Kuasenu Vana va Vakua ku Tina

1, 2. (a) Visoti vika ve ku lihita navio cingi ca vana vakua ku tina? (b) Vihula vika tu lilongesa mu cimpande cino?

VAJOSHUA va handekele nguavo: “Tunde ku vunike, nja kele na ku handeka lilimi lia visemi ku ndzivo na mu cikungulukilo. Vunoni mu nja putukile ku ya ku sikola nja lemene lilimi lia ku cihela cize. Mu nima ya miaka ya indende nja alulukile mu vutuntu. Ka nja hasele naua ku ivuisisa vilongesa ku viuano, ka nja vuile ngue nji mukua cisemua ca visemi vange.” Vi va lihitile navio vaJoshua vie ku solokela vavengi.

² Lelo lino, vantu va tuvakana 240.000.000 ka va kele mu cifuti ci va semukilile. Nga mua pua cisemi kaha mua tunda ku cihela ceka, vati mu hasa ku kuasa vana venu va lilongese ku lema Yehova na ku tualelelaho “ku enda-enda mu vusunga”? (3 Yoano 4) Vati vamuanetu va hasa ku tu kuasa?

VISEMI, MUESENU LUNGANO LUA CILI

3, 4. (a) Vati visemi va hasa ku muesa lungano lua cili ku vana vavo? (b) Vika visemi ka va pandele ku lavelela ku vana vavo?

³ Visemi, lungano luenu lua kala na seho ya kama nga mu tonda vana venu va likuate vusamba na Yehova linga va ka yoye miaka yose. Nga vana va mona ngecize ‘ha katete mue ku lengeya Vuangana,’ va lilongesa ku tsiliela muli Yehova mu viose vi va tonda nkala litangua. (Mateo 6:33, 34) Tuamekenu cipanga cenu kuli Yehova mu viose, kati mu tuameke vupite. Puenu na ku viukilila na vize vi muli navio kaha kati mu lihake mu makongo. Tondenu “vufuko muilu” ni nguetu ku ya Yehova ku mutima kati mu leme “vumpahu vua ku fuma ku vantu.”​—Tandenu Mako 10:21, 22; Yoano 12:43.

⁴ Kati mu lilundikile vipanga via vingi, linga mu honoue ntsimbu ya ku kala na vana venu. Puenu na ku va leka nguenu mua va lema cikuma omo lia ku tuameka Yehova mu miono yavo, kati ku tonda lutsimo ni vimbongo, cipue nga va litondelavio vakevo vavene ni va vi tondela yenu visemi. Kati mu kave visinganieka via vaze ve ku handeka nguavo vanike va pande ku tondela visemi vavo muono ua cili cikuma. Vulukenu ngecize, “vana ka va pandele ku tulikila visemi vavo, vunoni visemi vavo va tulikila vana vavo.”​—2 Kolintu 12:14.

VISEMI, SETEKENU KU VULA VITANGA VIA LILIMI

5. Omo lia vika visemi va pande ku handeka na vana vavo via Yehova ntsimbu yose?

⁵ Ngue mu ya polofetele laza Mbimbiliya, vantu “va ku malimi ose a vakua vifuti” vali na ku iza mu lukungulukilo lua Yehova. (Zakaliya 8:23) Vunoni nga vana venu ka va tantekeya vuino lilimi lienu, ci hasa ku pua ca cikalu ku va longesa vusunga. Vana venu vakevo vilongesa via Mbimbiliya via seho ya kama vi mu hasa ku ka kala navio, kaha “ku tantekeya” Yehova ci ka va tuala ku muono ka ue ku hua. (Yoano 17:3) Linga munenu a lilongese mezi a Yehova, mua pande ‘ku a simutuila’ ntsimbu yose.​—Tandenu Ndeutelonomi 6:6, 7.

6. Vukuasi vuka va hasa ku uana vana nga va lilongesa lilimi lia visemi? (Talenu cikupulo ca ku vuputukilo.)

⁶ Citava vana venu va ka lilongesa lilimi lia ku cihela ci mua nungulukila ku sikola ni ku vakuavo. Vunoni va ka lilongesa lilimi lienu nga mu pua na ku handeka navo ntsimbu yose. Nga vana venu ve ku handeka lilimi lienu, ci ka va puila ca casi ku handeka nenu na ku mi leka vili mu mitima yavo. Vunoni mue ku iza vukuasi vukuavo. Nga vana venu va handeka malimi akuavo, ci ka vueza ku mana avo na ku va kuasa ku ivuisisa visinganieka via vakuavo. Kaha ci ka va kuasa cikuma mu cipanga ca ku ambulula. Carolina ua kala na visemi va tunda ku cifuti ceka ua handekele ngueni: “Ku kala mu cikungulukilo ca lilimi lieka ce ku tovala. Kaha ku kuasa kuze ku tondeka vukuasi vua kama ce ku nji vuisa ndzolela.”

7. Vika mu hasa ku linga nga muli na cisoti ca lilimi mu vusoko?

⁷ Vunoni, omo vana va vakua vifuti vieka ve ku lilongesa cisemua na lilimi lia liha, vamo va hasa ku zimbalesa cizango na vutongue vua ku handeka lilimi lia visemi vavo. Visemi, nga mukemuo mu va fua vana venu, setekenu ku lilongesa lilimi lia ku cihela ci mua nungulukila. Ci ka pua ca casi ku lelela vana venu mu vusunga, nga mu hasa ku ivua ku simutuila cavo, vueho vuavo, na vipanga via ku sikola kaha mu hasa ku handeka na valongesi vavo. Cili vene, ku lilongesa lilimi lieka ca tondeka ntsimbu, ku lihakela kapandi, na ku likehesa. Vunoni ndzili yenu ka i ka ya mu ngoco. Ca ku muenako, nga munenu ua puile kaveveve, nga ka mua lilongesele lilimi lia tuveveve linga mu pue na ku handeka neni ni? Na vuno vene, nga munenu ue ku handeka lilimi lieka, mua pande ku mu muesa seho ku lilimi liaco.a​—Talenu litota.

8. Vati mu hasa ku kuasa vana venu nga ka mu tantekeya vuino lilimi lia liha li ve ku handeka vakevo?

⁸ Ci hasa ku pua ca cikalu kuli vamo visemi va tunda ku vifuti vieka ku lilongesa lilimi lia liha li va na lilongesa vana. Eci ci hasa ku kaluuisa kapandi ka visemi mu ku kuasa vana vavo vevuisise ‘visoneka via ku lela.’ (2 Timoteo 3:15) Nga cikeco cisoti cenu, kasi mu hasa ku longesa vana venu va tantekeye Yehova na ku mu lema. Umo mukuluntu ua lizina Shan ua handekele ngueni: “Vanana va tu lela lika liavo, kaha ka va tantekeya vuino lilimi li tua lilongesele, kaha nange na vayaya va vampuevo ka tua tantekeyele vuino lilimi lia vanana. Vunoni tua kele na ku va mona va lilongesa Mbimbiliya, va vundila kaha na ku lihakela kapandi ka ku endesa ku lemesa ca mu vusoko nkala simano, ngeci tua muene ngecize ku lilongesa via Yehova ca pua ca seho ya kama.”

9. Vati visemi va hasa ku kuasa vana ve ku tondeka halumo ku lilongesa mu malimi avali?

⁹ Vamo vana ve ku tondeka ku lilongesa via Yehova mu malimi avali. Omo lia vika? Muomu ve ku handeka lilimi lieka ha ndzivo kaha ve ku lilongesa lilimi lieka ku sikola. Omo lievi, vamo visemi ve ku pangesa mikanda, vilongesa via ku halakana, na vivideo mu malimi avali. Mua vusunga, visemi ve ku nungulukila ku vifuti vieka va pande ku fuitangana mu ku kuasa vana vavo va likuate vusamba vua kama na Yehova.

MUA PANDE KU KALA MU CIKUNGULUKILO CA LILIMI LIKA?

10. (a) Iya na pande ku hangula cikungulukilo ca lilimi li vu kala vusoko? (b) Vika mitue ya vindzivo va pande ku linga ntsimbu kanda va linge cihangula?

¹⁰ Nga “vakua ku lisuka” ni nguetu vamuanetu ve ku tunda ku vifuti vieka va kala ku laako na Vakaleho ve ku handeka lilimi liavo, va pande ku likata na cikungulukilo ca lilimi li va na uana. (Visamo 146:9) Vunoni nga kuli cikungulukilo ca lilimi liavo ha hiehi, mutue ua ndzivo na pande ku hangula cikungulukilo ca lilimi lika a ka kala na vusoko vueni. Ntsimbu kanda a linge cihangula caco, na pande ku hilulaho vuino na ku vundila cikuma. Kaha na pande naua ku simutuila na mpueyeni na vana. (1 Kolintu 11:3) Vika na pande ku hilula? Vitume vika via mu Mbimbiliya vi hasa ku mu kuasa ku linga cihangula caco?

11, 12. (a) Vati lilimi li hasa ku kuasa muana a lilongese via vingi ku viuano? (b) Omo lia vika vamo vana ka ve ku tonda ku lilongesa lilimi lia visemi?

¹¹ Visemi va na pande ku hilula vuino ha viuma vi tondeka ku vana vavo. Linga vana vevuisise vuino vusunga, va tondeka vikuavo kati lika viuma vi ve ku lilongesa mu viola via vindende nkala simano ku viuano. Vunoni aci singaniekenu hali eci: Nga vana va kunguluka ku viuano via mu lilimi li ve ku ivuisisa vuino, va hasa ku lilongesako via vingi, ku hiana na muze va na singanieka visemi. Vunoni evi ka vi hasa ku soloka nga vanike ka va tantekeya vuino lilimi. (Tandenu 1 Kolintu 14:9, 11.) Vintsimbu vimo, lilimi lia semuka nalio muana, ka lie ku tualelelaho ku mu kuata ku mutima na ku kuata ku cifua ce ku singaniekelamo. Mua vusunga vamo vana va hasa ku lilongesa ku kumbulula, ku linga vimueso na vimpande ku viuano mu lilimi lia visemi, vunoni vi va handeka kati vikevio mpundu vi li mu visinganieka na mu mitima yavo.

¹² Cikuavo naua kati lilimi lika lie ku kuata ku mutima ua kanike. Vikevio via solokele kuli vaJoshua va tu na tumbuile laza. Muanaye ua mpuevo, Esther ua handekele ngueni: “Ku vanike va vandende, lilimi, cisemua, na vulombelo vua visemi vavo viendela hamo lika.” Nga vana vevua ngecize ka va puile va ku cisemua ca visemi vavo, citava ka va ka tondo ku lilongesa lilimi na vulombelo vua visemi. Vika visemi va tunda ku vihela vieka va hasa ku linga?

13, 14. (a) Omo lia vika vamo vayala na mpuevo va nungulukilile na vusoko vuavo ku cikungulukilo ca lilimi li va ku uana? (b) Vati visemi va tualeleleho ku kaniamesa vusamba vuavo na Yehova?

¹³ Visemi Vakua Kilistu ve ku haka vizango via vana vavo ku lutue lua vizango viavo vavene. (1 Kolintu 10:24) VaSamuel va ise ya vaJoshua na vaEsther, nguavo: “Nange na Mpueyange tua talele vuino vana vetu tu mone lilimi lika lia va kaniamesele mu lutsilielo kaha tua vundilile mana kuli Yehova. Cikumbululo cezilemo kati cikeco ca tu ile ku mitima. Vunoni mu ku linga tua muene ngecize vana ka va kele na ku ivuisisa vuino vilongesa mu lilimi lietu, tua hanguile ku nungulukila ku cikungulukilo ca lilimi li tua uana. Tua kele na ku kunguluka na ku ambulula hamo lika. Kaha tua kele naua na ku lania vavusamba tua ku lie mumo ni kuya na ku li zima vuli. Viose evi via kuasele vana vetu ku tantekeya vuino vamuanetu mu cikungulukilo na ku tantekeya Yehova, kati lika mu ku pua Njambi yavo, vunoni mu ku pua Iseavo na Kavusamba kavo. Kuli yetu, evi via puile via seho ya kama ku hiana ku va kakateya va lilongese lilimi lietu.”

¹⁴ VaSamuel va vuezeleko nguavo: “Linga tu tualeleho ku kaniama mu lutsilielo nange na mpueyange tua kele naua na ku kunguluka ku viuano via mu lilimi lietu. Tua kele na via vingi via ku linga, kaha tua katalele ku muvila. Vunoni tue ku santsela Yehova mu ku vezikisa kapandi ka tua lihakelele. Vana vetu vatatu, vose va li na ku pangela Yehova mu ku ambulula ca ntsimbu yose.”

VI VA HASA KU LINGA VAKUENDZE

15. Omo lia vika muanetu Kristina ua muene ngecize ku kala mu cikungulukilo ca lilimi lieka ca mu kaniamesele?

¹⁵ Omo vana va kola, citava va ka nongonona ngecize va ka pangela vuino Yehova mu cikungulukilo ca lilimi lie ku va lomboloka vuino. Nga mukemuo, visemi ka va pandele ku ivua ngecize vana vano va na va mbila kuti. VaKristina va vuluka ngecize: “Nja tantekeyele kavundende lilimi lia visemi vange, vunoni vi va kele na ku handeka vamuanetu ku viuano ka via kele na ku nji lomboloka. Kaha mu nja puisile miaka 12, nja ile ku ciuano ca muhato mu lilimi li nja lilongesele ku sikola. Kukekuo ku nja kevuilile lua mbangelo mu muono uange, ngecize vi nja kele na ku ivua via puile vusunga! Kaha muono uange ua alulukile naua mu nja putukile ku vundila mu lilimi lia ku sikola. Muomu nja kele mpundu na ku leka Yehova vi li mu mutima uange!” (Vilinga 2:11, 41) Ngeci mu va puisile miaka 18, vaKristina va handekele na visemi linga va nungulukile ku cikungulukilo ca lilimi li va uana muomu likelio li va tantekeyele. Kaha nguavo “Ku lilongesa via Yehova mu lilimi lia ku sikola ca nji sindiyile ku panga mu ku kaniamesa vusamba vuange na Yehova.” Mu ntsimbu ya indende vaKristina va putukile vupioneiro vua ntsimbu yose kaha ve ku ivua ndzolela ya kama.

16. Omo lia vika muanetu Nadia ue ku santsela mu ku kala mu cikungulukilo ca lilimi liavo?

¹⁶ Enu vana, nga ku cizango cenu nga mua hangula ku kala mu cikungulukilo ca lilimi li mua uana ni? Nga mukemuo, nkala muana na pande ku lihula omo lia vika. Vuno ku nungulukila ku cikungulukilo ca lilimi liaco ci ka mi kuasa ku tualelelaho ku likuata vusamba na Yehova ni? (Tiango 4:8) Ni muomu linga visemi venu kati va tantekeye viose vi mu tonda ku linga ni? Ni muomu ka mu tondo ku lihakela kapandi mu ku pangela Yehova ni? Muanetu Nadia ua kala honi ha Mbetele, ua handekele ngueni: “Omo tua kele na ku kola na va muna nana, tua tondele ku nungulukila ku cikungulukilo ca lilimi li tua ku uanene.” Vunoni visemi vavo va muene nguavo ku va tavesa, ci ka tepulula ni ku tsiha vusamba vua vana vavo na Yehova. Kaha vaNadia va vuezeleko nguavo: “Lelo lino tue ku santsela cikuma visemi vetu mu ku fuitangana ku tu longesa lilimi liavo na ku tu lingisa ku tualelelaho mu cikungulukilo ca lilimi lietu. Evi via tu nehela vivezikiso via vingi na ku tu hana vukovelelo vua kama vua ku kuasa vantu va tantekeye Yehova.”

VATI VAMUANETU MU CIKUNGULUKILO VA HASA KU KUASA

17. (a) Kuli iya Yehova ua hana kapandi ka ku lela vana? (b) Vati visemi va hasa ku uana vukuasi mu ku longesa vana vavo vusunga?

¹⁷ Yehova ua hana visemi kapandi ka ku longesa vana vusunga. Ka hanene kapandi kaco ku vakukuavo ni vantu veka houe. (Tandenu Visimo 1:8; 31:10, 27, 28.) Vutuhu ngoco, visemi ka va tantekeya lilimi li va uana, halumo ve ku tondeka vakuasi linga va hete ku mitima ya vana vavo. Ngeci mukemuo, nga visemi va vundila vukuasi ka ca lombolokele ngecize va li na ku tina kapandi kavo ka ku lela vana houe. Vunoni ku lingamo, ci hasa ku pua mutamba ua ku va lela, “ku va longesa na ku va mamuna muli Muangana” Yehova. (Efeso 6:4) Ca ku muenako, visemi va hasa ku vundila vimamuna ku vakuluntu va cikungulukilo via ku endeselamo ku Lemesa ca mu Vusoko na ku tondela vana vavo vavusamba va cili.

18, 19. (a) Vati Vamuanetu mu cikungulukilo va hasa ku kuasa vakuendze? (b) Vika visemi va pande ku tualelelaho ku linga?

¹⁸ Linga va kuase vana vavo, vintsimbu vimo visemi va hasa ku lania masoko akuavo veze ku ku lemesa cavo mu vusoko. Kaha cingi ca vakuendze ve ku lilongesa ku vakuavo Vakua Kilistu nga va tuhuka navo mu ku ambulula ni va linga viuma vieka. (Visimo 27:17) VaShan va tu na tumbuile laza nguavo: “Ka nje ku suva vamuanetu va nji niungile ngue kazila a niunga muaneni mu mavava eni. Kaha nja kele na ku lilongesa via vingi mu va kele na ku nji kuasa mu vimpande via mu sikola. Nja lemene vipanga via ku lizima vuli vi tua lingile hamo lika mu civunga.”

¹⁹ Vunoni vaze va va na hangula visemi mu ku kuasa vana vavo, va pande ntsimbu yose ku kaniamesa vana va singimike visemi vavo. Va hasa ku lingamo mu ku sangala visemi, kaha kati ku tambula kapandi ka visemi ka ku lela vana vavo. Cikuavo naua, vakua ku kuasa va na pande ku linga cose linga vamuanetu ni vantu veka, kati va vevuisise mua ku pihia vilinga viavo nguavo ngue via mazilo. (1 Petulu 2:12) Vutuhu visemi va hasa ku vundila vukuasi ku vakuavo, ku longesa vana vavo vusunga kasi ka pua kapandi kavo. Va pande ku kava vuino vukuasi vu ve ku tambula vana vavo ku vamuanetu veka.

20. Vati visemi va hasa ku kuasa vana vavo ku pua vangamba va Yehova va vusunga?

²⁰ Visemi, puenu na ku vundila vukuasi kuli Yehova, kaha lihakelenu kapandi ka kama mu ku kuasa vana venu. (Tandenu 2 Mizimbu 15:7.) Tuamekenu vusamba vua vana venu na Yehova ku lutue lua vizango vienu. Lingenu cose linga Lizi lia Njambi li hete ku mitima ya vana venu. Kati mu likele ku tsiliela ngecize vana venu va hasa ku pua vavusamba va Yehova. Nga vana venu va kava Lizi lia Njambi na lungano luenu lua cili, mu kevua ngue mua vuile kapostolo Yoano ku tuala ha vana veni va mu lutsilielo, ngueni: “Ka njesi na ndzolela ya ku hiana eyi, ya ku ivua ngecize vana vange va li na ku enda-enda mu vusunga.”​—3 Yoano 4.