Abraham—Eżempju taʼ Fidi

“[Abraham kien] il-​missier taʼ dawk kollha li jemmnu.”—RUMANI 4:11.

1, 2. (a) Kif baqaʼ jissemma Abraham fost il-​Kristjani veri taʼ żmienna? (b) Abraham għala jissejjaħ “il-​missier taʼ dawk kollha li jemmnu”?

KIEN il-​missier taʼ nazzjon qawwi, raġel tan-​negozju, profeta, u mexxej. Madankollu, fost il-​Kristjani taʼ żmienna, hu baqaʼ jissemma l-​iktar għal dik il-​kwalità li qanqlet lil Alla Jehovah biex iħares lejh bħala ħabib—il-​fidi soda tiegħu. (Isaija 41:8; Ġakbu 2:​23) Kien jismu Abraham, u l-​Bibbja ssejjaħlu “l-​missier taʼ dawk kollha li jemmnu.”—Rumani 4:11.

² Iżda qabel Abraham ma kienx hemm irġiel oħrajn li wrew fidi, bħal Abel, Ħenok, u Noè? Iva, imma l-​patt biex jitbierku l-​ġnus kollha taʼ l-​art sar m’Abraham. (Ġenesi 22:18) Għalhekk, hu sar il-​missier figurattiv taʼ dawk kollha li kienu se jpoġġu l-​fidi tagħhom fiż-​Żerriegħa mwiegħda. (Galatin 3:​8, 9) Sa ċertu punt, Abraham jistaʼ jitqies bħala missierna, għax il-​fidi tiegħu sservina bħala eżempju biex nimitawh. Ħajtu kollha kemm hi tistaʼ titqies bħala espressjoni taʼ fidi, għax kienet tikkonsisti minn għadd taʼ testijiet u provi. Tabilħaqq, żmien twil qabel ma Abraham iffaċċja dak li jistaʼ jissejjaħ l-​akbar test tal-​fidi tiegħu—il-​kmand biex joffri lil ibnu Iżakk—Abraham ta prova tal-​fidi tiegħu f’ħafna provi iżgħar. (Ġenesi 22:​1, 2) Issa ejja neżaminaw xi wħud minn dawn l-​ewwel provi tal-​fidi u naraw x’nistgħu nitgħallmu minnhom illum.

Il-​Kmand biex Jitlaq minn Ur

3. Il-​Bibbja x’tgħidilna dwar l-​isfond t’Abram?

³ Il-​Bibbja tintroduċina m’Abram (li iktar tard sar magħruf bħala Abraham) f’Ġenesi 11:​26, li jgħid: “Teraħ kellu sebgħin sena meta wiled lil Abram, lil Naħor, u lil Ħaran.” Abram kien dixxendent taʼ Sem, li kellu l-​biżaʼ t’Alla. (Ġenesi 11:​10-​24) Skond Ġenesi 11:​31, Abram kien jgħix mal-​familja tiegħu ‘f’Ur tal-​Kaldin,’ belt sinjura li darba kienet teżisti fin-​naħa tal-​lvant tax-​Xmara Ewfrat.a B’hekk, hu ma trabbiex bħala nomadu li jgħix fit-​tined imma bħala wieħed li joqgħod f’belt li kellha ħafna x’toffri f’dak li hu lussu. Mis-​swieq taʼ Ur kont tistaʼ tixtri prodotti importati. U fuq iż-​żewġt iġnub tat-​toroq tagħha, kont tistaʼ tara djar imbajdin u spazjużi, kompluti b’sistema taʼ komunikazzjoni taʼ l-​ilma fuq ġewwa.

4. (a) Liema sfidi kienet tippreżenta Ur għal min ried iqim lil dak Alla veru? (b) Abram kif poġġa l-​fidi tiegħu f’Jehovah?

⁴ Minbarra l-​vantaġġi materjali tagħha, Ur kienet tippreżenta sfida serja għal kulmin ried jaqdi lil dak Alla veru. Kienet belt mgħaddsa fl-​idolatrija u s-​superstizzjoni. Tabilħaqq, il-​pajsaġġ tagħha kien dominat b’tempju li kellu l-​forma taʼ piramida għolja dedikat lil alla-qamar Nanna. Bla dubju Abram kellu ħafna pressjoni biex jieħu sehem f’din il-​qima baxxa, forsi saħansitra minn xi qraba stess. Skond xi tradizzjonijiet Lhud, Teraħ, missier Abram, kien jagħmel l-​idoli hu stess. (Ġożwè 24:​2, 14, 15) Kien x’kien il-​każ, Abram ma kienx jieħu sehem f’qima falza u baxxa. Sem, l-​antenat xwejjaħ tiegħu, kien għadu ħaj u bla dubju kien qallu dak kollu li kien jaf dwar dak Alla veru. Ir-​riżultat kien li Abram poġġa l-​fidi tiegħu f’Jehovah mhux f’Nanna!—Galatin 3:6.

Prova tal-​Fidi

5. Alla liema kmand u wegħda tah lil Abram waqt li kien għadu f’Ur?

⁵ Il-​fidi t’Abram kienet se tiġi provata. Alla deherlu u kkmandah: “Qum u itlaq minn artek, minn art twelidek, u minn dar missierek, lejn l-​art li jien nurik. U jien nagħmlek ġens kbir, nbierkek u nkabbarlek ismek, u int tkun barka. Jien inbierek lil min ibierkek, u nisħet lil min jisħtek. U jitbierku bik it-​tribujiet kollha taʼ l-​art.”—Ġenesi 12:​1-4 [12:​1-3, NW]; Atti 7:​2, 3.

6. Abram għala kien jeħtieġ fidi vera biex jitlaq minn Ur?

⁶ Abram kien imdaħħal fiż-​żmien u ma kellux tfal. Kif setaʼ jintgħamel “ġens kbir”? U fejn kienet eżattament din l-​art li kien ġie ordnat imur fiha? Alla ma qallux f’dak iż-​żmien. Għalhekk, Abram kien jeħtieġ fidi vera biex iħalli l-​belt sinjura taʼ Ur u l-​lussu kollu tagħha. Il-​ktieb Family, Love and the Bible jinnota hekk dwar iż-​żminijiet tal-​qedem: “L-​agħar kastig li setaʼ jingħata lil xi membru tal-​familja li kien isir ħati taʼ xi offiża serja kien li jitkeċċa, li jiġi mċaħħad ‘mid-​dritt li jkun parti’ mill-​familja. . . . Huwa għalhekk li kienet turija straordinarja taʼ ubbidjenza u fiduċja totali f’Alla meta, biex iwieġeb għas-​sejħa t’Alla, Abraham telaq, mhux biss lil pajjiżu, imma wkoll lil niesu.”

7. Il-​Kristjani llum kif jiffaċċjaw provi simili għal dawk li ffaċċja Abram?

⁷ Illum, il-​Kristjani għandhom mnejn jiffaċċjaw provi simili. Bħal Abram, forsi nħossuna taħt pressjoni biex inpoġġu l-​interessi materjali qabel kwistjonijiet teokratiċi. (1 Ġwann 2:​16) Għandna mnejn ikollna oppożizzjoni minn membri tal-​familja li ma jkunux jemmnu bħalna, inkluż xi qraba li jkunu nqatgħu mis-​sħubija. Dawn jistgħu jipprovaw iħajruna biex nidħlu fi ħbiberija magħhom li tistaʼ tkun taʼ ħsara. (Mattew 10:​34-​36; 1 Korintin 5:​11-​13; 15:33) F’dan l-​aspett Abram ħallielna eżempju mill-​aqwa. Hu poġġa l-​ħbiberija maʼ Jehovah qabel kollox—anki qabel ir-​rabtiet tal-​familja. Ma kienx jaf eżatt kif, meta, jew fejn kienu se jitwettqu l-​wegħdi t’Alla. Madankollu, kien lest li jibbaża ħajtu fuq il-​fiduċja f’dawk il-​wegħdi. Illum, kemm jinkuraġġina dan biex inpoġġu s-​Saltna fl-​ewwel post f’ħajjitna!—Mattew 6:33.

8. Liema effett ħalliet il-​fidi t’Abram fuq il-​membri tal-​familja immedjata tiegħu, u l-​Kristjani x’jistgħu jitgħallmu minn dan?

⁸ Xi ngħidu għall-​membri tal-​familja immedjata t’Abram? B’mod evidenti, il-​fidi u l-​konvinzjoni t’Abram ħallew effett drammatiku fuqhom, għax kemm martu, Saraj, kif ukoll in-​neputi tiegħu Lot, li kien orfni, tqanqlu biex jobdu s-​sejħa t’Alla u jitilqu minn Ur. Iktar tard, ħu Abram, Naħor, u xi wħud minn nislu telqu minn Ur u marru joqogħdu f’Ħaran, fejn hemmhekk qiemu lil Jehovah. (Ġenesi 24:​1-4, 10, 31; 27:43; 29:4, 5) Saħansitra Teraħ, missier Abram, aċċetta li jitlaq flimkien maʼ ibnu! Huwa għalhekk li l-​Bibbja tagħtih il-​kredtu, bħala l-​kap tal-​familja, għat-​tluq lejn Kangħan. (Ġenesi 11:31) Mhux anki aħna jistaʼ jkollna daqsxejn suċċess jekk nagħtu xiehda bit-​tattika lill-​qraba tagħna?

9. Abram liema tħejjijiet kellu jagħmel għall-​vjaġġ tiegħu, u dan għala setaʼ jinvolvi sagrifiċċji?

⁹ Qabel ma beda l-​vjaġġ tiegħu, Abram kellu ħafna x’jagħmel. Hu ried ibigħ il-​propjetà u l-​affarijiet u jixtri t-​tined, l-​iġmla, l-​ikel, u tagħmir meħtieġ ieħor. Abram setaʼ tilef b’mod finanzjarju biex jagħmel dan kollu malajr malajr, imma hu kien ferħan li qed jobdi lil Jehovah. Min jaf x’ġurnata importanti kienet dak in-​nhar li tlestew it-​tħejjijiet kollha u l-​karavana t’Abram kienet wieqfa barra s-​swar taʼ Ur, lesta għall-​vjaġġ! Il-​karavana mxiet mal-​kurva tax-​Xmara Ewfrat lejn il-​majjistral. Wara li kienet ilha tivvjaġġa għal ġimgħat sħaħ, li matulhom kopriet maʼ l-​1,000 kilometru, il-​karavana waslet f’belt jisimha Ħaran fit-​tramuntana tal-​Mesopotamja. Din il-​belt kienet magħrufa bħala post fejn il-​karavani kienu jieħdu waqfa qasira.

10, 11. (a) Abram x’aktarx għala qagħad għal xi żmien f’Ħaran? (b) Liema inkuraġġiment jistaʼ jingħata lill-​Kristjani li jieħdu ħsieb il-​ġenituri xjuħ tagħhom?

¹⁰ Abram beda joqgħod f’Ħaran. X’aktarx hu għamel dan b’rispett lejn missieru Teraħ, li kien imdaħħal sew fiż-​żmien. (Levitiku 19:32) Bl-​istess mod illum, ħafna Kristjani għandhom il-​privileġġ li jieħdu ħsieb il-​ġenituri tagħhom li forsi huma xjuħ jew morda. Xi Kristjani jkollhom saħansitra jagħmlu xi bidliet biex ikunu jistgħu jagħmlu dan. Meta jiġri hekk, uħud bħal dawn jistgħu jibqgħu ċerti li s-​sagrifiċċji li qed jagħmlu b’imħabba ‘jogħġbu lil Alla.’—1 Timotju 5:4.

¹¹ Għadda ż-​żmien. “Għomor Teraħ kien laħaq il-​mitejn u ħames snin; u Teraħ miet f’Ħaran.” Bla dubju Abram kien imnikket ħafna b’din it-​telfa, imma meta għadda ż-​żmien tal-​vistu, hu mill-​ewwel reġaʼ qabad triqtu. “Abram kellu ħamsa u sebgħin sena meta ħareġ minn Ħaran. U ħa miegħu Abram ’il Saraj martu, u ’l Lot bin ħuh, u l-​ġid kollu li kienu għamlu, u n-​nies li kienu kisbu f’Ħaran. U ħarġu biex imorru fl-​art taʼ Kangħan, u waslu f’art Kangħan.”​—Ġenesi 11:32; 12:​4, 5.

12. X’għamel Abram waqt li kien joqgħod f’Ħaran?

¹² Hu interessanti li tinnota li waqt li kien f’Ħaran, Abram ‘kien għamel il-​ġid.’ Għalkemm kien għamel xi sagrifiċċji materjali sabiex jitlaq minn Ur, Abram telaq minn Ħaran bħala raġel sinjur. Jidher ċar li dan seħħ bil-​barka t’Alla. (Koħèlet 5:18 [5:​19, NW]) Filwaqt li llum Alla ma jwigħedx li n-​nies tiegħu se jkunu kollha sinjuri, hu jżomm il-​wegħda tiegħu li jipprovdi l-​bżonnijiet għal dawk li ‘ħallew darhom jew lil ħuthom’ minħabba s-​Saltna. (Mark 10:​29, 30) Abram ‘kiseb ukoll nies,’ jiġifieri, numru taʼ qaddejja. It-​Targum taʼ Ġerusalemm u l-​Parafrażi tal-​Kaldin jgħidu li Abram ‘għamel il-​proseliti.’ (Ġenesi 18:19) Tqanqlek il-​fidi tiegħek biex titkellem mal-​ġirien, maʼ sħabek fuq ix-​xogħol, jew taʼ l-​iskola? Minflok ma ssetilja u nesa l-​kmand t’Alla, Abram kien użah tajjeb iż-​żmien li qattaʼ f’Ħaran. Imma issa żmienu hemmhekk kien spiċċa. “U telaq Abram kif kien qallu l-​Mulej.”—Ġenesi 12:4.

In-​Naħa l-​Oħra taʼ l-​Ewfrat

13. Abram meta qasam għan-​naħa l-​oħra tax-​Xmara Ewfrat, u x’kien is-​sinifikat taʼ dan l-​att?

¹³ Għal darb’oħra Abram kellu jivvjaġġa. Wara li telqet minn Ħaran, il-​karavana tiegħu mxiet lejn il-​punent u vvjaġġat xi 90 kilometru. Jistaʼ jkun li Abram waqaf f’xi post fuq l-​Ewfrat faċċata taʼ Karkemis, ċentru antik tal-​kummerċ, in-​naħa l-​oħra tax-​xmara. Dan kien post mill-​aqwa fejn il-​karavani kienu jaqsmu x-​xmara.b Il-​karavana t’Abram f’liema data qasmet ix-​xmara? Il-​Bibbja tindika li dan seħħ 430 sena qabel l-​Eżodu tal-​Lhud mill-​Eġittu fl-​14 taʼ Nisan, 1513 Q.E.K. Eżodu 12:41 jgħid: “Wara dawn l-​erbaʼ mija u tletin sena, dak in-​nhar stess li għalqu, ħarġu l-​qtajjaʼ kollha tal-​Mulej mill-​Eġittu.” (Korsiv tagħna.) X’aktarx, mela, li l-​patt Abrahamiku beda jopera fl-​14 taʼ Nisan, 1943 Q.E.K., meta Abram b’ubbidjenza qasam għan-​naħa l-​oħra taʼ l-​Ewfrat.

14. (a) X’setaʼ jara Abram bl-​għajnejn tal-​fidi? (b) In-​nies t’Alla llum f’liema sens huma mberkin iżjed minn Abram?

¹⁴ Abram kien ħalla warajh belt sinjura. Madankollu, issa hu setaʼ jimmaġina “belt mibnija fis-​sod,” gvern li jaħkem bit-​tjieba fuq l-​umanità. (Lhud 11:10) Iva, għalkemm ftit li xejn kellu tagħrif, Abram kien beda jifhem xi ftit mill-​aspetti bażiċi taʼ l-​iskop t’Alla biex jifdi l-​umanità moribonda. Illum, aħna mberkin għax nistgħu nifhmu l-​iskopijiet t’Alla ferm iżjed minn Abram. (Proverbji 4:18) Il-​“belt,” jew il-​gvern tas-​Saltna, li Abram kien ittama fiha issa hija realtà—stabbilita fis-​sema sa mill-​1914. Għalhekk, m’għandniex aħna nitqanqlu biex naġixxu b’mod li juri l-​fidi u l-​fiduċja tagħna f’Jehovah?

Tibda r-​Residenza Temporanja fl-​Art Imwiegħda

15, 16. (a) Abram għala kellu bżonn il-​kuraġġ biex jibni artal lil Jehovah? (b) Il-​Kristjani llum kif jistgħu jkunu kuraġġużi bħal Abram?

¹⁵ Ġenesi 12:​5, 6 jgħidilna: “Waslu f’art Kangħan. U Abram qasam l-​art sas-​santwarju taʼ Sikem, sal-​balluta taʼ Mori.” Sikem kienet 50 kilometru fit-​tramuntana taʼ Ġerusalemm u kienet tinsab f’wied fertili li ġie deskritt bħala “l-​ġenna taʼ l-​art imqaddsa.” Minkejja dan, “dak iż-​żmien kien hemm il-​Kangħanin fl-​art.” Ladarba l-​Kangħanin kienu mħassrin moralment, Abram kien se jkollu jieħu xi prekawzjonijiet biex jipproteġi lill-​familja tiegħu mill-​influwenza korrotta tagħhom.—Eżodu 34:​11-16.

¹⁶ Għat-​tieni darba, “il-​Mulej deher lil Abram u qallu: ‘Lil nislek għad nagħti din l-​art.’” X’eċċitament! M’għandniex xi ngħidu, Abram kien jeħtieġ il-​fidi biex jifraħ b’xi ħaġa li kienet se titgawda biss minn nislu fil-​futur. Minkejja dan, Abram “bena artal lill-​Mulej, li kien deherlu.” (Ġenesi 12:7) Studjuż tal-​Bibbja jissuġġerixxi: ‘Il-​fatt li wieħed jibni artal f’art partikulari kien mod formali kif jieħu l-​pussess taʼ dik l-​art. Dan kien isir fuq il-​bażi li jekk hu jikseb l-​art, imbagħad kien se jkun ħieles li jipprattika l-​fidi tiegħu hemmhekk.’ Il-​bini t’artal bħal dan kien ukoll att kuraġġuż. Mingħajr dubju, dan l-​artal kien taʼ dak it-​tip li wara ġie speċifikat fil-​patt tal-​Liġi, magħmul b’ġebel naturali (mhux minġur). (Eżodu 20:​24, 25) Għalhekk, minħabba d-​dehra differenti għall-​aħħar tiegħu, dan l-​artal kien se jispikka fost l-​artali li kienu jużaw il-​Kangħanin. B’dan il-​mod, Abram ħa waqfa pubblika kuraġġuża bħala adoratur taʼ dak Alla veru, Jehovah, u dan għamlu minkejja li kien qed iġib fuqu nnifsu ostilità u x’aktarx kien anki qed jipperikola ħajtu. Xi ngħidu għalina llum? Hemm xi wħud minna—speċjalment żgħażagħ—li nżommu lura milli nuru l-​ġirien tagħna jew lil sħabna taʼ l-​iskola li nqimu lil Jehovah? Jalla l-​eżempju kuraġġuż t’Abram jinkuraġġina lkoll biex inħossuna ferħanin bil-​fatt li aħna qaddejja taʼ Jehovah!

17. Abram kif wera li kien jippriedka l-​isem t’Alla, u dan dwar xiex ifakkarhom lill-​Kristjani llum?

¹⁷ Kulfejn mar, Abram dejjem ta prijorità lill-​qima taʼ Jehovah. “Minn hemm telaq lejn il-​muntanja fuq in-​naħa tal-​lvant taʼ Betel, u waqqaf l-​għarix tiegħu hemm, b’Betel fuq il-​punent u Għaj fuq il-​lvant. U bena hemm artal lill-​Mulej u sejjaħ isem il-​Mulej.” (Ġenesi 12:8) Il-​frażi Ebrajka “sejjaħ isem” tfisser ukoll “tiddikjara (tippriedka) l-​isem.” Bla dubju, Abram iddikjara b’kuraġġ l-​isem taʼ Jehovah fost il-​ġirien Kangħanin tiegħu. (Ġenesi 14:​22-24) Dan ifakkarna fid-​dmir tagħna llum li nagħmlu dak kollu li nistgħu biex ‘nistqarru ismu’ pubblikament.—Lhud 13:15; Rumani 10:10.

18. Kif kienet ir-​relazzjoni t’Abram maʼ l-​abitanti taʼ Kangħan?

¹⁸ Abram ma damx żmien twil f’dawn l-​inħawi. “U Abram baqaʼ sejjer, miexi, miexi lejn in-​Negeb”—parti fin-​nofsinhar tal-​muntanji taʼ Ġuda fejn kienet tagħmel ftit xita. (Ġenesi 12:9) Billi baqaʼ sejjer u wera li kien adoratur taʼ Jehovah f’kull post ġdid li mar, Abram u l-​familja tiegħu “għarfu [“iddikjaraw pubblikament,” NW] li huma kienu barranin u għorba fuq l-​art.” (Lhud 11:13) Matul dan kollu, huma dejjem evitaw li jagħmlu ħbieb iżżejjed mal-​ġirien pagani tagħhom. Bl-​istess mod, il-​Kristjani llum m’għandhom ikunu ebda parti mid-​dinja. (Ġwann 17:16) Filwaqt li aħna dħulin u nuru qalb tajba mal-​ġirien u maʼ sħabna taʼ fuq ix-​xogħol, noqogħdu attenti li ma ninvolvux ruħna f’kondotta li tirrifletti l-​ispirtu taʼ din id-​dinja mbiegħda minn Alla.—Efesin 2:​2, 3.

19. (a) Il-ħajja taʼ ġiri minn post għal ieħor għala kienet taʼ sfida għal Abram u Saraj? (b) Liema sfidi oħrajn kienu qed jidhru fil-​bogħod għal Abram?

¹⁹ Ejja ma ninsewx li ma kienx faċli għal Abram u Saraj biex jaddattaw ruħhom għad-​diffikultajiet li kellhom jiffaċċjaw matul iż-​żmien li damu jiġġerrew minn post għal ieħor. Huma kielu l-​prodotti tal-​merħliet tagħhom minflok l-​ikel li kienu jixtru mis-​swieq mimlijin b’kull xorta t’affarijiet f’Ur. Kellhom ukoll jgħixu fit-​tined minflok f’dar sabiħa. (Lhud 11:9) Il-​ħajja t’Abram kienet waħda attiva. Hu kellu ħafna x’jagħmel biex jieħu ħsieb il-​merħliet u l-​qaddejja tiegħu. Saraj bla dubju kienet tieħu ħsieb ix-​xogħol li skond it-​tradizzjoni taʼ dik il-​kultura kienu jagħmluh in-​nisa: tgħaġen id-​dqiq, taħmi l-​ħobż, tagħżel is-​suf, u tħit il-​ħwejjeġ. (Ġenesi 18:​6, 7; 2 Slaten 23:7; Proverbji 31:19; Eżekjel 13:18) Xorta waħda, fil-​bogħod kienu qed jidhru provi ġodda. Fi żmien qasir Abram u l-​familja tiegħu kienu se jiġu wiċċ imbwiċċ maʼ sitwazzjoni li fiha ħajjithom stess kienet se tkun fil-​periklu! Kienet se tkun b’saħħitha biżżejjed il-​fidi t’Abram biex tkun tiflaħ għall-​isfida?

[Noti taʼ taħt]

X’Innotajt?

• Abram għala jissejjaħ “il-​missier taʼ dawk kollha li jemmnu”?

• Abram għala kien jeħtieġ il-​fidi biex jitlaq minn Ur tal-​Kaldin?

• Abram kif wera li hu kien jagħti prijorità lill-​qima taʼ Jehovah?

[Mappa f’paġna 16]

(Għall-formazzjoni sħiħa tat-test, ara pubblikazzjoni)

IL-​VJAĠĠ T’ABRAM

Ur

Ħaran

Karkemis

KANGĦAN

Il-​Baħar il-​Kbir

[Sors]

Ibbażata fuq mappa li għandha d-​drittijiet miżmumin mill-​Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel

[Stampa f’paġna 15]

Abram kien jeħtieġ il-​fidi biex iħalli l-​kumditajiet li kienet toffri l-​ħajja f’Ur

[Stampa f’paġna 18]

Billi kienu jgħixu fit-​tined, Abram u l-​familja tiegħu ‘ddikjaraw pubblikament li huma kienu barranin u għorba fuq l-​art’