Marzo

Melauj ke amo tiktemouaj maj techtauelitakan nion techyolpaktia maj techtajyouiltikan porin tiktekitiliaj Jiova. Komo ijkon, ¿keyej uelis tiyolpakiskej maski techtauelitaj? Maj tikitakan eyi taman. Yekinika, porin keman titaxikouaj, tikyolpaktiaj Dios (1 Ped. 4:13, 14). Ojpatika, porin totakuaujtamatilis okachi mochikaua uan okachi kipia ipatiuj (1 Ped. 1:7). Uan expatika, porin tikseliskej se netetayokolil tein semi kipia ipatiuj: uelis tinemiskej nochipaya (Rom. 2:6, 7). Tepitsin satepan ke Jesús oksepa nemik, itatitaniluan kimachilijkej yolpakilis tein yejua ika tajtojka. Maski kinuijuitekkaj uan kinnauatijkaj maj amo tanojnotsanijok, yejuan yolpakiaj “porin Totajtsin kinkauak ke ma ijkon kijyouikan uan ma kinpinautikan porin yejuan ay tanojnotstinemij ika ne tokaytsin de Jesús” (Hech. 5:40-42). Maski kimouiliayaj tein ueliskia kinchiuiliskej akin kintauelitayaj, netasojtalis tein kipialiayaj ininTeko okachi ueyi katka. Uan kinextijkej nejon netasojtalis keman “amo keman mokauke ke ma amo tamachtikan uan tanojnotsakan”. Itech nejin tonalmej, miakej tokniuan kisentokaj kitekitiliaj Jiova maski kipiaj ouijkayomej. Kimatij ke Jiova amo kielkauas tein kichiuaj nion netasojtalis tein kinextiliaj. w21.03 25 § 18, 19

Keman tokniuan taixpejpenalmej yolij amo kichiaj yaskej iluikak, ta Jiova kinmaka nejon nechialis. Yejuan itech tanemiliaj nechialis tein kipiaj, ika tajtouaj itech ininnetataujtiluan uan kinekij kiseliskej ininnetetayokolil ompa iluikak. Uan maski amo kimatij keniuj chijchiujtoskej ompa iluikak, kinekij yetoskej itech iTekiuajyo Dios ompa iluikak (Filip. 3:20, 21; 1 Juan 3:2). Okseki ichkamej kichiaj nemiskej nochipaya nikan taltikpak. Nejin se taman tein kiyolnejnekij nochin taltikpakneminij. Okseki ichkamej kinekij maj ejko tonal keman uelis tapaleuiskej maj nochi taltikpak mochiua se xochital, keman uelis kichijchiuaskej ininchan, tatokaskej uan kuali kiniskaltiskej ininkoneuan porin amo akinok kokolispeuas (Is. 65:21-23). Kinekij yajtinemiskej itech nochi taltikpak, kiitaskej tepemej, kampa semi koujyoj uan uejueyi amej, uan kinekij okachi kiixmatiskej tein Jiova kichijchiuak. Sayoj ke okachi kinyolpaktia kimatiskej ke ininkuali uikalis iuan Jiova okachi mochikaujtias mojmostaj. w21.01 18, 19 § 17, 18

Keman babilonios kiixpolojkej Jerusalén, akin ompa panouayaj sayoj ueliaj kijtouayaj: “Taseltijkan, amo nemij taltikpakneminij nion tapialmej, uan kinmaktilijkej caldeos” (Jer. 32:43). Kemej doscientos xiujmej satepan ke Joel kijtoj tein panoskia, Jiova kichiuak maj Jeremías kijtouani okseki tamanok: babilonios kampa yeski kintemoskiaj israelitas akin amo yolkualmej uan kinkitskiskiaj nochin. Jeremías 16:16, 18 kijtoua: “Nikinsentilis miakej akin kinkitskiaj pescados, kijtoua Jiova, uan yejuan kintemoskej uan kinkitskiskej. Satepan nikinsentilis miakej tatokanij, uan yejuan kintemoskej itech nochi tepemej uan tepejxitampa uan kinkitskiskej”. Uan no kijtoua: “Senkis nikintatsakuiltis kemej kinnamiki porin amo kichiujkej tein monekia uan tajtakojkej”. Israelitas akin amo moyolnonotsaskiaj amo ueliskia motatiskej nion itech uejueyi amej nion koujtaj. Babilonios kinajsiskiaj. w20.04 5 § 12, 13

Keman yaya panoti se ueyi ouijkayot, Lot amo niman kitakamatik Jiova. Xa tiknemiliskej ke amo kitekipachouaya tein Jiova kiluijka oso ke amo kinekia kitakamatis. Sayoj ke Jiova kisentokak kitemoj keniuj kimakixtis. Yejuatsin “kiiknelij”, uan yejua ika ángeles kinmakitskijkej nochin uan kinkixtijkej (Gén. 19:15). Xa miak taman kichiuak maj Jiova kiikneliani Lot. Yejua xa amo kinekia cholos porin kinmouiliaya akin nemiaj kalampa itech altepet Sodoma. Sayoj ke no onkaya okseki taman tein tamouilil. Ompakauin onkaya seki talkoyok tein kipiaya alquitrán uan Lot xa kimatik ke ome tekiuanij ompa pankalakkej (Gén. 14:8-12). Xa no kitekipachouaya maj teisa kinpanouani inamik uan iichpochuan. Uan no, kemej katka tominpixkej xa kipiaya se kuali kali (Gén. 13:5, 6). Maski nejin amo kijtosneki ke taixejekol maj amo niman kitakamatini Jiova, yejuatsin amo sayoj kiitak inepolol Lot, ta kiitaya kemej se “yolchipaukatagat” (2 Ped. 2:7, 8). w20.04 18 § 13, 14

Telpoch, akin mitsixmatkej keman katka tikonetsinok, xa ouij kinkisas kiajsikamatiskej ke timoskaltijya. Sayoj ke uelis tikneltokas ke Jiova amo sayoj kiita keniuj timoita, ta yejuatsin kuali mitsixmati uan kimati tein ueli tikchiua (1 Sam. 16:7). Ojpatika, ke moneki timochikauas okachi kuali iuan timouikas. David kichiuak nejon keman kiitaya tein Jiova kichijchiuak uan keman kinemiliaya keniuj kipaleuiaya maj okachi kiixmati Jiova (Sal. 8:3, 4; 139:14; Rom. 1:20). Uan expatika, ke moneki tiktajtanis Jiova maj mitsmaka chikaualis. Kemej neskayot, komo akin iniuan timomachtia mitspijpinaujtiaj porin tiitaixpantijkauj Jiova, xiktataujti Jiova uan xiktajtani maj mitspaleui xitaxiko. Uan no, xikchiua tein tayolmajxitia iTajtol, amaixmej tein ika tajtouaj Biblia uan videos. Nochipa keman tikitas ke Jiova mitspaleuia keman tikpia se ouijkayot, okachi iuan titakuaujtamatis. Uan keman oksekin kiitaskej ke tiktemoua inepaleuil Jiova, mouan takuaujtamatiskej. w21.03 4 § 7

Okse netetayokolil tein amo moita yejua netataujtil. Akin kuali mouikaj kiuelitaj motapouiskej tein kinemiliaj uan tein kimachiliaj. No ijkon panoua keman kuali timouikaj iuan Jiova. Yejuatsin technojnotsa ika iTajtol, uan ompa techmatiltia tein kinemilia uan tein kimachilia. Uan tejuan iuan titajtouaj keman tiktataujtiaj. Ijkuak ueli tiktapouiaj tein tiknemiliaj uan tein tikmachiliaj. Yejuatsin kintasojta itasojikniuan. Yejua ika, amo sayoj kikaki tonetataujtiluan, ta no technankilia. Kemansa niman technankilia. Sayoj ke kemansa moneki tiksentokaskej tiktataujtiskej. Maski ijkon, uelis titakuaujtamatiskej ke yejuatsin technankilis keman monekis uan kemej okachi techpaleuis. Sayoj ke tein technankilis xa amo yejua tein tikchiayaj. Kemej neskayot, keman tikpanoskej se ouijkayot, xa amo techijkuanilis, ta techmakas tamatilis uan chikaualis tein techpaleuis maj titaxikokan (1 Cor. 10:13, TNM). ¿Keniuj uelis tiknextiskej ke tiktasojkamatiliaj Dios maj ueli tiktataujtikan? Kemej neskayot, keman tikchiuaj nejin tein techyolmajxitia: “Ximotatatautilikan iuan Dios youalitonal” (1 Tes. 5:17). w20.05 27, 28 § 7, 8

Akin motalouaj keman motatanij nochipa tachiaj taixpan uan ijkon amo mometsteloskej uan uetsiskej. Komo uetsij, moketsaj uan kisentokaj motalouaj. Amo kiitaj tein kichiuak maj uetsikan, ta kiitaj kampa moneki ajsiskej uan netetayokolil tein kinekij kitaniskej. Tejuan xa no miakpa kemej yeskia timometsteloskej, xa porin tikijtojkej oso tikchiujkej teisa tein amo kuali oso porin se tokniuj kichiuak teisa tein techyolkokoj. Nejin uelis panos, porin tinochin titajtakolejkej uan timotalojtokej itech ojti tein amo patauak tein techuikas maj tinemikan nochipaya. Yejua ika kemansa tokniuan xa kichiuaskej teisa tein techyolkokos oso tejuan tikinyolkokoskej uan amo techyolpaktis (Col. 3:13). Sayoj ke maj amo itech titanemilijtokan tein kichiuak maj timometstelokan, ta maj tikitakan netetayokolil tein tikchiaj tikseliskej uan maj tiksentokakan timotalokan. Komo tikualanij uan amo tiknekij timoketsaskej, amo uelis tiajsiskej kampa ixyetok nion tiktaniskej netetayokolil. Uan hasta uelis tikintsakuiliskej akin mochikaujtokej motaloskej itech ojti tein amo patauak tein teuika maj se nemi nochipaya. w20.04 26 § 1; 28 § 8, 9

Tanauatijkej Daniel ika tajtoua se ueyi takat tein chijchiujtok ika tataman teposmej. Ueyi takat tamachijchiuj kinixnextia tataman tekiuajyomej tein kiixnamikiskiaj ixolal Jiova oso taixyekanaskiaj kampa yejuan nemiskiaj. Imetsuan tein chijchiujtok ika tepos uan sokit kiixnextiaj Gran Bretaña uan Estados Unidos, tekiuajyot tein ika tami tekiuajyomej tein kinixnextia ueyi takat. Tein moijtojka itech Daniel 2:43-45 kinextia ke nejin tekiuajyot moajsisok keman iTekiuajyo Dios kinixpolos nochi tekiuajyomej. Tatitanil Juan no ininka tajtoj tataman tekiuajyomej tein taixyekananij kampa miakej itekitikauan Jiova neminij. Kinixnextij ika “se okuilin ten kipiaya chikome itsontekouan”. Chikometika itsontekon kiixnextia inintekiuajyot Gran Bretaña uan Estados Unidos. Semi kuali maj tikmatikan nejin, porin “okuilin” amo kipiaok okseki itsontekouan, ta sayoj chikome. Keman Cristo uan itateuijkauan kiixpoloskej nejin “okuilin”, chikometika itsontekon taixyekantosok uan no ijkuak kiixpoloskej (Apoc. 13:1, 2; 17:13, 14). w20.05 14 § 11, 12

Nejin tajtolmej kinextiaj ke Dios, akin techmakak tonemilis, no itech ualeujtok netasojtalis. Jiova techtasojta uan inetasojtalis kichiua maj amo timouikan, maj tiyolpakikan uan maj kuali timomachilikan. Itatojtokakauan Cristo amo ueli kiixpejpenaj ox tetasojtaskej oso amo, ta nejin se tanauatil (Mateo 22:37-40). Keman okachi tikixmatij Jiova, okachi amo ouij techkisa tiktakamatiskej yekinika tanauatil, porin Jiova amo tajtakolej uan nochipa technextilia netasojtalis uan toka motekipachoua. Sayoj ke xa tepitsin ouij techkisas tiktakamatiskej ojpatika tanauatil. ¿Keyej? Porin tokniuan itech nechikol, akin no moneki tikintasojtaskej, tajtakolejkej uan kemansa uelis kichiuaskej oso kijtoskej teisa tein amo techyolpaktis oso techyolkokos. Yejua ika, Jiova kichiuak maj sekin akin kijkuilojkej Biblia techmachtianij keyej moneki timotasojtaskej uan keniuj tikchiuaskej. Semej yejua tatitanil Juan (1 Juan 3:11, 12). w21.01 8 § 1, 2

Maski uejkaujya tiktekitilijtokej Jiova oso yankuixtok, moneki timotajtaniskej: “¿Nimochikaujtok nikixtopeuas tein Satanás ika kitemoua maj moxelo noyolo oso maj amo niktekitiliok Jiova ika nochi noyolo?”. Kemej neskayot, ¿toni tikchiuaj komo tikitaj itech televisión oso Internet se taixkopin oso se película tein ueliskia kichiuas maj itech titanemilikan auilnemilis? Xa tiknemiliskej ke nejon amo pornografía oso auilnemilis. Sayoj ke ¿ueliskia Satanás ika kitemojtos maj amo tikmoujkatokakan Jiova ika nochi toyolo? Nejon taixkopin oso película kemej yeskia se hacha tein se takat ika kitapana kouit. Yekinika xa kiuiteki kouit kemej kalakis hacha uan ijkon kemej okachi kikalakijtiuj, kouit okachi ixtapantiuj. No ijkon, xa tiknemiliskej ke amo teyi techpanos komo tikitaj taixkopimej oso películas tein uelis kichiuaskej maj itech titanemilikan auilnemilis, sayoj ke satepan uelis titajtakoskej. Yejua ika, maj amo tikauakan maj nion teyi tein amo kuali kalaki itech toyolo. Maj tiksentokakan timochikauakan tikmoujkatokaskej Jiova ika nochi toyolo. w20.06 11, 12 § 14, 15

Keman mokepaj akin amo tanojnotsayajok nion monechikouayajok, moneki tiksentokaskej tikinpaleuiskej uan tikinyolchikauaskej (Luc. 15:17-24). Xa semi tajyouijtokej, kemej telpoch akin ika tajtoj Jesús. Uan kemej moajsiaj kampa Satanás taixyekana, xa amo chikauak ininkuali uikalis iuan Jiova. Yejua ika, moneki tikinpaleuiskej maj mochikaua inintakuaujtamatilis. Itech neskayot kampa Jesús ika tajtoj ichkatsin tein poliuik, ichkatajpixkej kitalij ikechko uan kiuikak iniuan okseki ichkamej. Ichkatajpixkej miak tonalmej kitemojtinemik uan mosioujtij. Sayoj ke kimatia ke monekia kipaleuis porin ichkatsin amo ueliskia mokepas iselti porin amo kipiaya chikaualis (Luc. 15:4, 5). Xa monekis tikuiskej miak tonalmej uan chikaualis keman tikinpaleuiskej akin amo tanojnotsajok nion monechikouajok maj oksepa kuali mouikakan iuan Jiova. Yejua ika, komo tayekananij techiluiaj maj tikpaleuikan semej nejon tokniuan, maj tikchiuakan ika pakilis. w20.06 28 § 14, 15

Tinochin moneki tiknextiskej netasojtalis tein kinixnextia akin yekmelauj kichiuaj kemej Cristo. Sayoj ke no moneki tikpiaskej taixmatilis uan “kuali taixejekolis” (Filip. 1:9). Komo amo tikpiaj, uelis tikneltokaskej “miak tataman tamachilisme” tein kiteixmatiltiaj “tamachtiani ten tanextilijtinemij ika ueyi takajkayaualis”, kemej akin kikaujkej uan kiixnamikij tamachtilis tein melauak (Efes. 4:14). Itech yekinika siglo, keman miakej imomachtijkauan Jesús kikaujkej, tatitanil Pedro senkis kijtoj ke Jesús kipiaya “tanextililisme ten kualkui ne nemilis nachipa” (Juan 6:67, 68). Maski ijkuak, Pedro amo nochi kiajsikamatia tein kijtosnekia nejon tajtolmej, amo kikauak Jesús porin kiajsikamatik ke yejua katka Cristo. Komo tejuan no senkis tikneltokaj ke Biblia tamachtia tein melauak, senkis titakuaujtamatiskej iuan Dios keman tikpanoskej ouijkayomej uan tikinpaleuiskej oksekin maj mochikaua inintakuaujtamatilis (2 Juan 1, 2). w20.07 8 § 2; 13 § 18

Uelis tikinpaleuiskej tokniuan maj kisentokakan itech tamachtilis tein melauak komo tikinikneliaj (1 Juan 3:10, 11, 16, 17). Moneki timonextiliskej netasojtalis keman kuali tiyetoskej uan keman tikpiaskej ouijkayomej. Kemej neskayot, ¿tikixmatij se tokniuj akin momikilij se ichankauj oso se akin kuali iuan mouikaya uan moneki maj se kiyolseui oso maj se kipaleui ika okseki taman? ¿Tikmatkej ke seki tokniuan moneki maj se kinpaleui maj kiyekchijchiuakan Kali kampa Mosentiliaj oso ininchan porin chikauak kiouik oso semi taejekak? Tiknextiskej ke yekmelauj tikintasojtaj uan tikinikneliaj tokniuan ika tein tikchiuaskej, amo sayoj ika tein tikijtoskej. Keman tikinnextiliaj oksekin ke tikintasojtaj, tikchiuaj kemej toTajtsin tetasojtakej (1 Juan 4:7, 8). Se taman kemej tiknextiaj nejin yejua keman tikintapojpoluiaj. Kemej neskayot, komo se tokniuj techyolkokoua, netasojtalis kichiuas maj tiktapojpoluikan uan maj tikelkauakan tein techchiuilij (Col. 3:13). w20.07 24 § 14, 15

Akin oksepa nemiskej, ¿kinmachtiskej ika Biblia ininsejselti, kemej axkan tikchiuaj? ¿Yetoskej itech se nechikol uan kinnextiliskej keniuj kinmachtiskej akin moajokuiskej satepan? Nejon ayamo ueli tikmatij. Tein kemaj tikmatij yejua ke keman tamis itaixyekanalis Cristo tein uejkauas Mil Xiujmej, “itech nochi taltikpak yekmelauj onkas itaixmatilis Jiova” (Is. 11:9). ¡Itech nejon mil xiujmej onkas miak tekit uan ueyi yolpakilis! Itech Mil Xiujmej tein uejkauas itaixyekanalis Cristo, nochin itekitikauan Jiova monekis kipataskej miak taman itech ininnemilis uan ijkon uelis kiyolpaktiskej. Yejua ika, kinajsikamatiskej akin oksepa nemiskej keman kinpaleuiskej maj kiixtopeuakan tein amo kuali uan maj kitakamatikan itanauatiluan Jiova (1 Ped. 3:8). Tikmatij ke akin oksepa nemiskej no kinekiskej kiueyichiuaskej Dios keman kiitaskej ke itekitikauan yolyemankej uan ke no kisentokaj mochikauaj kipataskej seki taman uan ijkon uelis kiyolpaktiskej Jiova (Filip. 2:12). w20.08 16 § 6, 7

Komo tikchiuaj tein tayolmajxitij tatitanil Pablo xa tikitaskej ke tejuan tiuelij tikchiuaj seki taman tein oksekin amo uelij. Kemej neskayot, xa se tokniuj tayekankej amo semi kuali tamachtia itech nechikol, sayoj ke kemaj kuali tamachtia keman kinpaleuia oksekin maj mochiuakan itatojtokakauan Cristo. Oso xa amo semi kuali taixyekana kemej oksekin tayekananij, sayoj ke tokniuan kiuelitaj kitajtaniskej maj kinyolmajxiti ika Biblia porin semi kualtakat uan tetasojtakej. Oso xa kiuelita kinselis oksekin ichan (Heb. 13:2, 16). Keman tikmatiskejya toni ueli tikchiuaj, tiyolpakiskej porin titapaleuiaj itech nechikol. Uan no, amo tikinnexikoluiskej tokniuan akin uelij kichiuaj okseki taman. Tein yeski tekit tein tikpiaskej itech nechikol, tinochin moneki timochikauaskej okachi kuali tiktekitiliskej Jiova uan okachi kuali titamachtiskej. w20.08 24 § 16-18

Se tanojnots tein amo keman moelkauaskia, tein motokaytij “Uel miak tagayot”. Kitemakak tokniuj Joseph Rutherford itech se ueyi nechikol tein mochiuak itech xolal Washington (Estados Unidos) itech xiuit 1935. Itech itanojnots, tokniuj Rutherford kijtoj akonimej “uel miak tagayot” akin ininka motajtoua itech Apocalipsis 7:9. Ijkuak, Momachtianij ika Biblia kinemiliayaj ke “uel miak tagayot” yaskiaj iluikak, sayoj ke amo tekiuajtiskiaj iuan Jesús porin amo semi tatakamatkaj. Ika Biblia, tokniuj Rutherford kijtoj ke “uel miak tagayot” amo kinixpejpenaj maj nemikan iluikak, ta yejuan okseki iichkauan Cristo akin makisaskej itech okachi ueyi tajyouilis uan nemiskej nochipaya nikan taltikpak (Apoc. 7:14). Jesús kijtoj: “Nikinpia oksekin noichkauan [...]. Yejuan nojonkes no moneki nikinualkuis uan yejuan no kitakamatiske notajtoluan. Uan ijkon onkas sayo se sen oloch yetolis de noichkauan uan no onkas sayo se tapixke” (Juan 10:16). Nejin okseki ichkamej yejuan itaixpantijkauan Jiova tatakamatinij akin kichiaj nemiskej nochipaya itech Xochital nikan taltikpak (Mat. 25:31-33, 46). w21.01 14 § 1, 2

Moneki timochikauaskej komo tiknekij titaxikoskej hasta timatamiskej tekit tein tikpiaj (Mat. 28:19, 20). Miakpa, tikuelitaj tikchiuaskej tein amo ouij. Sayoj ke, tein okachi moneki se kichiuas kemansa ouij, yejua ika moneki timochikaujtiaskej tikchiuaskej, uan Jiova techpaleuia ika iyektikatsin espíritu. Ika inepaleuil uelis tikchiuaskej tein tikitaj ke ouij (Gál. 5:22, 23). Tatitanil Pablo mochikauaya kichiuas tein monekia, sayoj ke kijtoj ke monekia ‘kitajyouiltis itakayoʼ uan ijkon ueliskia kichiuas tein kuali (1 Cor. 9:25-27). Kinnauatij tokniuan maj mochikauanij kichiuaskej tein monekia uan kiniluij: “Nochi xikchiuakan ika nejmach uan ka kuali” (1 Cor. 14:40). Tejuan no moneki timochikauaskej uan ijkon uelis tiksentokaskej tikchiuaskej tein ika tikueyichiuaj Jiova, kemej tikteixmatiltiskej iTajtol uan titamachtiskej (Hech. 2:46). w20.09 6, 7 § 15-17

Itech miak altepemej, tekiuanij techkauajok maj titanojnotsakan. Komo tinemij itech semej nejon altepemej, maj timotajtanikan: “¿Kuali nikuitok nejon tonalmej keman onkak yolseuilis?”. Itech nejin itamian tonalmej, itech inechikol Jiova okachiok motanojnotstok uan motamachtijtok. Nejon semi techyolpaktia, uan onkak miak taman tein uelis tikchiuaskej. Komo tinemij kampa tekiuanij amo techtsakuiliaj maj titanojnotsakan, ¿toni uelis tikchiuaskej? (2 Tim. 4:2). Maj tiknemilikan ox ueliskia okachi titanojnotsaskej oso hasta timochiuaskej precursores, oso ox uelis tikpaleuiskej semej tochankauan maj kichiua nejon. Axkan amo moneki tiktemoskej tikpiaskej miak tomin oso miak taman, porin nochi nejon poliuis itech okachi ueyi tajyouilis (Prov. 11:4; Mat. 6:31-33; 1 Juan 2:15-17). Miakej tokniuan momachtianij okse tajtol porin kinekij kinpaleuiskej oksekin maj kiixmatikan Jiova. Yejua ika, itech inechikol Jiova kisani tamachtilis itech panouaya 1,000 tataman tajtolmej. w20.09 16 § 9-11

Se kuali tateuijkej amo tekaua. Tateuia ika nochi ichikaualis keman kineki kipaleuis se akin kitasojta oso teisa tein kipatiuita. Pablo kiyolchikauak Timoteo maj semi kitasojtani Dios uan maj amo kikauani (1 Tim. 4:7). Komo semi tiktasojtaj Dios, amo tiknekiskej tikauaskej tein melauak (1 Tim. 4:8-10; 6:6). Se kuali tateuijkej moneki mochikauas nochipa kichiuas tein kipaleuis keman monekis tateuis. Kemej itateuijkauj Cristo, Timoteo uelik kiixnamikik Satanás porin kichiuak tein Pablo kiyolmajxitij uan mochikauak amo kipias amo kuali tanejnekilis, kinextis ikualneskayouan Cristo uan kitemoj yetos iniuan tokniuan (2 Tim. 2:22). Uelik kichiuak nejon porin mochikauak. Uan tejuan no moneki timochikauaskej komo tiknekij timoajchiuiliskej amo kuali tanejnekilis (Rom. 7:21-25). Uan no moneki timochikauaskej komo tiknekij tiksentokaskej timopataskej uan tiknextiskej kualtsitsin kualneskayomej (Efes. 4:22, 24). Uan keman semi tisioujtokej satepan ke titekitikej nochi tonal, xa monekis timochikauaskej tiaskej nechikol (Heb. 10:24, 25). w20.09 28 § 9-11

Komo tiknekij tikpaleuiskej akin tikmachtiaj maj motemakti uan maj moaui, moneki amo tiyolijsiuiskej. Sayoj ke no moneki tikitaskej ox yekmelauj kineki kitekitilis Jiova. ¿Mochikaua kitakamatis tein Jesús tanauatij? ¿Oso sayoj momachtia porin kinemilia ke kualtsin maj se kimati tein kijtoua Biblia? Maj tikitstiakan ox akin tikmachtiaj kinextia ke moauis. Kemej neskayot, ¿kijtoua ke kitasojta Jiova? ¿Kitataujtia? (Sal. 116:1, 2). ¿Kiuelita kiixtajtoltis Biblia? (Sal. 119:97). ¿Nochipa youi nechikolmej? (Heb. 2:12). ¿Kipatakya seki taman itech inemilis? ¿Peuakya kintapouia ichankauan uan akin kuali iniuan mouika tein momachtijtok? (Sal. 9:1). Uan tein okachi moneki, ¿kineki mochiuas itaixpantijkauj Jiova? (Sal. 40:8). Komo amo kichiujtok nion se taman, maj tiktemokan tikmatiskej keyej. Keman tikmatiskejya, maj iuan titajtokan uan maj tiktemokan tikpaleuiskej. w20.10 18 § 14, 15

Jiova, iPopaj Jesús akin nemi iluikak nochipa kiixtalia kichiuas tein tapaleuis, uan José uan María, itatuan nikan taltikpak, no ijkon kichiujkej. Sayoj ke ijkon kemej Jesús moskaltijtiaya, monekia yejua kiixtalis tein kichiuaskia (Rom. 14:12). Ijkon kemej tejuan, uelia iselti kiixtaliaya tein kichiuaskia. Ueliskia kichiuas tein yejua kinekiskia uan amo tein Jiova kinekia, sayoj ke kiixtalij kisentokas kuali mouikas iuan. Keman Jesús kiajsikamatik toni kinekia Jiova maj kichiuani, kiixtalij kichiuas (Juan 6:38). Kimatia ke miakej kitauelitaskiaj, uan maski amo kinekia maj pano nejon, kiixtalij kitakamatis Jiova. Satepan ke moauij, itech xiuit 29, kitayekanaltij kichiuas tein Jiova kinekia (Heb. 10:5-7). Nochipa kichiuak nejon, hasta keman momikilijtoyaya itech kouit kampa kipilojkaj (Juan 19:30). w20.10 29 § 12; 30 § 15

¿Tajyouijtok se tokniuj itech nechikol porin mokokoua, kipia se ouijkayot oso momikilij se akin kitasojtaya? Komo tikmatij ke se tokniuj kipanotok se ouijkayot, uelis tiktajtaniskej Jiova maj techpaleui maj tikyolchikauakan ika totajtoluan oso maj tikpaleuikan ika teisa. Nejon uelis semi kiyolchikauas (1 Ped. 4:10). Sayoj ke amo timouij, porin tikmatij ke Jiova techpaleuia. Yejuatsin techmaka nejon nepaleuil inintechkopa Jesús uan ángeles. Uan no, komo kiita ke kinamiki, uelis techpaleuis inintechkopa taixyekananij oso tekiuanij. Uan kemej miakej techpanouani, ika iespíritu Jiova kinolinia tokniuan maj kinekikan techpaleuiskej. Yejua ika, ueli tikijtouaj ika takuaujtamatilis kemej kijtoj tatitanil Pablo: “[Jiova] nechpaleuijtinemi. Ika ya nojon amo nimoyolmoutis tenika tensa uelis nechchiuilis in tagayot” (Heb. 13:6). w20.11 17 § 19, 20

Tatitanilmej miak taman kinmatiltiaya ke Jiova kinpaleuijtoya. Yejuatsin kinmakaka chikaualis tein kinpaleuiaya maj kichiuanij “mouiskatekime” (Hech. 5:12-16; 6:8). Axkan Jiova amo techmaka chikaualis tein ika uelis tikchiuaskej “mouiskatekime”. Sayoj ke itech iTajtol techmatiltia ke keman techtajyouiltiskej porin tikchiuaj tein kuali, uelis tiyolpakiskej porin yejuatsin kiyolpaktia tein tikchiuaj uan techpaleuia ika iespíritu (1 Ped. 3:14). Biblia kijtoua: “Xikpiakan ueyi yolpakilis kuak aksame namechkejkeloske uan namechtejtelchiuaske ika por namotakuautamatilis tech itokaytsin de Cristo. Kuak ijkon mochiuas, ijkuakon namejuan no ximoueyiyolpaktikan porin in [y]ektikatsin [e]spíritu de Dios yetinemi namoyolijtik” (1 Ped. 4:14). Yejua ika, maj amo ika timotekipachojtokan toni tikchiuaskej komo satepan techixnamikij. Okachi kuali, maj tikchiuakan tein techpaleuis maj okachi titakuaujtamatikan ke Jiova uelis techpaleuis uan techmakixtis. Moneki titakuaujtamatiskej itech nejin tein kijtoj Jesús: “Namechinmaktiliti tajtolme uan tamachilis. Uan ijkon nekes ten namechtauelitstinemij, yejuan nojonkes amo uelis namechtajtolxijxikoske uan amo nouelis namechtajtolixnamikiske”. Uan no kijtoj: “Komo namejuan nankixikojtiyoue nochi nijin tajyouilis, ijkuakon Dios namechmaktilis [...] ne nemilis nachipa” (Luc. 21:12-19). Uan maj amo tikelkauakan ke Jiova senkis kielnamiki keniuj katka se itekitikauj akin momikilij akin amo keman kikauak, uan oksepa kimakas inemilis. w21.01 4 § 12

Tatitanil Pablo amo yejua akin yekinika ika tajtoj ke mikemej oksepa nemiskej. Job no ika tajtojka nejon. Yejua kijtoj ke komo momikiliaya kineltokaya ke Dios kielnamikiskia uan ke oksepa kimakaskia inemilis (Job 14:7-10, 12-15). Tamachtilis tein kijtoua ke “pankisaske yoltokke nochi [...] ten momikilijke” yejua semej tamachtilismej tein tayekantokej tein tikneltokaj tiitatojtokakauan Cristo (Heb. 6:1, 2). Pablo ika tajtoj nejin tamachtilis itech 1 Corintios capítulo 15. Tein kijtoj xa semi kinyolchikauak tokniuan itech yekinika siglo. Uan no uelis techyolchikauas uan techpaleuis maj titakuaujtamatikan ke kemaj mochiuas maski uejkaujya oso yankuixtok peuak tikneltokaj ke mikemej oksepa nemiskej. Kemej Jesucristo oksepa nemik, nejon senkis techmatiltia ke komo tochankauan oso akin kuali iniuan timouikaj momikiliaj, uelis oksepa nemiskej. Itech kualtsitsin “tamachtilis” tein Pablo kinmatiltij tokniuan akin nemiaj Corinto moajsia ke Jesucristo oksepa nemik (1 Cor. 15:1, 2). Tein melauj, kiniluij ke komo amo kineltokayaj ke Cristo oksepa kiselijka inemilis, inintakuaujtamatilis “nenkajtiskia san” (1 Cor. 15:17). w20.12 2 § 2-4

¿Toni kipaleuij tatitanil Pedro? Kielnamikik ke Jesús kiluijka ke kitataujtijka Jiova maj kipaleuiani maj kisentokani takuaujtamatini. Jiova kinankilij inetataujtil Jesús. Satepan, Jesús monextij iixpan Pedro, xa porin kinekia kiyolchikauas (Luc. 22:32; 24:33, 34; 1 Cor. 15:5). Okse tonal, Jesús monextij ininixpan okseki tatitanilmej satepan ke nochi youal kintemojtoyaj pescados uan amo teyi kiajsikaj. Ijkuak, Jesús kichiuilij Pedro seki netajtanilmej tein tapaleuiskia maj kiluiani ox semi kitasojtaya. Jesús kimatiltij ke kitapojpoluijka keman kimakak okachi tekit (Juan 21:15-17). Tein Jesús kichiuak satepan ke Pedro mopoloj kinextia ke semi teiknelia, ijkon kemej iTajtsin. Yejua ika, keman titajtakoskej, maj amo tiknemilikan ke Jiova amo keman techtapojpoluis. Maj tikelnamikikan ke yejua nejon kineki Satanás maj tiknemilikan. Okachi kuali, maj itech titanemilikan ke Jiova semi techtasojta, ke kiajsikamati ke timopolouaj uan ke kineki techtapojpoluis. Uan maj tikchiuakan kemej yejuatsin keman oksekin techyolkokoskej (Sal. 103:13, 14). w20.12 20, 21 § 17-19

No uelis techmachtis miak taman tein kichiujkej akin yolijsiujkej uan amo takuaujtamatkej iuan Jiova. Komo timomachtiaj tein kichiujkej techpaleuis maj amo tikchiuakan kemej yejuan. Kemej neskayot, keman peuak itaixyekanalis tekiuaj Asá kipiaya kuejmolmej uan kitemoj Jiova maj kipaleui. Sayoj ke satepan amo kitemojok inepaleuil, ta iselti kitemoj keniuj kiyektalis ikuejmoluan (2 Crón. 16:1-3, 12). Ueliskia se kinemilis ke kuali tein kichiuak Asá keman kintajtanij Siria maj kipaleuianij. Sayoj ke satepan nejon amo tapaleuij. Jiova kititanik se itanauatijkauj maj kiluiti: “Kemej titakuaujtamatik iuan tekiuaj akin taixyekana Siria uan amo titakuaujtamatik iuan Jiova moDios, itateuijkauan tekiuaj akin taixyekana Siria mitscholuijkejya” (2 Crón. 16:7). Tejuan no moneki timoyekpiaskej. Maj amo tiknemilikan ke toselti uelis tikyektaliskej tokuejmoluan uan amo tiktemoskej nepaleuil tein Jiova techmaka itech iTajtol. Kemansa panos seki taman uan monekis niman tikixejekoskej toni tikchiuaskej. Maski ijkon, kuali kisas tein tikixtaliskej tikchiuaskej komo tiyolseujtokej uan titakuaujtamatij iuan Jiova. w21.01 6 § 13-15

Itech nejin tonalmej, seki itekitikauan Jiova kipanouaj mayan porin amo kinajsi tomin oso tajyouiaj porin itech ininaltepeuj taltikpakneminij takuejmolchiuaj oso onkak neteuilis. Oksekin tsaktokej porin kitekitiliaj Jiova. Sayoj ke, “uel miak tagayot” kinyolpaktia kimatiskej ke keman makisaskej satepan ke ixpoliuis tein amo kuali, nochipa kipiaskej tein kikuaskej uan Jiova nochipa kinmakas tamachtilis. Keman Jiova kiixpolos tein amo kuali tein Satanás kiixyekana, kinyekpias “uel miak tagayot” porin ikualanyo kemej yeskia “totonkayot den tonaltsin”. Satepan ke panos okachi ueyi tajyouilis, Jesús kinuikas akin makisaskej kampa onkak “atsin ten kitemaka in yek nemilis” (Apoc. 7:17). Nikan taltikpak neminij millones taltikpakneminij uan sayoj “uel miak tagayot” kipiaj se kualtsin nechialis, porin xa sayoj yejuan amo keman momikiliskej (Juan 11:26). ¡Okseki taltikpakneminij kichiaj se kualtsin nechialis uan yejua ika kitasojkamatiliaj Jiova uan Jesús! w21.01 16, 17 § 11, 12

Youak achto ke kimiktiskiaj, Jesús itech tanemilij ouijkayomej tein itatojtokakauan kipanoskiaj. Yejua ika, kemej kintasojtaya kitajtanij iTajtsin: “Xikinyekpixtinemi nomomachtijkauan para ke in amokuali Satanás ma amo kinkajkayaua” (Juan 17:14, 15). Jesús kimatia ke keman mokepaskia iluikak, Satanás kisentokaskia kinixnamikiskia nochin akin kinekiskiaj kitekitiliskej Jiova. Yejua ika monekia maj Jiova kinyekpiani itekitikauan. Axkan okachi tiknekij maj Jiova techyekpia. Satanás kikixtijkej iluikak uan semi “mokualantijtinemi” (Apoc. 12:12). Kichiuani maj seki taltikpakneminij kinemilikan ke keman techchiuiliaj tein amo kuali “kiyolpaktiaj in Totajtsin Dios ika ne ten yejuan kichiutokke” (Juan 16:2). Oksekin akin amo kineltokaj Dios, techchiuiliaj tein amo kuali porin amo tikchiuaj tein yejuan kichiuaj. Ijkon kemej tikitaj itech tajkuilol tein axkan timomachtiaj. w21.03 26 § 1, 3

Nochi tein Jiova kichiua, kichiua porin tetasojta. Kinextia ke techtasojta uan ke kineki maj kuali timouikakan No techmakak iKonetsin maj techmakixti porin semi techtasojta. Uan kemej Jesús no semi techtasojta, motemakak toka momikilis (Juan 3:16; 15:13). Nion teyi ueli kichiua maj Jiova uan Jesús amo kintasojtakan akin kintakamatij (Juan 13:1). No ijkon, nochi tein kichiuas se takat, moneki kichiuas porin kintasojta ichankauan. ¿Keyej? Tatitanil Juan kijtoj: “Komo tejuan amo tikinyektasojtaj in tokniuan taneltokani [oso tochankauan] ten tikinyekitstokke ya, pues ijkon tejuan amo no uelis tiktasojtaske Totajtsin Dios porin Yejuatsin amo uelis tikitstinemij” (1 Juan 4:11, 20). Yejua ika, se takat akin kintasojta ichankauan uan kineki kichiuas kemej Jiova uan Jesús kinpaleuis ichankauan maj kuali mouikakan iuan Jiova, kichiuas maj kuali momachilikan uan kinixpanoltis (1 Tim. 5:8). Kinmachtis uan kintakakiltis ikoneuan. No kisentokas kiixtalis tein kinpaleuis ichankauan uan tein tapaleuis maj kiueyitalikan Jiova. w21.02 5 § 12, 13

ToTajtsin tetasojtakej kimati ke tein achto tikpanokej uelis kichiuas maj tiknemilikan ke nion teyi kuali tikchiuaj. Uan yejuatsin no kiita tein kuali tein tiknextiaj oso tokualneskayouan, maski tejuan xa tiknemiliaj ke amo tikpiaj kualneskayomej (1 Juan 3:19, 20). Komo se tokniuj mochikaujtok amo oksepa kichiuas se taman tein amo kuali uan oksepa kichiua, uelis semi motayokoltis. Melauj ke ipa amo kuali timomachiliaj keman tikchiuaj se tajtakol (2 Cor. 7:10). Sayoj ke moneki amo tiknemiliskej ke nochipa timopolouaj uan ke Jiova amo keman techtapojpoluis. Nejin amo melauj uan uelis kichiuas maj tikauakan Jiova. Okachi kuali maj tiktataujtikan Jiova, maj tiktapouikan toni tikchiujkej uan maj tiktajtanikan maj techtapojpolui (Is. 1:18). Keman Jiova kiitas ke yekmelauj timoyolnonotskejya oso timoyolnemilijkejya, techtapojpoluis. Uan no, maj titajtokan iniuan tayekananij uan yejuan techpaleuiskej maj oksepa kuali timouikakan iuan Jiova uan amo yolijsiuiskej (Sant. 5:14, 15). w20.12 23 § 5, 6

Jesús kinpoujkaitaya oso kinmouiskaitaya siuamej. Amo katka kemej fariseos, akin amo kinpoujkaitayaj siuamej. Yejuan amo tajtouayaj iniuan kampa miakej moajsiaj nion ika tajtouayaj iTajtol Dios iniuan. Jesús amo kichiuaya kemej fariseos, ta ika tajtouaya tein tamachtia iTajtol Dios iniuan takamej uan siuamej (Luc. 10:38, 39, 42). No kikauak maj miakej siuamej iuan yanij keman tanojnotstinemia (Luc. 8:1-3). Uan kinmakak tatiochiualis seki siuamej maj kinmatiltianij tatitanilmej ke oksepa nemia (Juan 20:16-18). Tatitanil Pablo kinextij ke kinpoujkaitaya siuamej. Pablo semi kipaleuij Timoteo maj kichikauani itakuaujtamatilis, kijtoj ke imomaj uan iueyinan Timoteo yekinika kimachtijkej “Tajkuilolamatsin de Dios” (2 Tim. 1:5; 3:14, 15). Uan no, itech amat tein Pablo kinijkuilouilij tokniuan akin nemiaj Roma, kintajpaloj miakej tokniuan siuamej uan kintokaytij. Kiitaya nochi tein kichiuayaj nejon tokniuan siuamej uan kijtoj ke semi kipatiuitaya tekit tein kichiuayaj (Rom. 16:1-4, 6, 12; Filip. 4:3). w21.02 15 § 5, 6