Dariju—Sultan b’Sens taʼ Ġustizzja

RIGWARD il-​proġetti taʼ kostruzzjoni li kien daħal għalihom, wieħed sultan famuż darba ftaħar: “Mad-​dawra taʼ Babilonja bnejt sur sod biex idawwarha min-​naħa tal-​Lvant. Ħaffirt foss . . . Bil-​bitum u l-​briks bnejt sur b’saħħtu li, bħal xi muntanja, ħadd ma setaʼ jċaqilqu.” Iva, is-​Sultan Babiloniż Nabukodonosor kien ħa sehem fi proġett estensiv taʼ bini u kien ħadem iebes biex isaħħaħ il-​belt kapitali taʼ l-​imperu tiegħu. Imma ż-​żmien wera li ma kienx impossibbli daqs kemm kien immaġina hu li l-​belt taʼ Babilonja tiġi mirbuħa.

Il-prova taʼ dan waslet fil-​5 t’Ottubru tas-​sena 539 Q.E.K. Akkumpanjat mill-​armata tal-​Medja, il-​ħakkiem Persjan Ċiru II dak in-​nhar ikkonkwista lil Babilonja u ta l-​mewt lill-​ħakkiem Kaldew tagħha, Beltassar. Min, issa, kien se jsir l-​ewwel ħakkiem taʼ din il-​belt li kienet għadha kif ġiet ikkonkwistata? Danjel, il-​profeta t’Alla, li kien preżenti ġewwa l-​belt meta din waqgħet, kiteb: “Dariju l-​Medi ħa s-​saltna meta kellu madwar tnejn u sittin sena.”—Danjel 5:30–6:1 [Danjel 5:30, 31, NW].

Min kien Dariju? Liema xorta taʼ ħakkiem wera li kien? Kif ittratta lill-​profeta Danjel, li kien ilu fl-​eżilju f’Babilonja għal iktar minn 70 sena?

Sultan bi Storja Vaga

L-​informazzjoni storika li għandna dwar Dariju l-​Medi hija vaga. Il-​Medi ma ħallew tistaʼ tgħid xejn bil-​miktub. Iktar minn hekk, il-​mijiet taʼ eluf taʼ twavel kunejformi li ġew skavati fil-​Lvant Nofsani jippreżentaw storja inkompleta u li fiha ħafna nieqes. Kitbiet sekulari antiki oħrajn li baqgħu jeżistu huma ftit fil-​għadd u hemm differenza taʼ seklu jew iżjed bejnhom u l-​ġrajjiet li jinvolvu lil Dariju.

Minkejja dan, l-​evidenza tissuġġerixxi li wara li ħa taħt idejh lil Ekbatana, il-​belt kapitali tal-​Medja, il-​ħakkiem Persjan Ċiru II kellu l-​ħila jirbaħ il-​lealtà tal-​Medi. Minn dak iż-​żmien ’il quddiem, il-​Medi u l-​Persjani ġġieldu magħqudin taħt it-​tmexxija tiegħu. Rigward ir-​relazzjoni tagħhom, l-​awtur Robert Collins josserva fil-​ktieb tiegħu The Medes and Persians: “Fi żmien taʼ paċi, il-​Medi kienu fl-​istess pożizzjoni soċjali tal-​Persjani. Taʼ spiss kienu jingħataw pożizzjonijiet għoljin fil-​gvern ċiviku u karigi taʼ tmexxija fl-​armata Persjana. Il-​barranin kienu jirreferu għall-​Medi u l-​Persjani, mingħajr ma jagħmlu ebda differenza bejn l-​ikkonkwistat u l-​konkwistatur.” Il-​Medja b’hekk ingħaqdet mal-​Persja biex tifforma l-​Imperu Medo-Persjan.—Danjel 5:28; 8:3, 4, 20.

Il-Medi ċertament li kellhom irwol ewlieni fil-​waqgħa taʼ Babilonja. L-​Iskrittura tippreżenta lil “Dariju, bin Assweru, min-​nisel tal-​Medi” bħala l-​ewwel ħakkiem taʼ l-​Imperu Medo-Persjan li saltan fuq Babilonja. (Danjel 9:1) Il-​poter li kellu bħala sultan kien jinkludi l-​awtorità li jistabbilixxi l-​istatuti “skond il-​liġi tal-​popli tal-​Medja u l-​Persja, li ma tistax titħassar.” (Danjel 6:9 [Danjel 6:8, NW]) Dak li l-​Bibbja tgħid dwar Dariju jagħtina wkoll ħjiel tal-​personalità tiegħu kif ukoll raġuni rilevanti għan-​nuqqas taʼ informazzjoni sekulari dwaru.

Danjel Jiġi Ffavorit

Ftit wara li ħa l-​poter f’Babilonja, Dariju ħatar “mija u għoxrin satrapa, biex ikunu fuq is-​saltna kollha,” tgħid il-​Bibbja, “u fuqhom tliet kapijiet, li Danjel kien wieħed minnhom.” (Danjel 6:1, 2, Karm Żammit) Madankollu, il-​pożizzjoni għolja taʼ Danjel xejn ma kienet tinżlilhom lill-​uffiċjali l-​oħrajn. L-​integrità morali tiegħu bla dubju kellha t-​tendenza li trażżan il-​korruzzjoni, u dan x’aktarx kien iġagħalhom jinkeddu. L-​uffiċjali għoljin żgur li ġew effettwati wkoll mill-​invidja, ladarba s-​sultan iffavorixxa lil Danjel u kien qed jikkontempla jagħmlux prim ministru.

Billi ttamaw li jtemmu din is-​sitwazzjoni, iż-​żewġ uffiċjali u s-​satrapi kkomplottaw nassa legali. Marru quddiem is-​sultan u ppreżentawlu editt biex jiffirmah li kellu jipprojbixxi li wieħed “jitlob lil xi Alla jew bniedem” ħlief lil Dariju għal 30 jum. Huma pproponew li kulmin jikser dan l-​editt kellu jintefaʼ fil-​ħofra taʼ l-​iljuni. Lil Dariju ġagħluh jemmen li dan l-​editt kien se jintgħoġob mill-​uffiċjali mlaħħqin tal-​gvern kollha, u din il-​proposta dehret li kienet espressjoni tal-​lealtà tagħhom lejn is-​sultan.—Danjel 6:1-3, 6-8, KŻ.

Dariju ffirma d-​digriet u ma damx ma ġie wiċċ imbwiċċ mal-​konsegwenzi taʼ dan. Danjel sar l-​ewwel wieħed li kiser dan l-​editt, peress li hu kompla jitlob lil Alla Jehovah. (Qabbel Atti 5:29.) Ir-​raġel leali Danjel intefaʼ fil-​ħofra taʼ l-​iljuni minkejja l-​isforzi sinċieri tas-​sultan biex isib mezz kif jiżgiċċa minn dan l-​istatut li ma setax jitbiddel. Dariju esprima fiduċja li Alla taʼ Danjel kellu l-​qawwa li jippreserva ħaj lill-​profeta.—Danjel 6:10-18 [Danjel 6:9-17, NW].

Wara lejl taʼ sawm mingħajr m’għalaq għajn m’għajn, Dariju għaġġel lejn il-​ħofra taʼ l-​iljuni. Kemm feraħ meta sab li Danjel kien għadu ħaj, qawwi u sħiħ! B’ġustizzja li kienet titlob kastig, is-​sultan fil-​pront ikkmanda li dawk li kienu xlew lil Danjel, flimkien mal-​familji tagħhom, jintefgħu fil-​ħofra taʼ l-​iljuni. Ukoll, hu ħareġ ordni li ‘fl-​art kollha li fuqha kien isaltan, kulħadd kellu jibżaʼ u jitriegħed quddiem Alla taʼ Danjel.’—Danjel 6:19-28 [Danjel 6:18-27, NW].

Jidher ċar li Dariju kien jirrispetta lil Alla u lir-​reliġjon taʼ Danjel u kien ħerqan biex jeżerċita l-​ġustizzja ħalli jirranġa l-​ħażin. Madankollu, il-​fatt li kkastiga lil dawk li xlew lil Danjel żgur li qanqal il-​mibegħda fil-​bqija taʼ l-​uffiċjali. Iktar minn hekk, il-​proklamazzjoni taʼ Dariju li fiha ordna lil kulħadd fis-​saltna biex “jitriegħed quddiem Alla taʼ Danjel” żgur li ġagħlet lill-​membri tal-​kleru potenti Babiloniż jinkeddu bil-​kbir. Ladarba l-​iskribi żgur li ġew influwenzati minn dawn il-​fatturi, ma tkunx xi ħaġa stramba jekk l-​istorja sekulari ddokumentata ġiet mibdula sabiex b’hekk tiġi eliminata l-​informazzjoni dwar Dariju. Madankollu, ir-​rakkont qasir fil-​ktieb taʼ Danjel jiddeskrivi lil Dariju bħala ħakkiem b’sens taʼ imparzjalità u ġustizzja.