Enero

Keman Moisés pouia kemej semej ikalyetouanij akin tekiuajtia Egipto, amo katka se takat yolnejmach. Yejua niman kualania uan hasta kimiktij se takat porin kiitak ke tein kichiujtoya amo kuali yetoya. Kinemiliaya ke Dios kuali kiitaya tein kichiujka. Cuarenta xiujmej Jiova kipaleuij Moisés maj kiajsikamati ke komo kinekia kiixyekanas xolal Israel amo sayoj monekia maj yeski yolchikauak, ta no monekia maj yolnejmach. Uan monekia amo moueyinekis, tatakamatis uan yolseujkanemis. Yejua kuali kiajsikamatik nejon uan mochiuak se kuali taixyekankej (Éx. 2:11, 12; Hech. 7:21-30, 36). Axkan, tetatmej uan tayekananij kuali kichiuaj komo kitojtokaj ineskayo Moisés. Komo tejuatsin tiontepopaj oso tiontayekankej amo niman xionkualani keman amo mitsonpoujkaitaskej. Xikonelnamiki ke tejuatsin no tionmopoloua (Ecl. 7:9, 20). Xiontatakamati uan xikonyektali kuejmolmej kemej Jiova tanauatia uan nochipa xikonnexti yolseuilis (Prov. 15:1). Tetatmej uan tayekananij akin ijkon kichiuaj kiyolpaktiaj Jiova uan tapaleuiaj maj onka yolseuilis uan technextiliaj keniuj uelis tiyeskij tiyolnejmachmej. w19.02 8 § 1; 10 § 9, 10

¿Keyej teiknelij Jesús? Porin kiitak ke nejon taltikpakneminij “katkaj keme ichkatsitsin ten amo kipiayaj tapixke”. Xa kiitak ke sekin kipanouayaj tatasojtilis uan monekia chikauak tekitiskej nochi tonal uan ijkon kintekipanoskej ininchankauan. Oksekin xa tajyouiayaj porin momikilij se akin kitasojtayaj. Jesús xa kuali kiajsikamatia keniuj momachiliayaj porin yejua no kipanoka seki taman kemej nejon. Kemej ininka motekipachouaya oksekin, kitemoj kinyolseuis ika kuali tanauatilmej (Is. 61:1, 2). ¿Keniuj uelis tikchiuaskej kemej Jesús? Axkan taltikpakneminij no kemej ‘ichkatsitsin tein amo kipiaj tajpixkej’ uan kipanouaj miak ouijkayomej. Sayoj ke, tejuan uelis tikinyolseuiskej keman tikinixmatiltiskej iTekiuajyo Dios (Apoc. 14:6). Yejua ika, tikchiuaj kemej toTamachtijkauj uan tikteixmatiltiaj kuali tanauatilmej porin ‘tikikneliaj akin amo kipia keniuj moixpanoltis uan akin moajsi itech tatasojtilis’ (Sal. 72:13). Tikinikneliaj taltikpakneminij uan tiknekij tikinpaleuiskej. w19.03 21, 22 § 6, 7

Onkak miak taman tein kichiua maj tiktasojtakan Jiova. Mojmostaj techmaka miak taman tein kuali uan techmachtia keniuj yekmelauj tamati uan tein kiixtalijtok kichiuas (Juan 8:31, 32). Techyekana uan techpaleuia ika inechikol. Techpaleuia maj tikixnamikikan kuejmolmej uan motenkaua ke uelis tikpiaskej se kualtsin nemilis satepan (Apoc. 21:3, 4). Keman titanemiliaj itech nochi tein Jiova kichiuani tein ika kinextia ke techtasojta, kichiua maj okachi tiktasojtakan uan maj amo tiknekikan tikyolkokoskej. Yejua nejon kijtosneki se kimoujkatokas. Komo nochipa tikelnamiki keniuj mitspaleuia maj Jiova mitsixyekana, okachi tiktasojtas yejuatsin uan itanauatiluan. Ijkon, maski Satanás mitstanejnektis ika miak taman, amo tikauas Jiova. Itech mil xiujmej keman titanemilis itech tonal keman timoauij, tikijtos: “Semi kuali tein nikixtalij nikchiuas”. w19.03 6 § 14; 7 § 19

Tokalyetouanij yolpakij keman tinochin timotasojkamatij. Komo namikuanij nochipa kinextiaj ke motasojkamatij okachi kuali mouikaskej uan amo ouij motapojpoluiskej. Takat akin namikej amo sayoj kiita tein kuali tein kijtoua uan kichiua inamik, ta no “meua uan kiueyitalia” (Prov. 31: 28). Uan siuat akin namikej kiluia inamik toni taman tein kichiua kipatiuita. Tetatmej, ¿keniuj uelis nankinmachtiskej nanmokoneuan maj motasojkamatikan? Xikelnamikikan ke yejuan kichiuaskej tein namejuan nankichiuaj uan nankijtouaj. Yejua ika, xikintasojkamatilikan keman namoka kichiuaskej teisa. Uan no, xikinmachtikan maj kintasojkamatilikan oksekin keman ininka kichiuaskej teisa. Xikinpaleuikan maj kiajsikamatikan ke moneki motasojkamatiskej uan ke inintajtoluan uelis semi kinpaleuis oksekin. w19.02 17 § 14, 15

Ika tein kijtoj Job, kiteajsikamatiltij ke amo keman kikauaskia Dios maski Satanás semi kitajyouiltiskia. Amo keman mosenkauak uan tejuan no moneki ijkon tikchiuaskej. Tein Satanás kijtouilij Job no techijtouilia tejuan. Yejua kijtoua ke amo yekmelauj tiktasojtaj Jiova, ke tikauaskej komo tikitaj ke uelis timomikiliskej uan ke toyolo amo ajsitok iuan (Job 2:4, 5; Apoc. 12:10). ¿Melauj ke techyolkokoua tein kijtoua? Maj titanemilikan itech nejin: Kemej Jiova semi touan takuaujtamati kikaua maj Satanás techyejyeko, ijkon ueli tiknextiaj ke amo tikauaj uan ke Satanás se takajkayaujkej. Uan yejuatsin no motenkaua techpaleuis (Heb. 13:6). ¡Se ueyi tatiochiualis maj touan takuaujtamati Akin tekiuajti iluikak uan taltikpak! ¿Tikitaj keyej semi moneki maj amo tikauakan Dios? Porin ijkon tiknextiaj ke amo melauak tein Satanás kijtoua uan tikpaleuiaj itokay toTajtsin uan kemej taixyekana. w19.02 5 § 9, 10

Jesús kiniluij toni ouijkayomej kijyouiskiaj. Ompa kiniluij maj yeskiaj yolchikaujkej kemej yejua (Juan 16:1-4a, 33). Miak xiujmej satepan, yejuan kisentokayaj kichiuayaj kemej Jesús. Kinextiayaj yolchikaualis uan motemakayaj tajyouiskej ininka oksekin (Heb. 10:33, 34). Axkan, no tiknextiaj yolchikaualis kemej Jesús. Kemej neskayot, keman tikinpaleuiaj tokniuan akin kintajyouiltiaj oso hasta kintsakuaj porin kitekitiliaj Jiova. Ijkuak, moneki timochikauaskej tikinpaleuiskej. Uelis tiktataujtiskej Jiova maj kinpaleui uan tikintajtouiskej ininixpan tekiuanij (Filip. 1:14; Heb. 13:19). No tiknextiaj ke tiyolchikaujkej keman tiksentokaj titanojnotsaj “ika miak yolchikaualis” (Hech. 14:3). Ijkon kemej Jesús, tikixtalijtokej tikteixmatiltiskej tein kichiuas iTekiuajyo Dios maski techixnamikiskej uan techtajyouiltiskej. w19.01 22, 23 § 8, 9

¿Toni techpaleuis maj titanankilikan kemej tikinyolchikauaskej tokniuan? Motelneki maj timomachtikan tein moitas itech nochi nechikolmej. Okachi amo timouiskej titanankiliskej komo achto kuali timomachtiaj (Prov. 21:5). ¿Keniuj uelis kuali timomachtiskej tein moitas itech se nechikol? Yekinika moneki tiktajtaniskej Jiova iyektikatsin espíritu (Luc. 11:13; 1 Juan 5:14). Ompa, itech seki minuto maj tikitakan itokay tamachtilis, tanemililmej tein tayekantokej, taixkopimej uan recuadros. Satepan, maj tipeuakan tikitakan sejse párrafo uan maj tikixtajtoltikan nochi tajkuilolmej itech Biblia tein tiueliskej. Maj titanemilikan itech tamachtilis, okachiok itech tanemililmej tein tikuelitaskiaj tikijtoskej keman titanankiliskej. Komo okachi kuali timomachtiaj, okachi techpaleuis tamachtilis uan okachi amo ouij techkisas titanankiliskej (2 Cor. 9:6). w19.01 9 § 6; 11, 12 § 13-15

Kemej Jiova kipaleuij maj kiamatali tein kitekipachouaya techmachtia se taman tein motelneki: moneki amo timouiskej tiktapouiskej tein techtekipachoua oso techomeyolotia. Tein melauj, yejuatsin techyoleua maj tiktapouikan nochi tein tikmachiliaj (Sal. 50:15; 62:8). Habacuc takuaujtamatia iuan iTasojikniuj uan iTajtsin, Jiova. Yejua ika iuan tajtoj. Amo sayoj motekipachojtoya nion kitemoj yejua kiyektalis tein panotoya, ta kitapouij Dios tein kimachiliaya uan kitekipachouaya. Ijkon techkauilij se kuali neskayot. Jiova, akin kikaki tonetataujtiluan, techyoleua maj tiknextikan ke iuan titakuaujtamatij keman tikiluiaj tein techtekipachoua (Sal. 65:2). Komo ijkon tikchiuaj, tikmachiliskej keniuj kemej yeskia technaua keman technankilis uan techixyekanas (Sal. 73:23, 24). Techpaleuis maj tikajsikamatikan keniuj kiita teisa, itech tein yeski taman tein tikijyouijtoskej. Tiktataujtiskej Jiova ika nochi toyolo yejua se taman tein okachi kinextia ke titakuaujtamatij iuan. w18.11 13 § 2; 14 § 5, 6

David amo sayoj mouikaya iniuan iuampoyuan. ¿Tikelnamiki keniuj monotsaya semej akin okachi kuali mouikaya iuan? Jonatán. Ininkuali uikalis yejua semej tein okachi kualtsin tein ika motajtoua itech Biblia. Sayoj ke ¿tikmatia ke Jonatán kiyekanaya David kemej treinta xiujmej? Komo ijkon, ¿keyej tel kuali mouikayaj? Porin nochin omen takuaujtamatiaj iuan Dios, mopoujkaitayaj uan kipatiuitayaj ininkualneskayouan, kemej yolchikaualis tein kinextijkej keman moteuijkej iniuan akin kiixnamikiaj Dios (1 Sam. 13:3; 14:13; 17:48-50; 18:1). Ijkon kemej David uan Jonatán, no uelis tiyolpakiskej komo timouikaj iniuan akin kitasojtaj Jiova uan takuaujtamatij iuan. Se tokniuj akin monotsa Kiera, akin miak xiujmejya kitekitiliani Dios, kijtoua: “Nikinpia notasojikniuan noyampa taltikpak, akin tataman tein kipanouanij uan tataman kemej nemij”. Komo tikchiua kemej yejua, senkis tikitas keniuj Biblia uan yektikatsin espíritu techpaleuiaj maj kuali timouikakan. w18.12 26 § 11-13

Tajtol griego pornéia, tein kijtosneki auilnemilis, kisenkui tataman tajtakolmej tein kichiuaj akin amo namikuanij, kemej mosentekaskej maski kipiaj ininnamik, monamakaskej itech auilnemilis, auilnemiskej iniuan inintakaikniuan oso ininsiuaikniuan uan iniuan tapialmej. Maj tikijtokan ke se takat akin kipia inamik auilnemi. Inamik uelis kiixejekos ox kitsayanas amat ininixpan tekiuanij. Maj tikitakan ke Jesús amo kijtoj ke komo semej auilnemik, inamik moneki kitsayanas amat ininixpan tekiuanij. Kemej neskayot, se siuat uelis kiixejekos kisentokas iuan inamik maski kikajkayauak. Xa kitasojtaok uan kineki kitapojpoluis uan iuan mochikauas kiyektaliskej tein amo kuali tein kipanotokej. Tein melauj, komo kitsayana amat ininixpan tekiuanij uan amo oksepa monamiktia, kipias seki ouijkayomej. Kemej neskayot, amo kipiasok akoni kiixpanoltis, akoni iuan motekas, xa momachilis iselti, uan komo kinpiaj konemej, xa ouij kikisas kinpaleuis (1 Cor. 7:14). Senkis nesi ke akin kikajkayaujkej uan kitsayana amat ininixpan tekiuanij kipanos ouijkayomej. w18.12 12 § 10, 11

Jiova kitauelita maj teikamauiltikan (Is. 61:8). Maski yejuatsin kimati ke kemansa ouij techkisa tikchiuaskej tein kuali porin titajtakouanij, technauatia maj tiktauelitakan tein amo kuali ijkon kemej yejuatsin kitauelita. Komo tiknemiliaj keyej kitauelita tein amo kuali, techpaleuis maj titanemilikan kemej yejuatsin uan techmakas chikaualis tein ika tikixtopeuaskej. Komo tikmatij tiktauelitaskej tein amo kuali no techpaleuis maj tikajsikamatikan ke seki taman amo kuali yetok maski Biblia amo ika tajtoua. Kemej neskayot, miakkan itech taltikpak okachi moixmati se taman neijtotilis tein pitsotik tein moixmati kemej lap dance. Sekin kinemiliaj ke uelis kichiuaskej porin amo tamati kemej keman iuan se moteka aksa. Sayoj ke ¿ijkon kiita Jiova? Maj tikelnamikikan ke yejuatsin kitauelita nochi taman tein amo kuali. Yejua ika, maj timotsakuilikan uan maj tiktauelitakan tein Jiova kitauelita uan ijkon amo titajtakoskej (Rom. 12:9). w18.11 25 § 11, 12

Tatitanil Pablo kiitaya ke motelneki netenkaualis tein moajsi itech tajkuilol tein axkan timomachtiaj, yejua ika exkan ika tajtoj (Rom. 1:17; Gál. 3:11; Heb. 10:38). Maski tikpanoskej tein yeski ouijkayot, komo amo tikauaj Jiova uan iuan titakuaujtamatij, tikitaskej keniuj mochiuas tein motenkaujtok. Jiova kineki maj okachi titanemilikan itech tein tikchiaj tikseliskej satepan, amo itech tein axkan tikijyouijtokej. Amatajkuilol Habacuc techmachtia se taman tein motelneki tinochin akin tinemij itech itamian tonalmej. Jiova motenkaua kinmakas nemilis nochipaya akin yolmelaujkej uan iuan takuaujtamatiskej. Yejua ika, maj tiksentokakan tikchikaujtokan totakuaujtamatilis iuan Dios, maski tikpiaskej tein yeski ouijkayot oso netekipacholis. Jiova techyekmatiltia itechkopa Habacuc ke nochipa techpaleuis uan techmakixtis. Techyemankailuia maj iuan titakuauj tamatikan uan maj timochiakan ika nejmachkayot hasta maj ejko tonal tein yejuatsin kiixtalij keman iTekiuajyo taixyekanas itech nochi taltikpak. Ijkuak, semanauak taltikpak sayoj moajsiskej taltikpakneminij akin yolpakiskej uan yolseujtoskej uan kiueyichiuaskej sayoj yejuatsin (Mat. 5:5; Heb. 10:36-39). w18.11 16 § 15-17

Itech yekinika siglo, sekin akin kiselijkaj itamachtilisuan Jesús satepan amo kinekkejok nentinemiskej itech tein melauak. Kemej neskayot, se tonal, Jesús kintamakak tel miakej. Satepan, nejon taltikpakneminij iuan kipanauijkej ueyiat tein poui Galilea. Sayoj ke ompa Jesús kiniluij se taman tein kimoujkakakkej: “Amo uelis nankipiaske ne nemilis nachipa komo amo namejuan nankikuaske de nijin nonakayo de Nejuatsin ni Yektagatsin, uan komo amo no nantayiske de nijin noesyojtsin”. Yejuan amo kitajtanijkej maj kinmelauiliani toni kijtosnekia, ta kijtojkej: “Nochi nijin ten kijtoa Jesús techyolkuejmololtia. ¿Akoni uelis Yejuatsin ijkon kitakamatiske?”. Yejua ika, “miakke imomachtijkauan de Jesús kikauke ya itamachtilis de Jesús uan amo iuantsin nemiaj ok” (Juan 6:53-66). Tetayokoltij tikijtoskej ke axkan sekin kikauanij tein melauak. Xa porin se tokniuj akin kitelixmatij kichiuak oso kijtoj teisa. Oso xa amo kiuelitakej maj kinyolmajxitianij oso mokualantijkej iuan se tokniuj. w18.11 9 § 3-5

Keman amo senkis tikajsikamatij keyej itech inechikol Dios mopata seki taman, maj tiknemilikan keniuj Cristo kinixyekanak itekitikauan Dios ne uejkauj. Itech itonaluan Josué uan itech yekinika siglo, nochipa kuali kinixyekanak porin kinekia kinyekpias, kinpaleuis maj mochikaua inintakuaujtamatilis uan maj amo xexeliujtonij (Heb. 13:8). Takeual takuaujtamach uan tamatkej techmatiltia tein moneki tikchiuaskej keman moneki (Mat. 24:45). Keman tikitaj keniuj Cristo techixyekana, tikajsikamatij ke kineki techpaleuis maj mochikaua totakuaujtamatilis. Cristo no techpaleuia maj tiksentokakan tiktayekanaltikan tekit tein okachi moneki mochiuas itech totonaluan: tanojnotsalis (Mar. 13:10). w18.10 25 § 13-16

Tikajsij se kuali neskayot tein kijtosneki amo timomakepaskej keman techchiuiliaj tein amo kuali itech 2 Samuel 16:5-13. Simeí, se ichankauj tekiuaj Saúl, kinchiuilij tein amo kuali David uan itekitikauan. David kipiaya tanauatil kitakaualtis, sayoj ke moxikoj. ¿Toni kipaleuij maj amo momakepa? David kijkuiloj Salmo 3 keman ikoneuj, Absalón, kitemouaya kimiktis. Ijkuak, Simeí kichiuilij tein amo kuali, sayoj ke David kipiak chikaualis tein kipaleuij maj yolseujto. ¿Keniuj? Itech Salmo 3:4 David kijtoj: “Chikauak niknotsas Jiova uan yejuatsin nechualnankilis itech itepeuj tein yektik”. Tejuan no uelis tikchiuaskej netataujtil keman oksekin techchiuiliskej tein amo kuali uan Jiova techmakas iyektikatsin espíritu tein techpaleuis maj titaxikokan. ¿Uelis okachi amo niman tikualaniskej oso titetapojpoluiskej keman techchiuiliaj tein amo kuali? ¿Titakuaujtamatij ke Jiova kiita tein tikijyouiaj uan ke techpaleuis? w18.09 6 § 16, 17

Moneki kuali tikmatiskej keniuj nemij uan keniuj tanemiliaj akin tikinnojnotsaj. Maj tikelnamikikan ke ijkuak titanojnotsaj kajkalpan, taltikpakneminij amo kichiaj maj tiajsikan porin amo techyoleujkej. Yejua ika motelneki maj tikinkalpanokan itech se hora keman okachi ueliskej techkakiskej (Mat. 7:12). Kemej neskayot, ¿okachi tajkajya meuaj itamian semana? Komo ijkon, xa uelis tipeuaskej titanojnotsaskej itech ojti oso kampa miakej panouaj, oso tikinkalpanoskej akin kuali techkakkej uan tikmatij ke meujkejya. Taltikpakneminij tel amo kemantij, yejua ika xa monekis amo tiuejkauaskej keman tikinkalpanoskej, okachiok yekinika (1 Cor. 9:20-23). Keman taltikpakneminij kiitaj ke tikajsikamatij ke amo kemantij, xa kinekiskej oksepa techseliskej. Komo tiknextiaj kualneskayomej tein ualeuaj itech yektikatsin espíritu, yekmelauj titekititoskej iuan Dios. Jiova hasta uelis kichiuas maj tikpaleuikan aksa maj kiixmati tein melauak (1 Cor. 3:6, 7). w18.09 32 § 15-17

¿Keyej yolpakij akin “iknome tech ninyolojuan” oso yolnejmachmej? Achto, sekin katkaj yoltakuaujkej, takuejmolchiuayaj uan tateuiayaj. Sayoj ke keman kiixmatkej tein melauak, kipatakej kemej monejnemiltiayaj uan motalilijkej “chipauak talnamikilis”. Axkan tetasojtaj, teikneliaj, kualtakamej, yolyemankej, yolnejmachmej uan amo yolijsiuij (Col. 3:9-12). Nejon kinpaleuia maj kuali mouikakan iniuan oksekin uan yolpakij. Uan no, iTajtol Dios motenkaua ke yejuan “ininaxkatis taltikpak” (Sal. 37:8-10, 29). ¿Toni kijtosnekik Jesús keman kijtoj ke akin yolnejmachmej ininaxkatis taltikpak? Tokniuan taixpejpenalmej ininaxkatis taltikpak keman itech taixyekanaskej kemej tiopixkamej uan tekiuanij (Apoc. 20:6). Uan tel miakej akin amo kichiaj yaskej iluikak ininaxkatis taltikpak keman itech nemiskej nochipaya. Amo kipiaskejok tajtakol, nemiskej ika yolseuilis uan yolpakilis. w18.09 19 § 8, 9

Jiova techkauilia okachi kuali neskayot (Gén. 18:32; Jos. 10: 14). Maj tikitakan tein techmachtia Éxodo 32:11-14. Maski Jiova amo monekia kimatis tein kinemiliaya Moisés, kikauak maj kiluiani keniuj momachiliaya. ¿Tikakiskiaj ika nejmachkayot aksa akin mopolouani uan tikchiuaskiaj tein techyolmajxitiskia? Jiova kinkaki ika nejmachkayot akin kitataujtiaj ika takuaujtamatilis. Moneki timotajtaniskej: “Komo Jiova ika yolyemanilis kinkaki taltikpakneminij kemej kichiuak iuan Abrahán, Raquel, Moisés, Josué, Manóah, Elías uan Ezequías, ¿amo monekiskia no ijkon nikchiuas? ¿Uelis okachi nikinpoujkaitas tokniuan, nikakis tein nechyolmajxitiaj uan hasta nikchiuas? ¿Moajsi aksa itech nechikol oso semej nochankauan akin moneki maj nikaki ika nejmachkayot? ¿Toni nikchiuas?” (Gén. 30:6; Juec. 13:9; 1 Rey. 17:22; 2 Crón. 30:20). w18.09 6 § 14, 15

Keman taltikpakneminij akin techyoualouaj sayoj inintech tanemiliaj, uelis kichiuas maj ouij techkisa tiyeskij tikualtakamej. Sayoj ke Jesús kijtoj ke ome tanauatilmej tein okachi tayekantokej yejua maj tiktasojtakan Jiova ika nochi toyolo, tonemilis, totanemilil uan tochikaualis, uan maj tikintasojtakan oksekin kemej tejuan timotasojtaj (Mar. 12:28-31). Akin kitasojtaj Dios mochikauaj kichiuaskej kemej yejuatsin. Jiova uan iKonetsin kualtakamej, uan techyolmajxitiaj maj no ijkon tikchiuakan porin techpaleuis maj yekmelauj tiyolpakikan. Komo timochikauaj tiyeskij tikualtakamej iuan Dios uan oksekin kiueyitalis Jiova uan techpaleuis tejuan uan oksekin. Xa timochikaujtokejya tikinpaleuiskej oksekin, okachiok tokniuan (Gál. 6:10). Komo tiksentokaj tikchiuaj, taltikpakneminij xa techtasojkamatiliskej uan techtasojtaskej, uan tiyolpakiskej. w18.08 22 § 19, 20

Jiova amo kiita keniuj se ixtamati, ox se maseual, ox se poui itech se altepet oso se tajtoua se taman tajtol. Kinselia nochin takamej oso siuamej akin kimoujkatokaj uan kichiuaj tein melauak (Gál. 3:26-28; Apoc. 7:9, 10). Xa tinochin akin tikchiuaj kemej Cristo tikmatij ke melauak nejin uan tiknemiliaj ke amo titechichikouiaj. Sayoj ke, komo tochankauan oso kampa timoskaltijkej techikoitaj, xa toyolijtik ijkon titanemiliaj. Hasta Pedro, akin kipiak tatiochiualis kinpaleuis oksekin maj kiitakan ke Dios amo techichikotasojta, satepan kinextij ke kisentokaya techikoitaya (Gál. 2:11-14). Yejua ika, ¿keniuj uelis amo tiktayekanaltiskej tein tikitaj? Uelis tikitaskej ox tiksentokaj titechikoitaj, komo tikitaj keniuj titanemiliaj ika tein tikajsikamatij itech iTajtol Dios (Sal. 119:105). No uelis tiktajtaniskej se totasojikniuj ox kiitani ke tiksentokaj titechikoitaj (Gál. 2:11, 14). Xa semi totech moajsi nejon uan nion tikitaj. w18.08 9 § 5, 6

Maj timotajtanikan: “¿Ueli kiitaj oksekin ke senkis niktakamati Jiova? ¿Niktemoua nikiniluis ke niitaixpantijkauj?”. Maj tiknemilikan keniuj semi motayokoltiskia Jiova komo tipinauaj tikiniluiskej oksekin ke tiiaxkauan (Sal. 119:46; Mar. 8:38). Tetayokoltij tikijtoskej, sayoj ke seki tokniuan kipiaj “talnamikilis ten poui nikan taltikpak” uan yejua ika ouij tekisa se kimatis ox itekitikauan Dios (1 Cor. 2:12). Akin kipiaj nejon “talnamikilis” kitayekanaltiaj inintanejnekilis (Efes. 2:3). Kemej neskayot, maski miakpa techyolmajxitianij, sekin amo kuali moita kemej motilmajtiaj uan kemej mochijchiuaj. Motaliliaj tilmaj tein tel kopitstik uan tein kichiua maj moita ininnakayo, hasta keman youij nechikolmej. Oksekin tel taman kemej kitekij inintson oso kemej moxiluiaj (1 Tim. 2:9, 10). Nejin kichiua maj oksekin ouij kinkisa kimatiskej ox itaixpantijkauan Jiova (Sant. 4:4). w18.07 24 § 11, 12

Se taman, porin tinochin tiikoneuan Adán (Hech. 17:26). Okse taman, kemej Jesús kimelauak, imomachtijkauan no iknimej porin kiitaj Jiova kemej ininTajtsin (Mat. 12:50). Uan no, pouij iniuan ichankauan Dios kampa nochin kuali mouikaj porin onkak netasojtalis uan takuaujtamatilis. Yejua ika, itech amamej tein tatitanilmej kititankej itech nechikolmej, miakpa kiniluijkej okseki itatojtokakauan Cristo “nokniuan” (Rom. 1:13; 1 Ped. 2:17; 1 Juan 3:13). Satepan ke Jesús senkis kijtoj ke moneki timoitaskej kemej tiiknimej, no kinextij ke motelneki tiyeskij tiyolyemankej (Mat. 23:11, 12). Kemansa tatitanilmej moxexelouayaj porin moueyinekiaj. Uan no, itech itonaluan Jesús, kampa ualeuayaj taltikpakneminij kichiuaya maj moueyichiuanij. Miakej judíos kinemiliayaj ke okachi ueyichiuanimej katkaj porin katkaj ikoneuan Abrahán. Sayoj ke Juan Taauijkej kiniluij: “Ika nijin teme no kuali uelis in Totajtsin Dios kinchijchiuas teixuiuan de Abraham” (Luc. 3:8). w18.06 10 § 8, 9

Keman teisa amo mochiuas kemej tiknekiskiaj oso amo techyolpaktis tein kichiua aksa, ¿tiknemiliskej tein tikijtoskej uan tiktsakuiliskej tokualanyo? (Prov. 10:19; Mat. 5:22.) Komo oksekin techkualantiaj, moneki tikmatiskej tikauaskej maj Jiova kinexti ikualanyo (Rom. 12:17-21). Nejin tikchiuaj komo tikitaj Dios uan tikchiaj ika nejmachkayot maj yejuatsin kiyektali ouijkayot keman kiitas ke monekis. Komo amo tikchiuaj nejon uan timomakepaj tiknextijtoskiaj ke amo tikpoujkaitaj. Keman Jiova techmaka yankuik tanauatilmej itechkopa inechikol, moneki niman tikchiuaskej. Amo tiktemoskej tikchiuaskej teisa kemej achto mochiuaya (Heb. 13:17). Uan no, timoyekpiaskej ika nejin taman: “Amo xikpanauikan [...] tanauatilme de Dios ten namechijkuilouilij ya” (1 Cor. 4:6). Ijkon, tiknextiskej ke tiksentokaj tikitaj Jiova. w18.07 15, 16 § 17, 18

Miakpa, tanauatilmej ixyetokya kemanian se kitekitiltis, sayoj ke itamachtilisuan Dios tapaleuiaj itech tein yeski taman. Yejua ika, ijkon kemej timochiuaj okachi tiyekyolmajsitokej, okachi tikpatiuitaj itamachtilisuan Dios. Kemej neskayot, konemej amo kiajsikamatij ke kinpiaskej amo kuali tasojiknimej uelis kinualkuilis kuejmolmej, yejua ika inintatuan moneki kinmakaskej tanauatilmej tein ika kinyekpiaskej (1 Cor. 15:33). Sayoj ke, ijkon kemej mochiuaj okachi yekyolmajsitokej, yolik peuaj tanemiliaj itech itamachtilisuan Dios uan kinixpejpenaj kuali tasojiknimej (1 Cor. 13:11; 14:20). No ijkon, keman itech titanemiliaj itamachtilisuan Dios, okachi titanemiliaj kemej yejuatsin uan totanemilil uelis okachi kuali techixyekanas. Tikpiaj nochi tein techpaleuis maj titaixpejpenakan kemej tikyolpaktiskej Jiova. Itech Biblia moajsij tanauatilmej uan tamachtilismej tein kipaleuia akin kichiua kemej Cristo maj “mochiuaki yek yolmajsitok uan no mochiuaki kuali kuatamatok, uan ijkon uelis kichiutiyas miak tataman den kuali tekit” (2 Tim. 3:16, 17). w18.06 19 § 14; 20 § 16, 17

Tein kitetapouij Jesús kinextij ke se samaritano ueliskia kinmachtis judíos keniuj yekmelauj se kintasojta oksekin (Luc. 10:25-37). Achto ke Jesús mokepaskia iluikak, kinnauatij imomachtijkauan maj tanojnotsanij “itatilanal de Judeajkopaka uan de Samaria. Uan [...] nonouiyampa de nochi senmanauak” (Hech. 1:8). Ueliskiaj kichiuaskej nejon komo amo techikoitayaj uan komo amo moueyinekiaj. Jesús miakpa ika tajtojka kualneskayomej tein kinextijkaj akin amo katkaj judíos uan ijkon kinpaleuij imomachtijkauan maj uelinij tanojnotsanij noyampa. Kemej neskayot, kuali ika tajtoj iueyi takuaujtamatilis se tateuijkej akin okseko kayot katka (Mat. 8:5-10). Uan itech xolal Nazaret kimelauak ke Jiova kinpaleuijka akin amo katkaj judíos, kemej siuatsin akin nemia Sarepta uan Naamán akin kipiaya lepra uan katka kayot Siria (Luc. 4:25-27). Jesús no kinojnotsak se samaritana uan hasta mokauak ome tonal ompa Samaria porin taltikpakneminij kinekiaj kimatiskej okachi (Juan 4:21-24, 40). w18.06 10 § 10, 11

Tatitanil Pablo kijtoj ke akin kichiua kemej Cristo tamati kemej se tateuijkej. Sayoj ke amo timoteuijtokej iuan se taltikpaknenkej, ta iniuan Satanás uan iamokuali ejekauan. Maski amo ueli tikinitaj, yekmelauj nemij. Yejuan tel miak xiujmejya tateuijtokej uan tel kuali tateuiaj. Xa nesis ke amo uelis tikintaniskej, okachiok komo titelpochmej oso tiichpochmej. Sayoj ke ¿melauak nejon? ¿Uelis telpochmej kintaniskej nejon amokuali ejekamej? Kemaj, uan sekin kintantokejya. ¿Toni kinpaleuia? “Chikaukauelilis” tein kinmaka Jiova. Uan no, kemej kuali tateuianij, motalilianij “nochi ne manamikme” tein Dios temaka (Efes. 6:10-12). Keman Pablo ika tajtoj nejin “manamikme”, xa itech tanemilijtoya tein kikuiaj tateuianij romanos (Hech. 28:16). w18.05 27 § 1, 2

Tein okachi tayekantok tein kichiua maj titanojnotsakan yejua porin ijkon tikueyitaliaj Jiova uan titapaleuiaj maj mochipaujkatali itokay (Juan 15:1, 8). Melauak ke amo ueli tikchiuaj maj mochiua okachi yektik, porin ipa senkis yektikya. Sayoj ke maj tikitakan tein kijtoj tanauatijkej Isaías: “Jiova akin kinixyekana tateuianij, yejua Akin moneki nankiitaskej kemej yektik” (Is. 8:13). Yejua ika, se taman kemej titapaleuiaj maj mochipaujkatali itokay Dios yejua keman tikitaj ke amo onkak okse tokayit tein okachi ueyi uan keman tikinpaleuiaj oksekin maj kiajsikamatikan ke yektik. Kemej neskayot, keman ika titajtouaj ikualtsitsin kualneskayouan Jiova uan tein motenkauak kinmakas taltikpakneminij, tikinpaleuiaj oksekin maj kiitakan ke nochi tein Satanás kijtouilij amo melauak (Gén. 3:1-5). No titapaleuiaj maj mochipaujkatali itokay keman tiktemouaj tikinpaleuiskej taltikpakneminij maj kiitakan ke Jiova kinamiki kiselis “mouistililis uan ne ueyipanchiualis uan ne chikaukakualtsiyo” (Apoc. 4:11). w18.05 18 § 3, 4

Yekinika taman tein moneki mitsolinis xikixtali tikchiuas okachi taman itech itekiyo Jiova yejua tiknextilis ke semi tiktasojkamatilia inetasojtalis uan nochi tein moka kichiuani. Xiknemili nochi tein Jiova mitsmakani: nemilis, Biblia, nechikol, mitspaleuij xikixmati yejuatsin uan tein melauak uan tikchia tinemis nochipaya itech Xochital. Komo tiktayekanaltia tikchiuas okachi taman itech itekiyo, amo sayoj tiknextilis ke timotasojkamati, ta no okachi kuali timouikas iuan. Keman timochikaua tikchiuas tein tikixtalia, tikchiua miak taman tein kuali tein Jiova kiita. Uan nejin no kichikaua mokuali uikalis iuan. Tatitanil Pablo kijtoj: “Yejuatsin amo keman kelkauatiu de keniu namejuan nanmotekitiltijke para Dios. Uan [...] de keniu nankitasojtajtinemij” (Heb. 6:10). Hasta akin nojnelmejok uelis kiixtaliskej kichiuaskej okachi. ¿Uan tejua? ¿Uelis tikixtalis tikchiuas seki taman uan tikchiuas tein mitspaleuis ijkon xikchiua? (Filip. 1:10, 11.) w18.04 26 § 5, 6

Akin nemiaj kampa romanos taixyekanayaj semi moueyitaliayaj ika tanauatilmej tein ika moixyekanayaj, kemej motamelauaya uan porin kuali nemiaj. Sayoj ke, ijkon nemiaj porin kinkoujkaj taltikpakneminij uan kinteltekitiltiayaj. Itech seki tonalmej, kemej 30% akin ompa nemiaj kinteltekitiltiayaj. Senkis moita ke teikamauiltilis uan yeknemilis semi kintekipachouaya akin ompa nemiaj, uan no tokniuan. Tatitanil Pablo miakpa ika tajtoj yeknemilis. Sayoj ke amo kitemouaya kiyektalis kuejmolmej tein onkayaj, kemej miakej kinekiaj kichiuaskej. Yejua uan okseki tokniuan mochikaujkej kinixmatiltiskej taltikpakneminij iTekiuajyo Dios uan kinajsikamatiltiskej ke inemilis Jesús tein kitemakak kitelpia ipatiuj. Tatitanil kiniluij tokniuan ke yejua Jiova akin yekmelauj temakixtia. w18.04 8 § 1, 2

Youak achto ke momikiliskia, Jesús kiluij tatitanil Pedro nejon tajtolmej. Pedro tel tapaleuij itech nechikol kampa kichiuaj kemej Cristo itech yekinika siglo (Gál. 2:9). Yolchikaualis tein kinextij itech Pentecostés uan satepan kinyolchikauak tokniuan. Satepan ke kitekitilij Dios miak xiujmej, kinijkuilouilij tokniuan: “Nijin tsiktsin amatsin [...] namechijkuilouilia para ika namechyolmajxitis uan ika namechyekiliti ke nijin notanextililis kuika ten melau teiknelilis de Dios. Uan nikneki xiksentokakan xitakuautamatiyakan tech ne teiknelilis” (1 Ped. 5:12). Amamej tein Pedro kijkuiloj kinyolchikauani tokniuan ijkon kemej panouanij xiujmej. Uan axkan kisentoka techpaleuia nejon yolchikaualis keman tikchiaj maj mochiua tein Jiova motenkauak (2 Ped. 3:13). w18.04 17 § 12, 13

Nochin kinekij yeknemiskej. Yejua ika, tel miakej mosentiliaj uan senteixtenoj kijtouaj tein amo kiuelitaj oso hasta senkis kiixnamikij tekiuajyot. Sayoj ke, amo mochiua tein kitemouaj, ta nejon kichiua maj okachi tajyouikan uan sekin hasta kinmiktiaj. Moita ke melauak tein kijkuiloj Salomón: “Taltikpaknenkej kiixyekanani taltikpaknenkej uan ijkon kitajyouiltia” (Ecl. 8:9). Itech tajkuilol tein axkan timomachtiaj, Santiago kijkuiloj toni kichiuas maj yekmelauj tiyolpakikan. Jiova kitemakak nejon “chipaktsin tanauatil”, uan yejua ika sayoj yejuatsin okachi kuali kimati tein uelis techualkuilis yekmelauj yolpakilis. Kinmakak Adán uan Eva nochi tein kinpaleuiskia maj yekmelauj yolpakikan. w18.04 3 § 1-3