Shaashoka oshi na ethimbo lyasho
Ombiimbeli otayi ti: “Ayihe oyi na otundi yayo, noshaa shoka kohi yegulu oshi na ethimbo lyasho.” Omunyoli gwoohapu ndhoka, omukwaniilwa omunandunge, Salomo ngoka a li ko nale okwa tsikile ko ta ti kutya opu na ethimbo lyokuvalwa nethimbo lyokusa, ethimbo lyokutunga nethimbo lyokukumuna po, ethimbo yokuholathana nethimbo lyokutondathana. Lwahugunina okwa ti: “Nakulonga oku na ekwatho lyashike mumbyoka e yi longo?”—Omuuvithi 3:1-9.
MOKULESHA oohapu ndhoka, aantu yamwe oya thiki pehulithodhiladhilo kutya Ombiimbeli otayi ti kutya opu na ethimbo lya nunwa mukehe shimwe, notaya dhiladhila kutya otayi ambidhidha elongo kutya kehe shimwe osha nunwa. Mbela osho shi li ngawo? Mbela Ombiimbeli otayi ambidhidha edhiladhilo kutya iinima ayihe monkalamwenyo oya nunwa? Molwaashoka “Enyolo kehe olya nyolithwa kOmbepo yaKalunga,” oovelise adhihe dhOmbiimbeli odhi na okukala tadhi tsu kumwe noonkwawo. Onkee ano, natu taleni shoka Omanyolo galwe gOmbiimbeli taga ti kwaashono.—2 Timoteus 3:16.
Ethimbo neuthilo
Membo lyOmuuvithi, Salomo okwa nyola ishewe a ti: “Naishewe kohi yetango onda mono ko kutya esindano nokumatuka kali li aluhe mepangelo lyaamboka ye na ontuku, iita hayomapenda, oshikwiila hashaanawino, uuyamba hawaanandunge nolupundi halwoonkulungu.” Omolwashike mbela? Okwa yelitha a ti: “Oshoka ethimbo neuthilo otali adha ayehe.”—Omuuvithi 9:11.
Pehala lyokupopya kutya kehe shimwe monkalamwenyo osha nunwa nale, Salomo okwa ti kutya aantu itaya vulu naanaa okutengeneka iilanduliko yaashoka taya kambadhala okuninga “oshoka ethimbo neuthilo otali adha ayehe.” Olundji iinima iiwanawa nenge iiwinayi ohayi ningilwa aantu shi ikolelela pehala mpoka ye li nopethimbo ndyoka ye li po.
Pashiholelwa tala ketumbulo ndika tali ti: “Esindano mokumatuka kali li aluhe mepangelo lyaamboka ye na ontuku.” Mo 1984 opwa li pu na uudhano wo-Olympic mboka wa li muAmerika wethigathano lyoomeme lyoometa 3 000. Aatondoki yaali gumwe ogwokuBritania nomukwawo ogwokuAmerika oya li ye na etegameno okusindana ombandi yoshingoli. Ihe manga ye li mokati kethigathano oya li yi ipumu mumwe. Gumwe okwa li i ihata po noina vula we okutsikila nuudhano; omukwawo okwa li a teka omukumo e te ya omutiheyali.
Mbela shoka sha li sha ningwa po osha nunwa nale? Yamwe otashi vulika ya tye kutya osho. Ihe osha yela kutya oshiponga shoka kaapu na ngoka a li e shi kutya otashi ka ningwa osho owala she ya ningitha ya kale inaaya sindana. Mbela okwiipuma mumwe kwawo okwa li kwa nunwa nale? Natango yamwe otashi vulika ya tye kutya osho. Ihe aatangi yomaudhano oya ti kutya oshiponga osha li sha holoka molwaashoka aatondoki mboka yaali oya li taya kambadhala kehe gumwe a thige po mukwawo. Ngaashi Ombiimbeli tayi shi popi, “ethimbo neuthilo otali adha ayehe.” Kutya nduno omuntu okwi ilongekidha nawa shi thike peni, ohapu holoka aluhe iinima mbyoka inaayi tegelelwa, mbyoka hayi yi moshipala oonkambadhala dhetu, noitashi ti kutya osha nunwa.
Ombiimbeli oya hala okutya shike sho tayi ti: “Ayihe oyi na otundi yayo”? Mbela opu na shoka tatu vulu okuninga, shoka tashi ka guma onkalamwenyo yetu?
Ethimbo tali opalele onkambadhala kehe
Ombiimbeli inayi popya nando kutya onkalamwenyo yoohandimwe oya nunwa noinayi hokolola ehulilo lyonkalamwenyo yomuntu, ihe oya popya elalakano lyaKalunga nonkene tali ka guma aantu. Otu shi shi ngiini? Ombiimbeli osho tayi tu lombwele. Konima sho Salomo a popi iinima oyindji mbyoka yi na “otundi yayo,” okwa nyola a ti: ‘Onda tala kiilonga mbyoka Kalunga a pe aana yaantu yi ipyakidhile nayo. Ayihe okwe yi ningi yo opala pethimbo lye.’—Omuuvithi 3:10, 11.
Kalunga okwa pa aantu iilonga oyindji mbyoka oyindji yomuyo Salomo a tumbula. Kalunga okwe tu pa wo emanguluko lyokuhogolola shoka twa hala okuninga. Onkee ano, oshilonga kehe oshi na ethimbo lyasho lye shi opalela opo shi ete iizemo iiwanawa. Pashiholelwa, tala koohapu dhaSalomo ndhoka tadhi popi “ethimbo lyokutsika nethimbo lyokutudha mo shoka sha tsikilwe,” dhi li mOmuuvithi 3:2. Aanamapya oye shi shi kutya oshikunwa kehe oshi na ethimbo lyasho lyo opala lyokukunwa. Ongiini ngele omunepya okwi ipwililikile uushili mboka e te shi kunu pethimbo lya puka? Mbela ota ka tya osha kala sha nunwa nale ngele ina mona eteyo li li nawa, nonando okwa longa nuudhiginini? Hasho nando. Molwaashoka oye inaa kuna pethimbo lyo opala. Omunepya ando okwa kunine pethimbo ndyoka Omushiti a tula po, ando okwa mono eteyo ewanawa.
Onkee ano, Kalunga ina nuna onkalamwenyo yaantu noina nuna nkene iinima ayihe tayi ke enda monkalamwenyo yawo, ihe okwe ya tulila po omakotampango ngoka taga wilike omaipyakidhilo gawo ga kale metsokumwe nelalakano lye. Opo aantu ya nyanyukilwe iizemo yoonkambadhala dhawo, oye na okulonga metsokumwe nelalakano lyaKalunga nosho wo nethimbo lye. Shoka sha nunwa nale kuKalunga kashi shi onkalamwenyo yaantu, ihe ooshoka ta ka ninga okugwanitha po elalakano lye. Jehova okwa popi okupitila momupolofeti Jesaja a ti: “Oohapu dhandje tadhi zi mokana kandje. Itadhi galukile kungame owala inaadhi gwanitha ehalo lyandje; otadhi tsakanitha elalakano ndyoka nde dhi li tumine.”—Jesaja 55:11.
Mbela “oohapu” dhaKalunga dhi na ko nasha nevi nosho wo nonakuyiwa yaantu ‘otadhi ka tsakanitha ngaa shoka dha tuminwa’?
Ethimbo lyaKalunga otali ulike kushike?
Salomo okwa gandja uuyelele wontumba. Konima yokupopya ta ti: “Ayihe [Kalunga] okwe yi ningi yo opala pethimbo lye,” okwa gwedha ko ta ti: “Okwa tula uukwaaluhe moomwenyo dhaantu, po pwaa na omuntu ta tseya iilonga mbyoka Kalunga a longo okuza ketameko sigo okehulilo.”—Omuuvithi 3:11.
Opwa nyolwa oshindji kombinga yovelise ndjika. Ihe oshili oyo kutya atuheni poompito dhimwe ohatu ipula muule womitima dhetu shi na ko nasha nelalakano lyonkalamwenyo nokombinga yonakuyiwa yetu. Momukokomoko gwomathelemimvo ga pita, osha kala oshidhigu kaantu okwiitaala kutya oye na owala okulonga nuudhigu monkalamwenyo sigo taa si. Aantu otwa yooloka ko thiluthilu kiishitwa yilwe ayihe molwaashoka ihatu dhiladhila owala kombinga yonkalamwenyo yongashingeyi, ihe ohatu dhiladhila wo kwaandjoka yokomeho. Otwa halelela nokuli okukala nomwenyo sigo aluhe. Omolwashike mbela? Ngaashi enyolo tali shi yelitha, Kalunga “okwa tula uukwaaluhe moomwenyo dhaantu.”
Opo ya mbilipaleke ehalo ndyoka, aantu oya kala nokwiipula olundji kutya ngele omuntu a si, ota ka kala ngaa nomwenyo. Yamwe oya thika pehulithodhiladhilo kutya mutse omu na oshitopolwa hashi tsikile okukala nomwenyo konima yeso. Yalwe oyi itaala kutya otatu ka valululwa konima yeso. Natango yalwe ohaya dhiladhila kutya kehe shimwe monkalamwenyo osha nunwa nale nokapu na shoka tatu vulu okuninga po. Mupyamunene, kapu na nando oshimwe shomuyo she ya mbilipaleka thiluthilu. Ombiimbeli otayi ti kutya shika osho molwaashoka ‘kapu na omuntu a tseya iilonga mbyoka Kalunga a longo okuza ketameko sigo okehulilo.’
Aanandunge naafilosofi oya kala uule womathelemimvo ya hala okutseya kutya oshike tashi ka ningwa monakuyiwa, ihe oya kala ya yemata sho inaaya mona eyamukulo. Ihe nonando ongaaka, molwaashoka Kalunga oye a tula uukwaaluhe moomwenyo dhaantu, mbela kashi li pandunge oye e tu pe eyamukulo lya pumbiwa ndyoka tali tu mbilipaleke? Ombiimbeli otayi popi Jehova tayi ti: “Oto kamununa eke lyoye e to kutitha iinamwenyo ayihe kesilohenda lyoye.” (Episalomi 145:16) Mokukonakona Oohapu dhaKalunga Ombiimbeli, otatu ka mona omayamukulo taga mbilipaleke kombinga yomwenyo neso nosho wo yelalakano lyaKalunga lyaaluhe li na ko nasha nevi nosho wo naantu.—Aaefeso 3:11.
[Oohapu dha simana pepandja 5]
“Esindano nokumatuka kali li aluhe mepangelo lyaamboka ye na ontuku.”—Omuuvithi 9:11
[Oohapu dha simana pepandja 6]
Ngele omunepya ina mona eteyo li li nawa molwaashoka inaa kuna pethimbo, mbela osha kala sha nunwa nale?
[Oohapu dha simana pepandja 7]
Ohatu dhiladhila kombinga yomwenyo neso molwaashoka Kalunga “okwa tula uukwaaluhe moomwenyo dhaantu”