WAÖ-WAÖ WAʼAURI
Tefahowuʼö Niha Samalua Hadia Niʼandrö Yehowa
Yaʼodo, foʼomogu ira matua hegöi gaʼagu ira matua ba foʼomonia, matema halöwö si tohude. Iʼanemaiʼö mawaʼö, ”Omasiga!” Hana wa omasiga wanemaʼö halöwö andrö, ba hadia howu-howu nibeʼe Yehowa? Si oföna, daʼututunö waö-waö waʼaurigu.
TUMBU ndraʼo me 1923 ba Hemsworth, sambua banua si so ba Yorkshire, Inggris. So samösa gaʼagu ira matua, töinia Bob. Me siwa fakhe ndröfigu, itema mbuku bapagu sanutunö wa no ilimo niha agama faya. Toröi-röi ba dödö bapagu zi no ibaso. Lö omasi ia ba niha sondröniaʼö agama samini tödö. Ba zi hauga fakhe aefa daʼö, möi Bob Atkinson ba nomoma ba ifuta sambua rekaman huhuo dalifusöda Rutherford. Maʼila wa huhuo daʼö moroi ba ngawawa samazökhi mbuku si no ibaso Bapa. Iʼandrö satuagu khö dalifusöda Atkinson enaʼö fao ia khöma manga ero bongi ba ibeʼe wanema li moroi ba wanofu-nofuma sanandrösa ba Zura Niʼamoniʼö. Ikaoni ndraʼaga weʼamöi ba gangowuloa ba nomo zi samösa dalifusöda, so hauga kilometer moroi ba nomoma. Ibörögö asese möiga ba gangowuloa, ba tefazökhi sambua mbanua niha Keriso side-ide ba Hemsworth. Lö ara aefa daʼö, asese mörö ba nomoma hamba zona (iadaʼa lafotöi ia satua samasui) ba asese göi fao khöma manga ndra perintis si so ba mbanua niha Keriso sahatö ba khöma. Tobali ira duma-duma si sökhi khögu.
Me luo daʼö, labörögö sambua bisnis ira ösi nomogu. Hizaʼi, imane Bapagu khö gaʼagu, ”Na omasiʼö tobali perintis, taduhö bisnis daʼa.” Fao dödö Bob, ba me 21 fakhe ndröfinia, iröi nomo tobali ia perintis. Dua fakhe aefa daʼö, me 16 fakhe ndröfigu, tobalido göi perintis. Ba luo satu hegöi migu, fao ndraʼo manuriaigö ba niha böʼö, hizaʼi ba ngaluo böʼö, manuriaigö samösa ndraʼo. Uʼogunaʼö fonograf hegöi kartu kesaksian yaʼia daʼö kartu side-ide si so duria sadogo-dogo moroi ba Zura Niʼamoniʼö. So samösa niha nifahaʼögu ba Zura Niʼamoniʼö salio tedou ba wamati. Ato göi nösi nomonia si tobali Samaduhuʼö. No howu-howu Yehowa daʼö. Ba ndröfi aefa daʼö, latuyu ndraʼo hegöi Mary Henshall tobali perintis istimewa. Lafatenge ndraʼaga ba Cheshire, mbanua si lö irai muturiaigö.
Sagötö Wasuwöta Gulidanö II, moguna lafalua halöwö ira alawe si möi fotuhini wasuwöta. Börö me lö fao ndra rohaniwan ba wasuwöta, mamane tödöma wa tola lö fao ndraʼaga börö me yaʼaga perintis istimewa. Hizaʼi, lö fao dödö pengadilan, ba lahukudo 31 hari ba gurunga. Ba ndröfi aefa daʼö, me 19 fakhe ndröfigu, dua kali möido föna pengadilan börö me itegudo tödögu side-ide ba wanuhini fasuwöta. Hizaʼi, ba zi dua kali andrö, teʼefasi ndraʼo. Ba wanaögögu daʼö fefu, uʼila wa eheha niʼamoniʼö zanolo yaʼo ba Yehowa zameʼe teʼaroʼö ba teʼabölöʼö ndraʼo.—Yesaya 41:10, 13.
AWÖGU SI BOHOU BA WANURIAIGÖ
Falukhado khö Arthur Matthews me döfi 1946, lö ara me no aefa ia ba gurunga. Tölu waŵa faʼara lakuru ia börö me itimbagö wefao ba wasuwöta. Lö ara aefa daʼö, toröi ia ba Hemsworth khö dalifusönia Dennis, samösa perintis istimewa. No ifahaʼö ira amara sanandrösa khö Yehowa iʼotarai me ide-ide ira, ba tebayagö ira idanö me awuyu-wuyu ndröfira. Lö ara me no labörögö merintis, lafindrakö Dennis ba Irlandia. Andrö wa lö nawö Arthur merintis. Omasi zatuagu khö Arthur, börö me yaʼia perintis sowölö-ölö ba si sökhi lagu. Andrö wa lakaoni enaʼö toröi ia khöra. Me möido ufaigi ndra satuagu, asese fao ndraʼaga Arthur ba wanasa wiga na no awai manga. Ibörögö faoma mafaʼoheʼö zura khö nawöma. Me 1948, lafuli labeʼe ba gurunga Arthur, tölu waŵa waʼara. Mangowalu ndraʼaga me baŵa si Sara 1949, ba maʼosambuaʼö dödöma wa lö mabato wangai halöwö safönu inötö. Maʼöna-önaiʼö waʼaurima, ba maʼogunaʼö ngaluo liburma ba waneteu mbua zinanö enaʼö masöndra gefe. Börö howu-howu Yehowa, lö mamalö tola malau merintis.
Ba Hemsworth me no aefa walöwama me 1949
Me no arakhagö döfi aefa daʼö, lafatenge ndraʼaga ba Irlandia Utara, si oföna ba Armagh aefa daʼö ba Newry. Niha Katolik zato ba zi dombua banua andrö. Ba mbanua daʼö, asese so wanahö-nahö dödö ba agama, andrö wa mahaogö sibai na manuriaigö ndraʼaga. Möiga ba gangowuloa ba nomo dalifusöda si sambua ngambatö, so 16 kilometer moroi ba nomo si toröi ndraʼaga. So mato dawalu niha sangondrasi. Itaria ba daʼö malau mörö. Mörö ndraʼaga ba zalo, ba sihulö wonginia faoga manga. Omuso dödöma me maʼila wa ato ndra Samaduhuʼö ba mbanua daʼö iadaʼa.
”OMASIGA!”
Gaʼagu ira matua ba foʼomonia, Lottie, tobali ira perintis istimewa ba Irlandia Utara. Me 1952, daöfa ndraʼaga maʼondrasi kebaktian distrik ba Belfast. So samösa dalifusöda sangokhögö faʼebua dödö sanehegö khöma toröi ba nomonia. Toröi göi ba daʼö dalifusöda Pryce Hughes, hamba cabang ba Inggris. Ba zi sambua inötö ba zi bongi, matutunö sambua mbuku side-ide si bohou, Godʼs Way Is Love, nifazökhi soguna ba niha Irlandia. Itutunö dalifusöda Hughes wa abua ba wanuriaigö ba niha Katolik ba Republik Irlandia. Lafaso ndra talifusöda enaʼö laröi nahiara, ba lafaso niha böʼö ira ere ba wolawa yaʼira. Imane Pryce, ”Moguna so ndra talifusöda si no mongambatö sangokhögö moto ba wamalua kampanye si tohude andre ba wameʼe mbuku side-ide daʼa ba zi sagörö soi.”a (Faigi nisura ba gahe zura.) Ba ginötö daʼö mawaʼö wehede, ”Omasiga!”
Fao khö ndra talifusöda perintis tanö böʼö yawa ba hondra si so gandrenga
So sambua nahia ba Dublin si tola toröi ndra perintis ero inötö yaʼia daʼö ba nomo Ma Rutland, samösa dalifusöda ira alawe si lö faröi ba wamosumange Yehowa ba zi no hauga fakhe. Toröi ndraʼaga ba daʼö ba zi hauga hari, ba mafamawa ösa gama-gamama. Aefa daʼö, yaʼaga si daöfa möiga yawa ba hondra Bob si so gandrenga ba möiga maʼalui moto. Masöndra sambua moto si no atua hizaʼi baga, ba maʼandrö khö zokhö moto enaʼö ifasao moto andrö ba nahiama börö me fefu ndraʼaga lö maʼila maʼohe. Tanö owinia, modadao Arthur ba naha wemörönia ba iʼosofindrakö kopling moto ia. Sihulö wonginia, me ibeʼe baero moto moroi ba garasi, tohare samösa dalifusöda utusan injil sotöi Mildred Willett (sangowalu khö John Barr ba gafuriata). Iʼila iʼohe moto! Ifahaʼöga wolohe moto, ba aefa daʼö tola saʼae mofanöga.
Moto hegöi karavanma
Aefa daʼö, moguna göi maʼalui nahiama. Lafatunö khöma ira talifusö enaʼö lö toröi ndraʼaga ba karavan, börö me tola latunu daʼö ira niha sanaisi. Andrö, maʼalui nomo si tefaudu, hizaʼi lö hadöi. Bongi daʼö, mörö ndraʼaga ba moto. Mahemolunia, ha karavan si so warate si dua tingkat nisöndrama. Tobali omoma daʼö. Sahöli-höli dödöma, so danö niʼokhögö niha si sökhi tödö sanehegö khöma ba wondröi karavanma ba daʼö. Manuriaigö ndraʼaga 16 irugi 24 kilometer moroi ba nahia karavan. Aefa daʼö, mafindrakö karavanma ba nahia si faböʼö, ba möiga manuriaigö ba nahia si oföna maröi karavan.
Maʼondrasi fefu nomo si so ba Republik Irlandia tanö raya gatumbukha, ba lö ato niha sanaisi yaʼaga. Töra 20.000 mbuku side-ide nibeʼema, ba mafaʼoheʼö ba gödo ndraha Inggris fefu döi niha sadöni tödö nifalukhaisima. Iadaʼa, so ngaotu ndra Samaduhuʼö si so ba daʼö. No sambua howu-howu sebua daʼa!
MANGAWULI BA INGGRIS AEFA DAʼÖ BA SKOTLANDIA
Hauga fakhe aefa daʼö, lafindrakö ndraʼaga ba London tanö raya. Me no aefa hauga migu, latelefo Arthur ira talifusö moroi ba gödo ndraha Inggris ba laʼandrö khönia enaʼö tobali ia satua samasui mahemolunia! Lafahaʼöga ba zi samigu, aefa daʼö möiga ba nahia halöwöma ba Skotlandia. Andrö wa lö oya ginötö Arthur ba wamaʼanö huhuonia, hizaʼi edöna ia ba wamalua fefu halöwö nitemania ba wamosumange Lowalangi hewaʼae abua. Möi fangaroʼögu duma-dumania. Owua-wua dödöma ba halöwöma andre. Me no aefa hauga fakhe manuriaigö ndraʼaga ba nahia si lö irai muturiaigö, owua-wua dödöma börö me falulu fohalöwö ndraʼaga khö ndra talifusöda.
Me lakaoni Arthur weʼamöi ba Sekolah Gilead ba ndröfi 1962, moguna mahalö gangetula sebua. Mufalua zekola andre ba zi fulu waŵa, hizaʼi tebai faodo börö me lö mukaoni ndraʼodo. Mahalö gangetula wa moguna itema wogaoni daʼö Arthur. Börö me lö hadöi nawögu merintis, ifuli ifatenge ndraʼo gödo ndraha ba Hemsworth tobali perintis istimewa. Me mangawuli Arthur döfi aefa daʼö, tobali ia pengawas distrik ba mbanua Skotlandia, Inggris tanö yöu hegöi Irlandia Utara.
HALÖWÖ SI BOHOU BA IRLANDIA
Me 1964, labeʼe halöwö Arthur tobali hamba cabang ba Republik Irlandia. Ba wamobörö, aombö dödögu weʼamöi ba Mbetieli börö me omasido sibai halöwö famasui. Hizaʼi, uʼandrö sibai saohagölö me utema halöwö si tohude mohalöwö ba Mbetieli. Faduhu dödögu wa na tatema fefu halöwö nibeʼe khöda hewaʼae ambö omasi ita, hasambalö ifahowuʼö ita Yehowa. Ba Mbetieli, ufalua halöwö si toʼölö mufalua ba gödo, wamaʼanö publikasi, mondrino, hegöi ba wangehaogö Mbetieli. No irai göi tobali Arthur pengawas distrik ba tola falukhaga khö ndra talifusöda ba zi sagörö soi andrö. Börö halöwö daʼö hegöi me maʼila waʼatedou wamati niha nifahaʼöma ba Zura Niʼamoniʼö, itugu aro wahuwusama khö ndra talifusöda ba Irlandia. No howu-howu sebua daʼa!
NGALUO SI TOHUDE KHÖ NDRA SAMADUHUʼÖ YEHOWA BA IRLANDIA
Kebaktian internasional si oföna ba Irlandia, lafalua ia me 1965 ba Dublin.b (Faigi nisura ba gahe zura.) Hewaʼae so wanaisi sabölö-bölö, tola mufalua kebaktian sebua andrö. So 3.948 zangondrasi ba 65 nibayagö idanö. So 3.500 ndra talifusöda moroi ba soi böʼö si toröi ba nomo niha si so ba Dublin. Fefu niha sanehegö khö ndra talifusöda andre toröi ba nomora, latema zura wangandrö saohagölö. Lasuno göi mbua-bua si sökhi niʼokhögö ndra talifusöda. Sindruhu-ndruhu mbua si sökhi daʼa ba Irlandia.
Arthur, itabe dalifusöda Nathan Knorr me tohare ia ba kebaktian me 1965
Irilis Arthur Buku Cerita Alkitab ba li Gaelik me 1983
Me 1966, gödo ndraha Dublin zamaigi-maigi Irlandia tanö yöu hegöi tanö raya. No aröu faehu daʼa ba zalua ba soi daʼö börö me niha si so ba daʼö oi fatuwu ira khö nawöra börö politik hegöi agama. Omuso dödöma börö me maʼila wa ato niha Katolik hegöi Protestan si fao ba zindruhu hegöi ba wamosumange Yehowa.
HALÖWÖ SI FABÖʼÖ
Me 2011, tebulö zalua ba waʼaurima me no laʼorudugö gödo ndraha Inggris faoma Irlandia, ba labeʼe halöwöma ba Mbetieli London. Me luo daʼö, göna Arthur wökhö Parkinson ba ibörötaigö aombö dödögu ba wökhönia andrö. Me 20 mbaŵa si Lima 2015, mate nawögu ba waʼauri si no fao khögu ba zi 66 fakhe faʼara.
Ba zi hauga fakhe aefa daʼö, lö mamalö urasoi waʼabu dödö ba faʼafawuka wangera-ngera. Ba zilalö, lö irai iröido Arthur. Omasido falukha khönia! Hizaʼi, na alua khömö zimane daʼa, tola itugu ahatö ndraʼugö khö Yehowa. Omuso dödögu börö me uʼila wa ato ndra talifusöda sangomasiʼö Arthur. Utema zura moroi khö ndra talifusöda ba Irlandia, Inggris hegöi ba Amerika Serikat. Teʼaroʼö ndraʼodo ba zura andre hegöi ba wondrara dödö moroi khö nakhi Arthur sotöi Dennis ba foʼomonia Mavis, hegöi moroi ba dana nonogu sotöi Ruth ba Judy.
Ayati sangaʼaroʼö yaʼodo yaʼia daʼö Yesaya 30:18. Imane, ”Ifogasa Yehowa wangebua tödö khömi, andrö wa ahou dödönia wangahakhösi tödö yaʼami. Lowalangi ba waʼatulö sa Yehowa. Yaʼahowu dozi sanötöna khönia.” Terara dödögu börö me uʼila wa ibaloi ginötö si tefaudu Yehowa ba wangaʼasiwai fefu gabula dödöda hegöi ba wameʼe khöda halöwö si sökhi ba gulidanö si bohou.
Na uʼangeraigö waʼaurima ba zilalö, uʼila wa Yehowa zameʼe fanuturu lala hegöi samahowuʼö halöwö fanuriaigö nifaluama ba Irlandia! No sambua töi si sökhi khögu fao ba wanuhini halöwö daʼa. Atulö wa tefahowuʼö niha samalua somasi Yehowa.
a Faigi 1988 Yearbook of Jehovahʼs Witnesses, ngaʼörö 101-102.
b Faigi 1988 Yearbook, ngaʼörö 109-112.