Vi tu Lilongesa ku Mezi a ku Manusuila a Vamala va Kuononoka

1. Omo lia vika tua pande ku lilongesela ku vakuluntu?

TU VOSE tua tondeka vukuasi tu linge vihangula via seho mu muono. Kaha tu hasa ku tambula vukuasi vuaco ku vakuluntu mu cikungulukilo, na ku vamuanetu va kuhia mu lutsilielo. Nga vapua vakuluntu vetu ku miaka, ka tua pandele ku sembulula vimamuna viavo mu ku singanieka nguetu ka vi tu kuasa lelo lino. Vunoni, Yehova a tonda tu lilongesele ku vakuluntu. Muomu va na yoyo miaka ya yingi kaha va tantekeya via vingi mu muono ku hiana yetu.—Yombi 12:12.

2. Vika tu lilongesa mu cilongesa cino?

² Ku laza, Yehova ua kele na ku pangesa vakuluntu vakua lutsilielo mu ku kaniamesa na ku tuamenena vangamba vendi. Ca ku muenako, ua pangesele Mosesa, Ndaviti, na kapostolo Yoano. Va yoyele mu vintsimbu via ku liseza. Kaha mu va kele ku hiehi na kutsa, va hele vimamuna ku vakuendze. Vose mu va hele vimamuna viaco, va tsindikile ha seho ya kuononoka Njambi. Yehova ua tavesele ku soneka mezi avo mu Mbimbiliya, linga tu lilongesele kuli vakevo. Cipue nga tu vakuendze ni vakuluntu, tu vose tu hasa ku uana vukuasi mu ku hilula vimamuna viavo. (Loma 15:4; 2 Tim. 3:16) Mu cilongesa cino, tu hilula mezi a ku manusuila a Mosesa, Ndaviti, na kapostolo Yoano, na vika tu lilongesa ku mezi avo.

‘U KA YOYA NTSIMBU YA KAMA’

3. Vati Mosesa ua pangelele Yehova na ku tuamenena vaIsaleli?

³ Mosesa ua pangelele Yehova mu muono uendi uose. Ua puile kapolofeto, ngazi, ntuamena, na mukua ku soneka mizimbu. Mosesa ua tantekeyele via vingi mu muono. Ua tuamenene vaIsaleli mu va fumine mu Ingito. Cikuavo naua, ua limuenenene vikomoueso via Yehova via vingi. Yehova ua mu pangesele a soneke mavulu atanu a ku livanga a mu Mbimbiliya, Visamo 90, kaha halumo na Visamo 91. Cikuavo naua, halumo ikeye ua sonekele livulu lia Yombi.

4. Veya ua kaniamesele Mosesa, kaha omo lia vika?

⁴ Mosesa ua tsile na miaka 120, kaha ntsimbu kanda a tse, ua kunguluile vaIsaleli mu ku va mamuna na ku va vuluisa viuma vi va limuenenene via va lingilile Yehova. Kaha cingi cavo va limuenenene vikomoueso via vingi via lingile Yehova, ngeci mua kasitiku ka hele ku vakua Ingito. (Ezu. 7:​3, 4) Kaha vendele mu Cisali ca ku Tila, na ku limuena vati Yehova ua nongesele masualale va Falao. (Ezu. 14:​29-31) Cikuavo naua, vaIsaleli mu va kele mu vindinda, va limuenenene vati Yehova ua va niungile. (Ndeu. 8:​3, 4) Kaha mu va kele na ku kovela mu Cifuti ca Cikulaheso, Mosesa ua va kaniameselea ntsimbu kanda a tse.

5. Mezi a Mosesa a ku Ndeutelonomi 30:​19, 20 a hele vusunga vuka ku vaIsaleli?

⁵ Mosesa ua handekele vika? (Tandenu Ndeutelonomi 30:​19, 20.) Ua vuluisile vaIsaleli viuma via cili via ku lutue. Na vukuasi vua Yehova, ve ku yoyele miaka ya yingi mu cifuti ca va kulahesele. Mosesa ua va lomboluele via cifuti caco nguendi: “Membo a kama a ku viuka, akeo antsa ka ua tungile, na zindzivo zia ku sula na viuma viose via cili, zintsa ka ua sulisile, na masima a ku songa, antsa ka ua songele, vitungu via viniu na miti ya olivela, intsa ka ua tombekele.”—Ndeu. 6:​10, 11.

6. Omo lia vika Njambi uecelele vaIsaleli va va vule?

⁶ Cikuavo naua, Mosesa ua lunguile vaIsaleli. Kaha ve ku tualeleleho ku yoyela mu cifuti ca cili, mu kuononoka masiko a Yehova. Mosesa ua va lekele nguendi: “hangula muono” mu ku halakana Yehova “na ku mu kakatela.” Vunoni ca vusiua, vaIsaleli va sembuluile Yehova. Ngeci mukemuo, mu ku hita ca ntsimbu, Njambi uecelele vakua Asilia na vakua Mbambilone va vule vaIsaleli na ku va tuala mu vundzinda.—2 Vam. 17:​6-8, 13, 14; 2 Miz. 36:​15-17, 20.

7. Vika tu hasa ku lilongesa ku mezi a Mosesa? (Talenu naua cikupulo.)

⁷ Vika tu lilongesaho? Nga tuononoka Yehova tu ka yoya miaka yose. VaIsaleli va kele mu hiehi na Cifuti ca Cikulaheso, netu vuovuno tu ka kovela mu mavu a aha a tu kulahesa Njambi, na ku limuena vati mavu a ka himpuka citungu. (Isaya 35:1; Luka 23:43) Kaha Satana hamo lika na vandemone vendi ka va ka kalako naua. (Ku-So. 20:​2, 3) Cikuavo naua, malombelo a makuli ka a ka kalako naua. (Ku-So. 17:16) Kaha ka ku ka kala mavuangana a vantu. (Ku-So. 19:​19, 20) Muomu mu mavu a aha ka mu ka kala vakua lisino. (Visa. 37:​10, 11) Kaha vantu va ku vihela viose va kononoka masiko a Yehova eku ku tu kuasa ku likuata kumo na ku sambeya ciyulo. Ngeci mukemuo, vantu va ka lilema umo na mukuavo na ku likulahela. (Isaya 11:9) Cikuavo naua, nga tuononoka Yehova, tu ka tualelelaho ku yoyela mu citungu, kati lika mu makulukazi a miaka, vunoni ku miaka yose ya ya-ye!—Visa. 37:29; Yoa. 3:16.

8. Vati cikulaheso ca ku yoya miaka yose, ca kuasele umo misionaliu? (Yunda 20, 21)

⁸ Nga tu hilula ha cikulaheso ca Yehova ca ku yoya miaka yose, tu ka tualelelaho ku kakatela kuli Ikeye ambe nga tu hita mu visoti. (Tandenu Yunda 20, 21.) Cikuavo naua, cikulaheso caco ce ku tu kuasa kulua na vuzeye vuetu. Ca ku muenako, umo misionaliu ua laza mu África ua kele na kulua na vumo vuzeye, ua handekele nguendi: “Njevuisisile ngecize ka citava nji ka yoyele mu mavu a aha nga ka njiononoka Yehova. Ngeci mukemuo, nja lihakelele kapandi ka ku vula vuzeye vuaco na ku vundila Yehova a nji kuase.”

“LINGA U VEZIKE KU VIOSE VI U KU LINGA”

9. Visoti vika ua luile navio Ndaviti?

⁹ Ndaviti ua puile muananga ua cili. Kaha ua puile naua mukua kuimba miaso, mukua ku soneka miaso, lisualale na kapolofeto. Vunoni ua luile na visoti via vingi. Mu miaka ya yingi, Ndaviti ua yoyele muono ua ku tina-tina, muomu Muangana Saulu ua tondele ku mu tsiha. Cikuavo naua, munima ya kupua muangana, ua pandele ku tina muomu muanendi Avisalome, ua tondele ku mu nieka vuangana. Ndaviti vutuhu ua hitile mu visoti kaha ua sevukile, vunoni kasi ua tualeleleho ku pangela Yehova na ha kutsa cendi. Ngeci mukemuo, Yehova ua mu tumbuile nguendi: “Yala ua ku mutima uange.” Mua vusunga, tua pande kuononoka vimamuna via Ndaviti!—Vili. 13:22; 1 Vam. 15:5.

10. Omo lia vika Ndaviti ua hele cimamuna kuli munendi Solomone?

¹⁰ Ca ku muenako, tu hilulenu cimamuna ca hele Ndaviti kuli munendi Solomone. Yehova ua hanguile Solomone a tuale ku lutue ku lemesa ca vusunga na ku tunga tembele. (1 Miz. 22:5) Vunoni kua kele vipanga via vingi, ngeci ua tondekele vukuasi vua Yehova linga a tuamenene vaIsaleli. Vati honi Ndaviti ue ku mu kuasele? Tu talenu.

11. Kuliya na 1 Vamiangana 2:​2, 3, vika Ndaviti ua lekele kuli Solomone, kaha vati mezi aco a lipuisilemo? (Talenu naua cikupulo.)

¹¹ Ndaviti ua handekele vika? (Tandenu 1 Vamiangana 2:​2, 3.) Ndaviti ua lekele munendi nguendi: Nga ononoka Yehova, apua muangana ua cili kaha Yehova a mu vezikisa. Kaha mua lingilemo, viuma via muendele vuino. (1 Miz. 29:​23-25) Ua tungile tembele ya ku vuaha cikuma kaha ua sonekele naua mavulu a mu Mbimbiliya a engi. Cikuavo naua, ua tsimanene omo lia mana endi na vupite vua kele navuo. (1 Vam. 4:34) Ngue mua handekele Ndaviti, Solomone viuma vie ku muendele vuino nga ononoka Yehova Njambi. Vunoni ca vusiua, Solomone mua kulupile ua putukile ku lemesa vanjambi va makuli. Omo liaco, Yehova ua likelele ku mu hana mana, ngeci ka hasele naua ku sika vuino.—1 Vam. 11:​9, 10; 12:4.

12. Vika tu lilongesa ku mezi a Ndaviti?

¹² Vika tu lilongesaho? Yehova ue tu vezikisa na ku tu kuasa, nga tu muononoka. (Visa. 1:1-3) Vutuhu Yehova ka tu kulahesele vupite na vumpahu vua hele Solomone. Vunoni nga tu muononoka, a ka tu hana mana linga tu hase ku linga vihangula via cili. (Visi. 2:​6, 7; Tia. 1:5) Vitume via Yehova vie ku tu kuasa ku linga vihangula via cili ku tuala ha vipanga, sikola ya kama, vueho, na vati mua ku pangesela vimbongo. Nga tu tuononoka vimamuna via Yehova, tu ka kaniamesa vusamba vuetu nendi na ku ka yoya muono ua ya-ye. (Visi. 2:​10, 11) Cikuavo naua, tu ka likuata vusamba vua cili na vakuetu, na ku yoya muono ua ndzolela na vusoko vuetu.

13. Vika via kuasele ndumbuetu Carmen ku linga cihangula ca cili?

¹³ Ndumbuetu Carmen ua yoyela ku Moçambique, ua kele na ku singanieka nguendi, linga a yoye muono ua cili noho aye ku sikola ya kama. Ngeci ua lingilemo kaha ua lilongesele via ku sona-sona, ni nguetu, arquitetura. Ivene nguendi: “Nja lemene vi nja kele na ku lilongesa. Vunoni via kele na ku nji lia ntsimbu ya kama na ku nji honesa, muomu nja kele na ku kala ku sikola ku putuka cimene ku tuala na ku cinguezi. Ca puile ca cikalu ku kunguluka, ngeci lutsilielo luange lua tepulukile kaha nja kele na ku livua ngue nja kele na ku pangela vanjambi vavali.” (Mat. 6:24) Ngeci mukemuo, ua vundilile ku tuala ha cimpande caco na ku tondesesa mu mikanda yetu. Ivene nguendi: “Munima ya ku tambula vimamuna via cili ku vamuanetu va kuhia mu lutsilielo na via vanana, nja likelele ku lilongesela ku sikola ya kama linga nji pangele Yehova mu cipanga ca ntsimbu yose. Ku lingamo, ca nji kuasele ku linga vihangula via cili mu muono kaha ka nje ku liveya.”

14. Mosesa na Ndaviti va longesele muzimbu uka?

¹⁴ Mosesa na Ndaviti va lemene Yehova kaha va tantekeyele seho ya kuononoka. Ku hitila mu mezi avo a ku manusuila, va kaniamesele vakuavo va kave lungano luavo mu ku tualelelaho ku pangela Yehova Njambi yavo. Vose vavali va lunguile vakuavo ngecize, uose a likela ku pangela Yehova ka ka tambula vukuasi na vivezikiso viendi. Vimamuna vi va hele via pua via seho ya kama na kuli yetu lelo lino. Munima ya miaka ya yingi, umo ngamba ya Yehova mukuavo ua handekele via seho ya ku tualelelaho ku pangela Yehova.

“KA NJESI NA NDZOLELA YA KU HIANA EYI”

15. Vika ua lihitile navio kapostolo Yoano mu ku yoya cendi?

¹⁵ Yoano ua puile kapostolo ya lemene cikuma Yesu Kilistu. (Mat. 10:2; Yoa. 19:26) Yoano uendele na Yesu mu kuambulula cendi, ua limuenenene vikomoueso via lingile Yesu, kaha ua kele nendi mu vintsimbu via vikalu. Ua muene Yesu mu va mu tsihile, kaha naua ua mu muene mua sangukile. Cikuavo naua, ua limuenene ku kola ca cikungulukilo ca Vakua Kilistu ku sekulu ya ku livanga. Yoano ua yoyele miaka ya yingi, ngeci ua limuenene muzimbu ua cili va ua “ambuluile hose ha va na tange viuma muintsi ya lilu.”—Kolo. 1:23.

16. Veya va uanene vukuasi ku mikanda ya sonekele Yoano?

¹⁶ Ku kuhua ca muono uendi, Yoano ua kele na civezikiso ca ku soneka umo mutamba ua Lizi lia Njambi. Ua sonekele ‘ku-soloka ca Yesu Kilistu.’ (Ku-So. 1:1) Yoano ua sonekele livulu lia Muzimbu ua Cili liambata lizina liendi. Cikuavo naua, va mu huiminine ku soneka mikanda itatu. Ua tumine mukanda ua mu citatu kuli Ngayu ua puile mukua Kilistu ua lutsilielo, ya muene kupua munendi ua mu lutsilielo. (3 Yoa. 1) Mu ntsimbu yaco, kua kele vakuavo vavengi va muene kupua vana vendi mu lutsilielo. Mua vusunga, mizimbu ya sonekele Yoano, ya kaniamesele vandongesi va Yesu ku laza kaha ye ku tu kaniamesa na lelo lino.

17. Kuliya na 3 Yoano 4, vika vie ku vuisa ndzolela ya kama?

¹⁷ Yoano ua sonekele vika? (Tandenu 3 Yoano 4.) Ua sonekele via ndzolela ya vuile mua muene vamuanaye vononoka Njambi. Mua sonekele mukanda ua citatu, vamo va kele na ku sanduola vilongesa via makuli na ku koka matepeso mu cikungulukilo. Vunoni vakuavo va tualeleleho ‘kuendela mu vusunga.’ Vononokele Yehova mu “ku enda ngue ku mezi a lisiko eni.” (2 Yoa. 4, 6) Vakua Kilistu vaco ka va vuisile lika Yoano ndzolela, vunoni na Yehova.—Visi. 27:11.

18. Vika tu lilongesa ku mezi a Yoano?

¹⁸ Vika tu lilongesaho? Kuononoka ce ku vuisa ndzolela. (1 Yoa. 5:3) Ca ku muenako, tue kuivua ndzolela mu ku tantekeya nguetu tue ku vuisa Yehova ndzolela. Yehova ue kuivua ndzolela mue ku tu mona tuononoka masiko endi na ku hona ku linga via vipi. (Visi. 23:15) Na tungelo navo ve kuivua ndzolela. (Luka 15:10) Cikuavo naua, tue kuivua ndzolela mu tue ku mona vamuanetu na vandumbuetu vali na ku kolesa ambe nga va va luisa ni va hita mu vieseko. (2 Tes. 1:4) Kaha mavu a Satana mu a ka nonga, tu kevua ndzolela ya kama mu ku tantekeya nguetu tua tualeleleho ku pangela Yehova.

19. Vika ua handekele ndumbuetu Rachel ku tuala ha ku longesa vantu vusunga? (Talenu naua cikupulo.)

¹⁹ Tue kuivua ndzolela mu tue kuambuluila vakuetu. Ndumbuetu Rachel ua yoyela ku República Dominicana, ue kuivua ndzolela ya kama omo lia civezikiso ca ku longesa vakuavo via Yehova Njambi. Ua kuasele vantu vavengi va putuke ku lemesa Yehova. Ivene nguendi: “Ka njesi na mezi a ku lombolola ndzolela i nje kuiva, mu nje ku mona vantu va nje ku longesa va putuka ku lema Yehova na ku mu tsiliela kaha na kualulula miono yavo linga va mu vuise ndzolela. Mua vusunga, ndzolela i nje kuivua, ya hiana kapandi ka nje ku lihakela mu ku va longesa.”

UANENU VUKUASI KU MEZI A KU MANUSUILA A VAMALA VONONOKELE

20. Mu njila ika tua litombola na Mosesa, Ndaviti na Yoano?

²⁰ Mosesa, Ndaviti na Yoano, va yoyele mu ntsimbu ya liseza na yetu. Vunoni tua litombola mu via vingi, muomu va lemesele Njambi ua vusunga ngeci muetu. Ngeci muavo netu tue ku vundila kuli Yehova, ku mu kulahela, na ku mu vundila vukuasi linga a tu tuamenene. Cikuavo naua, netu tua tsiliela nguetu Yehova ue ku vezikisa vakua ku muononoka.

21. Vati Yehova a ka tu vezikisa nga tuononoka vimamuna via Mosesa, Ndaviti na Yoano?

²¹ Tua pande kuononoka mezi a ku manusuila a vamala vononokele, mu ku kava masiko a Yehova. Nga tu lingamo, Yehova a ka tu vezikisa na ku tu kuasa. Kaha tu ka yoya muono ka ue kuhua ua ya-ye. (Ndeu. 30:20) Cikuavo naua, tu kevua ndzolela ya ku zolesa mutima ua Tatetu ua muilu, a ka tu lunguisa mu njila ka tua lavelele.—Efe. 3:20.