal dawn bħala aġenti bżonnjużi għall-​espansjoni kolonjali? Min-​naħa tagħhom, il-​missjunarji ħadu gost bil-​konkwista kolonjali tal-​Afrika. Bħalma ddikjaraw huma fil-​Konferenza Missjunarja Dinjija tal-​1910 f’Edinburgh: “Kien . . . ikun impossibbli li dejjem tinqataʼ linja li tifred bejn il-​mira tal-​missjunarju u l-​mira tal-​Gvern.”

Ħakmu bħala Slaten fl-​Afrika

Biex jinsistu fuq l-​awtorità tagħhom, xi missjunarji kienu jistrieħu fuq is-​saħħa militari kolonjali. Bliet matul il-​kosta xi drabi ġew meqrudin mill-​bastimenti tal-​gwerra Britanniċi minħabba li n-​nies taʼ dawk il-​villaġġi rriflutaw li jaċċettaw l-​awtorita missjunarja. Fl-​1898, Dennis Kemp, missjunarju Weslejan għall-​Afrika tal-​Punent, esprima “-konvinzjoni soda [tiegħu] li l-​Armata Britannika u l-​qawwa Navali Britannika llum qed jiġu wżati minn Alla għat-​twettieq tal-​għan Tiegħu.”

Wara li stabbilixxew lilhom infushom, il-​missjunarji xi drabi ħadu f’idejhom poter sekulari fuq mexxejja tat-​tribujiet. “Il-​missjunarji minn Londra,” jikteb il-​Professur Rotberg, “taʼ spiss użaw il-​forza biex iżommu l-​liġi teokratika tagħhom. Strument favorit li bih kienu juru d-​diżapprovazzjoni tagħhom kien iċ-​ċikoti, frosta twila magħmula mill-​ġilda ibbalzmata tal-​warrani tal-​ippopotamu. Biha, l-​Afrikani kienu jiġu liberament ifflaġellati għal kull ħaġa taʼ xejn.” “Wieħed Afrikan ikkonvertit,” jinnota David Lamb fil-​ktieb tiegħu The Africans, “jiftakar dwar missjunarju Anglikan fl-​Uganda li kien magħruf bħala Bwana Botri li taʼ spiss kien jinżel mill-​pulptu tiegħu matul is-​servizz biex jagħti bil-​bastun lil dawk li jmorru tard.”

Ixxokkjat minn atti bħal dawn, ċertu missjunarju, James Mackay, bagħat ilment lid-​diretturi tas-​Soċjetà Missjunarja taʼ Londra. “Minflok ma nitqiesu bħala n-​nies bojod li jġorru magħhom l-​aħbarijiet tajbin tal-​imħabba t’Alla,” wissa hu, “saru jafuna u jibżgħu minna.”

Il-​Gwerer Dinjin

“Għal seklu u iktar,” jistqarr il-​ktieb The Missionaries, “[L-Afrikani] kien jintqalilhom b’mod persistenti u b’konvinzjoni intensa li l-​ġlied u l-​istinti slavaġ kollha li kienu juru ma kienx joħroġ frott minnhom u kienu wkoll mill-​agħar.” Imbagħad, fl-​1914, faqqgħet l-​Ewwel Gwerra Dinjija bejn l-​hekk imsejħa nazzjonijiet Kristjani tal-​Ewropa.

“II-missjunarji taʼ kważi kull nazzjonalità ġew miġbudin għal ġol-​Gwerra l-​Kbira,” jispjega Moorhouse. B’għajb għalihom, il-​missjunarji ħeġġew lill-​Afrikani kkonvertiti minnhom biex iżommu maʼ xi naħa jew oħra. Xi missjunarji saħansitra mexxew lil truppi Afrikani fit-​taqbida. L-​effett tal-​gwerra jiġi esprimut b’mod tajjeb mill-​Professur Stephen Neill fil-​ktieb tiegħu History of Christian Missions: “In-​nazzjonijiet Ewropej, bl-​istqarrijiet tagħhom b’leħen għoli għall-​monopolju tal-​Kristjanità u ċ-​ċivilizzazzjoni, bl-​amment u ’’mod imħawwad malajr daħlu fi gwerra ċivili li kienet se tħallihom fqar b’mod ekonomiku u mingħajr ħjiel taʼ xi virtù.” “It-​Tieni Gwerra Dinjija,” ikompli Neill, “sempliċement temmet dak li l-​ewwel waħda kienet diġà wettqet. Il-​pretensjonijiet morali tal-​Punent urew li kienu foloz; ‘Il-​Kristjaneżmu’ ġie mikxuf bħala li ma kienx ħlief ħrafa. Ma kienx iktar possibbli li titkellem dwar ‘il-​Punent Kristjan.’”

Wieħed jistaʼ jifhem li r-​riforma s-​sewda żdiedet wara l-​Ewwel Gwerra Dinjija. Imma xi ngħidu dwar l-​Afrikani li baqgħu fil-​knejjes tal-​Kristjaneżmu? Ġew huma minn dak iż-​żmien imgħallmin il-​verità mill-​Bibbja?

Twemmin tal-​Antenati Afrikani

Il-​missjunarji tal-​Kristjaneżmu kkundannaw il-​prattiċi reliġjużi Afrikani, bħalma hi dik li jikkonsultaw mas-​sħaħar biex iberrdu lill-​antenati mejtin tagħhom. Fl-​istess ħin, il-​missjunarji insistew li l-​bnedmin kollha kellhom ruħ immortali. Huma wkoll ġabu ’l quddiem il-​venerazzjoni taʼ Marija u l-​“qaddisin.” Dan it-​tagħlim ikkonferma t-​twemmin Afrikan li l-​antenati mejtin tagħhom kienu ħajjin. Ukoll, billi vveneraw immaġnijiet reliġjużi, bħalma hu s-​salib, il-​missjunarji taw ġustifikazzjoni għall-​użu Afrikan tal-​amuleti bħala mezz taʼ protezzjoni minn spirti ħżiena.

Il-professur C. G. Baëta jispjega fil-​ktieb tiegħu Christianity in Tropical Africa: “Huwa possibbli għal wieħed Afrikan li jkanta b’saħħtu kollha fil-​knisja, ‘Refuġju ieħor m’għandi l-​ebda wieħed’, waqt li għadu jġorr amuleta x’imkien fuq persuntu, jew li jkun jistaʼ jmur mill-​knisja dritt għal għand is-​saħħar tiegħu, mingħajr ma jħoss li hu qed jittradixxi xi prindipju.”−Qabbel Dewteronomju 18:10-12 u l-​1 Ġwann 5:21.

Ħafna missjunarji qalu lill-​Afrikani li l-​antenati pagani tagħhom kienu qed jiġu ttormentati f’infern tan-​nar u l-​istess destin kien se jmiss lilhom jekk huma jirrifjutaw li jaċċettaw it-​tagħlim missjunarju. Imma d-​duttrina tat-​turment etern hija f’konflitt mal-​istqarrijiet ċari f’dik l-​istess Bibbja li l-​missjurarJi tant stinkaw biex jittraduċu fil-​lingwi Afrikani.—Ġenesi 3:19; Ġeremija 19:5; Rumani 6:23.

Fil-fatt, il-​Bibbja tistqarr li l-​erwieħ umani midinbin imutu u li “l-​mejtin . . . m’huma konxji taʼ xejn affattu.” (Ekkleżjasti 9:5, 10; Eżekjel 18:4) Inkwantu għall-​Afrikani li ma kellhomx l-​opportunità jisimgħu l-​verità tal-​Bibbja, għandhom il-​prospett taʼ li jiġu inklużi fl-​“irxoxt [li ġej] kemm tat-​twajbin u kemm taʼ dawk li m’humiex twajbin.” (Atti 24:15) Uħud irxoxtati bħal dawn se jiġu mgħallmin dwar il-​provvedimenti t’Alla għas-​salvazzjoni. Imbagħad, jekk huma jwieġbu b’apprezzament għall-​imħabba t’Alla, huma se jiġu ppremjati bil-​ħajja taʼ dejjem f’ġenna tal-​art.—Salm 37:29; Luqa 23:43; Ġwann 3:16.

Minflok ma għallem dawn il-​veritajiet tal-​għaġeb tal-​Bibbja, il-​Kristjaneżmu żvija lill-​Afrikani bit-​tagħlim falz u bl-​ipokrezija reliġjuża. Ċertament, l-​irwol li kellhom il-​missjunarji tal-​Kristjaneżmu fil-​konkwista kolonjali tal-​Afrika ma jsib ebda appoġġ fil-​Bibbja. Għall-​kuntrarju, Ġesù qal li s-​Saltna tiegħu “ma hi ebda parti minn din id-​dinja” u li l-​veri segwaċi tiegħu kellhom bl-​istess mod ma jkunu “ebda parti mid-​dinja.” (Ġwann 15:19; 18:36) Il-​Kristjani tal-​bidu kienu ambaxxaturi taʼ Ġesù Kristu, mhux tal-​gvernijiet dinjin.—2 Korintin 5:20.

B’hekk, il-​hsad Afrikan tal-​Kristjaneżmu inġenerali huwa wieħed tal-​biki, ikkaratterizzat minn nuqqas taʼ għaqda, nuqqas taʼ fiduċja, u “paganiżmu Kristjan” li jaħsdek. Il-​vjolenza li mmarkat lil ħafna partijiet “Kristjani” tal-​Afrika ċertament li mhix fi qbil mat-​tagħlim tal-​“Prinċep tal-​Paċi.” (Isaija 9:6) Il-​frott tax-​xogħol tal-​Kristjaneżmu fl-​Afrika qiegħed f’kuntrast dirett mal-​kliem taʼ Ġesù dwar il-​veri segwaċi tiegħu. F’talba lil Missieru tas-​sema, Ġesù talab li “huma jistgħu jiġu pperfezzjonati f’ħaġa waħda biex id-​dinja jistaʼ jkollha l-​għarfien li int bgħattni.”—Ġwann 17:20, 23; 1 Korintin 1:10.

Ifisser dan li x-​xogħol missjunarju kollu fl-​Afrika kien taʼ falliment? Bl-​ebda mod. Il-​frott mill-​aħjar tax-​xogħol missjunarju Kristjan veru fl-​Afrika u mad-​dinja kollha se jiġi diskuss fl-​artiklu li jmiss u taʼ warajh.