ARTÍCULO ÑA̱ KAʼVIYÓ 31
YAA 111 Ná kusi̱í-iniyó
¿Á sa̱kúaʼún ña̱ kusi̱í-iniún?
“Sa̱kuaʼi̱ kusi̱í-inii̱ ni nda̱a̱ ndáaka ña̱ yáʼi̱ nu̱ú” (FILIP. 4:11).
ÑA̱ KA̱ʼA̱NYÓ XA̱ʼA̱
Si̱í koo iniyó tá táxiyó tíxa̱ʼvi xa̱ʼa̱ ndiʼi ña̱ʼa ta vitá íyo iniyó ta ndákanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndakiʼinyó chí nu̱únínu.
1. ¿Ndáaña kúni̱ kachi ña̱ kusi̱í-iniyó xíʼin ña̱ xa̱a̱ kúúmiíyó ta ndáaña xíniñúʼu chika̱a̱yó ndee̱ keʼéyó?
¿Á KÚSI̱Í-INIÚN xíʼin ña̱ kúúmiíún? Ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ si̱íva íyoún saáchi ndíʼi̱ka-iniún xa̱ʼa̱ ña̱ kúúmiíún nu̱úka ña̱ sa̱ún xa̱ʼa̱ ña̱ kǒo kúúmiíún. Su̱ví ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ kusi̱í kuití iniyó xíʼin ña̱ xa̱a̱ kéʼéyó á ña̱ kúúmiíyó. Tá kúú ná chika̱a̱kayó ndee̱ ña̱ ku̱a̱ʼáka chiñu keʼéyó nu̱ú Jehová (Rom. 12:1; 1 Tim. 3:1). Soo ni saá kúsi̱íva-iniyó xa̱ʼa̱ chiñu ña̱ xa̱a̱ kúúmiíyó ti̱xin ñuu Ndióxi̱ ni ta̱ʼán ndakiʼinyó chiñu ña̱ kúni̱níyó kuumiíyó.
2. ¿Nda̱chun iin ña̱ i̱yo kúú ña̱ va̱ása kusi̱íka-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱a̱ kúúmiíyó?
2 Tá va̱ása kúsi̱í-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ kúúmiíyó kivi keʼéyó ña̱ va̱ása va̱ʼa. Tá kúú savana kivi kixáʼana kachíñuna ku̱a̱ʼání hora ña̱ satána ña̱ʼa ña̱ va̱ása xíniñúʼuna. Sava na̱ hermano kíxáʼana íxakuíʼnána xu̱ʼún á inkaka ña̱ʼa ña̱ kúni̱na kuumiína. Sana ndákanixi̱nína: “Xíniñúʼuvai̱ña”, “Xa̱a̱ ku̱a̱ʼání tiempo ndátuíi̱ ña̱ kuumiíi̱ña”, á kivitu kachina: “Kivi kiʼi̱n xu̱ʼún yóʼo ta tándi̱ʼi sandándikói̱ña”. Soo ña̱ ixakuíʼnayó iin ña̱ʼa ña̱ sáa̱-ini Jehová xínira kúú ña̱yóʼo chi íxayaku̱a̱ña ki̱vi̱ra (Prov. 30:9). Savana ndákava-inina saáchi kǒo níndakiʼinna chiñu ña̱ xi̱kuni̱na kuumiína ti̱xin ñuu Ndióxi̱ ta xa̱ʼa̱ ña̱kán nda̱a̱ ku̱xíkána nu̱ú Jehová (Gál. 6:9). ¿Ndáa xa̱ʼa̱ kúú ña̱ xáa̱ iin na̱ ndásakáʼnu Jehová ndákanixi̱nína saá? Sana xa̱ʼa̱ ña̱ loʼo tá loʼo va̱ása níkusi̱íka-inina xíʼin ña̱ xa̱a̱ kúúmiína.
3. ¿Ndáaña káʼa̱n Filipenses 4:11, 12 xíʼinyó?
3 Kivi xa̱a̱yó va̱ása kusi̱íka-iniyó xíʼin ña̱ xa̱a̱ kúúmiíyó soo xíniñúʼu sakúaʼayó ña̱ kusi̱í-iniyó xíʼin ña̱ xa̱a̱ kúúmiíyó. Ta̱ apóstol Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra: “Sa̱kuaʼi̱ kusi̱í-inii̱ ni nda̱a̱ ndáaka ña̱ yáʼi̱ nu̱ú” (kaʼvi Filipenses 4:11, 12). Tá ni̱ka̱ʼa̱nra tu̱ʼun yóʼo ini veʼeka̱a xi̱ndika̱a̱ra soo nisaá xi̱kusi̱íva-inira. Tá íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ kusi̱í-iniyó xíʼin ña̱ kúúmiíyó, ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ Pablo xíʼin ña̱ ke̱ʼéra náʼa̱ña nu̱úyó ña̱ kiviva kusi̱í-iniyó xíʼin ña̱ kúúmiíyó. ¿Ndáa ki̱ʼva sakúaʼayó kusi̱í-iniyó ni nda̱a̱ ndáaka ña̱ yáʼayó nu̱ú? Nu̱ú artículo yóʼo ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ u̱ni̱ ña̱ʼa ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó.
NÁ TAXIYÓ TÍXA̱ʼVI XA̱ʼA̱ ÑA̱ XA̱A̱ KÚÚMIÍYÓ
4. ¿Ndáa ki̱ʼva kusi̱í-iniyó tá táxiyó tíxa̱ʼvi xa̱ʼa̱ ña̱ kúúmiíyó? (1 Tesalonicenses 5:18).
4 Tá ndiʼi tiempo táxiyó tíxa̱ʼvi xa̱ʼa̱ ña̱ kúúmiíyó kusi̱íka-iniyó (kaʼvi 1 Tesalonicenses 5:18). Tá kúú tá táxiyó tíxa̱ʼvi xa̱ʼa̱ ña̱ ndixa xíniñúʼuyó, ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ va̱ása kundi̱ʼiní-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ kǒo kúúmiíyó. Tá chíndayáʼviyó ña̱ kéʼéyó nu̱ú Jehová vitin, ña̱yóʼo chindeéña miíyó ña̱ viíka keʼéyó chiñu nu̱úra ta va̱ása ndakaniníxi̱níyó xa̱ʼa̱ chiñu ña̱ kúni̱yó kuumiíyó. Biblia káʼa̱nña xíʼinyó ña̱ ná taxiyó tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ Jehová tá kéʼéyó oración nu̱úra. Tá kéʼéyó saá Ndióxi̱ sandíkora-iniyó ta nda̱a̱ miíyó kǒo kunda̱a̱-ini ndáa ki̱ʼva sandíkora-iniyó (Filip. 4:6, 7).
5. ¿Ndáaña ta̱xi Jehová ndaʼa̱ na̱ Israelita ña̱ va̱ʼa kusi̱í-inina? (Koto na̱ʼná).
5 Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ na̱ Israelita, na̱yóʼo ku̱a̱ʼání yichi̱ xi̱ka̱ʼa̱n kúáchina xa̱ʼa̱ Jehová saáchi xi̱ndakaʼánna xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱xixina chí Egipto (Núm. 11:4-6). I̱xayo̱ʼvi̱vaña xíʼinna tá ni̱xi̱kana nu̱ú ñuʼú yi̱chí soo kusi̱íkava-inina tá níchindayáʼvina ndiʼi ña̱ xa̱a̱ ke̱ʼé Jehová xa̱ʼa̱na. Xi̱xiniñúʼu ndakaʼánna ña̱ chi̱ndaʼá Jehová 10 tu̱ndóʼo sa̱tá na̱ ñuu Egipto saáchi na̱yóʼo xi̱ ixandi̱va̱ʼanína xíʼinna ta xi̱kachíñuna nu̱úna. Tá ke̱ena chí Egipto ku̱a̱ʼání oro, plata xíʼin ti̱ko̱to̱ nda̱kiʼinna ku̱a̱ʼa̱n xíʼinna (Éx. 12:35, 36). Jehová xi̱niñúʼura ndee̱ra ña̱ nda̱taʼvíra tá mar Rojo ta saá xi̱nu na̱ israelita nu̱ú na̱ soldado ta̱ faraón. Ta ndiʼi tiempo ña̱ ni̱xi̱kana nu̱ú ñuʼú yi̱chí, Jehová ta̱xira maná xi̱xina. ¿Nda̱chun va̱ása níxi̱kusi̱íka-inina? Su̱ví xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuma̱ní ña̱ʼa kuxuna kúúña chi va̱ása níxi̱taxina tíxa̱ʼvi xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuumiína.
¿Nda̱chun va̱ása níkusi̱íka-ini na̱ israelita? (Koto párrafo 5).
6. ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ taxiyó tíxa̱ʼvi xa̱ʼa̱ ña̱ kúúmiíyó?
6 ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ taxiyó tíxa̱ʼvi xa̱ʼa̱ ña̱ kúúmiíyó? Ña̱ nu̱ú, ná taváyó tiempo ña̱ ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ʼa ña̱ kúúmiíyó. Kivi kaʼyíyó iin á u̱vi̱ ña̱ʼa ña̱ kivi taxiyó tíxa̱ʼvi xa̱ʼa̱ (Lam. 3:22, 23). Ña̱ u̱vi̱, ndiʼi ki̱vi̱ ná taxiyó tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ Jehová xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱a̱ kéʼéra xa̱ʼa̱yó ta saátu ná taxiyó tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ inkana (Sal. 75:1). Ña̱ u̱ni̱, ná kuumiíyó na̱ migoyó na̱ ndiʼi tiempo táxi tíxa̱ʼvi. Tá na̱ migoyó táxina tíxa̱ʼvi xa̱ʼa̱ ña̱ kúúmiína saátu keʼé miíyó soo tá va̱ása kúsi̱í-inina xíʼin ña̱ kúúmiína saátu xa̱a̱ miíyó keʼéyó (Deut. 1:26-28; 2 Tim. 3:1, 2, 5). Tá ndiʼi tiempo táxiyó tíxa̱ʼvi xa̱ʼa̱ ña̱ kúúmiíyó chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ va̱ása sa̱a̱yó xa̱ʼa̱ ña̱ kǒo kúúmiíyó.
7. ¿Ndáaña chi̱ndeétáʼan xíʼin ñá Aci ña̱ kusi̱íka-iniñá?
7 Ná kotoyó ña̱ ndo̱ʼo iin ñá hermana naní Aci ñá íyo chí Indonesia. Ñáyóʼo káchiñá: “Tá xi̱ndika̱a̱ kue̱ʼe̱ COVID-19, ki̱xáʼíi̱ chítáʼi̱n ña̱ xi̱ndoʼi̱ xíʼin ña̱ xi̱ndoʼo inka na̱ hermano ta xa̱ʼa̱ ña̱kán va̱ása níxi̱kusi̱íka-inii̱” (Gál. 6:4). ¿Ndáaña chi̱ndeétáʼan xíʼinñá? Ñáyóʼo káchiñá: “Xi̱ndakanixi̱níi̱ xa̱ʼa̱ bendición ña̱ xi̱ndakiʼi̱n ndiʼi ki̱vi̱ ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa ña̱ xi̱kuumiíi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ ndíka̱i̱ ti̱xin ñuu Jehová. Ki̱xáʼíi̱ táxi tíxa̱ʼvi ndaʼa̱ Jehová xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ta xi̱kusi̱íní-inii̱”. Ña̱ kundiku̱nyó yichi̱ ñá hermana yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kusi̱í-iniyó tá ndákava-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼoyó.
VITÁ NÁ KOO INIYÓ
8. ¿Ndáaña ndo̱ʼo ta̱ Baruc?
8 Ni̱xi̱yo iin tiempo ña̱ nda̱kava-ini ta̱ Baruc ta̱ ni̱xi̱yo secretario ta̱ profeta Jeremías xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱ndoʼora. Xi̱chindeétáʼanra xíʼin ta̱ Jeremías ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nra xíʼin na̱ israelita ña̱ sandíʼi-xa̱ʼa̱ Jehová miína xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ása níxiniso̱ʼonara. Ni̱xi̱yo iin tiempo ña̱ na̱ndósó-inira ña̱ keʼéra ña̱ kúni̱ Jehová, xa̱ʼa̱ ña̱kán ni̱ndi̱ʼi̱ka-inira xa̱ʼa̱ miíra ta xi̱kuni̱ra keʼéra ña̱ kúni̱ miíra. Jehová xi̱niñúʼura ta̱ Jeremías ña̱ va̱ʼa ka̱ʼa̱nra xíʼinra: “Nina ña̱ ku̱i̱ká xíʼin ña̱ ndukáʼnún ndíʼi̱-iniún xa̱ʼa̱. Va̱ása ndukúkaún ña̱yóʼo” (Jer. 45:3-5). Ña̱yóʼo kúni̱ kachina ña̱ xi̱niñúʼu kusi̱í-inira xíʼin ña̱ xi̱kuumiíra. Ta̱ Baruc ka̱ndíxara consejo yóʼo ta saá sa̱kúsi̱íra-ini Jehová.
9. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ káʼa̱n 1 Corintios 4:6, 7? (Koto na̱ná).
9 Iin ta̱ hermano kivi ndakanixi̱níra ña̱ xíniñúʼu ndakiʼinra iin chiñu ti̱xin ñuu Jehová. Sana xíni̱níra keʼéra iin ña̱ʼa, ndeéní káchíñura á xa̱a̱ ku̱a̱ʼá tiempo káchíñura nu̱ú Jehová á sana xa̱a̱ kéʼéra u̱ni̱ ña̱ xa̱a̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ yóʼo, soo sana inkana nda̱kiʼin chiñu ña̱ xi̱kuni̱ra. ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinra ña̱ kǒo ndakava-inira? Kivi ndakanixi̱níra xa̱ʼa̱ ña̱ ka̱ʼyí ta̱ apóstol Pablo nu̱ú 1 Corintios 4:6, 7 (kaʼviña). Nda̱a̱ ni iin miíyó va̱ása xíniñúʼu nda̱kiʼin chiñu ña̱ xa̱a̱ kúúmiíyó chi Jehová kúú ta̱ táxi ña̱yóʼo ndaʼa̱yó (Rom. 12:3, 6; Efes. 2:8, 9).
Nda̱a̱ ndáaka ña̱ xíniyó keʼéyó Jehová kúú ta̱ ta̱xiña ndaʼa̱yó. (Koto párrafo 9).c
10. ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ vitá koo iniyó?
10 Ña̱ ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ ke̱ʼé ta̱ Jesús chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ vitá koo iniyó. Ta̱yóʼo nda̱katara xa̱ʼa̱ na̱ apóstol ni xi̱kuura se̱ʼe Ndióxi̱ ta xi̱kuumiíra iin chiñu ña̱ ndáyáʼviní. Ta̱ apóstol Juan ka̱ʼyíra ña̱yóʼo: “Xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱a̱ xíni̱ ta̱ Jesús ña̱ nda̱taxi yivára ndiʼi ña̱ʼa ndaʼa̱ra, ta saátu ña̱ ndikóra chí nu̱ú íyo Ndióxi̱, [...] ki̱xáʼara ndákatara xa̱ʼa̱ na̱ discípulora” (Juan 13:3-5). Ta̱ Jesús kivi ndakanixi̱níra ña̱ na̱ discípulora xíniñúʼu ndakata xa̱ʼa̱ra. Nda̱a̱ ni iin yichi̱ va̱ása níndakanixi̱níra ña̱ viíní koora ta nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa kǒo kuma̱ní nu̱úra (Luc. 9:58). Vitá ni̱xi̱yo inira ta xa̱ʼa̱ ña̱kán xi̱kusi̱í-inira xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuumiíra. Va̱ʼaní yichi̱ chi̱núura nu̱úyó (Juan 13:15).
11. ¿Ndáaña chi̱ndeétáʼan xíʼin ta̱ Dennis ña̱ vitá koo inira?
11 Iin ta̱ hermano ta̱ íyo chí Países Bajos ta̱ naní Dennis káʼa̱nra ña̱ chíka̱a̱níra ndee̱ ña̱ vitá koo inira táki̱ʼva ke̱ʼé ta̱ Jesús soo sava yichi̱ íxayo̱ʼvi̱níña xíʼinra. Ta̱yóʼo káchira: “Tá kíʼi̱n kuenta ña̱ táxina chiñu ña̱ kúnii̱ kuumiíi̱ ndaʼa̱ inkana, sava yichi̱ kǒo kútói̱ ña̱ kéʼéna á kíxáʼa sái̱. Tá ndóʼi̱ saá kíxáʼíi̱ káʼvii̱ ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ xíniñúʼu vitá koo inii̱. Nu̱ú aplicación JW Library®, kúúmiíi̱ etiqueta nu̱ú va̱xi texto ña̱ káʼa̱n ña̱ xíniñúʼu vitá koo inii̱ ta ña̱yóʼo chíndeétáʼanña xíʼi̱n ña̱ kamaka ndaniʼíi̱ña ta kaʼvi tukui̱ña. Saátu sánui̱ sava discurso ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ vitá koo iniyó nu̱ú teléfono ña̱ kúúmiíi̱.a Sa̱kuaʼi̱, ndiʼi ña̱ kéʼéyó kéʼéyóña xa̱ʼa̱ ña̱ ndásakáʼnuyó Jehová ta su̱ví xa̱ʼa̱ ña̱ ndukáʼnu miíyó kéʼéyóña. Ndiʼi ña̱yóʼo kuenta Jehová kúúña ta táxira ña̱ ná kachíñuyó nu̱úra”. Tá ndóʼoyó táki̱ʼva ndóʼo ta̱ hermano yóʼo, ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ vitá koo iniyó. Saá kúú ña̱ viíka kutáʼanyó xíʼin Jehová ta kusi̱íka-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ kúúmiíyó (Sant. 4:6, 8).
NÁ NDAKANIXI̱NÍYÓ XA’A ÑA NDÁTUYÓ CHÍ NUÚNÍNU
12. ¿Ndáaña chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kusi̱í-iniyó ni nda̱a̱ ndáaka ña̱ yáʼayó nu̱ú? (Isaías 65:21-25).
12 Ña̱ ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó chí nu̱únínu chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kusi̱í-iniyó ni nda̱a̱ ndáaka ña̱ yáʼayó nu̱ú. Jehová kúnda̱a̱-inira ña̱ tiempo ña̱ ndóoyó vitin yo̱ʼvi̱ní kooña chi saá ni̱ka̱ʼa̱nra nu̱ú libro ña̱ ka̱ʼyí ta̱ Isaías ta saátu ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ sandíʼi-xa̱ʼa̱ra ndiʼi ña̱ sáxo̱ʼvi̱ miíyó (kaʼvi Isaías 65:21-25).b Nu̱ú ñuyǐví xa̱a̱ ndiʼiyó kuumiíyó veʼe ña̱ liviní, va̱ʼaní kooyó iniña, kuumiíyó chiñu ña̱ kútóoyó, ya̱si̱nní koo ña̱ kuxuyó ta kǒo kue̱ʼe̱ kuumiíyó. Ni va̱ása yi̱ʼvíkayó ña̱ kundoʼoyó ña̱ va̱ása va̱ʼa á ña̱ kundoʼo na̱ se̱ʼeyó (Is. 32:17, 18; Ezeq. 34:25). Ndixava xi̱nuña ta liviní koo.
13. ¿Nda̱chun ndáyáʼviní ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó chí nu̱únínu?
13 ¿Nda̱chun ndáyáʼviní ña̱ ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó chí nu̱únínu tiempo vitin? Saáchi ndóoyó “ki̱vi̱ nu̱ú ndíʼi” ta ndiʼiyó kúúmií tu̱ndóʼo ña̱ yo̱ʼvi̱ní (2 Tim. 3:1). Jehová ndiʼi ki̱vi̱ níʼira yichi̱ nu̱úyó, chíndeétáʼanra xíʼinyó, táxira ndee̱ ndaʼa̱yó ta saátu táxira ña̱ xíniñúʼuyó (Sal. 145:14). Ni yáʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo ña̱ yo̱ʼvi̱ní, ña̱ káʼa̱nra taxira ndaʼa̱yó chí nu̱únínu kúú ña̱ chíndeétáʼanníka xíʼinyó. Sana ndeéní káchíñuyó ña̱ va̱ʼa taxiyó ña̱ kuxu na̱ veʼeyó. Soo kúnda̱a̱-iniyó ña̱ su̱ví ndiʼi tiempo kooyó saá, saáchi Jehová káʼa̱nra xíʼinyó ña̱ nu̱ú ñuyǐví xa̱á taxira ndiʼi ña̱ xíniñúʼuyó (Sal. 9:18; 72:12-14). Sana kúúmiíyó iin kue̱ʼe̱ ña̱ ndeéní ta sáxo̱ʼvi̱níña miíyó á ndákava-iniyó soo su̱ví ndiʼi tiempo kuumiíyó ña̱yóʼo. Saáchi Ndióxi̱ ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ nu̱ú ñuyǐví xa̱á va̱ása kuumiíkayó kue̱ʼe̱ ta va̱ása kuvikayó (Apoc. 21:3, 4). Ña̱yóʼo chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kǒo ndi̱ʼika-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼoyó vitin. Ni íxandi̱va̱ʼana xíʼinyó á kúúmiíyó iin kue̱ʼe̱ á ni̱xi̱ʼi̱ iin na̱ veʼeyó á ni nda̱a̱ ndáaka ña̱ yáʼayó nu̱ú, kiviva kusi̱í-iniyó. ¿Nda̱chun? Saáchi ni nda̱a̱ ndáaka ña̱ yáʼayó nu̱ú kúnda̱a̱-iniyó ña̱ ndiʼi tu̱ndóʼo loʼova tiempo kooña ta nu̱ú ñuyǐví xa̱á ndiʼi ña̱ sáxo̱ʼvi̱ miíyó ndiʼi-xa̱ʼa̱ña (2 Cor. 4:17, 18).
14. Ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó chí nu̱únínu, ¿ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼanña xíʼinyó?
14 Ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó chí nu̱únínu, ¿ndáa ki̱ʼva chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kusi̱í-iniyó xíʼin ña̱ xa̱a̱ kúúmiíyó? Ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó chí nu̱únínu íyoña nda̱a̱ táki̱ʼva íyo lente ña̱ chíndeétáʼan xíʼinyó ña̱ koto káxiyó ndáa ki̱ʼva kooyó nu̱ú ñuyǐví xa̱á. Tá kúma̱ní xu̱ʼún nu̱úyó kivi ndakanixi̱níyó ndáa ki̱ʼva kooyó nu̱ú ñuyǐví xa̱á nu̱ú kǒoka xu̱ʼún koo, va̱ása kuníkakayó ni va̱ása koo na̱ yiví ndáʼvi. Tá ndákava-iniyó saáchi va̱ása níndakiʼinyó chiñu ña̱ xi̱kuni̱yó, nu̱ú ñuyǐví xa̱á va̱ása kundi̱ʼikaví-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo ta ku̱a̱ʼání tiempo kachíñuyó nu̱ú Jehová (1 Tim. 6:19). Sana tiempo vitin ku̱a̱ʼání tu̱ndóʼo yáʼayó nu̱ú ta íxayo̱ʼvi̱ña xíʼinyó ña̱ ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó chí nu̱únínu soo tá chíkaa̱yó ndee̱ ña̱ keʼéyóña va̱ása ixayo̱ʼvi̱kaña xíʼinyó.
15. ¿Ndáaña sákuaʼayó xíʼin ña̱ ndóʼo ñá Christa?
15 Ná kotoyó ña̱ ndo̱ʼo ñá Christa, ñá síʼi ta̱ Dennis ta̱ ni̱ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ nu̱ú párrafo 11. Ñáyóʼo káchiñá: “Kúúmiíi̱ iin kue̱ʼe̱ ña̱ íxavitá yi̱ʼi̱ ta xa̱ʼa̱ ña̱kán xíniñúʼu koi̱ nu̱ú silla de rueda chi kǒo kivi kakai̱ ixaaña. Ku̱a̱ʼání tiempo kándúʼíi̱ nu̱ú xi̱to ta kúʼvi̱níi̱. Xa̱a̱ íyo loʼo tiempo ta̱ doctor ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼi̱n ña̱ va̱ása nduva̱ʼíi̱. Ndi̱ku̱n nda̱kanixi̱níi̱: ‘Ta̱yóʼo kǒo ndákanixi̱níra nda̱a̱ táki̱ʼva ndákanixi̱níi̱ xa̱ʼa̱ ña̱ koo chí nu̱únínu’. Ña̱ ndákanixi̱níi̱ xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo chíndeétáʼanña xíʼi̱n ña̱ kǒo ndi̱ʼiní-inii̱. Nu̱ú ñuyǐví yóʼo xíniñúʼu kundeé-inii̱ soo nu̱ú ñuyǐví xa̱á ndaʼavai̱ ta si̱íní koi̱”.
KǑO ÑA̱ KÚMA̱NÍ NU̱Ú NA̱ KÁCHÍÑU NU̱Ú NDIÓXI̱
16. ¿Nda̱chun ni̱ka̱ʼa̱n ta̱ David ña̱ va̱ása kuma̱ní nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa nu̱ú na̱ íxato̱ʼó Ndióxi̱?
16 Ni kúsi̱íva-iniyó tiempo vitin soo ni saá yáʼavayó nu̱ú tu̱ndóʼo. Ná ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ta̱ rey David, ta̱kán ni̱xi̱ʼi̱ u̱ni̱ se̱ʼera, chi̱kaa̱na ku̱a̱chi síkí miíra ta xi̱kuni̱na kaʼnína miíra. Soo ni saá xi̱kusi̱íva-inira ta ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo xa̱ʼa̱ Jehová: “Va̱ása kuma̱ní nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa nu̱ú na̱ íxato̱ʼó-ñaʼá” (Sal. 34:9, 10). ¿Nda̱chun ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo? Saáchi xi̱kundaa̱-inira ña̱ va̱ása sandíʼi-xa̱ʼa̱ví Jehová ndiʼi tu̱ndóʼo ña̱ yáʼayó nu̱ú soo taxivara ña̱ xíniñúʼuyó (Sal. 145:16). Nda̱a̱ táki̱ʼva ndo̱ʼo ta̱ David, saátu miíyó kivi kusi̱í-iniyó saáchi kúnda̱a̱-iniyó ña̱ chindeétáʼanva Jehová xíʼinyó tá ná ya̱ʼayó nu̱ú tu̱ndóʼo.
17. ¿Nda̱chun kúni̱ún kusi̱í-iniún ni nda̱a̱ ndáaka ña̱ yáʼún nu̱ú?
17 Jehová kúni̱ra ña̱ ná kusi̱í-iniyó ni nda̱a̱ ndáaka ña̱ yáʼayó nu̱ú (Sal. 131:1, 2). Vitin ku̱ndaa̱-iniyó ndáaña xíniñúʼu keʼéyó ña̱ va̱ʼa kusi̱í-iniyó, ña̱kán ná chika̱a̱yó ndee̱ ña̱ taxiyó tíxa̱ʼvi ta saátu ña̱ vitá koo iniyó ta ndakanixi̱níyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndátuyó koo chí nu̱únínu. Saá kúú ña̱ kivi kachiyó: “Sa̱kuaʼi̱ kusi̱í-inii̱” (Filip. 4:11).
YAA 118 Kúni̱ndi̱ kandíxandi̱ yóʼó
a Kivi kotoún u̱vi̱ video ña̱ va̱xi nu̱ú jw.org ña̱ ka̱na nu̱ú ña̱ adoración matutina ña̱ naní: Jehová cuida a los humildes xíʼin El orgullo conduce al desastre.
b Isaías 65:21-25: “Keʼéna veʼe, ta miína koo iniña; ta chiʼina uva ta miína kaxirí. 22 Kǒo keʼéna veʼe ta inkana koo iniña, va̱ása chiʼina ña̱ʼa ta inkana kaxiña. Chi na̱ ñui̱ ku̱a̱ʼákaví tiempo koona táki̱ʼva xíyo iin yitu̱n, ndiʼi chiñu keʼéna kusi̱í-inina xíʼinña. 23 Va̱ása xo̱ʼvi̱kana xíʼin chiñu ña̱ keʼéna, saátu tá ná kaku se̱ʼena va̱ása xo̱ʼvi̱ na̱ va̱lí yóʼo, miína xíʼin se̱ʼena ndakiʼinna bendición Jehová, ta saátu se̱ʼe na̱ se̱ʼena. 24 Tá kúma̱níka ndukúna iin ña̱ʼa nu̱úi̱, ndi̱ku̱n ndakuii̱n yuʼúna. Tá sa̱kán káʼa̱nkana xíʼi̱n, ndi̱ku̱n kuniso̱ʼi̱. 25 Tí lobo xíʼin tí ndikachi inkáchi kutáʼanrí kuxurí, tí león kaxírí ku̱ʼu̱ nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé tí toro, ta tí ko̱o̱ kuxurí ya̱á á yáká. Va̱ása satúkue̱ʼe̱karí ni iinna ta va̱ása sandíʼi̱-xa̱ʼa̱rí ni iin ña̱ʼa chí yuku̱ ña̱ yi̱i̱, káchi Jehová”.
c ÑA̱ KÁʼA̱N XA̱ʼA̱ NA̱ʼNÁ: Iin ta̱ hermano ndásaviíra veʼe nu̱ú ndásakáʼnuyó Ndióxi̱, iin ñá hermana ñá sákuaʼa seña kéʼéna entrevista xíʼinñá ti̱xin iin asamblea ña̱ circuito ta iin ta̱ hermano táxira discurso.