“L-​Akbar Minn Dawn hi l-​Imħabba”

“Issa, madankollu, jibqgħu l-​fidi, it-​tama, l-​imħabba, dawn it-​tlieta; imma l-​akbar minn dawn hi l-​imħabba.”—1 KORINTIN 13:13.

1. Wieħed antropoloġista x’qal dwar l-​imħabba?

WIEĦED mill-​iktar antropoloġisti minn taʼ quddiem tad-​dinja darba qal: “Aħna nifhmu għall-​ewwel darba fl-​istorja tal-​ispeċi tagħna li l-​iktar importanti mill-​ħtiġijiet psikoloġiċi bażiċi umani kollha hi l-​ħtieġa għall-​imħabba. Hija tinsab fiċ-​ċentru tal-​ħtiġijiet umani kollha sewwa sew bħalma x-​xemx tagħna tinsab fiċ-​ċentru tas-​sistema solari tagħna bil-​pjaneti jduru madwarha. . . . It-​tifel (jew tifla) li ma ġiex maħbub huwa differenti ħafna bijokimikament, fiżjoloġikament, u psikoloġikament minn dak li ġie maħbub. Tal-​ewwel saħansitra jikber b’mod differenti minn tal-​aħħar. Dak li issa nafu hu li l-​esseri uman jitwieled biex igħix bħal kieku li tgħix u li tħobb kienu ħaġa waħda. Dan, naturalment, mhux ġdid. Dan hu konferma tal-​Priedka fuq il-​Muntanja.”

2. (a) L-​appostlu Pawlu kif wera l-​importanza tal-​imħabba? (b) X’mistoqsijiet issa jixirqilhom konsiderazzoni?

² Iva, bħalma ammetta dan ir-​raġel taʼ għerf tad-​dinja, din il-​verità dwar l-​importanza tal-​imħabba għas-​saħħa umana mhix xi ħaġa ġdida. Forsi għadha kif ġiet apprezzata issa minn għorrief tad-​dinja, imma hija dehret fil-​Kelma t’Alla ’l fuq minn 19-il seklu ilu. Kien għalhekk li l-​appostlu Pawlu setaʼ jikteb: “Issa, madankollu, jibqgħu l-​fidi, it-​tama, l-​imħabba, dawn it-​tlieta; imma l-​akbar minn dawn hi l-​imħabba.” (1 Korintin 13:13) Taf għaliex l-​imħabba hija akbar mill-​fidi u t-​tama? Għala jistaʼ jingħad li l-​imħabba hija l-​akbar fost l-​attributi t’Alla u fost il-​frott tal-​ispirtu tiegħu?

Erbaʼ Għamliet taʼ Mħabba

3. Liema eżempji Skritturali hemm taʼ mħabba romantika?

³ Il-​kapaċità tal-​bniedem biex juri mħabba hija espressjoni tal-​għerf u tal-​interess taʼ mħabba li Alla għandu għall-​umanità. Taʼ interess, il-​Griegi tal-​qedem kellhom erbaʼ kelmiet għal “imħabba.” Waħda kienet e’ros, li tindika mħabba romantika assoċjata maʼ attrazzjoni sesswali. Kittieba tal-​Iskrittura Kristjana Griega ma kellhomx okkażjoni biex jużaw e’ros, għalkemm is-​Settwaġinta tuża forom tagħha fi Proverbji 7:18 u 30:16, u hemm referenzi oħra għal imħabba romantika fl-​Iskrittura Ebrajka. Per eżempju, naqraw li Iżakk ‘sar iħobb lil’ Rebekka. (Ġenesi 24:67) Eżempju verament notevoli taʼ din il-​għamla taʼ mħabba jinsab fil-​każ taʼ Ġakobb, li milli jidher sar iħobb lis-​sabiħa Rakele meta raha l-​ewwel darba. Fil-​fatt, “Ġakobb issokta jaqdi sebaʼ snin għal Rakele, imma f’għajnejh urew li kienu bħala xi ftit jiem minħabba l-​imħabba tiegħu għaliha.” (Ġenesi 29:9-11, 17, 20) Il-​Għanja taʼ Salamun ukoll tittratta mal-​imħabba romantika bejn wieħed ragħaj u xbejba. Imma ma jistax jiġi enfasizzat biżżejjed li din il-​għamla taʼ mħabba, li tistaʼ tkun sors taʼ ħafna kuntentizza u ferħ, għandha tintwera biss fi qbil mal-​livelli taʼ tjieba t’Alla. Il-​Bibbja tgħidilna li huwa biss bl-​imħabba tal-​mara miżżewġa b’mod legali tiegħu stess li raġel jistaʼ “jkun f’estasi l-​ħin kollu.”−Proverbji 5:15-20.

4. L-​imħabba tal-​familja kif inhi eżemplifikata fl-​Iskrittura?

⁴ Imbagħad hemm l-​imħabba jew ġibda naturali qawwija tal-​familja, bbażata fuq relazzjoni taʼ demm, li għaliha l-​Griegi kellhom il-​kelma stor·ge’. Hija responsabbli għall-​qawl, “Id-​demm qatt ma jsir semm.” Għandna eżempju mill-​aħjar taʼ dan fl-​imħabba li l-​aħwa nisa Marija u Marta kellhom għal ħuhom Lażżru. Li hu kien ifisser wisq għalihom jistaʼ jidher minn kemm tnikktu bil-​kbir għall-​mewta tiegħu f’daqqa. U kemm ferħu meta Ġesù ġab lill-​maħbub Lażżru tagħhom lura għall-​ħajja! (Ġwann 11:1-44) L-​imħabba li omm għandha għat-​tarbija tagħha hija eżempju ieħor taʼ dan it-​tip taʼ mħabba. (Qabbel 1 Tessalonkin 2:7.) B’hekk, biex jenfasizza kemm kienet kbira mħabbtu lejn Sijon, Jehovah stqarr li kienet saħansitra akbar minn dik taʼ omm lejn it-​tarbija tagħha.—Isaija 49:15.

5. Nuqqas taʼ affezzjoni naturali kif inhi evidenti llum?

⁵ Indikazzjoni waħda li qed ingħixu fl-​“aħħar jiem” biż-​“żminijiet kritiċi” tagħhom “li iebes biex issib tarfhom” hija n-​nuqqas taʼ “affezzjoni naturali.” (2 Timotew 3:1, 3) Għaliex l-​imħabba tal-​familja hija nieqsa, ċerti żgħażagħ jaħarbu mid-​dar, u xi wlied adulti jittraskuraw lill-​ġenituri anzjani tagħhom. (Qabbel Proverbji 23:22.) In-​nuqqas taʼ affezzjoni naturali jidher ukoll fil-​prevalenza taʼ abbuż fuq it-​tfal—xi ġenituri jsawtu lil uliedhom b’mod tant aħrax li jkollhom bżonn jittieħdu l-​isptar. Nuqqas taʼ mħabba mill-​ġenituri huwa evidenti, ukoll, fin-​nuqqas taʼ ħafna ġenituri li jiddixxiplinaw lit-​tfal tagħhom. Li tħalli t-​tfal jagħmlu taʼ rashom mhix evidenza taʼ mħabba imma tammonta għal li ssegwi t-​triq tal-​inqas reżistenza. Missier li verament iħobb lit-​tfal tiegħu se jiddixxiplinahom meta jkun hemm bżonn.—Proverbji 13:24; Ebrej 12:5-11.

6. Agħti eżempji Skritturali taʼ affezzjoni bejn ħbieb.

⁶ Imbagħad hemm il-​kelma Griega phi·li’a, li tindika affezzjoni (mingħajr ebda tifsir sesswali) bejn ħbieb, bħal bejn żewġt irġiel jew nisa maturi. Għandna eżempju mill-​aħjar taʼ dan fl-​imħabba li David u Ġonatan kellhom lejn xulxin. Meta Ġonatan inqatel fil-​battalja, David beka għalih, billi qal: “Jiena mnikket fuqek, ħija Ġonatan, u taʼ gost kbir int kont għalija. Iktar tal-​għaġeb kienet imħabbtek għalija mill-​imħabba minn nisa.” (2 Samwel 1:26) Nitgħallmu wkoll li Kristu kellu ġibda speċjali lejn l-​appostlu Ġwanni magħruf bħala d-​dixxiplu “li għalih Ġesù kellu affezzjoni.”—Ġwann 20:2.

7. X’inhi n-​natura taʼ a·ga’pe, u din l-​imħabba kif intweriet?

⁷ X’kelma Griega uża Pawlu fl-​1 Korintin 13:13, fejn hu semma l-​fidi, it-​tama u l-​imħabba u qal li “l-​akbar minn dawn hi l-​imħabba”? Hawn il-​kelma hi a·ga’pe, l-​istess waħda li uża l-​appostlu Ġwanni meta qal: “Alla hu mħabba.” (1 Ġwann 4:8, 16) Din hi mħabba ggwidata jew iggvernata mill-​prinċipju. Tistaʼ ma tinkludix affezzjoni u ġibda, imma hija emozzjoni jew sentiment bla egoiżmu kkonċernat f’li jagħmel il-​ġid lil oħrajn minkejja jekk min jirċievi jixraqlux jew jekk min jagħti hux se jirċievi xi benefiċċji. Imħabba taʼ din il-​għamla ġiegħlet lil Alla biex jagħti l-​iżjed teżor għażiż taʼ qalbu, l-​Iben uniġenitu tiegħu, Ġesù Kristu, “sabiex kulmin jeżerċita fidi fih jistaʼ ma jinqeridx imma jkollu l-​ħajja taʼ dejjem.” (Ġwann 3:16) Bħalma jfakkarna tant tajjeb l-​appostlu Pawlu: “Bil-​kemm li xi ħadd se jmut għal raġel twajjeb; tabilħaqq, għar-​raġel tajjeb, forsi, xi ħadd saħansitra jissogra li jmut. Imma Alla jirrikkmanda mħabbtu lejna billi, waqt li konna għadna midinbin, Kristu miet għalina.” (Rumani 5:7, 8) Iva, a·ga’pe, tagħmel ġid lil oħrajn hi x’inhi s-​sitwazzjoni tagħhom fil-​ħajja jew l-​ispiża għal dak li qed juri l-​imħabba.

Għala Akbar mill-​Fidi u t-​Tama?

8. A·ga’pe għala hi akbar mill-​fidi?

⁸ Imma Pawlu għala qal li din il-​għamla taʼ mħabba (a·ga’pe) kienet akbar mill-​fidi? Hu kiteb fl-​1 Korintin 13:2: “Jekk għandi l-​għotja tal-​ipprofetizzar u jien midħla mas-​sigrieti sagri kollha u t-​tagħrif kollu, u jekk għandi l-​fidi kollha biex inċaqlaq il-​muntanji minn posthom, imma m’għandix imħabba, ma jien xejn.” (Qabbel Mattew 17:20.) Iva, kieku l-​isforzi tagħna biex nakkwistaw għarfien u nikbru fil-​fidi kellhom isiru għal skop egoistiku, dan ma se jġibilna l-​ebda benefiċċju mingħand Alla. Bl-​istess mod, Ġesù wera li xi wħud kellhom ‘jipprofetizzaw f’ismu, jkeċċu d-​demonji f’ismu, u jwettqu ħafna xogħlijiet taʼ qawwa f’ismu’ imma ma kellhomx ikollhom l-​approvazzjoni tiegħu.—Mattew 7:22, 23.

9. L-​imbabba għala hi akbar mit-​tama?

⁹ Il-​forma taʼ mħabba a·ga’pe għala hija akbar ukoll mit-​tama? Għaliex it-​tama tistaʼ tkun iċċentrata fuqna nfusna, u wieħed jistaʼ jkun ikkonċernat primarjament bil-​benefiċċju għalih innifsu, fil-​waqt li l-​imħabba “ma tfittixx l-​interessi tagħha nfisha.” (1 Korintin 13:4, 5) Barra minn dan, it-​tama—bħalma hi dik li tibqaʼ ħaj matul it-​“tribulazzjoni kbira” għal go dinja ġdida—tieqaf meta dak li hu ttamat għalih jitwettaq. ( Mattew 24:21) Bħalma jgħid Pawlu: “Aħna konna salvati b’din it-​tama; imma tama li tidher mhix tama, għax meta bniedem jara xi ħaġa jittama fiha? Imma jekk nittamaw għal dak li ma narawx, nibqgħu nistennewh bis-​sabar.” (Rumani 8:24, 25) L-​imħabba nfisha tissaporti l-​affarijiet kollha, u qatt ma tonqos. (1 Korintin 13:7, 8) B’hekk, imħabba (a·ga’pe) bla egoiżmu hi akbar kemm mill-​fidi kif ukoll mit-​tama.

Akbar mill-​Għerf, il-​Ġustizzja, u l-​Qawwa?

10. Għala jistaʼ jingħad li l-​imħabba hi l-​akbar mill-​erbaʼ attributi kardinali t’Alla?

¹⁰ Ejjew issa nikkunsidraw l-​erbaʼ attributi kardinali taʼ Alla Jehovah: għerf, ġustizzja, qawwa, u mħabba. Jistaʼ jingħad ukoll li l-​imħabba hi l-​akbar minn dawn? Iva tabilħaqq. Għala? Għaliex l-​imħabba hija l-​forza li tqanqal wara kull ħaġa li jagħmel Alla. Huwa għalhekk li l-​appostlu Ġwanni kiteb: “Alla hu mħabba.” Iva, Jehovah hu l-​personifikazzjoni tal-​imħabba. (1 Ġwann 4:8, 16) Imkien fl-​Iskrittura ma naqraw li Alla hu għerf, ġustizzja, jew qawwa. Minflok, jintqalilna li Jehovah jippossjedi dawn il-​kwalitajiet. (Ġob 12:13; Salm 147:5; Danjel 4:37) Fih dawn l-​erbaʼ attributi huma bbilanċjati b’mod perfett. Imqanqal mill-​imħabba, Jehovah iwettaq il-​għanijiet tiegħu billi juża t-​tliet attributi l-​oħra jew billi jagħti kas tagħhom.

11. X’kien li qanqal lil Jehovah biex joħloq l-​univers u l-​ħlejjaq spirti u umani?

¹¹ Għalhekk, mela, x’kien li qanqal lil Jehovah biex joħloq l-​univers u ħlejjaq intelliġenti spirti umani? Kien il-​għerf jew il-​qawwa? Le, għax Alla sempliċement uża l-​għerf u l-​qawwa tiegħu fil-​ħolqien. Per eżempju, naqraw: “Jehovah innifsu fil-​għerf sejjes l-​art.” (Proverbji 3:19) Iżjed minn hekk, l-​attribut tiegħu taʼ ġustizzja ma kienx jirrikjedi li hu joħloq aġenti morali ħielsa. L-​imħabba t’Alla wasslitu biex jaqsam il-​ferħ taʼ eżistenza intelliġenti maʼ oħrajn. Kienet l-​imħabba li sabet triq biex tneħħi l-​kundanna li l-​ġustizzja poġġiet fuq l-​umanità minħabba d-​dnub taʼ Adam. (Ġwann 3:16) Iva, u kienet l-​imħabba li qanqlet lil Jehovah biex jippjana li bnedmin ubbidjenti għandhom igħixu fil-​Ġenna tal-​art li ġejja.—Luqa 23:43.

12. Kif għandna nirreaġixxu għall-​qawwa, il-​ġustizzja, u l-​imħabba t’Alla?

¹² Minħabba l-​qawwa suprema t’Alla li jistaʼ kollox, aħna ma nissograwx li nqanqluh għall-​għira. Pawlu staqsa: “‘Qegħdin aħna nqanqlu lil Jehovah għall-​għira’? M’aħniex iktar b’saħħitna minnu, hux hekk?” (1 Korintin 10:22) Naturalment, Jehovah hu “Alla għajjur,” mhux f’sens ħażin, imma f’li “jesiġi devozzjoni esklussiva.” (Eżodu 20:5; King James Version) Bħala Kristjani, aħna mmeraviljati bil-​ħafna manifestazzjonijiet tal-​għerf bla tarf t’Alla. (Rumani 11:33-35) Irrispett kbir tagħna lejn il-​ġustizzja tiegħu għandu jġigħelna nżommu ’l bogħod kemm jistaʼ jkun milli nidinbu apposta. (Ebrej 10:26-31) Imma l-​imħabba bla dubju hija l-​akbar fost l-​erbaʼ attributi prinċipali t’Alla. U hija l-​imħabba bla egoiżmu taʼ Jehovah li tiġbidna lejh u ġġigħelna rridu nogħġbuh, inqimuh, u naqsmu fit-​taqdis tal-​isem qaddis tiegħu.—Proverbji 27:11.

L-​Akbar Fost il-​Frott tal-​Ispirtu

13. X’pożizzjoni għandha l-​imħabba fost il-​frottiet tal-​ispirtu t’Alla?

¹³ L-​imħabba x’pożizzjoni għandha fost id-​disaʼ frottiet tal-​ispirtu, msemmija f’​Galatin 5:22, 23? Dawn huma “l-​imħabba, il-​ferħ, il-​paċi, is-​sabar fit-​tul, il-​qalb tajba, it-​tjubija, il-​fidi, il-​ħlewwa, ir-​rażna.” B’raġuni tajba Pawlu poġġa l-​imħabba l-​ewwel fil-​lista. Hija l-​imħabba akbar mill-​ferħ, il-​kwalità li hu jsemmi warajha? Iva, hi, għax ma jistaʼ jkun hemm edba ferħ dejjiemi mingħajr imħabba. Fil-​fatt, id-​dinja hija tant bla ferħ minħabba l-​egoiżmu, n-​nuqqas taʼ mħabba. Imma x-​Xhieda taʼ Jehovah għandhom imħabba bejniethom, u għandhom imħabba lejn missierhom tas-​sema. Mela għandna nistennew li huma jkunu ferħanin, u ġie mħabbar li kellhom “igħajtu bil-​ferħ minħabba l-​qagħda tajba tal-​qalb.”—Isaija 65:14.

14. Għala jistaʼ jingħad li l-​imħabba hi akbar mill-​frotta tal-​ispirtu tal-​paċi?

¹⁴ L-​imħabba hija wkoll akbar mill-​frotta tal-​ispirtu tal-​paċi. Minħabba n-​nuqqas taʼ mħabba, d-​dinja mimlija b’tilwim u ġlied. Imma n-​nies taʼ Jehovah huma fil-​paċi bejniethom mal-​art kollha. Veru fil-​każ tagħhom hu l-​kliem tas-​salmista: “Jehovah innifsu se jbierek lill-​poplu tiegħu bil-​paċi.” (Salm 29:11) Huma għandhom din il-​paċi għaliex huma għandhom il-​marka li tidentifika lill-​Kristjani veri, jiġifieri, l-​imħabba. (Ġwann 13:35) L-​imħabba waħedha tistaʼ tegħleb lill-​fatturi kollha tal-​firda, kemm jekk huma razzjali, nazzjonali, jew kulturali. Hija “rabta perfetta taʼ għaqda.”—Kolossin 3:14.

15. Ir-​rwol superlattiv tal-​imħabba kif jidher meta titqabbel mal-​frotta tal-​ispirtu tas-​sabar fit-​tul?

¹⁵ Ir-​rwol superlattiv tal-​imħabba jidher ukoll meta titqabbel mas-​sabar fit-​tul, li tissaporti bil-​paċenzja l-​ħażen jew l-​ipprovokar. Li jkollok is-​sabar fit-​tul ifisser li tkun paċenzjuż kif ukoll bil-​mod biex tagħdab. Xi jġiegħel lin-​nies li jkunu bla paċenzja u li jirrabjaw malajr? M’hijiex nuqqas taʼ mħabba? Madankollu, Missierna tas-​sema juri sabar fit-​tul u “bil-​mod biex jirrabja.” (Eżodu 34:6; Luqa 18:7) Għala? Għax iħobbna u “ma jixtieqx li xi ħadd jinqered.”—2 Pietru 3:9.

16. L-​imħabba kif titqabbel mal-​qalb tajba, it-​tjubija, il-​ħlewwa, u r-​rażna?

¹⁶ Qabel rajna għala l-​imħabba hi akbar mill-​fidi, u raġunijiet li ngħataw japplikaw għall-​bqija tal-​frott tal-​ispirtu, jiġifieri, il-​qalb tajba, it-​tjubija, il-​ħlewwa u r-​rażna. Dawn kollha huma kwalitajiet neċessarji, imma ma jkunux taʼ benefiċċju għalina mingħajr l-​imħabba, saħansitra bħalma nnota Pawlu fl-​1 Korintin 13:3, fejn kiteb: “Jekk nagħti ġidi kollu biex nitmaʼ lil oħrajn, u jekk nagħti ġismi, biex inkun nistaʼ niftaħar, imma m’għandix imħabba, m’għandi ebda qligħ affattu.” Mill-​banda l-​oħra, hija l-​imħabba li tipproduċi kwalitajiet bħall-​qalb tajba, t-​tjubija, l-​fidi, l-​ħlewwa, u r-​rażna. B’hekk, Pawlu ssokta jgħid li l-​imħabba hija ħanina u li “tiflaħ kollox, temmen kollox, tittama kollox, tissaporti kollox.” Iva, u “l-​imħabba qatt ma tfalli.” (1 Korintin 13:4, 7, 8) Sewwa ġie osservat li l-​frottiet l-​oħra tal-​ispirtu huma manifestazzjonijiet, jew aspetti varjati, tal-​imħabba, li hi msemmija l-​ewwel. Verament, jirriżulta li minn fost id-​disaʼ frottiet tal-​ispirtu, l-​imħabba hi tabilħaqq l-​akbar waħda.

17. Liema stqarrijiet skritturali jappoġġjaw il-​konklużjoni li l-​imħabba hija l-​akbar frotta tal-​ispirtu?

¹⁷ B’appoġġ għall-​konklużjoni li l-​imħabba hija l-​akbar fost il-​frottiet tal-​ispirtu t’Alla hemm il-​kliem taʼ Pawlu: “Tkunu midjunin maʼ ħadd f’ebda ħaġa, ħlief li tħobbu lil xulxin; għax dak li jħobb lil sieħbu wettaq il-​liġi. Għax il-​kodiċi tal-​liġi . . . hi miġbura f’din il-​kelma, jiġifieri, ‘Trid tħobb lil ġarek bħalek innifsek.’ L-​imħabba ma taħdimx il-​ħażen għall-​ġar taʼ dak li jkun; għalhekk l-​imħabba hija t-​twettieq tal-​liġi.” (Rumani 13:8-10) B’mod l-​iktar xieraq, id-​dixxiplu Ġakbu jirreferi għal dik il-​liġi biex tħobb lil għajrek bħalek innifsek bħala “l-​liġi sultana.”—Ġakbu 2:8.

18. Liema evidenza oħra hemm li l-​imħabba hija l-​akbar kwalità?

¹⁸ Għad hemm iżjed testimonjanza li l-​imħabba hi l-​akbar kwalità? Iva, tabilħaqq. Ikkunsidra x’ġara meta wieħed skrib staqsa lil Ġesù: “Liema kmandament hu l-​ewwelnett?” Hu setaʼ b’mod xieraq stenna li Ġesù jikkwota xi wieħed mill-​Għaxar Kmandamenti. Imma Ġesù kkwota minn Dewteronomju 6:4, 5 u qal: “L-​ewwel hu, ‘Isma’, O Iżrael, Jehovah Alla tagħna huwa Jehovah wieħed, u int trid tħobb lil Jehovah Alla tiegħek b’qalbek kollha u b’ruħek kollha u b’moħħok kollu u b’saħħtek kollha.’” Imbagħad Ġesù żied: “It-​tieni hu dan, ‘Int trid tħobb lil ġarek bħalek innifsek.’ M’hemm ebda kmandament ieħor akbar minn dawn.”—Mark 12:28-31.

19. Liema huma xi frottiet li jispikkaw taʼ a·ga’pe?

¹⁹ Verament, Pawlu ma esaġerax meta semma l-​fidi, t-​tama, u l-​imħabba u qal: “L-​akbar minn dawn hi l-​imħabba.” Meta tintwera l-​imħabba din tirriżulta f’relazzjonijiet tajbin maʼ Missierna tas-​sema u oħrajn, inklużi dawk fil-​kongregazzjoni u l-​membri tal-​familji tagħna. L-​imħabba għandha effett li jibni fuqna. U l-​artiklu li jmiss se juri eżatt kemm tistaʼ tkun premjanti l-​imħabba vera.

Kif Se Twieġeb?

◻ L-​imħabba kif inhi akbar mill-​fidi u t-​tama?

◻ X’inhi a·ga’pe, u kif tintwera mħabba bħal din?

◻ L-​imħabba għala hija l-​akbar fost l-​erbaʼ attributi principali t’Alla?

◻ B’liema modi hija l-​imħabba akbar mill-​frottiet l-​oħra tal-​ispirtu?