Vuno mua Liviukisila Kuiza ca Lamba ya Kama Ni?

1. Omo lia vika ku liviukisila viyovo ca pua ku muesa mana?

KU LIVIUKISILA ce ku ohiela miono. Ca ku muenako, nga ku na soloka ciyovo ha mavu vaze va liviukisileco laza, ce ku va puila ca casi kuovoka kaha na ku kuasa vakuavo. Cimo civunga ca vakua ku kuasa ku viyovo ca ku Europa, ca handekele nguaco: “Ku ovoka ku ciyovo ca hitukila mua kama ha ku liviukisila vuino.”

2. Omo lia vika tua pande ku liviukisila via kuiza ca lamba ya kama? (Mateo 24:44)

² “Lamba ya kama” i ka putuka mu ku kavuka ca liso. (Mat. 24:21) Cingi ca viyovo vikuavo, kampe vie ku tungumuna vantu vose. Vunoni lamba ya kama ka i ka tungumuna vantu vose. Imo miaka 2.000 ku nima, Yesu ua mamuine vakua ku mu kava va liviukisile via litangua liaco. (Tandenu Mateo 24:44.) Nga tu liviukisila vua lumo, ci ka tu puila ca casi ku hita mu ntsimbu yaco ya ikalu na ku kuasa vakuetu va lingemo.—Luka 21:36.

3. Vati ku kolesa, cikeketima na cilemo vi ka tu kuasa ku liviukisila kuiza ca lamba ya kama?

³ Tu hilulenu vifua vitatu vi hasa ku tu kuasa ku liviukisila kuiza ca lamba ya kama. Vati tu ka linga nga va ka tu tuma ku ambulula muzimbu ua vihiso kaha vantu va putuka ku tu luisa? (Ku-So. 16:21) Tu ka tondeka ku kolesa linga tu ka hase ku ononoka Yehova oku tua kulahela ngecize a ka tu niunga. Vika tu ka linga nga vamo vamuanetu va zimbalesa vimo vikuata ni vikuata viose vene? (Hav. 3:17, 18) Tu ka tondeka cikeketima linga tu ka hase ku va kuasa. Vika tu linga nga omo lia ku tu luisa kuli ngonge ya mangonge, tu ka tondeka ku vanda ku cihela cimo lika mu ntsimbu imo tu vose? (Ezek. 38:10-12) Tu ka tondeka cilemo ca kama linga tu ka hase kuli kuasa umo na mukuavo mu ntsimbu yaco ya ikalu.

4. Vati Mbimbiliya ya muesa ngecize tua pande ku tualelelaho ku pangela ha ku kolesa, cikeketima na cilemo?

⁴ Lizi lia Njambi lia tu kaniamesa ku tualelelaho ku pangela ha ku kolesa, cikeketima na cilemo. Luka 21:19 nguayo: “Miono yenu mu ka i nganiala na lukakatela.” Kolose 3:12 nguayo: “Ngoco vene zalenu . . . mutima ua cikeketima.” Kaha 1 Tesalonika 4:9, 10 nguauo: “Enu vavene mua lilongesa kuli Njambi ku lilema umo na mukuavo. . . . Vunoni tu mi mamuna, vamuanetu mu tualeleho ku lingamo mu vutuntu.” Vinimbu viose evi, va vi sonekelele vandongesi vaze va kele laza na ku muesa ku kolesa, cikeketima na cilemo. Omo lia vika? Muomu vutuhu va kele laza na ku muesa vifua viaco, kasi va pandele ku tualelelaho ku lingamo. Netu tua pande ku lingamo. Kaha linga tu hase ku vi puisamo, tu hilula vati Vakua Kilistu va ku livanga va muesele nkala cifua, mu nima yaco, tu ka mona vati tu hasa ku tambuluisa vaze vandongesi kaha na ku muesa ngecize tua liviukisila kuiza ca lamba ya kama.

PANGELENU HA KU KOLESA CENU

5. Vati Vakua Kilistu va ku livanga va kolesele mu vieseko?

⁵ Vakua Kilistu va ku livanga va tondekele ku kolesa. (Hev 10:36) Vutuhu va kele na ku hita mu visoti ngue vi va kele na ku lihita navio mbunga yose, vunoni kua kele visoti vikuavo vi va kele na ku lihita navio vakevo lika. Cingi cavo, va kele na ku va luisa kati lika ku vakuluntu vakua malombelo a vaYundeya na vakua nguvulu ya Loma, vunoni na ku vavusoko vavo mpundu. (Mat. 10:21) Kaha vintsimbu vimo, na mu cikungulukilo vene va kele na ku pinda na visoti via vakua ku alulukila vusunga na vilongesa viavo via kele na ku koka matepeso. (Vili. 20:29, 30) Vunoni vaze Vakua Kilistu va kolesele. (Ku-So. 2:3) Mu njila ika? Va singaniekele ha malungano a mu Mbimbiliya a ku kolesa, ngeci mua Yombi. (Tia. 5:10, 11) Kaha va vundilile naua ndzili kuli Njambi. (Vili. 4:29-31) Mu nima yaco va tualele mana ku viuma via cili vie kuiza omo lia ku kolesa.—Vili. 5:41.

6. Vika mua lilongesa ku cifua ca koleselelemo Merita mu va mu luisile?

⁶ Netu tu hasa ku kolesa nga ku-sua kumo, tu pua na ku lilongesa malungano a mu Mbimbiliya na a mu mikanda yetu ku tuala ha ku kolesa. Evi vikevio via kuasele ndumbuetu Merita, ua ku Albania, uze u va kele na ku luisa mua kama ku vusoko vueni. Ivene ngueni: “Ku lilongesa muzimbu ua Yombi mu Mbimbiliya, ca nji kuatele mua kama ku mutima. Yombi ua hitile mu vieseko via vingi. Kaha vutuhu ka tantekeyele ku via kele na ku tundilila, kasi ua handekele ngueni: ‘Noho nji ku tsa, ka nji ka lisondoluela vuoloke vuange!’ (Yombi 27:5) Nja singaniekela nguange vieseko viange ka vi lisetekesa cipue kamandende, na vieseko via lihitile navio Yombi. Kaha mukuetu ka tantekeyele ku via kele na ku tundilila visoti vieni, vunoni ange, nja tantekeyele.”

7. Ambe nga ka tuesi na ku hita mu ceseko mu ntsimbu ino, vika tua pande ku lilongesa ku linga?

⁷ Tu hasa naua ku pangela ha ku kolesa cetu, mu ku lilongesa ku lekako Yehova visoti vietu ku-sua kumo. (Filp. 4:6; 1 Tes. 5:17) Ca ku muenako, halumo ka muesi na ku hita mu cisoti mu ntsimbu ino. Vutuhu ngoco, vuno mue ku lengeya ku tuamenena ca Yehova nga muli na matoto, liuayanga ni ka mu tantekeya via ku linga ni? Nga mu lihakela kapandi ka ku vundila vukuasi vua Yehova mu tuvisoti tua tangua na tangua mu ntsimbu ino, ka mu kala na vitanga via ku lingamo, ku lutue, omo mu ka hita mu visoti via kama. Muomu mua tantekeya laza ngecize Yehova a tantekeya viose vi mue ku tondeka kaha ue ku mi kuasa.—Visa. 27:1, 3.

8. Vati lungano lua Mira lua muesa ngecize ku kolesa mu vieseko mu ntsimbu ino, ci ka tu kuasa ku lutue? (Tiango 1:2-4) (Talenu naua cikupulo.)

⁸ Tu ka hasa ku kolesa mu lamba ya kama, nga tu kolesa mu vieseko via lelo lino. (Loma 5:3) Vika tu handekela ngoco? Cingi ca vamuanetu va limuena ngecize vieseko via mu lutsilielo vi va lihitile navio, via va kuasele ku liviukisila vieseko via hateleko. Ku kolesa, ca va kaniamesele na ku kolesa lutsilielo luavo ngecize Yehova ua liviukisila mu ku va kuasa kaha ue ku lingamo vene. Lutsilielo co, lua va kuasele mu ku kolesa mu ceseko ca hateleko. (Tandenu Tiango 1:2-4.) Ndumbuetu Mira ua pua pionero ku Albania, ua mona ngecize ku kolesa mu vieseko via ku nima, ce ku mu kuasa ku tualelelaho ku kolesa. Ivene ua litavelele ngecize, vintsimbu vimo, ue ku livua ngue ikeye lika ua kala na visoti via vingi. Vunoni mu nima yaco, ue ku vuluka ngecize Yehova ua mu kuasa mu miaka 20, ngeci ue ku lileka ivene ngueni: “Mira, kaniama lika. Kati u tavese miaka yose ize na visoti viose vize via ku kuasele Yehova ku vula, viye mu ngoco.” Nenu mu hasa ku singanieka ha vati Yehova ua mi kuasa ku kolesa na hano. Nga mu lingamo, kalenu na vusunga ngecize nkala ntsimbu i mue ku kolesa mu cimo ceseko, Yehova ue ku monako kaha a ka mi lunguisa. (Mat. 5:10-12) Kaha ha i ka hetela lamba ya kama, enu mua lilongesa laza ku kolesa mu vieseko kaha eci ci ka mi kuasa ku tualelelaho ku kolesa ku ntsimbu oyo.

MUESENU CIKEKETIMA

9. Vati cikungulukilo ca mu Antioka ya mu Siliya ca muesele cikeketima?

⁹ Tu hilulenu via solokele omo Vakua Kilistu mu Yundeya va hitile mu ndzala ya kama. Mu nima ya ku ivua muzimbu uaco, cikungulukilo ca mu Antioka ya ku Siliya ca vuile cikeketima ca va muanaye mu Yundeya. Vunoni va pandele ku muesa cikeketima caco. Ngeci mukemuo, “ku muntu ku muntu ngue mu va hasele, va kanene mu ku tuma vimosi mu ku kuasa vana va naye va tumamene ku Yundeya.” (Vili. 11:27-30) Vutuhu vamuanetu va kele mu ndzala va kele ku cifuti ca ku laako, vunoni Vakua Kilistu va mu Antioka va lihakelele kapandi ka ku va kuasa.

10. Mu vinjila vika tu hasa ku muesa cikeketima nga vamuanetu va hita mu ciyovo? (Talenu naua cikupulo.)

¹⁰ Tu hasa naua ku muesa cikeketima lelo lino, nga vamuanetu va hita mu ciyovo. Vuasi vuasi, tu hasa ku vundila vakuluntu va tu leke, nga citava netu tu ka kuaseko ni tu hasa ku hana milambu mu cipanga cetu mu mavu ose ni ku kundika vaze va na hiti mu ciyovo mu vivundilo vietu.b (Visi. 17:17) Ca ku muenako mu 2020, Civunga ca Vantuamena ca tumbikile vivunga 950 vie ku kuasa ku viyovo, mu ku kuasa mu ntsimbu ya musongo ua COVID-19. Vamuanetu va kala mu vivunga viaco, tu va sangala mua kama muomu cikeketima ce ku va lingisa ku ka kuasa vamuanaye, ku va tualela vukuasi vua ku muvila na vua mu lutsilielo. Kaha vintsimbu vimo vene, na ku va tunguluila vindzivo viavo ni Vindzivo via Vuangana.—Setekesenu 2 Kolintu 8:1-4.

11. Vati ku muesa cikeketima ce ku hana vumpahu kuli Tatetu ua muilu?

¹¹ Mu tue ku muesa cikeketima mu nima ya cimo ciyovo, vantu ve ku monako. Ca ku muenako, mu 2019, mpuendza ya Dorian ya nongesele imo Ndzivo ya Vuangana ku cifuti ca Bahamas. Kaha omo vamuanetu va kele na ku tungulula ndzivo yaco, va kumuine umo yala ua kala na impreza ya ku tunga, a ku lingeko umo mutamba ua vipanga. Vunoni ikeye ua va lekele ngueni: “Nji tonda ku lambula . . . makina a ku tungisa, . . . vantu vakua ku panga kaha na vikuata via ku tungisa, viose vuana ku lukungulukilo luenu. Muomu nji na komoka mua kama cilemo ci mue ku limuesa umo na mukuavo.” Cingi ca vantu ka va tantekeya Yehova. Vunoni cingi cavo, ve ku mona vilinga via Vakaleho va Yehova. Mua vusunga, ca pua ku vezika ca kama ku tantekeya ngecize vilinga vietu via cikeketima, vi hasa ku koka vantu veze kuli Tatetu, uze ua pua mukua “ngozi ya kama”!—Efe. 2:4.

12. Vati ku pangela ha cikeketima ce ku tu viukisila ku lamba ya kama? (Ku-Solola 13:16, 17)

¹² Omo lia vika tu ka tondeka ku muesa cikeketima mu ntsimbu ya lamba ya kama? Mbimbiliya ya muesa ngecize vaze ka va lihaka mu pulitika, va ka hita mu visoti via vingi, ku putuka vene mu ntsimbu ino kaha na mu lamba ya kama. (Tandenu Ku-Solola 13:16, 17.) Vamuanetu na vandumbuetu, citava va ka tondeka vukuasi vua ku muvila. Kaha omo Muangana uetu Yesu Kilistu, a keza mu ku sompesa mavu, tua vundila ngecize a ka tu uane tuli na ku muesa cikeketima ku vakuetu na ku tu lania tu ka “suane Vuangana.”—Mat. 25:34-40.

KANIAMESENU CILEMO CENU

13. Ngue mu ya muesa Loma 15:7, vati Vakua Kilistu va ku livanga va kaniamesele cilemo cavo?

¹³ Cilemo ca puile citantekeyeso ca Vakua Kilistu va ku livanga. Vuno ca va puililile ca casi ku limuesa cilemo umo na mukuavo ni? Aci singaniekenu ha ku liseza-seza ca vantu va kele mu cikungulukilo ca ku Loma. Mu cikungulukilo caco, ka mua kele lika vaYundeya vaze va kele na ku ononoka masiko a Mosesa, vunoni na vakua mavu vaze va kele na ku kava visinganieka na visemua via ku liseza-seza. Cikuavo naua, vamo Vakua Kilistu citava va puile vandungo, vakuavo co kuahi. Kaha vamo, citava vene va kele na vandungo ku vindzivo. Vati vaze Vakua Kilistu va vulile eci ku liseza-seza cavo na ku limuesa cilemo? Kapostolo Paulu ua va mamuine ngueni: “Litambulienu ha kati kenu.” (Tandenu Loma 15:7.) Vika a lomboloka mezi aco? Lizi “litambulienu” lia lomboloka ku tambula muntu na ngozi kaha na ku mu zumbula. Ngeci mua ku mu tava a pue kavusamba ketu ni eze ku ndzivo yetu. Ca ku muenako, Paulu ua lekele Filemone a tambule ndungo yeni Onesimu, ngueni: “Mu tambule ngue ange ivene.” (Film. 17) Kaha Pilisila na Akuila va tambuile Apolo, vutuhu vakevo va kele na vutongue vua kama ku hiana ikeye, vunoni “va mu tambuile vakevo vavene.” (Vili. 18:26) Ngeci mukemuo, mu cihela ca ku ecelela ku liseza-seza cavo ci koke matepeso ha kati kavo, vaze Vakua Kilistu va lihakelele kapandi ka ku vula matepeso aco na ku limuesa cilemo umo na mukuavo.

14. Vati ndumbuetu Anna na yalieni va muesele cilemo?

¹⁴ Netu tu hasa ku muesa cilemo kuli vamuanetu, mu ku va tava ku pua vavusamba vetu. Mu tue ku lingamo, navo ve ku putuka ku tu muesa cilemo. (2 Kol. 6:11-13) Halakanenu muzimbu ua ndumbuetu Anna na yalieni. Mu nima ya ku va tuma mu cipanga ca vumisionaliu mu Afrika, musongo ua COVID-19 ua putukile. Ngeci ka va hasele ku liuana citona meso na vamuanetu va mu cikungulukilo cavo. Vati ava vampuevo na yala ve ku muesele cilemo cavo? Va putukile ku simutuila-simutuila na vamuanetu va mu cikungulukilo cavo ku hitila mu video videoconferencia, na ku va leka ngecize va va lema mua kama kaha va tonda ku va tantekeya vuino. Evi via lingisile vamuanetu vaco, ku putuka ku va muesa cilemo, mu ku va sana ku-sua kumo ku telefone na ku va tuma vimensagem. Vika via lingisile ava vampuevo na yala ku lihakela a ka kapandi? Ndumbuetu Anna ngueni, “Cilemo ci va nji muesa yange na vusoko vuange, cipue mu vintsimbu via cili ni via vikalu, ca tanda mizi mu mutima uange. Ngeci mukemuo, nange nje ku ivua cizango ca ku muesa cilemo ku vakuetu.”

15. Vika tu hasa ku lilongesa ku lungano lua ndumbuetu Vanessa ku tuala ha ku lema vamuanetu vose? (Talenu naua cikupulo.)

¹⁵ Cingi cetu tua kala mu vikungulukilo mua kala vamuanetu va ku liseza-seza kaha na vuntu vua ku liseza-seza. Tu hasa ku kaniamesa cilemo cetu kuli vakevo vose, mu ku tuala mana ku vifua viavo via cili. Ndumbuetu Vanessa ua ka pangela ku Nova Zelândia, ca mu puilile ca cikalu ku litombola na vamo mu cikungulukilo. Vunoni ua nongonuene ngecize mu cihela ca ku sondoloka vaze ve ku mu futula ku mutima, ua pandele ku lihakela kapandi ka ku likata navo mua kama. Ku lingamo ca mu kuasele ku mona vika Yehova ua va lemena. Ivene ngueni: “Mu nima ya ntsimbu, yaliange ua puile kaniungi ua ku zinguluka. Kaha eci ce ku tu lingisa ku tantekeya na vamuanetu na ndumbuetu va vifua via ku liseza-seza, eci ce ku nji puila ca casi ku likata navo. Lelo lino, nja lema honi ku liseza-seza ca vantu. Mua vusunga, Yehova neni ua lema ku liseza-seza ca vantu, ngeci mukemuo ua tu lania kuiza mu lukungulukilo lueni muze mua kala vantu va ku liseza-seza.” Mu tue ku lilongesa ku mona vamuanetu ngue mue ku va muenamo Yehova, tue ku muesa ngecize tua va lema.—2 Kol. 8:24.

16. Omo lia vika cilemo ci ka tondeka mua kama mu lamba ya kama? (Talenu naua cikupulo.)

¹⁶ Cilemo ci ka tondeka mua kama mu lamba ya kama. Mu i ka putuka lamba yaco, kulihi tu ka tinina? Tu hilulenu vitume via hele Yehova ku vantu veni, omo Mbambilone ya laza va i luisile. Ua va lekele ngueni: “Tuayenu, vantu vange, kovela mu hondo yove na ku lisoka mapito ove: Vanda kantsimbu ka kandendendende, Noho matoto a na hiti.” (Isaya 26:20) Ci soloka ngecize aa mezi aco, citava akeo naua a tu ka ononoka mu lamba ya kama. Lizi “hondo yove” halumo likemanena vikungulukilo vietu. Mu lamba ya kama, halumo Yehova a ka tu ohiela ngue mua na kulahesa nga tu ka tualelelaho ku likata na vamuanetu. Ngeci mukemuo, tua pande ku lihakela kapandi mu ntsimbu ino, kati lika ka ku tava vamuanetu na vandumbuetu, vunoni ka ku va lema mpundu. Muomu halumo ku ovoka cetu ci ka hitukila hali evi!

LIVIUKISILENU VUOVUNO

17. Nga tu liviukisila vuovuno, vika tu ka hasa ku linga mu lamba ya kama?

¹⁷ “Litangua lia kama lia Yehova” li ka neha visoti ku vantu vose. (Zef. 1:14, 15) Vangamba va Yehova navo va ka hita mu visoti viaco. Vunoni nga tu liviukisila vuovuno, tu ka hasa ku simpa na ku kuasa vakuetu. Tu ka hasa ku kolesa mu nkala visoti vi ka tu solokela. Kaha omo vamuanetu va ka yanda, tu ka lihakela kapandi ka ku va kuasa mu ku va muesa cikeketima na ku va hana vize via va kambela. Cikuavo naua, tu ka likuata kumo na vamuanetu na vandumbuetu muomu tua lihakela laza kapandi ka ku va lema. Kaha Yehova a ka tu lunguisa na muono ka ue ku hua ua ya-ye mu mavu a aha, muze ka mu ka kala cipue viyovo ni visoti via ku liseza-seza.—Isaya 65:17.