Marzo

Maski xochital ayamo ueli tikitaj, onkak seki taman tein kemaj ueli tikitaj: sitalimej, koujmej, tapialmej uan tejuan. Maski keman peuak nochi amo onkayaj, amo akin ueliskia kijtos ke nejin amo onkak. Axkan onkak porin Jehová kinchijchiuak (Gén. 1:​1, 26, 27). Jehová motenkauani ke kichiuas xochital uan tikmatij ke yekmelauj kichiuas. Nochipa tinemiskej uan amo keman tikokolispeuaskejok. Uelis tikmatiskej ke keman ejkos tonal tein kiixtalijtok, xochital yekmelauj mochiuas uan tikitaskej ijkon kemej axkan ueli tikitaj nochi tein Jehová kichijchiuak (Is. 65:17; Apoc. 21:​3, 4). Axkan ke tikchixtokej maj mochiua xochital, maj tikchiuakan tein moneki para okachi titakuaujtamatiskej, maj itech titanemilikan inemilis Jesús tein kitemakak, itech ichikaualis Jehová uan maj okachi tiktekitilikan. Komo tikchiuaj nochi nejin, tietoskej iniuan “akin takuaujtamatkej uan amo yolijsiujkej, uan nejon kinpaleuij maj kiselikan tein Dios motenkauak” (Heb. 6:​11, 12). w23.04 31 § 18, 19

Jesús moixajokui uan kitataujtia Dios ininixpan nochin. Kineki kiueyitalis Jehová ika tein kichiuati. Ompa chikauak kijtoua: “¡Lázaro, xiualkisa!” (Juan 11:43). Uan Lázaro kisak. Jesús kichiuak tein sekin kinemiliayaj ke amo ueliskia mochiuas. Nejin techpaleuia maj okachi tikneltokakan ke akin momikilijkejya oksepa nemiskej. Maj tikelnamikikan tein Jesús kiluij Marta: “Mokniuj oksepa nemiti” (Juan 11:23). Ijkon kemej iTajtsin, Jesús kineki uan ueli kichiua tein motenkauak. Keman chokak kinextij ke kitelneki kiixpolos mikilis para maj amo akin tayokoyaok. Uan keman Jesús kichiuak maj Lázaro oksepa nemi, kinextij ke ueli kichiua maj oksepa nemikan akin momikilijkejya. No maj itech titanemilikan tein Jesús kielnamiktij Marta itech tajkuilol tein axkan timomachtiaj. Onkak miak taman tein kinextia ke Dios kichiuas maj oksepa nemikan akin momikilijkejya. w23.04 11, 12 § 15, 16

Xa monekis tikpataskej tein tiktajtaniaj Jehová keman tikajsikamatiskej tein yejuatsin kineki. Moneki tikelnamikiskej ke Jehová kichiuas tein kineki keman yejuatsin kiixtalijtok. Kiixtalijtok kiixpolos nochi ouijkayomej tein techtajyouiltiaj, kemej tetsaujmej, kokolismej uan mikilis. Ika iTaixyekanalis Jehová, kichiuas tein motenkaua (Dan. 2:44; Apoc. 21:​3, 4). Sayoj ke kemej ayamo kichiua, kikaujtokok maj Satanás taixyekana nikan taltikpak (Juan 12:31; Apoc. 12:9). Komo Jehová kiixpoloskia nochi ouijkayomej tein tikpiaj, moitaskia ke Satanás kuali taixyekantok. Uan maski moneki timochiaskej maj Jehová kichiua tein motenkaua, amo kijtosneki ke amo techpaleuia. Yejuatsin techpaleuis. w23.05 8 § 4; 9, 10 § 7, 8

¿Toni uelis tikchiuaskej para maj oksekin kinpaleui keman tikelnamikiskej imikilis Cristo? Moneki tikinyoleuaskej. Moneki tikmoyauaskej amat tein ika titayoleuaj, xa no uelis tikijkuiloskej akonimej tiknekij tikinyoleuaskej, xa tochankauan, akin iniuan titekitij, akin iniuan timomachtiaj oso oksekin akin tikinixmatij. Komo amo ajsij amamej tein ika titayoleuaj, uelis tikintitaniliskej tein ika uelis kitaposkej itech inincelular. ¡Xa miakej kinekiskej touan mosentiliskej! (Ecl. 11:6). Maj tikelnamikikan ke keman aksa tikyoleuaj xa uelis techtajtanis toni mochiua keman tikelnamikij imikilis Cristo, uan okachiok komo amo keman touan monechikouani. Yejua ika, maj achto tiknemilikan toni ueliskia techtajtanis uan keniuj ueliskia tiknankiliskej. Satepan ke aksa touan kielnamikis imikilis Cristo, xa motajtanis seki taman. Achto ke tikelnamikiskej imikilis Cristo, nejon tonal uan satepan, tiknekij tikchiuaskej nochi tein tiueliskej para tikinpaleuiskej nochin akin kipiaj “tanemilil tein moneki”, ijkon no uelis kinpaleuis nejon nechikol (Hech. 13:48). w24.01 12 § 13, 15; 13 § 16

Biblia ininka tajtoua chikueyin akin momikilijkaj uan oksepa nenkej nikan taltikpak. ¿Ueliskia tikixtaliskej timomachtiskej tein kinpanok sejsemej? Keman tikixtajtoltiskej maj tiknemilikan toni techmachtia uan keniuj sejse kinextia ke Dios kineki uan ueli kichiua maj oksepa nemikan akin momikilijkejya. Uan no, maj itech titanemilikan se taman tein semi kipia ipatiuj: keman Jesús momikilij uan oksepa nemik. Xikonelnamiki ke keman Jesús oksepa nemik tel miakej kiitakej, nejin techpaleuia maj tikneltokakan ke yekmelauj oksepa nemiskej akin momikilijkejya (1 Cor. 15:​3-6, 20-22). Semi tiktasojkamatiliaj Jehová porin motenkaua kichiuas maj oksepa nemikan akin momikilijkejya. Tikmatij ke ijkon kichiuas porin kineki uan ueli kichiua. Kemej yeskia tisejsemej techiluiskia: “Akin tikintasojta oksepa nemiskej”. Maj tikchiuakan tein techpaleuis maj okachi titakuaujtamatikan ke akin momikilijkejya oksepa nemiskej. Komo ijkon tikchiuaj, okachi timotokiskej iuan Jehová, akin motenkaua kichiuas nejin tein tel kualtsin (Juan 11:23). w23.04 8 § 2; 12 § 17; 13 § 20

Komo tikajsikamatij ke amo nochi ueli tikchiuaj no tiknextiskej ke tiyolyemankej. Amo tiknemiliaj ke nochi ueli tikchiuaj, ta tikajsikamatij ke seki taman ipa amo tiuelij. No tiknextiaj ke tiyolyemankej keman tikinpoujkaitaj oksekin uan tiknemiliaj ke okachi tayekantokej ke tejuan (Filip. 2:3). Gedeón katka yolyemanik uan kiajsikamatia ke amo nochi uelia kichiuaya. Keman se ángel kiluij ke Jehová kiixpejpenka maj kinmakixti israelitas porin madianitas kintajyouiltijtoyaj, Gedeón kinextij ke katka yolyemanik keman kijtoj: “Nochankauan amo ueyichiuanimej kemej oksekin ichankauan Manasés, uan nejua amo teyi nichiujkej ichan nopaj” (Juec. 6:15). Yejua kinemiliaya ke amo ueliskia kichiuas. Sayoj ke Jehová kimatia ke Gedeón kemaj ueliskia uan kemej kipaleuij, kuali kichiuak nejon tekit. Tayekananij nochipa mochikauaj kiajsikamatiskej ke amo nochi ueli kichiuaj uan yolyemankej (Hech. 20:​18, 19). Amo moueyinekij ika tein ueli kichiuaj uan tein kichiuanijya, uan amo moyolkokojtokej porin mopolojkej oso porin amo uelij teisa. w23.06 3 § 4, 5

Uan poliuiok panoua mil xiujmejok para motamichiuas keman moijtojka ke Satanás kikuaxamaniskej (Apoc. 20:​7-10). Biblia no kijtoua toni mochiuas tepitsin achto ke Jehová kinixpolos akin kiixnamikij. Achto ke panos nejon, maj tikitakan toni kijtoua Biblia ke mochiuas tein se kimojkaita. Yekinika, akin taixyekanaj itech nochi taltikpak kitematiltiskej ke “tiyolseujkanemijya uan amo timouijok” (1 Tes. 5:​2, 3). Tetsaujkatajyouilis ejkotiuetsis keman akin taixyekanaj nikan taltikpak kiixpoloskej taneltokalismej tein amo melaujkej (Apoc. 17:16). Satepan, Jesús kiixtalis tein kinnamiki kiseliskej nochin uan kinxelos akin kemej yeskiaj ichkamej uan chivos (Mat. 25:​31-33, 46). Itech nejon tiempo, Satanás kisentokas kiixnamikis Jehová. Kemej semi kualantos, kichiuas maj Gog tein ualeua Magog oso nochin akin taixyekanaj nikan taltikpak kinixnamikikan nochin itekitikauan Jehová (Ezeq. 38:​2, 10, 11). Keman mochiujtos tetsaujkatajyouilis, nochin taijitalmej akin yetoskejok nikan taltikpak mosentiliskej ompa iluikak iuan Jesús uan miakej ángeles para tateuiskej itech Armagedón, tein ika tamis tetsaujkatajyouilis (Mat. 24:31; Apoc. 16:​14, 16). Ompa, Cristo peuas taixyekanas nikan taltikpak mil xiujmej (Apoc. 20:6). w23.10 20, 21 § 9, 10

Axkan miakej itekitikauan Jehová nemij kampa amo kinkauaj maj tanojnotsakan. Maski kinpoujkaitaj tekiuanij, tokniuan sayoj kiueyichiuaj Jehová kemej kinamiki, ijkon kemej kichiuak Abdías (Mat. 22:21). Kinextiaj ke kimojkatokaj Dios keman kitakamatij yejuatsin uan amo takamej (Hech. 5:29). Yejua ika kisentokaj tanojnotsaj uan monechikouaj kemej amo kinitaskej (Mat. 10:​16, 28). No kiitaj maj tokniuan kiselikan tamachtilis tein moneki. Maj tikitakan tein kipanok Henri, se tokniuj takat akin nemi África kampa achto amo kinkauayaj maj tanojnotsakan. Itech nejon xiujmej, Henri motemakak kinuikilis amaixmej tokniuan. Yejua kijtoua: “Nejua amo semi nitajtoua. [...] Jehová nechpaleuij maj niyolchikauak”. Tejuatsin no uelis yeski semi tionyolchikauak kemej Henri komo tikonmojkatoka Dios. w23.06 16 § 9, 11

Keman Adán uan Eva kiixnamikkej Jehová, moitaya ke amo ueliskia kipexontiskej taltikpak akin kitakamatij Jehová uan amo tajtakolejkej. Amokuali xa kinemilij ke Jehová amo ueliskiaok kichiuas tein motenkaujka. Xa no kinemilij ke Jehová ueliskia kinixpolos Adán uan Eva, uan kichijchiuas okse takat uan isiuatsin akin amo tajtakolejkej uan kichiuaskiaj tein yejuatsin kiixtalijka. Sayoj ke komo ijkon kichiuaskia, Amokuali kijtoskia ke Jehová takajkayaua. ¿Keyej? Porin itech Génesis 1:​28, Jehová kiniluijka Adán uan Eva ke ininkoneuan kipexontiskiaj taltikpak. Xa kinemilij ke Jehová kikauaskia maj Adán uan Eva kinpianij konemej, sayoj ke nochipa tajtakolejkej yeskiaj (Ecl. 7:20; Rom. 3:23). Sayoj ke komo ijkon panoskia, Amokuali ueliskia kijtos ke Jehová amo ueli kichiua tein kiixtalia. ¿Keyej? Porin itech taltikpak amo nemiskiaj akin amo tajtakolejkej. w23.11 6 § 15, 16

Sayoj ke keman Jehová technauatia itech iTajtol uan inechikol maj tikchiuakan teisa, nochipa kuali moajsikamati uan amo moneki maj tikajxitilikanok (Prov. 3:​5-7). Yejua ika amo tikchiuaj nion teyi tein amo ijkuiliujtok itech Biblia nion tikajxitiliaj tanauatilmej tein amo monekiok para maj oksekin kitakamatikan. Satanás kinkajkayaua uan kinxexeloua oksekin keman kichiua maj kineltokakan ‘ke tein kinemiliaj tapaleuia’ uan keman kichiua maj kinejnekikan “tein kitayekanaltiaj nikan taltikpak” (Col. 2:8). Itech yekinika siglo, Satanás kikuik inintamachtilis tamatinij uan tein tamachtiayaj oksekin, inintamachtilis judíos tein amo moajsia itech Biblia uan tamachtilis tein kijtouaya ke akin kichiuaj kemej Cristo monekia kisentokaskej kitakamatiskej iTanauatil Moisés. Ika nejin kinkajkayauak porin kichiuak maj amo kitakamatikanok Jehová, akin okachi tamatkej. Axkan ika redes sociales uan okseki taman, Satanás kichiua maj momoyaua miak taman tein amo melauak uan tein takajkayauaj políticos. w23.07 16 § 11, 12

Satanás xa amo keman kinemilij tein Jehová kichiuaskia. Jehová kimatia keniuj kichiuas tein kiixtalijtoya maski Satanás, Adán uan Eva kiixnamikkej. Keman kikauak maj Adán uan Eva kinpianij ininkoneuan, kinextij ke amo takajkayaua, ta ke nochipa mochiua tein kijtoua. No kinextij ke komo kijtoua ke kichiuas teisa, amo teyi kitsakuilis. Para kichiuas tein kiixtalijtok, kichiuak maj se ‘tekoneuj’ kinmakixti ininkoneuan Adán uan Eva akin tatakamatiskiaj (Gén. 3:15; 22:18). Satanás amo keman kinemilij ke Jehová techmakixtiskia keman kitemakaskia iKonetsin maj toka momikili. ¿Keyej? Porin ijkon kinextij ke yekmelauj techtasojta (Mat. 20:28; Juan 3:16). Satanás amo techtasojta, ta sayoj yejua itech tanemilia. Uan, ¿keniuj tapaleuij maj Jesús toka momikiliani? Keman tamis mil xiujmej, ininkoneuan Adán uan Eva akin tatakamatiskej uan amo tajtakolejkejok yeskij, nemiskej itech se xochital nikan taltikpak ijkon kemej Jehová kinekia maj mochiua. w23.11 6 § 17

Tikpoujkaitaj tonemilis uan esti kemej Jehová technauatia. ¿Keyej? Porin Jehová kijtoua ke toesyo kichiua maj tiyoltokan, uan yejuatsin techtayokolij tonemilis (Lev. 17:14). Keman Jehová tanauatij ke ueliskia se kikuas nakat, kijtoj ke amo ueliskia se kikuas esti (Gén. 9:4). Uan keman kinmakak israelitas iTanauatil Moisés no ijkon kijtoj (Lev. 17:10). Uan itech yekinika siglo kichiuak maj tokniuan oloch taojtokaltianij kinnauatianij tokniuan maj amo kikuikan esti (Hech. 15:​28, 29). Tejuan tikixtaliaj tiktakamatiskej nejin tanauatil keman tikixpejpenaj toni taman pajti tikseliskej. Tejuan no timochikauaj tiktakamatiskej keman Biblia kijtoua ke sayoj moneki mosentekaskej akin monamiktijkejya. Tatitanil Pablo techyolmajxitia ijkon: “Xikmiktikan tein amo kuali tein namotech yetok”. Ika nejin tajtolmej techyolchikaua maj tikixpolokan tein amo kuali tein tiknejnekij. Yejua ika, senkis amo tikitaj nion tikchiuaj teisa tein uelis kichiuas maj tiauilnemikan (Col. 3:5; Job 31:1). w23.07 15 § 5, 6

Sansón semi kitasojtaya Dalila yejua ika amo kiitaya toni yekmelauj kinekia kichiuas. Maski ijkon Dalila miakpa kitajtanij Sansón maj kiluiani keyej tel chikauak katka, hasta ke kikuasioujtij uan kiluij. Semi amo kuali tein kipanok Sansón porin se tiempo tamik ichikaualis uan Jehová amo kitatiochiuiayaok (Juec. 16:​16-20). Tel amo kuali tein kipanok Sansón porin okachi takuaujtamatik iuan Dalila uan amo iuan Jehová. Filisteos kikitskijkej uan kikixtilijkej iixtololouan. Satepan kitsakkej ompa Gaza, uan ompa kikuecholtiayaj tatet. Satepan, filisteos kiuikakej Sansón itech se iluit tein kichiuilijkej tatadios Dagón porin kinemiliayaj ke kinpaleuijka maj kikitskikan Sansón. Ompa “kikixtijkej Sansón de kampa tsaktoya para kikejkeloskej” uan kipinaujtiskej (Juec. 16:​21-25). w23.09 5, 6 § 13, 14

Xa aksa akin iuan timomachtiaj oso iuan titekitij techtajtanis keyej tiktakamatij tein kijtoua Biblia. Maski tiknekij tikmelauiliskej ke tein Biblia kijtoua yejua tein okachi kuali, moneki tikchiuaskej kemej kinextis ke tikpoujkaitaj tein kinemilia (1 Ped. 3:15). Yejua ika amo moneki tiknemiliskej ke kineki touan motajtolteuis, ta ke tein kijtoj techpaleuia maj tikmatikan toni tein okachi kiyolnotsa. Maski xa yekmelauj kineki kimatis oso amo, moneki maj tiyolnejmachmej uan maj kuali tiknankilikan. Nejon xa kichiuas maj kipata tein kinemilia. Maj tiknemilikan ke aksa akin iuan titekitij techtajtania keyej amo tiiluichiuaj keman tixiuajsij. ¿Toni ueliskia tiknemiliskej achto ke tiknankiliskej? Ueliskia tikiluiskej ke tiktasojkamatij maj ininka motekipacho oksekin. Nejon xa kiyolseuis uan kichiuas maj kuali iuan timonojnotsakan uan maj tikmelauilikan toni kijtoua Biblia keman aksa xiuajsi. w23.09 17 § 10, 11

¿Melauj ke se tatiochiualis maj ueli titanojnotsakan achto ke ixpoliuis tein amo kuali? Tatitanil Pedro techyolmajxitia maj ‘semi tikchiakan’ keman ejkos itonal Jehová (2 Ped. 3:​11, 12). ¿Keniuj uelis tikchiuaskej? Komo ueli, maj mojmostaj tiknemilikan keniuj tel kualtsin tinemiskej itech xochital. ¿Tikonnemiliani tikonijyotilantok ejekat tein chipauak, ke tikonkuajtok takual tein uelik, ke tikonselijtok mochankauan oso motasojikniuan akin oksepa nemij, uan ke tikonmelauilijtok akin nenkej ne uejkauj tein Biblia achto kijtojka ke mochiuaskia? Komo itech tiontanemilia nejin, mitsonpaleuis xikonchixto uan xikonelnamiki ke tinemij itech tonalmej keman amo uejkaua tatamitiya. Kemej tikmatijya toni mochiuas satepan, amo timokauaj maj techkajkayauakan akin tamachtiaj tein amo melauak. w23.09 27 § 5, 6

Telpochmej momachtiaj iniuan miakej akin amo kintakamatij inintatuan (2 Tim. 3:​1, 2). ¿Keyej miakej amo tatakamatij? Sekin telpochmej kiitanij ke inintatuan kinnauatiaj maj kichiuakan teisa tein yejuan amo kichiuaj, yejua ika kinemiliaj ke amo kinamiki maj kiniluikan toni kichiuaskej. Oksekin kinemiliaj ke kemej miak taman mopatakya, tein kinnauatiaj inintatuan amo kinpaleuiaok oso tel ouij. Telpoch, ¿no ijkon titanemilia? Miakej ouij kinkisa kichiuaskej nejin tein Jehová kinnauatia itech tajkuilol tein axkan timomachtiaj. Jesús yejua akin okachi tatakamatik, uan uelis techmachtis keniuj tikchiuaskej (1 Ped. 2:​21-24). Yejua amo katka tajtakolej, sayoj ke itatuan kemaj. Yejua kinpoujkaitak maski mopolouayaj oso amo kiajsikamatiaj (Éx. 20:12). w23.10 7 § 4, 5

Sayoj ke tatitanil Pablo kinmelauilij ke tapialmej tein tanauatil kijtouaya maj kinchichinokan amo uelia senkis kintapojpoluiaya. Yejua ika nejon tanauatil amo mokuiaok. Satepan tatitanil Pablo kinmachtij seki de nejon tamachtilismej tein ouijkej. Kinelnamiktij ke kemej Jesús momikilij, ueliskia ‘kichiaskej tein okachi kuali’, tein yekmelauj kinpaleuiskia maj motokikan iuan Dios (Heb. 7:19). Pablo kinmelauilij tokniuan hebreos keyej okachi kuali katka kemej kiueyichiuayaj Jehová uan amo kemej achto kiueyichiuayaj. Kijtoj ke kemej kiueyichiuayaj Dios itech inintaneltokalis judíos “sayoj kiixnextiaya tein monekia mochiuas”. Uan no kijtoj: “Sayoj ke Cristo kinextia tein melauak” (Col. 2:17). Se yekauil sayoj kiixnextia aksa oso teisa, sayoj ke amo yekmelauj yejua. No ijkon, kemej judíos kiueyichiuayaj Dios kemej yeskia sayoj katka se yekauil porin satepan okachi kuali kiueyichiuaskiaj. Semi moneki maj tikajsikamatikan keniuj Jehová kiixtalij maj tikueyichiuakan. ¿Keyej? Porin sayoj ijkon ueli techtapojpoluia uan techkaua maj tikueyichiuakan kemej yejuatsin kineki. w23.10 25 § 4, 5

Itech amatajkuilol Daniel capítulo 11 ika tajtoua ome tekiuanij akin moixnamikij porin kinekij taixyekanaskej. Keman tikitaj nejin uan okseki taman tein Biblia achto kijtojka ke mochiuaskia, tikajsikamatij ke axkan “tekiuaj akin taixyekana norte” yejua Rusia uan akin kipaleuiaj, uan “tekiuaj akin taixyekana sur” yejua Reino Unido uan Estados Unidos. “Tekiuaj akin taixyekana norte” kintajyouiltijtok itekitikauan Dios akin nemij kampa yejua taixyekana. Sekin itekitikauan Jehová kinmaganij uan kintsakuanij porin kiueyichiuaj yejuatsin. Sayoj ke tokniuan amo mokauaj maj kinmojmoujti tein kichiua “tekiuaj akin taixyekana norte”, ta okachi takuaujtamatij. ¿Keyej? Porin kimatij ke itech amatajkuilol Daniel ipa moijtojkaya ke techtajyouiltiskiaj (Dan. 11:41). Komo tikelnamikij ke mochiujtokya tein achto moijtojka, techpaleuis maj amo tikelkauakan tein tikchiuaj uan maj amo tikauakan Jehová. w23.08 11 § 15, 16

Kemej Jehová techtasojta niman kimati keman amo kuali timomachiliaj uan kineki techpaleuis. Yejua kiyolkokoua keman kiita ke titajyouijtokej. Yejua ika tikmatij ke technankilis keman tiktataujtiskej uan tikiluiskej: “Xinechyekpia kemej moixtololo” (Sal. 17:8). Toixtololo semi kualtsin uan semi tekokoua keman kipanoua teisa. Yejua ika, keman Jehová kijtoua ke titamatij kemej iixtololo, kemej yeskia kijtoskia: “Keman aksa namechchiuilia tein amo kuali, namechchiuilijtok tein amo kuali namejuan akin namechpatiuita”. Jehová kineki xikonneltoka ke mitsontasojta. Yejua kiajsikamati ke tein mitsonpanok oso ouijkayomej tein tikonpia, uelis kichiuas amo semi xikonneltoka nejon. Yejua ika moneki xikonneltoka ke Jehová mitsontasojta. ¿Toni mitsonpaleuis? Xikonita keniuj yejuatsin kinextia ke kitasojta Jesús, taixpejpenalmej uan no techtasojta tejuan. Uan yejua nejon tein axkan timomachtiskej. w24.01 27 § 6, 7

Esdras kiitak keniuj Jehová kinpaleuij itekitikauan keman kipiakej ouijkayomej. Tepitsin achto, itech xiuit 484, keman tekiuaj Asuero tanauatij maj kinmiktianij nochin judíos akin nemiaj itech nochi xolalmej tein pouiaj Persia, Esdras xa nemia Babilonia (Est. 3:​7, 13-15). Esdras uan nochin judíos ueliskia kinmiktiskej. Keman kimatkej semi motekipachojkej, amo takuayaj uan chokatiayaj keman kitataujtiayaj Jehová maj kinpaleui (Est. 4:3). Maj tiknemilikan keniuj momachilijkej Esdras uan okseki judíos keman kimatkej ke kinmiktijkajya akin kintauelitayaj (Est. 9:​1, 2). Nejon tein panoka kipaleuij Esdras maj kimati toni kichiuaskia keman kipiaskia ouijkayomej, uan kipaleuij maj okachi takuaujtamati ke Jehová ueli kinyekpia itekitikauan. w23.11 17 § 12, 13

Tatitanil Pablo ika tajtojtoya tanauatilmej tein kiselijkaj israelitas uan monekia kitakamatiskej (Rom. 3:​21, 28). Xa seki tokniuan judíos kinemiliayaj ke monekia kisentokaskej kitakamatiskej iTanauatil Moisés. Yejua ika, Pablo ika tajtoj Abrahán para kinextis ke amo moneki tiktakamatiskej “tein kijtoua Tanauatil” para tikyolpaktiskej Dios, ta kijtoj ke moneki titakuaujtamatiskej. Nejon techyolchikaua porin techmachtia ke komo titakuaujtamatij iuan Jehová uan iuan Cristo, uelis tikyolpaktiskej Dios. Tein Santiago capítulo 2 kijtoua ke moneki tikchiuaskej, amo yejua tein iTanauatil Moisés kijtouaya ke monekia se kitakamatis. Santiago ika tajtoj tein tokniuan moneki kichiuaskej mojmostaj (Sant. 2:24). Tein kichiuaskiaj nejon tokniuan kinextiskia ox yekmelauj takuaujtamatij oso amo. w23.12 3 § 8; 4, 5 § 10, 11

Komo tikneki timonamiktis, moneki kuali tikixpejpenas akoni iuan. Nejin se taman tein moneki kuali tikixpejpenas ox tikchiuas oso amo, porin takat akin iuan timonamiktis yejua mitsixyekanas (Rom. 7:2; Efes. 5:33). Yejua ika ximotajtani: “¿Mochikaujtok tanemilis uan kichiuas kemej Jesús? ¿Mochikaua nochipa kitekitilis Jehová? ¿Kuali taixpejpena? ¿Kijtoua keman mopoloua? ¿Kinpoujkaita siuamej? ¿Nechpaleuis maj kuali nimouika iuan Jehová, nechtekipanos uan yeski kuali notasojikniuj?”. Uan komo tikneki tikajsis se takat akin mitspaleuis, desde achtook no moneki timomachtis para uelis tikpaleuis. Biblia kijtoua ke se kuali tesiuatsin ‘kipaleuia’ itakatsin (Gén. 2:18). Uan kemej semi kitasojta Jehová kipaleuia itakatsin para maj kuali ika tajtokan (Prov. 31:​11, 12; 1 Tim. 3:11). Komo tikneki timonamiktis, moneki timochikauas okachi tiktasojtas Jehová uan desde axkanya xikinpaleui mochankauan uan tokniuan itech nechikol. w23.12 22, 23 § 18, 19

Jehová motenkaua ke techpaleuis maj timochiuakan titamatinij para kuali titaixpejpenaskej. Uan okachi moneki maj tiktataujtikan maj techpaleui maj titamatinij keman monekis tikixpejpenaskej seki taman. Yejuatsin no techpaleuia maj titaxikokan. Ijkon kemej Jehová kipaleuij tatitanil Pablo, tejuan no techpaleuis maj tikxikokan ouijkayomej (Filip. 4:13). Jehová kichiua maj tokniuan techpaleuikan. Youak achto ke Jesús momikiliskia, semi kitataujtij Jehová. Kitajtanij maj amo kikauani maj oksekin kinemilianij ke kiuijuikaltijka uan maj ika kitatsakuiltianij. Sayoj ke Jehová kipaleuij keman kititanilij se iikniuj Jesús, se ángel para maj kiyolchikaua (Luc. 22:​42, 43). No ijkon, xa Jehová techpaleuis keman se tokniuj technotsas oso techkalpanos para techyolchikauas. Tinochin uelis tiktemoskej keniuj tikiniluiskej “tein kuali” tokniuan (Prov. 12:25). w23.05 10, 11 § 9-11

Akin amo tanojnotsajok nion monechikouajok, sayoj ke touan kielnamikikej imikilis Cristo xa mouiaj maj tokniuan kinijijtokan. Yejua ika maj amo tikintajtanikan teisa tein kinpinaujtis oso tein kinyolkokos. Yejuan nojma tokniuan uan tiyolpakij tiksenueyichiuaskej Jehová iniuan (Sal. 119:176; Hech. 20:35). Semi tiktasojkamatiliaj Jesús porin technauatij maj xijxiujtika tikelnamikikan imikilis. Uan tikajsikamatij keyej semi moneki, porin keman timosentiliaj nejon tonal semi techpaleuia tejuan uan no oksekin (Is. 48:​17, 18). Techpaleuia maj okachi tikintasojtakan Jehová uan Jesús. Ueli tikinnextiliaj ke semi tikintasojkamatiliaj tein toka kichiujkej. No techpaleuia maj okachi kuali timouikakan iniuan tokniuan, uan ueli tikinpaleuiaj oksekin maj kimatikan toni moneki kichiuaskej para kiseliskej tatiochiualismej tein uelis kipiaskej porin Cristo toka momikilij. Yejua ika desde axkan maj tikchiuakan tein moneki para uelis tikelnamikiskej imikilis Cristo, tonal tein semi moneki maj tikelnamikikan. w24.01 14 § 18, 19

¿Keniuj techixyekana Jehová? Kichiua ika iTajtol, no kichiua maj tokniuan takamej techixyekanakan. Yejuatsin kichiua maj “takeual takuaujtamach uan tamatkej” techmaka tamachtilis tein techpaleuia maj kuali titaixpejpenakan (Mat. 24:45). Jehová amo sayoj kinkui nejin tokniuan para techixyekanas, ta no akin takalpanouaj itech circuito uan tokniuan tayekananij itech nechikol, yejuan techyolchikauaj uan techyolmajxitiaj para maj titaxikokan keman tikpiaj ouijkayomej. Semi tiktasojkamatiliaj Jehová porin kuali techixyekana itech nejin tonalmej keman okachi mochiua tein amo kuali. Nejin techpaleuia maj tiksentokakan kuali timouikakan iuan Jehová uan satepan maj ueli tinemikan nochipaya. Maski ijkon, xa kemansa techouijmakas timokauaskej maj Jehová techixyekana. Okachiok keman yejuatsin kichiua maj techpaleuikan takamej akin tajtakolejkej. Keman ijkon techpanos, moneki okachi titakuaujtamatiskej ke yejua Jehová akin kinixyekantok itekitikauan. Uan ke semi techpaleuis komo timokauaj maj yejuatsin techixyekana. w24.02 20 § 2, 3

Moneki kuali timomachtiskej Biblia para okachi tiktasojtaskej Dios. Keman tikixtajtoltiaj, maj tiktemokan toni techmachtia de Jehová. Uan maj timotajtanikan: “¿Keniuj nejin versículos kinextiaj ke Jehová nechtasojta? ¿Uan keniuj nechpaleuiaj maj niktasojta yejuatsin?”. Komo mojmostaj tiktapouiaj Jehová tein tikmachiliaj, techpaleuis maj okachi tiktasojtakan (Sal. 25:​4, 5). Uan Jehová technankilis keman tiktataujtiskej (1 Juan 3:​21, 22). No moneki tikintasojkaskej oksekin. Seki xiujmej satepan keman tatitanil Pablo mochiuak itatojtouakauj Cristo kiixmatik se telpoch akin kuali tekititoya uan monotsaya Timoteo. Nejin telpoch kitasojtaya Jehová uan no oksekin. Satepan, Pablo kiniluij tokniuan akin nemiaj Filipo: “Amo nikpia okse kemej yejua, akin yekmelauj kitemoua keniuj namechpaleuis” (Filip. 2:20). Pablo kiitaya keniuj nejin telpoch kintasojtaya tokniuan. Xa kalnechikolmej kitelnektoyajya maj Timoteo kinkalpanouani (1 Cor. 4:17). w23.07 9 § 7-10

Moisés momikilij achto ke israelitas kalakiskiaj itech tal tein Dios motenkaujka kinmakas. ¿Kisenkauak Jehová ixolal satepan ke Moisés momikilij? Amo, Jehová kinpaleuiaya keman yejuan kitakamatiaj. Achto ke momikiliskia Moisés, Jehová kiluij ke Josué yejua akin satepan kinixyekanaskia israelitas, Moisés miak xiujmejya kimachtijka Josué (Éx. 33:11; Deut. 34:9). No moajsiaj okseki takamej akin kinixyekanayaj israelitas: sekin kinixyekanayaj mil, sekin cien, sekin cincuenta uan sekin majtakti (Deut. 1:15). Ixolal Dios amo yetoya iselti porin yetoya akoni kiyekpias. No ijkon kipanok Elías. Miak xiujmej kinpaleuij israelitas maj kiueyichiuakan Jehová. Sayoj ke Jehová kititanik maj okseko kitekitiliti, ompa Judá (2 Rey. 2:1; 2 Crón. 21:12). ¿Mokauaskiaj ininselti majtakti uejueyi kalyetonij israelitas? Amo. Elías miak xiujmejya kimachtijka Eliseo. Yejua ika Jehová kisentokak kichiuak tein kiixtalijtoya uan kinyekpiak itekitikauan. w24.02 5 § 12

Akin nemiaj Éfeso peujkajya nemiaj kemej kijtoua iTajtol Jehová, tein katka kemej se tanex tein kinixyekanaya (Sal. 119:105). Amo kineltokayajok tein amo melauak uan amo auilnemiajok. Kichiuayaj kemej Dios uan mochikauayaj kiueyichiuaskej uan kiyolpaktiskej (Efes. 5:1). Tejuan no kemej yeskia tietoyaj kampa tayouayan porin achto ke timomachtiskiaj, tikneltokayaj tein amo melauak uan amo tichipaujkanemiaj. Tisekimej xa tikiniluichiuiliayaj tatadiosmej uan xa tiauilnemiaj. Sayoj ke keman tikixmatkej Jehová, tikpatakej kemej tinemiaj uan peuak tikchiuaj tein Dios kiyolpaktia. Nochi nejin semi techpaleuiani (Is. 48:17). Sayoj ke kemansa techouijmaka amo tikchiuaskejok seki taman tein amo kuali uan tiksentokaskej tinemiskej itech tanex. w24.03 21 § 6, 7

Xa tikonnemilia ke ayamo uelis tionmotemaktis uan tionmoauis. Xa monekis tikonpatasok seki taman para uelis tikontakamatis Jehová, oso xa moneki maj panook tiempo para okachi tiontakuaujtamatis iuan (Col. 2:​6, 7). Xikonelnamiki ke amo nochin akin momachtijtokej Biblia niman peua kitekitiliaj Dios. Uan amo nochin telpochmej niman takuaujtamatij iuan Jehová kemej oksekin. Xikonita tein tejuatsin ueli tikonchiua uan tein tikonpanotok, uan amo xikonita tein oksekin ueli kichiuaj (Gál. 6:​4, 5). Komo tikonita ke ayamo ueli tionmotemaktia iuan Jehová, xikonsentoka xionmochikaua para uelis tikonchiuas. Xikontajtani Jehová maj mitsonpaleui xikonpata tein moneki (Filip. 2:13). ToTajtsin kikakis keman tikontataujtis uan mitsonnankilis (1 Juan 5:14). w24.03 5 § 9, 10

Se tonal keman Sara semi motekipachojtoya, kitaueliluij Abrahán tein kikualantijka uan hasta kitajtakoltij. Abrahán kuali kiixmatia uan kimatia ke Sara mokauaya maj kiixyekana uan kipaleuiaya ika tein kiixtaliaya. Kuali kikakik uan kitemoj kimelauas kuejmol (Gén. 16:​5, 6). ¿Toni techmachtia? Ke tetakauan yejuan akin kiixtaliaj toni kichiuaskej kemej kalyetonij (1 Cor. 11:3). Sayoj ke kemej kitasojta isiuatsin, kikaki tein kinemilia uan okachiok komo tein kiixtalia, uelis kipaleuis oso kijtakos (1 Cor. 13:​4, 5). Uan no, kemansa xa isiuatsin amo kuali momachilis uan kinekis kiluis keniuj momachilia ijkuak moneki kuali kikakis. ¿Tikonpoujkaita uan tikonajsikamati tein kimachilia keman tikonkaki? Se tonal, Abrahán kuali kinselij akin kikalpanotoj maski amo kinchixtoya. Yejua ika kinauatij Sara maj kikauani tein kichiujtoya uan maj kinchijchiuani miak pantsitsin (Gén. 18:6). Sara niman kichiuak tein Abrahán kinauatijka. Siuatsitsin, namejuan uelis nankichiuaskej kemej Sara uan nankipaleuiskej tein kiixtalia namotakatsin, komo nankichiuaj, okachi kuali namouikaskej (1 Ped. 3:​5, 6). w23.05 24, 25 § 16, 17

Satepan ke Jehová kiixtalij Gedeón kemej juez, monekik kinextis ke tatakamatia uan ke katka yolchikauak. Yejua kiselij se tekit tein semi ouij katka: monekik kiuejuelos altar tein katka de itat kampa kiueyichiuayaj Baal (Juec. 6:​25, 26). Satepan, Gedeón kinsentilij miakej tateuianij, sayoj ke ojpa Jehová kiluij ke amo nochin yaskiaj tateuitiuij (Juec. 7:​2-7). Uan Jehová kinnauatij maj yanij kinteuitij tajkoyouan akin kinixnamikiaj (Juec. 7:​9-11). Tayekananij moneki niman tatakamatiskej. Keman se tayekankej tatakamati, mokaua maj kiixyekana tein kijtoua Biblia uan inechikol Dios, ijkon kinnextilia oksekin maj no kichiuakan. Sayoj ke kemansa xa amo ijsiujka tatakamatis, uan ouij kikisas kichiujtias nochi tein mopatatiuj. Kemansa uelis motajtanis ox tein kinauatiaj maj kichiua yejua tein okachi tapaleuis. Oso xa kitajtaniskej maj kichiua teisa tein ika uelis kitsakuaskej. Keman panos teisa kemej nejin, ¿keniuj tayekananij uelis tatakamatiskej kemej kichiuak Gedeón? Kuali xikakikan tein namechnauatiaj, uan xikchiuakan. w23.06 4, 5 § 9-11