စိုးလ်

အဓိပ္ပာယ်သတ်မှတ်ချက်– ကျမ်းစာ၌ “စိုးလ်” (အင်္ဂလိပ်လို၊ soul) ကို ဟေဗြဲ ne΄phesh (နီးဖက်ရှ်)၊ ဂရိ psy·cheʹ (ဆိုက်ခီး) တို့မှပြန်ဆို၏။ စိုးလ်သည် လူ၊ တိရစ္ဆာန်၊ သို့မဟုတ် လူ့အသက်၊ တိရစ္ဆာန်အသက်ကိုဆိုလိုကြောင်း ကျမ်းစာသုံးနှုန်းပုံက ပြသည်။ သို့ရာတွင် လူများစွာတို့က “စိုးလ်” ဟူသည် လူ၏ရုပ်မဲ့ (နာမ်ဝိညာဉ်) အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး ရုပ်ခန္ဓာသေစဉ် မသေဘဲကျန်ရစ်သည်ဟု ထင်ကြသည်။ အချို့က အသက်၏ပင်ရင်းဟု နားလည်ကြသည်။ သို့သော် အဆိုပါအယူများမှာ ကျမ်းစာသွန်သင်ချက်မဟုတ်။

စိုးလ်အကြောင်း နားလည်အောင် ကျမ်းစာကမည်သို့ဆိုသနည်း

က. ၂:၇– “ထာဝရအရှင် ဘုရားသခင်သည် မြေမှုန့်ဖြင့် လူကိုဖန်ဆင်း၍ သူ၏နှာခေါင်းထဲသို့ ဇီဝအသက်ကိုမှုတ်တော်မူလျှင် လူသည် အသက်ရှင်သောသတ္တဝါ [“စိုးလ်၊” ကဘ] ဖြစ်လေ၏။” (လူသည် စိုးလ်တစ်ခုကို ရ၏ဟုမဆို၊ စိုးလ်တစ်ခု၊ အသက်ရှင်သူတစ်ဦးဖြစ်လာသည် ဟုသာဆိုကြောင်း သတိပြုပါ။) (ဤနေရာ၌ “စိုးလ်” ဟူ၍ပြန်ဆိုသောဟေဗြဲစကားလုံး၏အစိတ်အပိုင်းမှာ နီးဖက်ရှ် ဖြစ်သည်။ KJ, AS နှင့် Dy တို့က ထိုပြန်ဆိုချက်ကိုသဘောတူသည်။ RS, JB, NAB တို့က “အသက်ရှင်သူ” ဟူ၍ပြန်ဆိုသည်။ NE၊ သမ နှင့် သမ္မာ က “သတ္တဝါ” ဟုဆို၏။ Kx က “ပုဂ္ဂိုလ်” ဟုပြန်သည်။)

၁ ကော. ၁၅:၄၅– “ကျမ်းစာလာသည်ကား၊ ရှေးဦးစွာသောလူအာဒံသည် အသက်ရှင်သော သတ္တဝါ [“စိုးလ်၊” ကဘ] ဖြစ်၏ဟုလာသတည်း။ ယခုတွင် နောက်ဆုံးဖြစ်သောအာဒံမူကား၊ အသက်ရှင်စေတတ်သော ဝိညာဉ်ဖြစ်၏။” (ထို့ကြောင့် စိုးလ်၏အဓိပ္ပာယ်နှင့်ပတ်သက်၍ ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်းသည် ဟေဗြဲကျမ်းနှင့် သဘောချင်းတူ၏။) (ဤတွင် “စိုးလ်” ဟုပြန်ဆိုသော ဂရိစကားလုံးမှာ ဆိုက်ခီး ၏ကမ္မကာရကဖြစ်သည်။ KJ, AS, Dy, JB, NAB နှင့် Kx တို့လည်း “စိုးလ်” ဟုပြန်ဆိုသည်။ RS, NE နှင့် TEV တို့က “အသက်ရှင်သူ” ဟုပြန်ဆိုသည်။ သမ က “ရူပ”၊ သမ္မာ က “သတ္တဝါ” ဟု အသီးသီးပြန်ဆိုသည်။)

၁ ပေ. ၃:၂၀– “နောဧလက်ထက်၌ နည်းသောသူတည်းဟူသော လူ [“စိုးလ်များ၊” ကဘ] ရှစ်ယောက်တို့ကို ရေအားဖြင့် ကယ်ဆယ် [ခဲ့သည်။]” (ဤတွင် “စိုးလ်များ” ဟုပြန်ဆိုသော ဂရိစကားလုံးမှာ ဆိုက်ခီး၏ဗဟုဝုစ်ကိန်း psy·chaiʹ (ဆိုက်ခိုက်) ဖြစ်သည်။ KJ, AS, Dy နှင့် Kx တို့လည်း “စိုးလ်များ” ဟုပြန်ဆိုသည်။ JB နှင့် TEV တို့က “လူများ” ဟူ၍လည်းကောင်း၊ RS, NE နှင့် NAB တို့က “ပုဂ္ဂိုလ်များ” ဟူ၍လည်းကောင်း ပြန်ဆိုကြသည်။)

က. ၉:၅၊ ကဘ– “ထို့ ပြင်၊ သင်တို့၏စိုးလ်များ [သို့မဟုတ် “အသက်များ၊” ဟေဗြဲ နီးဖက်ရှ်] ၏သွေးကို ငါပြန်တောင်းမည်။” (ဤတွင် စိုးလ်၌ သွေးရှိသည်ဟုဆို၏။)

ယောရှု ၁၁:၁၁၊ သမ္မာ– “ထိုမြို့၌ ရှိသမျှ [“စိုးလ်၊” ကဘ။ ဟေဗြဲ နီးဖက်ရှ်] တို့ကို ဓားနှင့်ကွပ်မျက် . . . လေ၏။” (စိုးလ်များသည် ဓားနှင့်ထိတွေ့နိုင်သဖြင့် နာမ်ဝိညာဉ်များ မဖြစ်နိုင်။)

ကျမ်းစာမည်သည့်နေရာ၌ တိရစ္ဆာန်များသည် စိုးလ်ဖြစ်၏ဟုဆိုသနည်း

က. ၁:၂၀၊ ၂၁၊ ၂၄၊ ၂၅– “တစ်ဖန် ဘုရားသခင်က အသက်ရှင်၍လှုပ်ရှားတတ်သော တိရစ္ဆာန်* [“စိုးလ်၊” ကဘ] တို့ကို ရေသည် များပြားစွာမွေးဖွားစေ . . . ဟုအမိန့်တော်ရှိ၏။ ထိုသို့လျှင် ရေသည် တိရစ္ဆာန်အမျိုးအလိုက် များပြားစွာမွေးဖွား၍ ငါးကြီးအစရှိသော အသက်ရှင်၍လှုပ်ရှားတတ်သော တိရစ္ဆာန် [“စိုးလ်၊” ကဘ] တို့ကိုလည်းကောင်း၊ ပျံတတ်သောငှက်မျိုးအပေါင်းတို့ကိုလည်းကောင်း၊ ဘုရားသခင်ဖန်ဆင်း . . . တော်မူ၏။ . . . တစ်ဖန် ဘုရားသခင်က၊ မြေသည် အသက်ရှင်သောသတ္တဝါမျိုး [“စိုးလ်၊” ကဘ] . . . မွေးဖွားစေဟု အမိန့်တော်ရှိသည်။ . . . ထိုသို့ ဘုရားသခင်သည် သားရဲမျိုး၊ သားယဉ်မျိုး၊ မြေပေါ်မှာတွားတတ်သော တိရစ္ဆာန်မျိုးအပေါင်းတို့ကို ဖန်ဆင်း . . . တော်မူ၏။” (*ဤနေရာ၌ ဟေဗြဲစကားလုံးမှာ နီးဖက်ရှ် ဖြစ်သည်။ Ro က “စိုးလ်” ဟုပြန်ဆို၏။ အချို့ဘာသာပြန်ကျမ်းများက “သတ္တဝါ [များ]” ကိုသုံး၏။)

ဝတ်. ၂၄:၁၇၊ ၁၈– လူအသက် [“စိုးလ်၊” ကဘ။ ဟေဗြဲ နီးဖက်ရှ်] ကိုသတ်သောသူသည်လည်း အသေသတ်ခြင်းကို အမှန်ခံရမည်။ တိရစ္ဆာန် [၏] အသက် [“စိုးလ်၊” ကဘ။ ဟေဗြဲ နီးဖက်ရှ်]] ကိုသတ်သောသူသည်လည်း ဥစ္စာရှင်အား တစ်ကောင်အတွက် တစ်ကောင် [“စိုးလ်အတွက်စိုးလ်၊” ကဘ] ကိုလျော်ရမည်။” (စိုးလ်ဟူသော ဟေဗြဲစကားလုံးကို လူနှင့်တိရစ္ဆာန် နှစ်ပါးစလုံးအတွက် သုံးစွဲကြောင်း သတိပြုလေ။)

ဗျာ. ၁၆:၃– “ပင်လယ်သည် လူသေ၏အသွေးကဲ့သို့သောအသွေးဖြစ် [လေ] ၏။ ပင်လယ်၌ အသက်ရှင်သောသတ္တဝါ* [“စိုးလ်၊” ကဘ] အပေါင်းတို့သည် သေကြ၏။” ဤနည်းဖြင့် (ခရစ်ယာန်ဂရိကျမ်းစာက တိရစ္ဆာန်တို့သည် စိုးလ်များဖြစ်ကြောင်းပြသည်။) (*ဤနေရာ၌ ဂရိစကားလုံးမှာ ဆိုက်ခီးဖြစ်သည်။ KJ, AS နှင့် Dy တို့က “စိုးလ်” ဟုပြန်သည်။ အချို့ဘာသာပြန်သူများက “သတ္တဝါ” သို့မဟုတ်၊ “အရာ” ဟုပြန်သည်။)

ယေဟောဝါသက်သေများမဟုတ်သော အခြားပညာရှင်များက ကျမ်းစာအရ၊ စိုးလ်၏အဓိပ္ပာယ်မှာ ဤသို့ပင်ဖြစ်ကြောင်း ဝန်ခံကြသလော

“ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၌ ကိုယ်ခန္ဓာနှင့်စိုးလ်ကိုမခွဲခြားပါ။ ဣသရေလလူသည် အရာဝတ္ထုများကို အလုံးအဖန်အလိုက် ရှုမြင်သဖြင့် လူကိုပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ် သဘောထားပါသည်။ ဒြဗ်ပေါင်းများအဖြစ် မယူမှတ်ပါ။ nepeš [ne΄phesh နီးဖက်ရှ်] ကို ကျွန်ုပ်တို့၏စကားလုံး စိုးလ်ဖြင့်ပြန်ဆိုသော်လည်း ၎င်းသည် ခန္ဓာသို့မဟုတ် တစ်ဦးချင်းဖြစ်သောလူနှင့် ခွဲခြားသောစိုးလ်ကို ဘယ်တော့မျှ မဆိုလို။ . . . [ဆိုက်ခီး] ဟူသောအသုံးအနှုန်းသည် နီးဖက်ရှ် နှင့်ထပ်တူဖြစ်သော ဓမ္မသစ်ကျမ်းစကားဖြစ်သည်။ အသက်၏ပင်ရင်း၊ အသက်ကိုယ်နှိုက်၊ သက်ရှိအရာများကို ဆိုလိုနိုင်သည်။”—ကက်သလစ် စွယ်စုံကျမ်းသစ် (၁၉၆၇)၊ အတွဲ ၁၃၊ စ. ၄၄၉၊ ၄၅၀။

“‘စိုးလ်’ ဟုပြန်ဆိုသောဟေဗြဲအသုံးအနှုန်း (အသက်ရှူရှိုက်သောအရာ၊ နီးဖက်ရှ်) ကို မောရှေသုံးခဲ့သည်။ . . . ‘သက်ရှိပုဂ္ဂိုလ်’ ကိုဆိုလို၏။ လူမဟုတ်သောသက်ရှိများကိုလည်း ထပ်တူရည်ညွှန်းနိုင်သည်။ ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ဆိုက်ခီး (‘စိုးလ်’) မှာ နီးဖက်ရှ် နှင့်အလားတူသည်။”​—ဗြိတိန်စွယ်စုံကျမ်းသစ် (၁၉၇၆)၊ ကျမ်းငယ်၊ အတွဲ ၁၅၊ စ. ၁၅၂။

“ခန္ဓာပြိုကွဲသည့်နောက် စိုးလ်ဆက်လက်အသက်ရှင်သည် ဟူသောအယူမှာ ယုံကြည်ချက်ရိုးရိုးကလေးမဟုတ်၊ အတွေးအခေါ် သို့မဟုတ်၊ ဓမ္မပညာဆိုင်ရာတွေးဆမှုဖြစ်သဖြင့် သန့်ရှင်းသောကျမ်းစာ မည်သည့်နေရာ၌မျှ သိသာထင်ရှားစွာ မသွန်သင်ပါ။”​—ဂျူးစွယ်စုံကျမ်း (၁၉၁၀)၊ အတွဲ ၆၊ စ. ၅၆၄။

လူ့ စိုးလ်သေနိုင်သလော

ယေဇ. ၁၈:၄– “ဝိညာဉ်အပေါင်းတို့ကို ငါပိုင်၏။ အဘ၏ဝိညာဉ်ကိုငါပိုင်သကဲ့သို့ သား၏ဝိညာဉ်ကိုလည်း ငါပိုင်၏။ ပြစ်မှားသောဝိညာဉ် [“စိုးလ်*၊” ကဘ] သည် အသက်သေရမည်။” (ဟေဗြဲလို “နီးဖက်ရှ်” ။ KJ, AS, RS, NE နှင့် Dy တို့က “စိုးလ်” ဟုပြန်သည်။ သမ္မာ က “ဝိညာဉ်” ဟုပြန်သည်။ အချို့ဘာသာပြန်ကျမ်းများက “ထိုလူ” သို့မဟုတ်၊ “ထိုပုဂ္ဂိုလ်” ဟုပြန်သည်။)

မ. ၁၀:၂၈– “ကိုယ်ခန္ဓာကိုသာသတ်၍ စိတ်ဝိညာဉ် [“စိုးလ်” သို့မဟုတ် “အသက်”] ကို မသတ်နိုင်သောသူတို့ကို မကြောက်ကြနှင့်။ ကိုယ်ခန္ဓာနှင့်စိတ်ဝိညာဉ် [“စိုးလ်*၊” ကဘ] ကို ငရဲ [“ဂေဟင်္နာ၊” ကဘ] ၌ ဖျက်ဆီးနိုင်သောသူကို သာ၍ကြောက်ကြလော့။” (*ဂရိစာတွင် ဆိုက်ခီး ၏ ကမ္မကာရက ရှိသည်။ KJ, AS, RS, NE, TEV, Dy, JB နှင့် NAB အားလုံး “စိုးလ်” ဟုပြန်ကြသည်။ သမ္မာ က “စိတ်ဝိညာဉ်”၊ သမ က “အသက်ဝိညာဉ်” ဟူ၍ အသီးသီး ပြန်ဆိုကြသည်။)

တ. ၃:၂၃– “အကြင်သူသည် ထိုပရောဖက်၏စကားကို နားမထောင်ဘဲနေအံ့၊ ထိုသူ [“စိုးလ်၊” ကဘ။ ဂရိလို ဆိုက်ခီး] သည် မိမိအမျိုးထဲက ပယ်ရှင်းခြင်းကိုခံရမည်။”

လူ့စိုးလ် (လူတို့) သည် ထာဝစဉ်အသက်ရှင်နိုင်သလော

“အသက် (ဘဝ)” ခေါင်းစဉ်အောက် စာမျက်နှာ ၄၀၆-၄၀၉ ကိုရှု။

စိုးလ်သည် ဝိညာဉ်နှင့်အတူတူလော

ဒေ. ၁၂:၇– “ထိုကာလ၌ မြေမှုန့်သည် နေရင်းမြေသို့လည်းကောင်း၊ ဝိညာဉ် [သို့မဟုတ်၊ အသက်-စွမ်းအား။ ဟေဗြဲလို ရူးအာ့ခ် (ru’ach)] သည် အရင်ပေးတော်မူသော ဘုရားသခင့်ထံသို့လည်းကောင်း ပြန်သွားရလိမ့်မည်။” (ဝိညာဉ်အတွက် ဟေဗြဲစကားမှာ ရူးအာ့ခ် ဖြစ်သော်လည်း စိုးလ်ဟုပြန်သောစကားလုံးမှာ နီးဖက်ရှ် ဖြစ်ကြောင်း သတိပြုပါ။ အထက်ကျမ်းချက်က လူသေစဉ် ဝိညာဉ်သည် ဘုရားသခင့်ထံဦးတည်၍ ခရီးသွားသည်ဟု ပြောနေခြင်းမဟုတ်။ ထိုသူအသက်ပြန်ရှင်နိုင်သည့်အလားအလာရှိသမျှ ဘုရားသခင်ပေါ် မူတည်သည်ဟု ဆိုနေခြင်းတည်း။ ဥစ္စာတစ်ခုကိုဝယ်သူသည် ပေးသင့်သောငွေကိုမပေးချေလျှင် ထိုပစ္စည်းသည် ပိုင်ရှင်လက်သို့ “ပြန်ရောက်” သကဲ့သို့ဖြစ်သည်။) (ဤကျမ်းချက်၌ KJ, AS, RS, NE, Dy နှင့် သမ္မာ တို့က ရူးအာ့ခ် ကို “spirit” [ဝိညာဉ်] ဟူ၍ပြန်ဆိုကြသည်။ NAB က “life breath” [ထွက်သက်ဝင်သက်] ဟုပြန်ဆိုသည်။ သမ က “သက်ဇီဝ” ဟုပြန်ဆိုသည်။)

ဒေ. ၃:၁၉– “လူသားတွေ့ ကြုံသောအမှုကို တိရစ္ဆာန်တွေ့ ကြုံတတ်၏။ ထိုနှစ်ဦးတို့သည် တစ်ပါးတည်းသောအမှုကိုတွေ့ ကြုံလျက် တစ်ဦးသေသကဲ့သို့ တစ်ဦးသေတတ်၏။ အလုံးစုံတို့သည် အသက် [“ဝိညာဉ်၊” ကဘ။ ဟေဗြဲ ရူးအာ့ခ် ] တစ်မျိုးတည်းရှိကြ၏။” (လူနှင့်တိရစ္ဆာန်နှစ်ပါးစလုံး တစ်မျိုးတည်းသော ရူးအာ့ခ် သို့မဟုတ် ဝိညာဉ်ရှိသည်ဟုဆိုထားသည်။ အခန်းငယ် ၂၀ နှင့်၂၁ တို့နှင့်ပတ်သက်သောဆွေးနွေးချက်ကို စာမျက်နှာ ၃၁၅ ၌ရှု။)

ဟေဗြဲ ၄:၁၂– “ဘုရားသခင်၏ နှုတ်ကပါဌ်တရားတော်သည် အသက်ရှင်ခြင်း၊ တန်ခိုးနှင့်ပြုပြင်ခြင်း၊ သန်လျက်တကာတို့ထက် ထက်ခြင်းနှင့်ပြည့်စုံသည်ဖြစ်၍ အသက် [“စိုးလ်၊” ကဘ; ဂရိလို ဆိုက်ခီး; “အသက်၊” NE] နှင့်စိတ်ဝိညာဉ် [“ဝိညာဉ်၊” ကဘ; ဂရိလို pneuʹma·tos (နယူးမားတော့စ်)] ကိုလည်းကောင်း၊ အရိုးဆစ်နှင့်ခြင်ဆီကိုလည်းကောင်း ပိုင်းခြား၍ ထုတ်ချင်းခွင်းတတ်၏။ စိတ်နှလုံးအကြံအစည်များကိုလည်း သိမြင်တတ်၏။” (ဂရိစကား၌ “ဝိညာဉ်” နှင့် “စိုးလ်” မတူကြောင်း သတိပြုလေ။)

ခန္ဓာမှဝိညာဉ်ထွက်သွားသည့်နောက် လူသည် ဆက်၍သတိရှိရှိ အသက်ရှင်သေးသလော

ဆာ. ၁၄၆:၄– “သူသည် အသက် [“ဝိညာဉ်၊” ကဘ။ ဟေဗြဲလို ရူးအာ့ခ်] ထွက်၍ မြေသို့ ပြန်သွားတတ်၏။ ထိုနေ့ချင်းတွင် သူ၏အကြံအစည်တို့သည် ပျက်စီးကြ၏။” (NAB, Ro, Yg နှင့် Dy [၁၄၅:၄] တို့က “ဝိညာဉ်” ဟုပြန်ဆိုသည်။ အချို့ဘာသာပြန်ကျမ်းက “ထွက်သက်ဝင်သက်” ဟု ပြန်ဆိုသည်။) (ဆာလံ ၁၀၄:၂၉ ကိုပါရှု။)

ခရစ်ယာန်ဘောင်၏ မသေနိုင်သောရုပ်မဲ့စိုးလ်အယူ အဘယ်ကလာသနည်း

“ဝိညာဏစိုးလ်တစ်ခုကို ဘုရားသခင်ဖန်ဆင်း၍ ၎င်းကို လူပဋိသန္ဓေယူစဉ် ခန္ဓာအတွင်းသို့ ထည့်သွင်းပေးခြင်းဖြင့် လူသည် သက်ရှိအလုံးအထည်တစ်ခုဖြစ်လာသည်ဟူသော ခရစ်ယာန်အယူအဆမှာ ခရစ်ယာန်အတွေးအခေါ် အချိန်ကြာမြင့်စွာဆင့်ပွားဖြစ်ပျက်ခြင်း၏ ရလဒ်တည်း။ အရှေ့ဒေသမှသြရီဂျင် [စီ.အီး.၂၅၄ ခန့်သေဆုံး] နှင့် အနောက်ဒေသမှ စိန့်သြဂတ်စတင်း [စီ.အီး. ၄၃၀ တွင်သေဆုံး] တို့သာ ၎င်းအယူကို ဝိညာဏဝတ္ထုအဖြစ်လည်းကောင်း၊ ဒဿနိကအယူအဆအဖြစ်လည်းကောင်း အတည်ပြုခဲ့ကြသည်။ . . . (ချွတ်ယွင်းချက်အချို့ပါဝင်သော) သူ့ [ဩဂတ်စတင်း၏] အယူဝါဒသည် . . . အများအားဖြင့် ပလေတိုဝါဒသစ်မှလာသည်။”​—ကက်သလစ်စွယ်စုံကျမ်းသစ် (၁၉၆၇)၊ အတွဲ ၁၃၊ စ. ၄၅၂၊ ၄၅၄။

“မသေနိုင်သည့်အဖြစ်ဟူသောအယူမှာ ဂရိအတွေးအခေါ်မှ ပေါက်ဖွားလာသည်။ ဂျူးတို့အတွေးမှာမူ ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်း မျှော်လင့်ချက်ဖြစ်၏။ . . . အလက်ဇန္ဒား အောင်ပွဲဆွတ်ခူးသည့်နောက်၌ ယုဒဘာသာသည် ဂရိအယူအဆများကို တစ်စတစ်စ စုပ်ယူလေသည်။”​—Dictionnaire Encyclopédique de la Bible (ပြင်သစ်နိုင်ငံ၊ ဗာလန်းစ်မြို့၊ ၁၉၃၅)၊ Alexandre Westphal တည်းဖြတ်သည်။ အတွဲ ၂၊ စ. ၅၅၇။

“စိုးလ်မသေနိုင်ဟူသောအယူမှာ ရှေးကလျှို့ဝှက်ဆန်းကျယ်သော တစ်ယူသန်ဘာသာများမှ ဖြစ်ပေါ်လာ၍ ပလေတိုကတစ်ဖန် အနုစိတ်ကာ ချဲ့ထွင်လိုက်သော ဂရိအယူအဆဖြစ်သည်။”​—Presbyterian Life, ၁၉၇၀၊ မေလ ၁ ရက်၊ စ. ၃၅။

“သေခြင်းဟူသည့်အရာရှိသည်ဟု ကျွန်ုပ်တို့ယုံကြည်သလော။ . . . ၎င်းသည် စိုးလ်နှင့်ခန္ဓာ ခွဲခွာခြင်းပင်မဟုတ်တုံလော။ သေလျှင် ခွဲခွာမှုလည်း ပြီးမြောက်လေ၏။ စိုးလ်သည် သီးသန့်အသက်ရှင်၍ ခန္ဓာမှလွတ်မြောက်ပြီး ခန္ဓာသည်လည်း စိုးလ်မှလွတ်မြောက်သောအခါ ၎င်းသည် သေခြင်းမဟုတ်လျှင် အဘယ်အရာနည်း။ . . . စိုးလ်သည် သေတတ်သလော။ မသေတတ်။ သို့ ဖြစ်၍ စိုးလ်သည် မသေနိုင်သည့်အရာလော။ ဟုတ်စွ။”​—R. M. Hutchins တည်းဖြတ်သော Great Books of the Western World (အနောက်တိုင်း စာအုပ်ကြီးများ) (၁၉၅၂)၊ အတွဲ ၇၊ စ. ၂၂၃၊ ၂၄၅၊ ၂၄၆၊ ၌ဖြန့်ချိသည့် ပလေတို၏ “Phaedo”, အပိုင်း ၆၄ နှင့် ၁၀၅။

“မသေနိုင်သည့်အဖြစ်ဟူသော ပဟေဠိကို ဗာဗုလုန်ဓမ္မပညာဆရာများက အလေးအနက် အာရုံပြုကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့တွေ့ရသည်။ . . . လူသာမန်ဖြစ်စေ၊ ဘာသာရေးအတွေးအခေါ်ရှိ ခေါင်းဆောင်များဖြစ်စေ၊ ဖြစ်ပေါ်လာသောအရာတစ်ခု လုံးဝပျက်သုဉ်းနိုင်သည်ဟူသောအချက်ကို မစဉ်းစားကြချေ။”​—ဘေဘီလိုးနီးယားနှင့် အဆီးရီးယားနိုင်ငံတို့၏ ဘာသာတရား (ဘော့စတွန်၊ ၁၈၉၈)၊ အမ်ဂျက်စထရိုအငယ်၊ စ. ၅၅၆။

“သေခြင်း” ခေါင်းစဉ်အောက် စာမျက်နှာ ၃၃၀-၃၃၂ ကိုလည်းရှု။