A1
Goi-Goi ba Wamoʼeluaha Sura Niʼamoniʼö
Me awena tesura Zura Niʼamoniʼö andre, mufaʼanö ia ba li Heberaiʼo, Aramo hegöi Yunani. Iadaʼa, so mato 3.000 ngawalö li Zura Niʼamoniʼö si no ahori lafoʼeluaha ba so göi zi ha matonga. Ato zombaso Sura Niʼamoniʼö si lö mangila eluaha ba li si oföna tesura, irege labaso zi no mufoʼeluaha. Hadia manö goi-goi sinangea laʼoʼö ba wamoʼeluaha Sura Niʼamoniʼö, ba hewisa wamaluara goi-goi daʼö ba wamoʼeluaha Buku Niʼamoniʼö Famoʼeluaha Gulidanö si Bohou?
So zangumaʼö wa famoʼeluaha ero sambua ngawua wehede, tola möi fanolo niha sombaso ba wangila eluaha sarakhagö fagölö ba li si oföna tesura. Hizaʼi, hawaraö itörö zimane daʼö. Angeragö atö hadia mbörö:
Lö fagölö-gölö gamakhoita niʼogunaʼö ba ngawalö li, simanö göi ngawua wehede hegöi lala ba wamaʼanö yaʼia. Imane profesor li Heberaiʼo, S. R. Driver wa tenga ha faböʼö gamakhoita li mazui hezo mbörötania, hizaʼi hewisa wamaʼema eluaha wehede andrö. Na faböʼö li niʼogunaʼö, ba faböʼö göi lala wangera-ngera. Imane nasa Profesor Driver, ”Börö daʼö, faböʼö-böʼö wamaʼoli ngawua wehede ero sambu-sambua li.”
Ba ngawalö li si so iadaʼa, lö hadöi ngawua wehede hegöi amakhoita si fagölö ba li Heberaiʼo, Aramo awö Yunani niʼogunaʼö ba Zura Niʼamoniʼö. Börö daʼö, famoʼeluaha Zura Niʼamoniʼö ero sambua ngawua wehede tola manö faböʼö geluahania mazui lö aboto ba dödö zombaso.
Tola manö faböʼö-böʼö geluaha zi sambua fehede, moloʼö waö-waönia.
Ba zi hauga ngawua ayati, so ösa nifoʼeluaha ero sambua ngawua wehede moroi ba li si oföna tesura, hizaʼi lahaogö sibai wamoʼeluaha yaʼia.
Daʼa duma-duma ayati si no mufoʼeluaha ero sambua ngawua wehede ba tola manö fasala geluahania:
So ba Zura Niʼamoniʼö ngawua wehede ”mörö”, eluahania femörö sindruhu hegöi femörö ba waʼamate. (Mataiʼo 28:13; Halöwö Zinenge 7:60) Na manandrösa geluahania ba waʼamate, tola lafoʼeluaha ia ”mörö ba waʼamate” enaʼö aboto ba dödö zombaso ba ginötö andre.—1 Korindro 7:39; 1 Tesalonika 4:13; 2 Fetero 3:4.
Ba Efeso 4:14, iʼogunaʼö Faulo ngawua wehede si no mufoʼeluaha tobali ”niha si famai dadu”. Moʼamakhaita ngawua wehede daʼa ba walimosa na fadadu. Ba zi hauga ngawalö li, lö hadöi eluahania. Börö daʼö, enaʼö aboto ba dödö zombaso, mufoʼeluaha ngawua wehede andrö tobali ’samaelungu’.
Ba Roma 12:11, so ngawua wehede ba li Yunani na lafoʼeluaha ia ero sambua fehede ”moʼotu-otu ba geheha”. Lö hadöi eluaha wehede daʼa ba li Nias, andrö wa lafoʼeluaha ia tobali ”yaʼifarou ami eheha niʼamoniʼö”.
Famoʼeluaha ero sambua ngawua wehede: ”niha si numana ba geheha”
Eluahania: ”niha soʼameʼegö tödö soguna ba wamati”
Ba huhuo Yesu si no tehöngö nifaʼemania ba hili, iʼogunaʼö ngawua wehede na mufoʼeluaha ia ero sambua fehede yaʼia daʼö: ”Yaʼahowu niha si numana ba geheha.” (Mataiʼo 5:3, King James Version) Hizaʼi ba zi hauga ngawalö li, ambö tefaudu wamoʼeluaha daʼö. Ba zi hauga ngawalö li, na mufoʼeluaha niha si numana ba geheha, tola manö lawalinga niha sowöhö mowa, mazui sambö faʼabölö ba si lö ohitö dödö. Sindruhunia, ifahaʼö niha sato Yesu wa tola lasöndra waʼomuso dödö tenga börö me no tebönökhi zoguna khöra ba mboto, hizaʼi börö me aboto ba dödöra wa moguna khöra wanuturu lala moroi khö Lowalangi. (Luka 6:20) Andrö, tefaudu sibai geluahania na mufoʼeluaha ia tobali ”niha soʼameʼegö tödö soguna ba wamati”.—Mataiʼo 5:3.
Ba zi hawaʼoya waö-waö si no mututunö, ngawua wehede li Heberaiʼo ”olohu” fakhili geluahania ba li Indonesia, yaʼia daʼö mofönu börö me faröi zi fahuwu khönia, mazui afökhö dödönia ba gokhöta niha böʼö. (Amaedola 6:34; Yesaya 11:13) Hizaʼi so göi wamoʼeluaha si tefaudu ba li Heberaiʼo. Duma-dumania, ngawua wehede daʼa tola lafoʼeluaha ia ”faʼaterou dödö”, simane na muwaʼö terou dödö Yehowa ba wolumöʼö ono mbanuania. Muʼogunaʼö göi ngawua wehede daʼa ba wangoromaʼö wa iʼandrö ba nono mbanuania enaʼö ”ha yaʼia nifosumange”. (2 Moze 34:14; 2 Razo 19:31; Hezekieli 5:13; Zakharia 8:2) Eluaha ngawua wehede daʼa göi yaʼia daʼö ”faʼaterou dödö” nono mbanua Lowalangi ba wamosumange yaʼia mazui lö latehegö na so zi faröi khönia.—Sinunö 69:9; 119:139; 4 Moze 25:11.
Ngawua wehede li Heberaiʼo yadh si toʼölönia mufoʼeluaha ia tobali ”tanga”, hizaʼi tola göi mufoʼeluaha ia ”famatörö”, ”faʼoböwö” mazui ”faʼabölö”, ba oya nasa ngawua wehede tanö böʼö moloʼö waö-waö nitutunö
Ba li Heberaiʼo, oya sibai geluaha danga moloʼö waö-waö nitutunö. Tola manö daʼö geluahania ”famatörö”, ”faʼoböwö” mazui ”faʼabölö”. (2 Samueli 8:3; 1 Razo 10:13; Amaedola 18:21) Ba Mbuku Niʼamoniʼö Famoʼeluaha Gulidanö si Bohou ba li Inggris, ngawua wehede daʼa tola lafoʼeluaha ia ba zi töra 40 ngawua wehede si faböʼö-böʼö.
Börö zimanö, na so sambua ngawua wehede ba Zura Niʼamoniʼö nifoʼeluaha moroi ba li si oföna tesura, tenga ha sambua ngawua wehede niʼogunaʼö na mufuli mufoʼeluaha ia ba li tanö böʼö. Ihaogö iʼangeragö samoʼeluaha hadia ngawua wehede niʼogunaʼönia, sabölö tefaudu ba li si oföna tesura. Baero daʼö, moguna göi ifaʼanö ngawua wehedenia moloʼö amakhoita li niʼogunaʼö enaʼö aoha ba wombaso yaʼia.
Hizaʼi, so zinangea mutimbagö, yaʼia daʼö famoʼeluaha moloʼö somasi dödö. Tola manö faböʼö geluaha na mufoʼeluaha Zura Niʼamoniʼö moloʼö faʼatua-tua mazui somasi dödönia samösa. Hadia mbörö? Te iwalinga atulö nifoʼeluahania mazui itayaigö zi no muzara-zara ba li si oföna tesura. Hewaʼae aoha wombaso Sura Niʼamoniʼö nifoʼeluaha moloʼö somasi dödö, hizaʼi lö muʼila hadia geluaha si tefaudu moroi ba li si oföna tesura.
Niha samoʼeluaha tola manö ifoʼeluaha ngawua wehede moloʼö famahaʼö si no ifaduhusi tödö. Duma-dumania, imane ba Mataiʼo 7:13, ”Ebolo lala saekhu ba waʼatekiko.” So zamoʼeluaha sangogunaʼö ngawua wehede ”narako” börö wamahaʼö si no ifaduhusi tödö, tenga eluaha ngawua wehede moroi ba li Yunani yaʼia daʼö ’faʼatekiko’.
Moguna göi itörö tödö zamoʼeluaha wa tesura Zura Niʼamoniʼö ba li niʼogunaʼö sero maʼökhö, si toʼölö laʼogunaʼö ira sohalöwö ba danö, kubalo hegöi si fagai ba nasi. (Nehemia 8:8, 12; Halöwö Zinenge 4:13) Tobali, na sökhi wamoʼeluaha Sura Niʼamoniʼö, alio aboto ba dödö niha satulö tödö, gofu hewisa waö-waö waʼaurira ba zilalö. Fehede si tefaudu, si toʼölö laʼogunaʼö, ba salio muʼila eluaha, abölö sökhi daʼö moroi ba ngawua wehede si lö toʼölö laʼogunaʼö niha sato.
Ato sibai zamoʼeluaha Sura Niʼamoniʼö si no mangeheta töi Lowalangi Yehowa ba wamoʼeluahara, sindruhunia sa so döi daʼö ba gölu-gölu Zura Niʼamoniʼö si oföna tesura mböröta. (Faigi Lampiran A4.) Ato zamoʼeluaha samagatini töi daʼö, ba labeʼe döi ba faka ”Soʼaya”, ba so göi zanayaigö enaʼö lö aboto ba dödö niha wa so döi Lowalangi sindruhu. Duma-dumania, so zamoʼeluaha fangandrö Yesu nisura ba Yohane 17:26, lamane: ”No uforomaʼö khöra ndraʼugö,” simanö göi ba Yohane 17:6: ”No uʼombakhaʼö ndraʼugö ba niha gulidanö andre si no öbeʼe khögu.” Hizaʼi, famoʼeluaha satulönia ba wangandrö Yesu andre yaʼia daʼö: ”No uʼombakhaʼö khöra döimö,” ba, ”No ufatunö döimö andrö ba niha nibeʼeu khögu.”
Simane nitutunö ba wehede famasao ba Wamoʼeluaha Gulidanö si Bohou siföföna ba li Inggris, ”Sura Niʼamoniʼö si no mafoʼeluaha, tenga ba zomasi-masi dödöma mafoʼeluaha ia. Na tola, mafoʼeluaha ero sambua ngawua fehede, asala fagölö ba li Inggris niʼogunaʼö iadaʼa, ba asala lö faböʼö geluahania.” Börö daʼö, lahaogö sibai lafatimbaisi ira Panitia Samoʼeluaha Sura Niʼamoniʼö Gulidanö si Bohou. Laʼogunaʼö ngawua wehede hegöi fanötöi si fakhili ba li si oföna tesura, hizaʼi lö laʼogunaʼö ngawua wehede si lö toʼölö muʼogunaʼö na mubaso mazui faböʼö geluahania. Daʼö mbörö wa aoha wombaso Sura Niʼamoniʼö, ba faduhu dödö zombaso wa atulö wamaʼema oroisa Lowalangi si no tesura ba Daromalinia.—1 Tesalonika 2:13.