Enero

Jesús amo mouik kiniluis taixyekananij itech taneltokalis ke amo kinpaleuiayaj taltikpakneminij maj kiueyichiuanij Jiova kemej yejuatsin kiyolpaktia. Kemej neskayot, kiniluij fariseos ke sayoj takajkayauayaj porin okachi kitayekanaltiayaj momapajpakaskej ke kinyekpiaskej inintatuan (Mat. 15:1-11). Maski taixyekananij itech taneltokalis kinkualantij tein Jesús kijtoj, yejua kisentokak kijtoj tein melauak. Jesús no kinextij ke seki tamachtilismej amo melaujkej katkaj. Yejua amo kijtoj ke Dios kiyolpaktiaj nochi taneltokalismej, ta kijtoj ke miakej yaskiaj itech ojti tein patauak tein teuika itech ixpoliuilis uan ke sayoj sekin yaskiaj itech ojti tein amo patauak tein teuika maj se nemi nochipaya (Mat. 7:13, 14). No kijtoj ke sekin kijtoskiaj ke kitekitiliaj Dios, sayoj ke amo yejua nejon tein kichiuaskiaj. Yejua ika tanejmachtij: “Ximoyekpiakan den ne tanauatiani takajkayauani [...]. Uan yejuan motaske yolkualime keme se kuali ichkat ten amo teteuia. Pero ne iyolijtik ne tanauatiani kualkuij yoltakajkayaualis keme in piotekuani ten ichtakayoui para tachtekiske. Uan ijkon namejuan kuali nankinyekixmatiske nijin tanauatiani ika ne tachiualis ten yejuan kichiutinemij” (Mat. 7:15-20). w21.05 9 § 7, 8

Ana katka inamik se levita akin monotsaya Elcaná akin semi kitasojtaya. Sayoj ke Elcaná kipiaya okse inamik akin monotsaya Peniná, maski okachi kitasojtaya Ana. Sayoj ke Peniná kinpiaya konemej uan Ana amo kipiaya nion se. Peniná “nochipa kikejkelouaya porin kinekia maj amo kuali momachili”, yejua ika “Ana chokaya uan amo takuaya” (1 Sam. 1:2, 6, 7). Maski ijkon, Biblia amo kijtoua ke Ana no kitemoj kiyolkokos Peniná, ta kiluij Jiova keniuj momachiliaya uan takuaujtamatik ke yejuatsin kipaleuiskia (1 Sam. 1:10). ¿Toni techmachtia tein kichiuak Ana? Ke komo se tokniuj kitemoua kinextis ke okachi tamatkej oso ke okachi ueli ke tejuan, maj tikelnamikikan ke amo moneki tikchiuaskej kemej yejua. Amo moneki iuan timotataniskej nion tikchiuiliskej tein amo kuali, ta maj tiktemokan kuali timouikaskej iuan (Rom. 12:17-21). Uan maski tokniuj amo mopatas, tejuan kuali timomachiliskej uan tiyolpakiskej. w21.07 17 § 13, 14

Axkan maj ika titajtokan Judas Iscariote. Kemej peuak kinejneki kipias okachi, kitemaktij Jesús. Sayoj ke achto katka yolkuali (Luc. 6:13, 16). Tikmatij nejon porin Jesús kiixpejpenak maj yeskia semej itatitaniluan uan moita ke iuan takuaujtamatia porin yejua kipiaya tomin tein kisentilijtiayaj, tein kikuiaj itech tanojnotsalis. Judas kinejnekik kipias okachi maski miakpa kikakka Jesús keman kinnejmachtij taltikpakneminij maj amo kinejnekinij okachi taman (Mar. 7:22, 23; Luc. 11:39). Tepitsin achto ke kimiktiskiaj Jesús, Judas kinextij ke kitemouaya kipias okachi. Se tonal, Jesús uan imomachtijkauan, kampa no moajsiaj María uan iikniuj Marta, takuatoj ichan Simón akin achto kipiaka lepra. Keman takuajtoyaj, María kiajsito Jesús uan kikuatekilij se aceite tein semi ajuiyak katka uan semi patiyoj. Judas kualanik uan okseki imomachtijkauan Jesús no kualankej, xa porin kinemiliayaj ke nejon tomin ueliskia kikuiskej itech tanojnotsalis. Sayoj ke Judas amo yejua ika kualanik, ta kemej katka “tachtekke” kinekia kiichtekis tomin tein kisentilijtiayaj (Juan 12:2-6; Mat. 26:6-16; Luc. 22:3-6). w21.06 18 § 12, 13

¿Tikpiaj miak tekit uan kemansa tiknemiliaj ke amo ueli tikchiuaj nochi tein monekiskia? Ijkon momachilij tatitanil Pablo. Kijtoj ke ininka motekipachouaya “nochi in tokniuan taneltokani”, amo sayoj sekin (2 Cor. 11:23-28). ¿Tikpiaj se kokolis tein ika tinemijya tein kemansa kichiua maj amo tiyolpakikan? Pablo kipiaya se ouijkayot tein semi kitajyouiltiaya uan kinekia moajchiuilis, yejua xa mokokouaya (2 Cor. 12:7-10). ¿Timotayokoltiaj porin ouij techkisa tikchiuaskej tein kuali? Pablo kemansa no ijkon momachilij. Kijtoj ke semi moyolkokouaya porin monekia nochipa mochikauas amo kichiuas tein amo kuali (Rom. 7:21-23). Maski Pablo kipiaya miak ouijkayomej kisentokak kitekitilij Jiova. ¿Toni kipaleuij? Maski kielnamikia ke tajtakolej, semi takuaujtamatia itech inemilis Jesús tein kitemakak. w21.04 22 § 7, 8

Keman Adán amo tajtakolej katka. Keman tajtakoj, yejua uan ikoneuan akin satepan yoliskiaj amo ueliskiajok nemiskej nochipaya. Adán monekia mikis porin yejua kiixtalij tajtakos, sayoj ke ikoneuan amo kichiujkaj nion teyi tein amo kuali (Rom. 5:12, 14). ¿Ueliskia Jiova kichiuas teisa tein tapaleuiskia maj amo momikilikan? Kemaj. Niman ke Adán tajtakoj, Jiova kinextijtiaj keniuj kinmakixtiskia itech tajtakol uan mikilis millones ikoneuan Adán (Gén. 3:15). Inemilis Jesús tein kitemakak, techpaleuia maj kuali timouikakan iuan Jiova maski titajtakolejkej. No “kinuejuelos in chikaualisme den amokuali Satanás” (1 Juan 3:8). Uan no, mochiuas se xochital nikan taltikpak kemej Jiova kinekia uan nochin kitekitiliskej uan kitasojtaskej. w21.04 14 § 1; 19 § 17

Miakej takamej uan siuamej yajkaj Jerusalén. Katkaj kayomej itech miak tataman altepemej uan tajtouayaj tataman tajtolmej. Nejon tonal panok se taman tein semi kimoujkakakkej: seki judíos peuak tajtouaj itech inintajtol nejon taltikpakneminij. Sayoj ke amo yejua nejon tein okachi kimoujkakakkej, ta tein kijtojkej nejon judíos uan tein satepan kiniluij tatitanil Pedro. Kiniluij ke ueliskia makisaskej komo iuan takuaujtamatiaj Jesucristo. Nejon tajtolmej semi kinyololinij uan yejua ika tajtankej: “¿Toni moneki tikchiuaske axkan?”. Uan Pedro kinnankilij: “Ma namechauijkan” (Hech. 2:37). Tein panok satepan semi kualtsin: kemej eyi mil taltikpakneminij moauijkej nejon tonal uan ijkon mochiujkej imomachtijkauan Cristo. Ijkon peuak tanojnotsalis tein Jesús kinnauatij imomachtijkauan maj kichiuanij. Uan nejon tekit kisentoka mochiua hasta axkan. w21.06 2 § 1, 2

Tiknemiliaj ke kampa titanojnotsaj ouij tekisa se kipeualtis se nemachtil ika Biblia. Seki taltikpakneminij xa amo kinekij techkakiskej keman tikteixmatiltiaj iTajtol Dios oso hasta techixnamikij. ¿Toni techpaleuis maj amo timosenkauakan? Maj tikelnamikikan ke tein kipanouaj taltikpakneminij uelis mopatas uan ke akin achto amo kinekiaj techkakiskej xa kiajsikamatiskej ke moneki kiseliskej inepaleuil Dios (Mat. 5:3). Seki taltikpakneminij akin amo kinekiaj kiseliskej toamaixuan satepan kinekkej momachtiskej Biblia. Uan no, tikmatij ke Jiova “niaxka in tapixkalis” (Mat. 9:38). Yejuatsin kineki maj tiksentokakan titatokakan uan maj titaatekikan, sayoj ke yejuatsin kichiua maj moskalti tein tiktokkej. Uan no, semi techyolchikaua tikelnamikiskej ke maski axkan xa amo akin tikmachtijtokej ika Biblia, Jiova techtatiochiuia porin timochikauaj tikinpaleuiskej taltikpakneminij. Yejuatsin amo kiita kanachimej tikinmakaj amaixmej nion kanachimej tikinmachtiaj. w21.07 6 § 14

Jiova kichiuak maj taltikpakneminij uelikan kinpiakan konemej uan kinnauatia tetatmej maj kinpaleuikan maj kitasojtakan uan maj kitekitilikan. Maski ángeles ueli kichiuaj miak taman, Jiova amo kichiuak maj uelikan kinpiakan konemej. Yejua ika tetatmej moneki kitasojkamatiskej nejin kualtsin tatiochiualis. Jiova kinnauatia tetatmej maj kiniskaltikan ininkoneuan “itech itamachtilis uan itayolmajxitilis” yejuatsin (Efes. 6:4, TNM; Deut. 6:5-7). Kemej inechikol Dios kineki kinpaleuis tetatmej, kinmaka miak nepaleuilmej tein kisaj itech Biblia, kemej amaixmej, videos, nekuikatilmej uan okseki tamachtilis tein moajsi itech jw.org. Nejin kinextia ke toTajtsin Jiova uan iKonetsin kintasojtaj tokoneuan (Luc. 18:15-17). Jiova kiyolpaktia kiitas ke tetatmej iuan takuaujtamatij uan ke mochikauaj kinyekpiaskej ininkoneuan. Tetatmej akin kichiuaj nejin, kinpaleuiaj ininkoneuan maj ueli moajsikan kemej ichankauan Jiova nochipaya. w21.08 5 § 9

Sekin kinemiliaj ke se takuaujtamatis kijtosneki se kineltokas teisa maski amo teyi kinextia ke yekmelauj onkak oso ke yekmelauj nemi. Sayoj ke ika tein kijtoua Biblia, nejon amo takuaujtamatilis. Tikneltokaskej ke teisa yekmelauj onkak oso ke yekmelauj nemi komo onkak tein kinextia ke melauak nejon. Yejua ika tikneltokaj ke Jiova uan Jesús yekmelauj nemij uan ke iTekiuajyo Dios yekmelauj moajsi porin onkak tein kinextia ke melauak nejon (Heb. 11:3). Se takat akin kiselij miak tamachtilis uan mochiuak itaixpantijkauj Jiova kijtoua: “Itaixpantijkauan Jiova takuaujtamatij porin onkak tein kinextia ke tein kineltokaj yekmelauj nemi oso yekmelauj onkak uan no kiitaj tein kiajsinij tamatinij”. Komo onkak tein kinextia ke moajsi se Tachijchiujkej, ¿keyej miakej amo kineltokaj ke Dios kichijchiuak nochi tein onkak? Porin sekin amo momachtianij tein kinextia ke Dios tachijchiuak. Robert, akin axkan itaixpantijkauj Jiova, kijtoua: “Kemej itech kaltamachtiloyan amo keman ika tajtouayaj ke tein onkak kichijchiujkej, amo nikneltokaya ke moajsi se Tachijchiujkej. Hasta keman nikajxitij 22 xiujmej nechnextilijkej ke Biblia kijtoua miak taman tein kinextia ke Dios kichijchiuak nochi tein onkak”. w21.08 15 § 4, 5

No ijkon, uelis tikmatiskej ke Jiova yolkuali komo tikixtajtoltiaj Biblia uan komo tikinkakij oksekin keman ika tajtouaj keniuj kintatiochiuiani Jiova. Sayoj ke uelis yekmelauj tikajsikamatiskej ke Jiova yolkuali komo tejuan tikitaj nejon. Kemej neskayot, maj tiknemilikan ke tiknekij tiktekitiliskej miak tonalmej. Sayoj ke moneki tikpataskej seki taman itech tonemilis komo tiknekij tikchiuaskej nejon. Tejuan tikmatij ke Jesús kijtoj ke komo tiktayekanaltiaj iTekiuajyo Jiova, yejuatsin techmakas tein monekis. Sayoj ke tejuan xa amo keman tikitanij maj pano nejon (Mat. 6:33). Maski ijkon, kemej titakuaujtamatij itech tein kijtoj Jesús, amo tikouajok miak taman, amo semi titekitijok uan okachi titapaleuiaj itech tanojnotsalis. Keman tikchiuaj nejin, tejuan ueli tikitaj ke Jiova yolkuali porin yekmelauj techyekpia. w21.08 26 § 2

¿No ijkon panoua axkan? Kemaj. Miakej taixyekananij itech taneltokalis kuali kinseliaj akin tominpiaj, akin ueyichiuanimej uan akin taltikpakneminij kinitaj ke tamatinij, maski amo kitakamatij tein Biblia kijtoua. Sayoj ke kinixtopeuaj itekitikauan Jiova porin taltikpakneminij kinitaj ke amo teyi chiuanimej, maski yejuan kitekitiliaj Jiova ika yolpakilis uan kichiuaj tein kiyolpaktia. Kemej kijtoj Pablo, Dios kinixpejpenak akin taltikpakneminij kinixtopeuaj (1 Cor. 1:26-29). Sayoj ke Jiova kinpatiuita nochin itekitikauan. ¿Toni techpaleuis maj amo titanemilikan kemej tanemiliaj taltikpakneminij? (Mat. 11:25, 26). Maski taltikpakneminij amo kuali kinitaj itekitikauan Jiova, amo xikonkaua maj nejon kichiua no ijkon xikonita. Jiova kinixpejpena maj kitekitilikan sayoj akin yolyemankej (Sal. 138:6). Uan no itech xiontanemili nochi tein Jiova kichiuani ika ininnepaleuil akin taltikpakneminij kinitaj ke amo kipiaj tamatilis. w21.05 8 § 1; 9 § 5, 6

Tatitanil Pablo no kitasojkamatik maj tokniuan kipaleuianij porin katka yolyemanik (Filip. 2:19-22). Tokniuantsitsin akin nanxiuejkejya, onkak miak taman kemej uelis nankinextiskej ke nankitasojkamatij tein kichiuaj tokniuan akin ayamo xiuejkej itech namonechikol. Komo namechiluiaj ke komo moneki uelis namechuikaskej kansaika, ke uelis namouan yaskej keman nantakouatiuij oso ke uelis namechpaleuiskej itech okseki taman, xikauakan maj namechpaleuikan. Xikitakan ininnepaleuil kemej se taman kemej Jiova namechnextilia ke namechtasojta. Xa nejon kichiuas peua kuali ximouikakan. Uan no xiktemokan nankinpaleuiskej maj okachi kuali mouikakan iuan Jiova. Xikiniluikan ke semi namechyolpaktia nankiitaskej ke tokniuan akin ayamo xiuejkej itech nechikol mochikaujtokej okachi tapaleuiskej. Uan xikixtalikan iniuan nanmosentiliskej uan nankintapouiskej tein nankipanouanij. Keman nankichiuaskej nejin, nankinextiskej ke nankitasojkamatiliaj Jiova maj moajsikan tokniuan akin ayamo xiuejkej itech nechikol (Col. 3:15; Juan 6:44; 1 Tes. 5:18). w21.09 11, 12 § 12, 13

Jiova kintasojta tokniuan, sayoj ke kemansa tejuan xa ouij techkisa tikintasojtaskej uan tikinnextiliskej ke tikintasojtaj. Kemansa xa ouij techkisa porin seseko tikayomej oso porin tataman kemej techiskaltijkej. Uan kemansa tikchiuaj seki taman tein uelis kinkualantis oksekin oso kinyolkokos. Maski ijkon, uelis titapaleuiskej maj mochikaua netasojtalis tein tikinpialiaj tokniuan. ¿Keniuj? Komo tikintasojtaj kemej Jiova kintasojta (Efes. 5:1, 2; 1 Juan 4:19). Akin teiknelia kitemoua keniuj uelis kinpaleuis uan kinyolseuis. Ijkon kemej Jesús kinpaleuij taltikpakneminij, kinextij ke Jiova ininka motekipachouaya (Juan 5:19). Biblia kijtoua ke “kuak Jesús kinitak in uel miak tagayot, ijkuakon Yejuatsin semi kinyoliknelij porin in tagayot tajyouijtoyaj uan tayokoyayaj keme ichkame ten kuamoyautokke uan keme ne ichkame ten amo kipiaj in tapixke” (Mat. 9:36). Jesús amo sayoj kiniknelij, ta kitemoj keniuj kinpaleuis. Kinpajtij akin mokokouayaj uan kinpaleuij akin semi tekitiaj uan tajyouijtoyaj (Mat. 11:28-30; 14:14). w21.09 22 § 10, 11

Porin tetasojta. Tatitanil Pablo kijkuiloj ke Dios “tel ueyi techyoliknelij”. Keman kijkuiloj nejin, ika tajtojtoya ke Dios kinmaka itekitikauan taixpejpenalmej tatiochiualis maj nemikan iluikak maski tajtakolejkej (Efes. 2:4-7). Sayoj ke Jiova amo sayoj kiniknelia tokniuan taixpejpenalmej. Itech se salmo, David kijtoj: “Jiova yolkuali iniuan nochin, uan iteiknelilis moita itech nochi tein kichijchiuak” (Sal. 145:9). Kemej Jiova kintasojta taltikpakneminij, kinnextilia teiknelilis nochipa keman kiita ke kinamiki. Jesús kuali kimati ke Jiova semi kiuelita teiknelis, porin miak xiujmej nemik iuan iTajtsin ompa iluikak achto ke ualaskia nikan taltikpak (Prov. 8:30, 31). Miakpa kiitak keniuj kinnextiliaya teiknelilis taltikpakneminij maski tajtakolejkej (Sal. 78:37-42). Keman Jesús tamachtiaya, miakpa kijtoj ke Jiova semi teiknelia. w21.10 8, 9 § 4, 5

Jiova chikauak ualpantajtoj uan kiluij ke kiueyitaliskia itokay. Itech xiujmej keman Jesús tanojnotsak nikan taltikpak, kiueyitalij itokay iTajtsin (Juan 17:26). Yejua ika, akin yekmelauj kichiuaj kemej Cristo no kinyolpaktia kikuiskej itokay Dios uan kiteixmatiltiskej. Itech yekinika siglo, tepitsin satepan ke peuak moajsi nechikol kampa kichiuaj kemej Cristo, Jiova “kinyoliknelij in taka ten amo poutinemij keme judíos. Uan [...] kinijitak sekin [...] ma mochiuakan ipueblojkauan para kitasojtaske itokaytsin” (Hech. 15:14). Nejon itatojtokakauan Cristo kinyolpaktiaya kikuiskej itokay Dios uan kiteixmatiltiskej. Kikuikej itokay Dios keman tanojnotsayaj uan keman kijkuilojkej amatajkuilolmej tein moajsij itech Biblia. Ijkon kinextijkej ke katkaj “ipueblojkauan” Dios akin kiteixmatiltiayaj itokay (Hech. 2:14, 21). No ijkon, axkan itaixpantijkauan Jiova se xolal tein kiuika itokay. w21.10 20, 21 § 8-10

Inetasojtalis Dios tein amo tami uejkaua nochipaya. Nejin tanemilil moijtoua itech 26 versículos tein kipia Salmo capítulo 136. Yekinika versículo kijtoua: “Xiktasojkamatilikan Jiova porin yejuatsin yolkuali; inetasojtalis tein amo tami uejkaua nochipaya” (Sal. 136:1). Itech versículos 2 hasta 26 miakpa moijtoua nejin tajtolmej: “Porin inetasojtalis tein amo tami uejkaua nochipaya”. Keman tikixtajtoltiaj Salmo capítulo 136, tikmoujkaitaj ke Jiova miak taman kemej kinextia inetasojtalis tein amo tami uan nochipa kichiua. Tajtolmej “porin inetasojtalis tein amo tami uejkaua nochipaya” techmatiltia ke netasojtalis tein Dios kinpialia akin kitekitiliaj, amo mopata. Semi techyolchikaua tikmatiskej ke Jiova amo kinkaua itekitikauan. Yejuatsin nochipa kinpaleuia, okachiok keman kipanouaj ouijkayomej. Keman tikmatij ke Jiova amo techkaua, tiyolpakij uan techmaka chikaualis tein techpaleuia maj titaxikokan keman tikpiaj ouijkayomej uan maj tiksentokakan tiktekitilikan (Sal. 31:7). w21.11 4 § 9, 10

¿Tepitsin tionmoui keman itech tiontanemilia tein amo uejkaua panoti? Amo uejkaua, Dios kiixpolos taneltokalis tein amo melauak, Gog akin ualeua Magog kinixnamikis itekitikauan Jiova uan mochiuas Armagedón. ¿Kemansa tionmotajtania ox tiontaxikos keman mochiuas nochi nejin? Komo kemaj, semi mitsonpaleuis tein kijtoj Jesús itech tajkuilol tein axkan timomachtiaj. Komo chikauak totakuaujtamatilis, amo timouiskej. Uelis tikchikauaskej totakuaujtamatilis komo tiknemiliaj toni tikchiuaj axkan keman tikpanouaj ouijkayomej. Ijkon uelis tikmatiskej kemanian ouij techkisa titakuaujtamatiskej. Nochipa ke titaxikouaj keman tikpanouaj se ouijkayot, totakuaujtamatilis okachi mochikaua, uan nejin techpaleuis maj tikxikokan ouijkayomej tein tikpiaskej satepan. w21.11 20 § 1, 2

Tatitanil Pablo kiyolchikauak Timoteo maj kichiuani nochi tein ueliskia itech tanojnotsalis (2 Tim. 4:5). Sayoj ke kemansa ouij techkisa tikchiuaskej. Kemej neskayot, maj inintech titanemilikan tokniuan akin nemij itech altepemej kampa tekiuanij amo kinkauaj maj kiueyichiuakan Dios. Itekitikauan Jiova kipanouaj miak ouijkayomej tein ueliskia kichiuas maj kinekikan mosenkauaskej. Kemej neskayot, miakej semi tekitij, uan maski ijkon, sayoj ueli kinmakaj ininchankauan tein okachi moneki. Kiuelitaskiaj okachi tanojnotsaskej, sayoj ke itamian semana semi sioujtokej. Oksekin amo ueli semi tanojnotsaj porin mokokouaj oso xiuejkejya; sekin xa hasta nion ueli kisaj. Uan no, seki tokniuan kinemiliaj ke Jiova amo kinpatiuita. Maski tein yeski ouijkayot tikpiaskej, Jiova techmakas chikaualis tein techpaleuis maj titaxikokan uan maj tiksentokakan timochikauakan tiktekitiliskej. w21.05 20 § 1-3

Kemansa oksekin, uelis techiluiskej maj tikchiuakan tein amo kiyolpaktia Jiova. Keman kichiuaj nejin, moneki kuali tiknemiliskej toni tikchiuaskej. Maj tikitakan toni techmachtia seki tajtolmej tein moajsij itech Levítico 19:19: “Amo [...] ximotalilikan se taken tein chijchiujtok ika ome taman hilo”. Nejin tanauatil kichiuaya maj moitani ke xolal Israel amo katka kemej okseki xolalmej. Kemej axkan amo monekiok tiktakamatiskej tanauatil tein kinmakakaj israelitas, ueli timotaliliaj taken tein chijchiujtok ika tataman tasal, kemej neskayot, algodón ika poliéster oso lana ika rayón. Sayoj ke amo kuali yeskia maj tikchiuakan kemej akin amo kitakamatij tein Biblia tamachtia. Melauj ke semi tikintasojtaj tochankauan uan no tikinnextiliaj netasojtalis okseki taltikpakneminij, sayoj ke keman moneki tikixpejpenaskej teisa, tiktemouaj maj moita ke tiitekitikauan Jiova. Moneki sayoj tiktakamatiskej Dios (2 Cor. 6:14-16; 1 Ped. 4:3, 4). w21.12 5 § 14; 6 § 16

Uan kiajsiskej ojti tein tepaleuia maj se nemi nochipaya. Jesús kijtoj: “Komo namejuan nankisentokaj nankiyektakamatiyoue nochi ten namechilijtok, ijkuakon melau [...] nannomomachtijkauan. Uan ijkon nankajsikamatiyaske de ne Tajtoltsin ten yek melau. Uan ne yek melau Tajtoltsin, yejua ne namechtojtomatiu de namotajtakoluan” (Juan 8:31, 32). Semi kuali ke tejuatsin amo tikonchiua tein miakej kichiuaj, ta tikontemoua tamachtilis tein melauak. Peuak tionmomachtia iTajtol Dios porin tikonnekia tikonixmatis itanauatiluan uan tikonkakik itamachtilisuan Jesús. Kemej neskayot, tionmomachtij ke Jiova kineki maj tikixtopeuakan tein tamachtiaj itech taneltokalismej tein amo melaujkej uan maj amo tikchiuakanok iluimej tein ompa momattokej kichiuaskej. No tikonitak ke kemansa ouij tekisa se kichiuas tein Jiova tanauatia uan amo se kichiuasok tein amo kiyolpaktia (Mat. 10:34-36). Tejuatsin xa ouij mitsonkisak amo tikonchiuasok nejin, sayoj ke kemej tikontasojta uan tikonnekia tikonyolpaktis moTajtsin Jiova, amo tionmosenkauak. Yejuatsin semi yolpaki porin tikonchiuak nejon (Prov. 27:11). w21.12 22 § 3; 23 § 5

Moisés techkauilij se kuali neskayot, porin satepan ke mopoloj kikakik Jiova keman kimelauak. Se tonal semi kualanik uan amo kiueyitalij Jiova, yejua ika amo kalakiskiaok itech tal tein Jiova motenkaujka kinmakas israelitas (Núm. 20:1-13). Keman kitajtanij Jiova maj kipatani tein kiixtalijka, Jiova kiluij: “Amo kemanok ika xinechnojnotsa nejin” (Deut. 3:23-27). Moisés amo kualanik, ta kiselij tein Jiova kiixtalijka uan yejua ika yejuatsin kisentokak kikauak maj kinixyekanani israelitas (Deut. 4:1). Job uan Moisés techkauilijkej se kuali neskayot. Job kipatak kemej kiitaya tein kipanotoya uan amo kitemoj motenpaleuis. Uan Moisés kikakik Jiova keman kimelauak, kinextij nejon keman kisentokak kitekitilij maski amo kiseliskiaok se tatiochiualis tein semi kipatiuitaya. Komo tikchiuaj kemej Job uan Moisés kuali techyas (Prov. 4:11-13). Miakej tokniuan kichiuanij nejon. w22.02 11 § 9, 10

Itamian xiuit 32, Lázaro, akin semi kuali mouikaya iuan Jesús, kokolispeuak uan momikilij (Juan 11:3, 14). Lázaro kinpiaya ome iikniuan siuamej, María uan Marta, uan Jesús semi kintasojtaya nejin kalyetouanij. Keman Marta kimatik ke Jesús yaya Betania, niman kinamikito. Maj tiknemilikan ueyi tayokol tein kimachiliaya keman kiluij: “Notekotsin, tajkon Tejuatsin tiyetoskia nikan [...], noknitsin Lázaro amo momikiliskia” (Juan 11:21, 32, 33). Xa no chokak keman kiitak ke María uan Marta semi tayokoxtoyaj. Komo se mochankauj oso aksa akin semi kuali iuan tionmouikaya momikilij, Jiova kiajsikamati keniuj tionmomachilia. Jesús “tamati ijkon keme Totajtsin Dios tamati” (Heb. 1:3). Keman chokak, kinextij keniuj momachilia iTajtsin keman momikilia aksa akin semi tiktasojtaj (Juan 14:9). Komo tiontayokoxtok porin momikilij se mochankauj oso aksa akin semi kuali iuan tionmouikaya, uelis tiontakuaujtamatis ke Jiova amo sayoj kimati ke tiontayokoxtok, ta no mouan tayokoya. Yejuatsin kineki kichiuas kuali xionmomachili (Sal. 34:18; 147:3). w22.01 15 § 5-7

Semi techpaleuis komo tikxelouaj tiempo titajtoskej iuan Jiova, tikakiskej uan itech titanemiliskej yejuatsin. Yekinika, okachi kuali titaixpejpenaskej. Biblia kijtoua ke “akin nentinemi iniuan tamatinij mochiuas tamatkej” (Prov. 13:20). Ojpatika, okachi kuali titamachtiskej. Keman titamachtiaj ika Biblia, tiktemouaj tikpaleuiskej akin tikmachtiaj maj motoki iuan Jiova. Komo nochipa tiktataujtiaj toTajtsin Jiova, okachi tiktasojtaskej uan uelis okachi tikpaleuiskej akin tikmachtiaj maj kitasojta. Yejua nejon kichiuak Jesús. Kemej ika tajtouaya iTajtsin Jiova ika miak netasojtalis, imomachtijkauan no peuak kitasojtaj (Juan 17:25, 26). Expatika, okachi titakuaujtamatiskej. Maj itech titanemilikan tein panoua keman tiktataujtiaj Dios uan tiktajtaniaj maj techixyekana, maj techyolseui oso maj techpaleui. Nochipa keman yejuatsin technankilia, totakuaujtamatilis mochikaua (1 Juan 5:15). w22.01 30 § 15-17

Jiova techiluia maj amo tiknemilikanok nion maj tikchiuakanok tein amo kuali porin semi techtasojta uan kineki maj kuali tietokan (Is. 48:17, 18). Yejuatsin kimati ke komo tikchiuaj tein amo kuali tein tiknejnekij, timotajyouiltiaj tejuan uan no oksekin. Uan Jiova kiyolkokoua keman panoua nejon. Xa seki tochankauan uan akin kuali iniuan timouikaj techpijpinaujtiskej porin timochikauaj tikpataskej kemej titanemiliaj uan tein tikchiuaj (1 Ped. 4:3, 4). Xa kijtoskej ke tejuan tikmatij keniuj tinemiskej uan amo akin monekiskia techiluis toni tikchiuaskej. Sayoj ke akin amo kinekij kitakamatiskej itanauatiluan Jiova, tein melauj amo kichiuaj tein yejuan kinekij, ta kikauaj maj kinixyekana tein amo kuali tein onkak nikan taltikpak kampa Satanás taixyekana (Rom. 12:1, 2). Tinochin moneki tikixpejpenaskej ox tiksentokaskej ika ‘soltik talnamikilis’ tein tikpiaj porin titajtakolejkej uan porin itech taltikpak taixyekana Satanás, oso tikauaskej maj Jiova techpaleui maj timopatakan uan tikchiuaskej tein kuali hasta kampa tiueliskej (Is. 64:8). w22.03 3 § 6, 7

Titanemiliskej itech iTajtol Dios techpaleuia maj amo sayoj itech titanemilijtokan ouijkayomej tein tikpiaj. Maj tikitakan tein kipanok se tokniuj siuat akin momikilij inamik. Se tokniuj tayekankej kiyolmajxitij maj kiixtajtoltiani amatajkuilol Job uan kiluij ke nejon kipaleuiskia. Keman kiixtajtoltij, yekinika amo kuali kiitak kemej tanemiliaya Job, uan kemej yeskia kiluiaya: “Job, ¡amo sayoj itech xitanemilijto mokuejmoluan!”. Sayoj ke satepan kiitak ke yejua no ijkon tanemiliaya. Nejon kipaleuij maj kipatani itanemilil uan kimakak chikaualis tein kipaleuij maj kixiko tayokol tein kimachiliaya. Jiova no techmaka chikaualis inintechkopa tokniuan. Pablo kijkuiloj ke kinekia kinitas tokniuan porin kinekia maj kiyolchikauakan uan yejua no kinekia kinyolchikauas (Rom. 1:11, 12). w21.05 22 § 10, 11; 24 § 12

Israelitas kiniluijkaj: “Expa itech xiuit, nochi takamej moneki yaskej iixpan Jiova moDios kampa yejuatsin kiixtalis” (Deut. 16:16). Monekia kikauaskej ininchan uan kampa motatokiayaj uan amo akin kintajpialiskia. Sayoj ke Jiova kiniluij: “Amo akin kitemos moaxkatilis tal tein moaxka keman tias iixpan Jiova moDios” (Éx. 34:24). Israelitas senkis takuaujtamatiaj iuan Jiova uan yayaj iluimej tein mochiuayaj xijxiujtika. Nejon semi kinpaleuiaya porin okachi kiajsikamatiaj itanauatiluan Dios, itech tanemiliayaj nochi tein kuali tein Jiova kichiuaya uan mosenyolchikauayaj iniuan okseki itekitikauan. Tejuan no semi techpaleuia keman timochikauaj tiaskej nechikolmej maski moneki tikauaskej seki taman. Uan Jiova semi yolpaki keman achto kuali timomachtiaj uan titanankiliaj ika amo miak tajtolmej. w22.03 22 § 9

Jiova kipaleuiskia Jesús maj satepan kuali kichiua tekit tein kipias kemej Tayekankatiopixkat. Ika tein kipanok, Jesús kimati ke semi ouij tekisa se kitakamatis Dios keman se kipanoua uejueyi ouijkayomej. Kemej semi motekipachojtoya, kitajtanij Jiova maj kipaleuiani “ika ne itatautilis uan hasta no ka chokilis”. Yejua ika, techajsikamati uan “uelis techpaleuijtinemis para [...] no tikxijxikojtinemiske tataman tajyouilisme”. Semi tiktasojkamatij maj Jiova kiixtaliani se Tayekankatiopixkat akin “techyoliknelijtiyas” (Heb. 2:17; 4:14-16; 5:7-10). Jiova kikauak maj Jesús semi tajyouiani porin monekia monankilis nejin netajtanil: ¿taltikpakneminij uelis kisentokaskej kitakamatiskej Jiova maski kipanoskej uejueyi ouijkayomej? Satanás kijtoua ke amo. Kijtoua ke tiktekitiliaj Dios porin tiknekij tikseliskej teisa, ijkon kemej Adán amo kitasojtak (Job 1:9-11; 2:4, 5). Kemej Jesús nochipa kitakamatik Jiova, kinextij ke Satanás se takajkayaujkej. w21.04 16, 17 § 7, 8

Achto ke se taltikpaknenkej uelis moauis moneki kichiuas tein momachtijtok itech Biblia. Keman kichiua, kemej yeskia “tagat ten yek yolmajsitok”, akin Jesús ika tajtoj itech se neskayot. Nejon takat “achto tachkua uejkatan [...] uan kitalij in tatsineualonime tech se ueyi tesouil” (Mat. 7:24, 25; Luc. 6:47, 48). Maj tikpaleuikan maj kipata seki taman (Mar. 10:17-22). Jesús kiluij se takat akin kipiaya miak tomin maj kinamakani nochi tein kipiaya, maski kimatia ke ouij kikisaskia kichiuas nejon (Mar. 10:23). ¿Keyej kiluij maj kichiua nejon? Porin kitasojtaya. Kemansa xa amo tiknekij tikiluiskej akin tikmachtiaj ke moneki kichiuas tein momachtijtok porin xa tiknemiliaj ke ayamo uelis (Col. 3:9, 10). Sayoj ke komo niman iuan titajtouaj uan tikiluiaj ke moneki kipatas teisa, uelis niman kichiuas uan ijkon tiknextiliskej ke tiktasojtaj (Sal. 141:5; Prov. 27:17). w21.06 3 § 3, 5

Tatitanil Pedro kijtoj ke Jesús techkauilij se kuali neskayot porin taxikoj keman kitajyouiltijkej. Sayoj ke Jesús no kichiuak okseki taman tein no uelis tikchiuaskej (1 Ped. 2:18-25). Tein melauj, ika nochi tein kijtoj uan kichiuak techkauilij se kuali neskayot. Maski titajtakolejkej, uelis tikchiuaskej kemej Jesús. Sayoj ke Pedro amo kijtoj ke moneki senkis tikchiuaskej ijkon kemej Jesús, ta ke moneki timochikauaskej tikchiuaskej kemej yejua. Ijkon tiktakamattoskej tein kijtoj tatitanil Juan uan tinentinemiskej “ijkon keme Cristo chipaukanemik” (1 Juan 2:6). Komo tikchiuaj kemej Jesús, kuali timouikaskej iuan Jiova. ¿Keyej? Porin Jesús technextilij keniuj tinemiskej kemej tikyolpaktiskej Dios (Juan 8:29). Yejua ika, komo tikchiuaj kemej Jesús, tikyolpaktiskej Jiova. Uan no, tikmatij ke toTajtsin Jiova motokis iniuan akin mochikauaj kuali mouikaskej iuan (Sant. 4:8). w21.04 3 § 4-6

Yejuatsin kiita tokualneskayouan, tein ueli tikchiuaj uan techpaleuia maj ueli iuan timouikakan. Komo nochipa tiktakamatij, amo keman techkauas (Juan 6:44). Timochikauaskej okachi tiktekitiliskej maski tikpanoskej uejueyi ouijkayomej. Sayoj ke komo tiknemiliaj ke amo techtasojta, ‘amo tikpiaskej chikaualis’ (Prov. 24:10). Uan komo timotayokoltiaj uan peua tiknemiliaj ke Jiova amo techtasojta, amo uelis tikixnamikiskej Satanás (Efes. 6:16). Seki tokniuan kinemilianij ke Jiova amo kintasojta uan ke amo ininka motekipachoua, yejua ika amo semi takuaujtamatijok iuan. ¿Toni moneki tikchiuaskej komo peua tiknemiliaj ke Dios amo techtasojta? Moneki amo tiksentokaskej tiknemiliskej nejon. Maj tiktajtanikan Jiova maj techmaka iyolseuilis uan maj techpaleui maj timoajchiuilikan nejon tanemililmej (Sal. 139:23; nota; Filip. 4:6, 7). Uan maj tikelnamikikan ke amo sayoj tejuan kemansa ijkon tiknemiliaj. w21.04 20 § 1; 21 § 4-6

Maj tiknemilikan keniuj timochiujkej itaixpantijkauan Jiova. Yekinika tikakkej “in kuali Tajtoltsin de Dios”. Xa techmatiltijkej totatuan, se akin iuan titekitiaj, se akin iuan timomachtiayaj oso se tokniuj akin tanojnotstinemia kajkalpan (Mar. 13:10). Satepan se tokniuj uejkauak techmachtij uan mochikauak nochipa kichiuas. Nejon tamachtilis techpaleuij maj tiktasojtakan Jiova uan tikmatkej ke yejuatsin techtasojta. Jiova techpaleuij maj tikixmatinij tein yekmelauj tamachtia Biblia uan axkan tikchiaj tinemiskej nochipaya porin tiitatojtokakauan Jesucristo (Juan 6:44). Semi tiktasojkamatiliaj Jiova maj kichiuani maj se tokniuj techmachtiani uan maj techseliani kemej semej itekitikauan. Axkan ke tikixmatijya tein Biblia tamachtia, tikpiaj tatiochiualis tikinpaleuiskej oksekin maj touan yakan itech ojti tein techpaleuis maj tinemikan nochipaya. Seki tokniuan amo ouij kinkisa tanojnotsaskej kajkalpan, sayoj ke ouij kinkisa kiluiskej se taltikpaknenkej ox kiuelitaskia momachtis Biblia uan no ouij kinkisa tamachtiskej. w21.07 2 § 1, 2