ÑA̱ KIVI CHINDEÉTÁʼAN XÍʼIN IIN FAMILIA | NA̱ XA̱A̱ TI̱NDAʼA̱
¿Á va̱ʼa kundoo xíʼin táʼanyó tá kúma̱níka tindaʼa̱yó?
Ku̱a̱ʼání na̱ yiví xa̱a̱ ndóo xíʼin táʼanna ni kúma̱níka tindaʼa̱na. Savana kéʼéna ña̱yóʼo ña̱ va̱ʼa kotona á kivi vií kutáʼanna tasaá kunda̱a̱-inina á va̱ʼa koona xíʼin táʼanna tá xa̱a̱ ná tindaʼa̱na. ¿Á iin ña̱ va̱ʼa kúú ña̱ koona xíʼin táʼanna tá kúma̱níka tindaʼa̱na?
Nu̱ú artículo yóʼo kunda̱a̱-iniyó xa̱ʼa̱ pregunta yóʼo:
¿Ndáaña káʼa̱n Biblia xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo?
Biblia káʼa̱nña ña̱ iin ku̱a̱chi kúú ña̱ ku̱su̱n xíʼin táʼan na̱ yiví tá kúma̱níka tindaʼa̱na. Ña̱yóʼo kúú ña̱ káʼa̱nña: “Kǒo ki̱ʼvindó ku̱a̱chi kini” (1 Tesalonicenses 4:3; 1 Corintios 6:18). Ña̱yóʼo káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱su̱n iin ta̱a xíʼin iin ñaʼá tá kúma̱níka tindaʼa̱na, ni ndákanivaxi̱nína ña̱ tindaʼa̱na tá ná ya̱ʼa tiempo.a Ña̱ káʼa̱n Biblia kivi chindeétáʼanña xíʼinna ña̱ va̱ása kixi tu̱ndóʼo nu̱úna, tá kúú ña̱ va̱ása ke̱e se̱ʼena tá kúma̱níka tindaʼa̱na.
Ndióxi̱ kúú ta̱ chi̱ndúʼú xa̱ʼa̱ ña̱ tíndaʼa̱ na̱ yiví. Ña̱yóʼo kúú ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ña: “Ta̱ ta̱a sandákoora yivára xíʼin siʼíra, ta ndakutáʼanra xíʼin ñá síʼira, ta iinlá xa̱a̱na nduuna” (Génesis 2:24). Tá iin ta̱a xíʼin iin ñaʼá tíndaʼa̱ va̱ʼana, va̱ʼaníka kundoona xíʼin táʼanna ta saátu xíʼin se̱ʼena.
¿Á chindeétáʼanña xíʼinyó tá xa̱a̱ ná tindaʼa̱yó?
Savana káʼa̱nna ña̱ ndixava kúú ña̱yóʼo. Ndákanixi̱nína ña̱ va̱ʼaníka kítáʼanna tá inkáchi kéʼéna chiñu ti̱xin veʼena ta saátu tá xítona ña̱ kéʼé na̱ íyo xíʼinna ndiʼi ki̱vi̱. Soo mií ña̱ nda̱a̱, xíniñúʼu tindaʼa̱ va̱ʼana ña̱ va̱ʼa si̱í koona xíʼin táʼanna.
Ña̱ kéʼé na̱ yiví na̱ ndóo xíʼin táʼan tá kúma̱níka tindaʼa̱na kúú ña̱ kotona ña̱ va̱ása va̱ʼa kéʼé na̱ íyo xíʼinna ta tándi̱ʼi sandakootáʼanna, soo su̱ví ña̱yóʼo kúú ña̱ xíniñúʼu keʼéna ña̱ va̱ʼa si̱í koona tá xa̱a̱ ná tindaʼa̱na. Tásaá, ¿ndáaña kivi keʼéna ña̱ va̱ʼa vií kundoona xíʼin táʼanna ni kúúña tiempo va̱ʼa á ni íyo tu̱ndóʼo nu̱úna? Ña̱ xíniñúʼu keʼéna kúú ña̱ tindaʼa̱ va̱ʼana, chi saá kúú ña̱ chikaa̱na ndee̱ ña̱ saxínuna ña̱ ki̱ndoona xíʼin táʼanna ta saátu inkáchi ndasaviína ku̱a̱chi ña̱ íyo nu̱úna.
Ña̱ xa̱a̱ sa̱kúaʼayó: Na̱ yiví na̱ íyo xíʼin táʼan tá kúma̱níka tindaʼa̱na ndákanixi̱nína ña̱ íxatu̱ʼvana miína ña̱ va̱ʼa tindaʼa̱na, soo ña̱ kéʼéna kúú ña̱ kotona á tindaʼa̱na xíʼin na̱yóʼo á sandákoovanana.
Ña̱ káʼa̱n Biblia: “Ña̱ chíʼiyó ña̱kán kúú ña̱ ndakiʼinvayó” (Gálatas 6:7).
¿Á chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kuumiíyó ku̱a̱ʼá xu̱ʼún?
Savana káʼa̱nna ña̱ ndixava kúú ña̱yóʼo. Iin centro ña̱ investigación ña̱ naní Pew Research Center ke̱ʼéna iin encuesta chí Estados Unidos, ki̱ʼinna kuenta ña̱ nu̱ú u̱xu̱ na̱ va̱lí kúa̱an ku̱mí na̱yóʼo ki̱xáʼana íyona xíʼin táʼanna, saáchi xi̱ndakanixi̱nína ña̱ chindeétáʼan ña̱yóʼo xíʼinna ña̱ taxiva̱ʼana xu̱ʼún. Soo ku̱a̱ʼání na̱ ni̱nda̱ka̱tu̱ʼunna na̱ ni̱xi̱yo xíʼin táʼan loʼo tiempo, ni̱ka̱ʼa̱nna ña̱ va̱ása íyo tu̱ʼvana ña̱ tindaʼa̱na saáchi ta̱ʼán kuumiína ku̱a̱ʼá xu̱ʼún.
Ku̱a̱ʼání tu̱ndóʼo kivi kixi nu̱ú na̱ íyo xíʼin táʼan tá kúma̱níka tindaʼa̱na, ta ná ñaʼá kúú ná íyoka tu̱ndóʼo nu̱ú. Tá kúú, tá sándakootáʼanna, ndáa mií ná ñaʼá yóʼo kúú ná sákuaʼnu se̱ʼená na̱ ka̱ku.
Ña̱ xa̱a̱ sa̱kúaʼayó: Ku̱a̱ʼáníka tu̱ndóʼo va̱xi nu̱ú na̱ íyo xíʼin táʼan tá kúma̱níka tindaʼa̱na, nu̱úka ña̱ vií koona xíʼin táʼanna.
Ña̱ káʼa̱n Biblia: “Yi̱ʼi̱ Jehová kúú Ndióxi̱ún, ta̱ sánáʼa̱ yóʼó xa̱ʼa̱ ña̱ va̱ʼa miíún” (Isaías 48:17).
¿Á chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kǒo tindaʼa̱yó xíʼin na̱ va̱ása xíniñúʼu koo xíʼin?
Savana káʼa̱nna ña̱ ndixava kúú ña̱yóʼo. Iin libro ña̱ naní Fighting for your Marriage (Luche por salvar su matrimonio) káʼa̱nña ña̱yóʼo: “Na̱ yiví ndóo xíʼin táʼan tá kúma̱níka tindaʼa̱na, íxayo̱ʼvi̱níkavaña xíʼinna sandákootáʼanna”. ¿Nda̱chun? Saáchi sava na̱ ndóo xíʼin táʼan kivi kiʼinna kuenta ña̱ va̱ása vií kítáʼanna. Soo xa̱ʼa̱ ña̱ íyo iin kití loʼo sa̱na̱na, xa̱ʼa̱ ña̱ inkáchi cháʼvina veʼe nu̱ú ndóona ta saátu xa̱ʼa̱ ña̱ xa̱a̱ kaku iin se̱ʼe loʼona, ná káʼvi va̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo káʼa̱nna ña̱ va̱ása sándakootáʼanvína saáchi xa̱a̱ ni̱ka̱anna na̱ yiví na̱ íyo xíʼinna, ta ni kúni̱kana sandákootáʼanna kǒo kívika keʼéna ña̱yóʼo.b Libro yóʼo káchikaña: “Ni kiviva sandákootáʼanna, soo va̱ʼaka tíndaʼa̱na saáchi ndákanixi̱nína ña̱ yo̱ʼvi̱níkava ña̱ sandákootáʼanna nu̱úka ña̱ kindo̱ona koona xíʼin táʼanna”.
Ña̱ xa̱a̱ sa̱kúaʼayó: Ña̱ koona xíʼin táʼanna tá kúma̱níka tindaʼa̱na, kivi ixayo̱ʼvi̱níkaña xíʼinna ña̱ sandákootáʼanna tá kíʼinna kuenta ña̱ su̱ví na̱yóʼo kúú na̱ xíniñúʼu koo xíʼinna.
Ña̱ káʼa̱n Biblia: “Na̱ ndíchi kúnda̱a̱-inina ndáaña kúú ña̱ va̱ása va̱ʼa ta kúxíkána nu̱úña, soo na̱ kíʼví kéʼévanaña ta xóʼvi̱na” (Proverbios 22:3).
¿Ndáaña kivi keʼún?
Va̱ása xíniñúʼuví ya̱ʼún nu̱ú tu̱ndóʼo táʼan ña̱ yáʼa na̱ ndóo xíʼin táʼan tá kúma̱níka tindaʼa̱na chi kiviva tindaʼa̱ va̱ʼún ta si̱í koún. ¿Ndáaña kivi keʼún tá saá? Viíní kundiku̱ún ña̱ káʼa̱n Biblia xíʼin na̱ xa̱a̱ ti̱ndaʼa̱. Tavá tiempo ña̱ va̱ʼa kotoún ndáa ki̱ʼva íyo na̱ yiví na̱ kúni̱ún koún xíʼin tá kúma̱níka tindaʼa̱ndó ta inkáchi ndakundoondó. Iin ña̱ va̱ʼaní kúú ña̱ ndaka̱xiún iin na̱ kéʼé táʼan ña̱ʼa ña̱ kútóún ta kándíxana táʼan ña̱ kándíxaún ña̱ tindaʼa̱na xíʼún, nu̱úka ña̱ tindaʼún xíʼinna xa̱ʼa̱ ña̱ livi kuití náʼa̱na.
Nu̱ú Biblia va̱xi consejo ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼún ña̱ si̱í koún xíʼin na̱ tindaʼa̱ xíʼún ta saátu ña̱ va̱ʼaní kundoondó.c Tá kúú, nu̱ú Biblia va̱xi consejo ña̱ chindeétáʼan xíʼún...
... ña̱ kǒo sandáʼviún na̱ tindaʼa̱ xíʼún.
... ña̱ nasamaún ki̱ʼva ña̱ íyoún tasaá va̱ʼa koún xíʼin na̱ tindaʼa̱ xíʼún.
... ña̱ kunda̱a̱-iniún á ndixa na̱ yiví kán kúú na̱ tindaʼa̱ xíʼún á va̱ʼaka sandákootáʼanvandó.
Ña̱ va̱ʼa kunda̱a̱ka-iniún xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, koto táʼví ña̱ naní “El matrimonio y la familia” ña̱ va̱xi nu̱ú jw.org.
Ña̱ káʼa̱n Biblia: “Ndiʼi ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ nu̱ú tutu yi̱i̱ tu̱ʼun Ndióxi̱ kúúña, ta chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ va̱ʼa sanáʼa̱yó na̱ yiví” (2 Timoteo 3:16).
a Koto artículo ña̱ naní “¿Están justificadas las relaciones prematrimoniales si hay amor?”.
b Ña̱yóʼo ka̱naña nu̱ú artículo ña̱ naní “Sliding Versus Deciding: Inertia and the Premarital Cohabitation Effect” (“Dejarse llevar o tomar una decisión: la inercia y el efecto de la convivencia prematrimonial”), ta na̱ ka̱ʼyiña kúú Scott M. Stanley, Galena Kline Rhoades xíʼin Howard J. Markman, ka̱naña nu̱ú revista Family Relations.
c Sava ñuu, na̱ íyo se̱ʼe chíndeétáʼanna xíʼin se̱ʼena ña̱ ndaka̱xinna ndáana tindaʼa̱ xíʼinna. Tá saá íyoña, Biblia kúú ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼin na̱ íyo se̱ʼe ña̱ kotona ndáana kivi koo xíʼin se̱ʼena.